CORSETTEN Voortbestaan van kleine gemeenten. DE ZONDEN DER VADEREN. De schakel ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANOEREN 6e Jaargang Nummer 263 Vrijdag 27 JAN. 1950 Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER - Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296 Verschijnt iedere Vrijdag Abonnementsprijs f 1,— per kwartaal; franco per post f 1,15 Prijs der advertentiën 7 cent per m.m. bij abonnement korting Advertenties met „brieven onder nr. of bij ons te bevragen", lOcent extra -J In het afgelopen jaar werden we in verschillende provincies van Nederland af en toe verrast door het kennisnemen van voornemens van onze Regering tot samenvoeging van verschillende kleinere gemeenten. Gedeputeerde Staten wer den in het geweer geroepen om plan nen tot het samensmelten van de kleinere gemeenten te ontwerpen en aan de Regering voor te leggen. Daar bij schijnt door de Regering al3 be ginsel te zijn aangenomen, dat de ge meenten met een inwoner-aantal van minder dan duizend zielen in feite niet langer reden van bestaan hebben en deswege als zelfstandige gemeenschap dienen te worden opgeheven. Zij kun nen dan worden ingelijfd bij andere gemeenten of worden verdeeld over de naburige gemeenten dan wel worden samengesmolten tot een nieuwegemeente, welke wel meer dan duizend inwoners zal tellen. Gelukkig heeft de wetgever destijds de regeling van opheffing van een gemeente met veel zorg en voor zichtigheid omgeven, zodat maar niet zo voetstoots aan het bestaan van een gemeente als zodanig een einde kan worden gemaakt. Niet minder dan het aannemen van wet is daartoe onder meer nodig, zodat de te nemen eind beslissing berust bij de beide Kamers der Staten-Generaal. Deze omslachtige procedure komt wellicht aan de jongere gen'eratie, die wat meer cosmopolitisch is aangelegd dan de oudere mensen als schrijver dezes, wel erg omslachtig voor, doch zelfs bezien in het licht van de moderne tijd acht ik persoonlijk het een zeer gelukkige gedachte van onze toenmalige regeerders, dat zij het al dan niet voortbestaan van een ge meente met zoveel waarborgen hebben omkleed. Wat toch is een gemeente? Is dat alleen een gedeelde van ons land, waar aan op een of andere dag een admini stratieve zelfstandigheid, een bestuurs vorm werd gegeven, of is het iets anders? In het voormalig Nederlandsch Oost-Indië bijvoorbeeld bestonden de onderscheidene steden en ook vele kleinere plaatsen reeds een paar hon derd of nog meer jaren, toen zij bij de invoering van de decentralisatie van het Civiel Bestuur in 1904, met ingang van 1 April 1905 plotseling als zelfstandige gemeente te voorschijn kwamen. Daar waren het derhalve administratieve eenheden, die kunstmatig in het leven waren geroepen; geen gemeenschappen zoals die in Nederland in de loop der eeuwen zijn ontstaan en zich hebben ontwikkeld. In ons land zijn die ge meenschappen, die later tot gemeenten FEUILLETON 28) door PEDLER. „Het is wel wat vroeg om dat privi lege ook voor mij op te eisen," zei de predikant, haar glimlachend de hand drukkend, „maar ik hoop binnen niet al te lange tijd die gunst ook te verwerven". Men kon zich moeilijk iemand voor stellen, die minder het typische pre dikanten-type had dan Fane. Hij was een lange man met onverschillig af hangende, brede schouders. Een bos dik bruin haar, gewoonlijk in de war, bekroonde zijn mager, sprekend ge zicht, waarvan de meest opvallende gelaatstrekken een paar geestige, bruin-grijze ogen waren en een mond met vrij smalle lippen, die een eigen aardige combinatie van kracht en zacht heid vormden. Hij was gekleed in een vrij versleten tweed pak en zag er, zoals Herrick voldaan bij zichzelf op merkte, net uit als een ander schep A. iC A o° MEDISCHE Langestraat 38 a OOSTBURG zijn uitgegroeid, als het ware na de middeleeuwen ontstaan uit vroegere ambachten, heerlijkheden, nederzet tingen enz. En het zijn in het bijzonder de kleine gemeenten, die haar vroeger, haar oorspronkelijk karakter van ge meenschap het sterkst hebben behou den. Haar inwoners zijn elkaar daarin van ouders op kinderen opgevolgd en deze mensen zijn maar niet zo zonder meer inwoner van de gemeente, de administratieve eenheid Waterland kerkje, Nieuwvliet of Retranchement, neen zij zijn vöör alles lid van de ge meenschap, die Waterlandkerkje enz. heet. Van die gemeenschap maakten ook hun ouders, hun grootouders en nog verder voorouders deel uit en aan die gemeenschap gaven die families van ouders op kinderen zelfs het onder scheidend karakter, dat in de tegen woordige gemeenschap in diezelfde administratieve gemeente nog onver zwakt is blijven voortleven. Het dorpje dat de naam draagt van de gemeente waarin zij werden geboren, waar zij school gingen en hun jeugd door leefden, waar zij hebben gewerkt, ge leden en gestreden en waar zij ook wensen te sterven en te worden be graven, dat dorpje heeft in hun hart een dusdanig vooraanstaande plaats, dat zij daarvan nimmer vrijwillig af stand kunnen doen. Deze mensen kun nen dus nooit onverschillig staan tegen over een voorstel tot het opheffen van hun gemeente; integendeel zij zijn en blijven zich daartegen tot het uiterste verzetten. En terecht. Grotere plaatsen en plaatsen met bijvoorbeeld een snel groeiende industrie hebben onder haar inwoners een be paald en een toenemend percentage van mensen, die van elders afkomstig zijn, zodat deze plaatsen als het ware een meer cosmopolitische inslag heb ben of verkrijgen. En desondanks blij ven ook zij hun chauvinisme, - gezond overigens - behouden. Praat een Amsterdammer niet over den Haag en spreek een Hagenaar niet van Rotterdam enz. Raak een geboren Bressiaander niet aan zijn ouwe Bresjes, want dan tref je hem in zijn hart. En hoeveel sterker moet dit alles niet gelden bij de allerkleinste gemeen schappen, die juist in haar beknoptheid en begrensdheid, haar eigen karakter nog het best hebben bewaard. Waar in principe ongeveer is aange- sel. Om de waarheid te zeggen ver toonde Fane zich nooit in zijn predi kanten-gewaad, behalve als hij de dienst moest leiden. „Niemand moet uitsluitend in uni form leven," verklaarde hij vaak. „Een dominee in politiek heeft veel meer kans om in contact te komen met de zwarte schapen van zijn kudde. Die verdraaide bef is een veel te stijve scheidsmuur voor de meesten". Hij en Herrick zaten samen achter in de auto terwijl Billy hen naar het station reed en ze praatte met hem, alsof hij een oud vriend was. „U zult ons kleine St. Heriot zeker wel een hele overgang vinden na Parijs," zei hij eindelijk en er school een besliste, hoewel vriendelijke vraag in die opmerking. Haar ogen keken hem eerlijk aan. „Ja, het is een hele verandering, maar niet op de manier zoals u be doelt. Ik had het niet prettig in Parijs. Ik was daar in betrekking. Eerlijk ge zegd," ze glimlachte, „voel ik me zo'n beetje als Assepoester, nadat ze uit haar keuken weggetoverd was". nomen, dat de gemeenten met minder dan duizend zielen zullen worden opgeheven, staan in Westelijk Zeeuwsch- Vlaanderen daarvoor derhalve op de nominatie Nieuwvliet, Cadzand, Zuid- zandc, Retranchement en Waterland kerkje. Waarom? Het motief luidt bezuiniging. Inderdaad een mooi woord, dat helaas maar weinig toepassing vindt bij onze huidige Regering. Wanneer het daar om te doen was zou men misschien beter eerst aan andere objecten zijn aandacht kunnen wijden en, mits ernstig doorgevoerd, ook aan zienlijk grotere baten voor 's Lands schatkist kunnen opleveren. En wanneer dan werkelijk een gemeenschap, omdat zij klein is, aan diggelen moet worden geslagen a raison van een vier- of vijfduizend gulden per jaar en per ge meente, waarom dan niet dieper het mes er in gezet, zodat we bijvoorbeeld in het Land van Cadzand vier of vijf gemeenten, centrale administratieve bestuurseenheden, overhouden, elk ter grote van 5 of 6 duizend zielen. Doe iets niet of doe het goed, maar nim mer half, zoals men thans wederom voornemens is, der gewoonte getrouw om de kool en de geit te sparen. Dat wil dus kort en goed zeggen, dat men deze hele beweging moet staken en nimmer gevolg moet geven aan het onzalig idee, om de gemeenten met een gering zielental op te heffen. Wanneer de administratie wat duur uitkomt kan men functies combineren, nog meer desnoods dan thans reeds het geval is. De praktijk wijst reeds jaren uit dat men, om een voorbeeld te noemen, een goed burgemeester van Groede en tegelijk eveneens van Nieuw vliet kan zijn. Dat gaat best, evenals de combinatie van secretaris en van ontvanger van verschillende gemeenten. Maar om op evengenoemd voorbeeld terug te komen, van een goeie Sinte- piernaar maakt men nooit een goeie Groe-naar en iemand van het knusse dorpje Waterlandkerkje voelt niks voor de steden Oostburg of IJzendijke. „We willen ons zelf zijn en blijven", zo heeft eens zo treffend Koningin Wilhelmina gezegd en deze vorstelijke woorden gelden onverminderd voor elke inwoner van een kleine gemeente. Wat ik hierboven heb geschreven over de aanhankelijkheid van een dorpeling aan de gemeente waartoe hij behoort, geldt in het bijzonder voor Alec Fane nam haar verklaring heel gewoontjes op. „Dat is goed, dan zult u niet zo gauw genoeg van ons krijgen". Herrick lachte hartelijk. „Nee, dat zal ik zeker niet," zei ze. „Als je jaren lang van je vrienden af gesneden bent geweest en van auto rijden en jagen en van al de dingen waar je het meest van hield - en er komt dan plotseling een goede tover fee als Lady Bridget en geeft je met één gebaar van haar hand dat alles terug, dan krijg je er niet genoeg van". De dominee knikte begrijpend. Hij had heel wat gehoord, door brieven van verschillende mensen, over de komst van Mim's protégé uit Parijs en had zich wel eens in stilte afge vraagd, of Lady Bridgets goeie hart haar ditmaal niet een poets had ge bakken. Het was een hele afstand van de vrolijke Franse hoofdstad - naar St. Heriot! Zou het niet mislopen? Was het geen risico om Billy in voort durend contact te brengen met een onafhankelijke, jonge vrouw uit de broeikas Parijs? En dan was er Bar- de bewoner van de kom dier gemeente. De mensen buiten-af, die soms zelfs dichter bij de kom van een andere gemeente wonen dan bij die van hun eigen gemeente, hangen uiteraard niet zo erg aan de gemeente waartoe zij volgens de bestuurs-indeling behoren. Dikwijls hebben zij zelfs in een meer nabije gemeente school gegaan en soms hebben zij daar zelfs meer „eigenschap" - om een Cadzandse uitdrukking te gebruiken - dan in hun eigen gemeente. Voor dezulken is indeling bij een andere gemeente veelal wel overkomelijk, ja soms door hen gewenst. En wanneer we dan de thans bestaande gemeentegrenzen in Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen in beschouwing nemen, lijkt mij een nadere verkaveling - weer een gebruikelijk modern woord - wel zeer op zijn plaats. Het gebied van Groede ligt als het ware in de kom van Breskens en ook van Nieuw vliet en dat van Zuidzande valt even eens op de rand van de kom der ge meente Nieuwvliet, terwijl de meest zuidelijke bewoner van deze gemeente veel dichter bij de kom van de gemeente Zuidzande woont. En zo zijn er tien tallen gevallen aan te wijzen, waarin door vroegere inpolderingen ontstane gedeelten van sommige gemeenten beter aan het ressort van een naburige gemeente konden worden toegewezen. In het bijzonder voor de te betalen kosten van onderwijs, die ten laste van een gemeente komen voor kinderen die een school in een andere gemeente bezoeken, ware een grenswijziging van de verschillende gemeenten zeker ge wenst. Wel grenswijzigingen, herver kavelingen derhalve zo veel en zo reëel mogelijk, doch geen opheffing, geen samenvoeging van kleine gemeen ten. Niet alleen dat die kleine gemeenten daarvan de dupe zouden worden, doch in sommige gevallen ook de grote, waaraan ze zouden worden toegevoegd. Om nu even op politiek terrein te komen, de gemeenteraad is een spiegel beeld van de politieke geaardheid van de inwoners der gemeente. Wanneer dat inwonertal overwegend Katholiek is, is ook de meerderheid van de raad Katholiek, is dus het gemeentebestuur Katholiek te noemen. Voor de protes tantse meerderheid geldt natuurlijk hetzelfde. En bij sommige samen voegingen zou men misschien een door slag naar een bepaalde zijde kunnen krijgen en van een Katholieke meer derheid overgaan naar een minderheid of van een protestantse minderheid naar een protestants bestuur. Ik zou niet gaarne een lans breken voor welke nieuwe meerderheid dan ook en ik ben van mening, dat men deze zaken zich beter historisch kan laten ontwik- bara - Alec Fane's vlugge geest had allé mogelijkheden overwogen, die zou den kunnen ontstaan uit het binnen voeren van een frivool, door en door Frans coquetje in de rust van zijn kleine, landelijke parochie. Hij had ze overwogen, doch niet gevreesd. Zijn enige werkelijke angst was geweest, dat Lady Bridget misschien eens met het harteleed, dat alleen een moeder kan voelen, zou moeten betalen voor haar gastvrijheid aan dit kind van haar overleden vriend bewezen. Maar nu hij Herrick gezien en ge sproken had voelde hij, dat al zijn bezorgdheid overbodig was geweest en toen de trein, die Barbara thuis bracht, het station binnenreed en hij en Billy haar begroetten, bracht hij de beide meisjes zonder enige angst met elkaar in kennis. Ze vormden een volmaakt contrast. Jong als ze was, was er toch een zekere wereldervaring in Herricks ge zicht - een ervaring, die haar was opgedrongen door de gebeurtenissen van de laatste drie jaren - en die ge heel ontbrak in Barbara's rond, on-

Krantenbank Zeeland

De Schakel | 1950 | | pagina 1