In Mei
Nederlandsch
111
Oost-
Indië
DE ZONDEN DER VADEREN.
Vergeten Hoek.
De schakel
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
5e Jaargang Nummer 252
Vrijdag 11 NOV. 1949
Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER - Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
f 1,— per kwartaal; franco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
7 cent per m.m.
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", lOcent extra
Een kleine halve eeuw geleden toen
ik mijn hersens nog moest volproppen
met schoolgeleerdheid, waaronder het
voor alle jongere mensen allerellendigste
schoolvak Staatsinrichting, leerde ik,
dat volgensonze Grondwet het Koninkrijk
der Nederlanden omvat: het binnen
Europa gelegen gebied van Nederland,
zomede de Koloniën en bezittingen in
Oost- en West-Indië. Inderdaad, en zo
was het tot voor kort; een klein gebied
in Europa van ongeveer 35.000 vier
kante kilometer, een gebied in West-
Indië van zeker tien maal zo groot en
een gebied in Oost-Indië van minstens
honderd maal zo groot als Nederland.
Het gebied in West-Indië heette
Nederlandse bezittingen, hetgeen in
rond-Hollands betekent eigendom; dat
in Oost-Indië daarentegen heette
koloniën, een terrein derhalve dat we
niet als eigendom van Nederland moch
ten beschouwen. Een kolonie n.l. is
een volksplanting buiten het eigen
territoor van de natie gesticht, om
handel te drijven. Ziehier in grove
trekken het onderscheid in de verhou
ding tussen Nederland en respectievelijk
Nederlands West- en Oost-Indië. Neder-
landsch West-Indië bestaat uit Suriname
(onderdeel van het vasteland van Zuid-
Amerika) en de boven dat vasteland
gelegen eilanden boven de wind en
eilanden onder de wind, n.l. Aruba,
Bonaire en Curagao en voorts Saba,
Sint Eustatius en Sint Martin (dit
laatste voor de helft Nederlands en voor
de helft Frans); deze eilanden worden
ook samengevat onder de naam Antillen.
Het vroegere Nederlandsch Oost-Indië
bestaat uit honderden eilanden, waarvan
er verscheidene groter zijn dan Neder
land, sommige 3, 9, 12 en nog meer
maal zo groot als Nederland. Een
betere voorstelling van de uitgebreid
heid van deze gebieden krijgt men
wanneer men bedenkt, dat deze voor
malige Nederlandse Kolonie een opper
vlakte beslaat even groot als Europa,
met uitzondering van Noorwegen,
Zweden, Finland en het gedeelte van
Rusland ten Noorden van Leningrad.
En deze Kolonie nu, deze Nederlandse
Kolonie, eens de best beheerde Kolonie
ter wereld, gaat binnenkort van ons
scheiden. De innige band die bijna 350
jaren tussen Nederland en Nederlandsch
Oost-Indië, tussen Moeder en dochter
heeft bestaan, wordt binnen enkele
FEUILLETON
17) door PEDLER.
„Probeer nu nog niet om te lopen,"
zei ze haastig. „U zult u een massa
beter voelen als u wat gegeten heeft".
„Maar ik mag niet langer misbruik
maken van uw goedheid. Als u me
nog een beetje brandy geeft weet ik
zeker, dat het best zal gaan," zei hij.
„Soep - en daarna een beetje brandy -
en een droge biscuit," hield ze gede
cideerd vol. „Ik heb trouwens zelf ook
trek gekregen," voegde ze er bij.
„Dan twee diners," gaf hij glim
lachend toe. Juist sloeg ergens buiten
een klok vier uur. „En dat nog wel
om vier uur in de morgen," voegde hij
er bij. „U is geen erg conventioneel
persoontje, wel?"
Herrick hield even op met het roe
ren in de soep, die in een pannetje
boven de vlam van de spiritusbrander
stond. De vraag van de Engelsman
deed haar plotseling beseffen, dat van
weken onherroepelijk doorgesneden.
Moeder en dochter gaan voortaan van
elkaar gescheiden leven, ver van elkaar
ieder een aparte huishouding opzetten.
Moeder Nederland zit er slecht voor,
omdat haar buurman alles bij haar
heeft leeggeplunderd en dochter
Indonesië bovendien de beste gronden
uit het bedrijf van Moeder Nederland
heeft meegekregen. Voor het erg inge
krompen bedrijf van Moeder Nederland
bleven - in vergelijking met vroeger -
alleen nog enkele hectaren grond om
en aan de voormalige Zuiderzee gele
gen over, terwijl er verder onlangs
nog een paar kruiwagens Duitse grond
aan toegevoegd is. En op het overge
bleven terrein moeten nu voortaan tien
millioen Nederlanders wonen, leven en
werken! Wanneer al de inwoners van
Nederland klompen zouden dragen en
ze zouden hun klompen allemaal
achter elkaar zetten (van iedere inwo
ner één paar) dan zouden die klompen
een rij vormen ter lengte van 6000
kilometer of acht maal de omtrek van
de landoppervlakte van Nederland. Is
het overgebleven gebied dan zeker niet
groot genoeg om ons te voeden, in het
leven te doen blijven, zo zullen we
hopen dat het althans nog groot ge
noeg is om onze graven te bevatten!
En die eigenwijze dochter Indonesië,
die veel te vroeg haar erfdeel heeft
opgeëist en daar in het verre Oosten
nu haar eigen huishouden gaat opzet
ten, zal er al even slecht aan toe zijn
als haar beroofde en berooide Moeder
Nederland. Weliswaar heeft zij verre
weg het grootste en het beste deel uit
de boedel, doch wat zal het daaraan
hebben? Kan een kind van drie jaar
een vermogen van enige millioenen of
milliarden beheren? Beslist niet en met
zekerheid valt dan ook te voorspellen,
dat minder eerlijke lieden in de om
geving van dochter Indonesië haar
spoedig van het grootste deel van haar
erfdeel zullen ontlasten. Het gevolg van
de scheiding tussen Moeder Nederland
en dochter Indonesië is derhalve ge
makkelijk te voorzien, n.l. een arm
lastig worden van beide. Een andere
uitkomst is niet mogelijk, tenzij
dochter Indonesië haar eigengereidheid
laat varen en direct zal besluiten - en
dit besluit ook onverwijld uitvoeren -
om zich bij de exploitatie van haar
bedrijf, bij het beheer van haar erfdeel,
geheel te stellen onder deskundige voog
dij en onder geen enkel andere dan die
van haar Moeder Nederland. Moeder
en dochter kunnen niet gescheiden
leven; gescheiden betekenen ze geen
van beide iets, vereend kunnen ze alles
bereiken, zelfs in tijden van overmatige
concurrentie door grootmachten, die
alom op de loer liggen. Geen ander
een conventioneel standpunt bekeken,
zijn tegenwoordigheid in haar apparte
ment aan kritiek bloot zou staan. In
haar vurig verlangen om te helpen,
had ze er geen ogenblik aan gedacht,
dat een behoorlijk opgevoede jonge
vrouw gewoonlijk geen totaal vreemde
van de andere sexe om vier uur in de
nacht gastvrijheid verleent.
Ze lachte even en ging toen kalm
met het roeren door.
„Neen," gaf ze toe. „Ik geloof niet,
dat ik conventioneel ben. Ik hoef het
niet te zijn. Ik ben een vrijbuiter en
het kan niemand schelen wat ik doe
of niet doe." Maar terwijl ze sprak,
schoot haar ineens door het hoofd, dat
het voortaan wel iemand zou kunnen
schelen wat ze deed - namelijk Lady
Bridget en Billy, met wie haar leven
voortaan samengeweven zou zijn. Voor
het ogenblik was ze echter nog Her
rick Waylen, de vrijbuiter van 42 Rue
Grise. „U ziet dus, dat er niemand
is, die mijn vroege „diner" zal goed-
of afkeuren".
„Een man, die van u hield zou er
bezwaar tegen hebben," zei de En-
toezicht dan van de zijde van Moeder
Nederland, geen andere adviseurs dan
Nederlanders.
Want Moeder Nederland kent alle gril
len en zwakheden van dochter Indone
sië; zij alleen immers heeft haar dochter
opgevoed. Zij heeft die opvoeding wil
len voltooien en eerst daarna zou het
kind de wijde wereld alleen mogen in
gaan. Edoch, het onmondige kind heeft
zich, toen de Moeder door bruut ge
weld overmeesterd werd en geketend
daar neerlag, geheel van de wijs laten
brengen door het valse gefluit van
andere leden van het grote internationale
orkest; de dochter heeft de moeder
lijke woning verlaten toen er geen vol
doende toezicht op haar kon worden
uitgeoefend en zichzelve wijsgemaakt,
dat ze best op eigen benen kon staan.
Indien zij maar volwassen was dan zou
misschien alles nog wel terecht komen,
doch, zoals gezegd, deze dochter is nog
slechts een kind, dat nog niet met
vallen en opstaan kan leren lopen,
doch nog steeds aan de vertrouwde
leiband van Moeder moet blijven.
De leiband van Moeder. Die is ver
trouwd gebleken, al tientallen en tien
tallen van jaren. Het lijkt paradoxaal
wanneer men spreekt van een leiband
die tientallen jaren moet worden ge
bruikt, doch men gelieve te bedenken
dat dochter Indonesië niet is een ge
woon mensenkind, doch een statenkind
en de groei van zo'n kind, de opvoe
ding en de ontwikkeling daarvan, eist
tientallen jaren. Ondanks alles is Moe
der Nederland nog steeds bereid om
de leiband vast te houden, wanneer de
dochter daarom verzoekt, doch ik vrees
dat zulk een verzoek Moeder Neder
land niet zal bereiken, om de dood
eenvoudige reden dat het eigenwijze
kind zich naar verwachting eerder tot
anderen zal wenden, dan de vertrouw
de hulp van haar Moeder in te roepen.
En daarom kan ik geen andere ver
wachting koesteren dan dat de schei
ding tussen Moed'er en dochter defini
tief is.
Er was eens een Groot Nederland,
gelegen in Europa, in de Oost en in
de West. Er was eens Zo begint
altijd een sprookje. Hier is van een
sprookje helaas geen sprake; het is
nuchtere en droevige werkelijkheid, dat
„er was eens". Nu is het er niet meer,
dat Groot Nederland, in Europa enz.
Nederlandsch Oost-Indië exit.
Daarom dit „In Memoriam," geschre
ven door iemand, die Nederlandsch
Oost-Indië steeds heeft beschouwd als
zijn tweede Vaderland. L.
gelsman kalm.
„Dat zou vrij dom van hem zijn in
de gegeven omstandigheden, vindt u
zelf niet?"
„Neen, dat vind ik niet," antwoordde
hij met plotselinge energie. „Als ik
hem was, zou ik er zeer veel op te
gen hebben. Ik zou zeggen, dat die
andere kerel - die „andere kerel" ben
ik bijvoorbeeld - had moeten verdwij
nen zodra hij verbonden was".
„Nu, maar er is toevallig geen man
die van me houdt," zei ze luchtig.
„En die zal er nooit zijn ook".
„Hoe weet u dat?" vroeg hij snel.
Als ze gekeken had, zou ze een
plotseling licht in zijn scherpe, grijze
ogen hebben gezien, als het opvlam
men van een vuur, dat gesmeuld had
onder dode as. Maar ze had het te
druk met het deksel van een biscuit
blikje, dat hardnekkig weigerde om
open te gaan.
„Hoe weet u dat?" herhaalde hij,
het blikje uit haar handen nemend en
er het recalcitrante deksel met gespier
de vingers gemakkelijk afnemend.
„Al deed hij het, zou het geen ver-
INGEZONDEN
Buiten vera?it,woordelijkheid der Redactie
Zoals Zeeuwsch-Vlaanderen zich menig
maal en niet ten onrechte, de vergeten
hoek van Nederland gevoeld, zo ge
voelen de bewoners der Verlengde
Dorpsstraat te Breskens, in de volks
mond „Kijkuit" genoemd, zich eveneens
de vergeten hoek.
Het is ruim twintig jaar geleden dat
dit toenmalige gedeelte van Groede
door Breskens geannexeerd is. Ik geloof
niet, dat in al die jaren de Gemeente
Breskens, buiten het stroomverbruik der
povere straatverlichting, ooit één gulden
ten koste gelegd heeft aan deze toch
zo fel begeerde wijk.
Thans legt men in alle straten en zij
straten riolering en trottoirs aan, doch
op de „Kijkuit" niets van dat. Degene
die daar zijn huisje herbouwd, kan nog
als vanouds 150 gulden extra neertellen
voor het plaatsen van een septietank,
terwijl zoiets verder in het gehele dorp
niet meer nodig is. Bovendien moet
hij dan nog een lange rioolleiding leg
gen naar de enige open moddersloot
die de gemeente nog rijk is.
Nog onlangs voteerde de gemeente
raad een niet onbelangrijke som voor
verbetering trottoirs Boulevard, en met
reden. Doch wij moeten ons behelpen
met een 90 cm. breed voetpad, door
ons zelf bekostigd en om dit te mogen
leggen hebben we jaren lang f 2,50
recognitie aan het Rijk moeten betalen
en alleen de komst der bezetters was in
slaat dit af te schaffen. Aan de Oost
zijde der straat is zelfs dit voetpad over
een grote lengte verdwenen en doen
we het dus maar met een eindje niks.
In de nieuwe wijken heeft men van
wege de gemeente overal boompjes ge
plant. Was er geen plaats, dan zette
men ze zelfs in het trottoir.
Op de „Kijkuit" heeft aan de ene
zijde een prachtige rij iepen gestaan,
doch oorlogsschade en iepziekte was
oorzaak dat ze allen verdwenen. Hoe
wel er aan beide zijden der straat meer
ruimte is dan waar ook in het dorp,
hier denkt niemand er aan het verdwe
nen schoon te herstellen en doen we
het dus maar met barakken ter op
luistering.
Tot voor korte tijd hadden we nog
een brievenbus tot onze beschikking,
doch het ziet er wel naar uit dat ook
dat verleden tijd blijft
De straatverlichting bestond 30 jaar
geleden uit drie nachtpitjes aan één
zijde der zeer brede straat en tot op
heden is dat r.og zo, alleen 's nachts
branden ze niet hoor. Wij koersen in
het donker dan ook naar het eigenlijke
schil maken," zei ze en voegde er een
voudig bij: „Ik zal nooit trouwen".
Er kwam een geamuseerde uitdruk
king op zijn gezicht.
„Bent u niet een beetje jong om
zulk een gedecideerde uitspraak te
doen?"
Ze schudde het hoofd.
„Jeugd of ouderdom maakt hierin
geen verschil. Het noodlot regelt zulke
dingen voor ons - soms al als we
nog heel jong zijn," voegde ze er met
een eigenaardige, peinzende uitdruk
king in haar ogen, bij. „En je kunt je
noodlot niet ontlopen".
„Ik. ben het helemaal niet met u
eens. Meestal maken wij ons eigen
lot".
„O, neen". Het antwoord kwam met
de snelheid van een diep gewortelde
overtuiging. „Sommigen van ons krij
gen daar nooit de kans toe. Het wordt
door de omstandigheden bepaald -
door andere mensen, door erfelijkheid".
Hij keek haar aandachtig aan. Er
was iets in dit tengere meisje dat hij
bijzonder aantrekkelijk vond.