DE ZONDEN DER VADEREN.
W^l
De schakel
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
5e Jaargang Nummer 241
Vrijdag 26 AUG. 1949
Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER - Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
f 1,— per kwartaal; franco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
7 cent per m.m.
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", 10 cent extra
Zoals ik verleden week reeds op
deze plaats schreef, hebben we het
Land van Cadzand tijdelijk verlaten en
zijn we een ander mooi gedeelte van
Nederland gaan verkennen. We zijn
dwars door Noord-Brabant getrokken,
van West naar Oost en tenslotte via
Nijmegen en Arnhem in de Gelderse
Achterhoek terechtgekomen; van de
Vergeten Hoek van Nederland naar
de Achterhoek. Bij het uitspreken van
deze laatste naam flitst ons even een
gedachte aan achterlijkheid door het
brein, doch niets is minder waar dan
deze gedachtenassociatie. Van achter
lijkheid is hier in geen enkel opzicht
sprake; integendeel de woningbouw,
wegenaanleg en de alom verrijzende
fabrieken leveren het bewijs van het
tegendeel op. Toch hebben we op
onze reis hierheen wel gedeelten van
ons land doorkruist, waar men zich
moeilijk kan indenken dat we de
tweede helft van de twintigste eeuw,
de eeuw van vooruitgang, reeds zeer
nabij zijn. Wanneer men bijvoorbeeld
alleen de landbouw in beschouwing
neemt, dan is een overgang van het
weelderige Zeeuwse polderlandschap
- waar de geteelde landbouwproducten
in al zijn verscheidenheid beelden
oproepen van een hoorn des over-
vloeds - naar de leem- en zandgronden
van Bergen op Zoom en Roosendaal,
als die van een kunstzinnig paleis naar
een armoedige plaggenhut. Schuldig
daaraan zijn niet de bewoners van
deze op landbouwgebied zo achterlijke
gronden, die wellicht nog harder wer
ken dan de landbouwers op de klei
gronden neen de schuld ligt hier
uitsluitend in het gebrek aan vrucht
baarheid van de grond. En hoe verder
men door Noord-Brabant van West
naar Oost rijdt, des te magerder schijnt
de grond te worden, zodat men bij
voorbeeld tussen 's Hertogenbosch en
Oss een bebouwing van de grond
aantreft en een schamelheid van kleine
boerderijen, als men in het begin van
deze eeuw aantrof in de buurt van
Sint Laureijns en Adeghem, bij onze
Zuidelijke buren. Het geluid van trac
tors of maaimachines en zelfbinders
hoort men daar nog niet; alles ge
schiedt nog met de hand, met vele
handen van de kinderen uit de alom
tegenwoordige grote gezinnen. De zeer
lichte zandgrond, die hier en daar zelfs
gelijkenis vertoont met ons duinzand,
wordt met een kleine ploeg, getrokken
door slechts één paard en hier en daar
zelfs een koe, omgelegd en gereedge
maakt voor dezelfde landbouwproducten
van het komende jaar, n.l. rogge, haver,
FEUILLETON
7)
door PEDLER.
Gewoonlijk slaagde ze er in haar
gedachten standvastig gericht te hou
den op het heden en hield ze zich
bezig met het vervullen van haar da
gelijkse plichten, zoals die zich voor
deden. Maar vandaag waren die
Engelse klanten van madame Clemen
tine met hun luchtige, vriendelijke
houding en wat ze voor zichzelf be
schreef als hun „hartelijkheid," er in
geslaagd om, ondanks haarzelf, de
stoïcijnse vesting waarin ze zich ver
schanste te forceren. Ze voelde plotse
ling een heftige opstandigheid tegen
haar lot.
Ze haatte alles. De dagelijkse tocht
naar Maison Clementine, te voet als
het mooi weer was, vechtend voor een
zitplaats in een autobus als het re
gende, de dwang van bepaalde werk
uren, de zenuwslopende noodzakelijk
heid van altijd te moeten glimlachen
en altijd vriendelijk te zijn, altijd eer-
aardappelen en magere voederbieten.
Voorts treft men er enkele vrij uitge
breide kippenfarms aan en ik vermoed
dat deze bij de huidige eier-prijzen wel
de voornaamste bron van inkomsten
zullen zijn. Toch heb ik in deze streek,
die ik in veertig jaar niet had terug
gezien, vele en grote veranderingen
aangetroffen. In het bijzonder trof mij
daarbij het aanzien van het vroeger zo
beruchte dorp Oss, eens het dorp van
de bekkensnijders en messenvechters,
thans een aanzienlijke en hier en daar
ook mooie stad. Oss, de stad van de
vitaminen, de stad van Organon en
deszelfs productie van eiwitten en
vitaminen, van organische vetten; de
stad Oss die is ontstaan uit het dorp
Oss, waar de eerste exportslachterijen
in ons land werden gevestigd en talloze,
millioenen varkens en ossen werden
gereedgemaakt voor de eerste reis naar
haar uiteindelijke bestemming, de maag
van de bewoner van Londen. Uit die
slachterijen van den Hartog en van
Zwanenberg zijn gegroeid de reusachtige
fabriekscomplexen van Organon, die
deze gehele omgeving een Amerikaans
aandoend aanzien geven. Het is mij
niet bekend, hoeveel mensen in deze
inrichtingen werkzaam zijn, doch aange
nomen mag wel worden dat 3A van de
inwoners van Oss hierin zijn bestaan
vindt - middellijk of onmiddellijk - en
een feit is, dat de producten uit Oss
overal ter wereld, van Noord- tot Zuid
pool en van San Francisco tot Melbourne,
van Hongkong tot Buenos-Aires ver
krijgbaar zijn en gretig aftrek vinden.
Verder gaande in Noordoostelijke
richting komen we langs oude en ver
geten plaatsen als Grave, Ravenstein
en Wijchen, waar het natuurschoon de
aandacht van de Zeeuw van de weinig
belangrijke landbouwbedrijfjes over
brengt op de alom verschijnende bos
sen. Wij die in Zeeland van deze
vorm van natuurschoon geheel gespeend
zijn, vooral dank zij onze nobele over-
heerseTs, die in het tijdvak 1940-1945
onze laatste bomen nog hebben weg
gehaald, staan hier voor iets geheel
ongewoons. Een land zonder ver-ge
zichten, een land van de begrensde
horizon; een horizon die om de vijftig
of honderd meter wordt gevormd door
een bos van dennen of beuken, van
slanke dennen en statige beuken, de
een nog mooier dan de ander. Met de
uitgestrekte horizon van het Zeeuw s-
Vlaamse polderlandschap en van Noord
zee en Schelde bij Breskens nog vers
in het geheugen, staan we hier in een
deel van ons zelfde kleine Nederland,
dat wel in een andere wereld lijkt te
liggen. Totaal anders en ware het niet
dat de bewoners van deze vriendelijke
omgeving ook ons zelfde, ons eigen
biedig en beleefd, het deed er niet
toe hoe moe je was, hoezeer je ver
langde om te gaan zitten en uit te
rusten, inplaats van door de toonzaal
te glijden en het ene prachtige toilet
na het ander te vertonen aan rijke
vrouwen, die meer tijd en geld hadden,
dan ze gebruiken konden. Ze walgde
van alles. Ondanks zichzelf baanden
een paar langzame, brandende druppels
zich een weg door haar oogleden en
gleden langs haar wangen. Met min
achting voor zichzelf veegde ze met
haar zakdoek heftig haar ogen af en
noemde zich een „misselijke lafaard".
Ze was juist klaar met die laatste
hardnekkige traan toen er luid aan de
deur van haar apartement werd ge
klopt. Ze gaf haar schouders een vast
beraden rukje, stopte haastig een vrij
vochtig zakdoekje weg en maakte zich
gereed het kloppen te beantwoorden.
Toen ze deur opendeed kwam een
golf koude, mistige lucht naar binnen
uit de slecht verlichte schemering van
het portaal en tegelijkertijtt he^ ffelpfa?
van een vrolijke stgjn,. d1e^,-,■"-
Frans beeroet^'.,.^-^?0
Nederlands even goed verstonden als
wij, dan zou men zich in het buiten
land wanen.
Doch ook deze omgeving verlaten
we, omdat we verder moeten in de
richting Nijmegen en Arnhem. Allengs
komen we uit de zandgrond en gaan
we over naar de rivierklei op de
oevers van de Maas en de Waal, de
rand van de Betuwe. We zien meer
verscheidenheid van producten en ge
wassen dan op de achter ons liggende
zandgronden en zo komen we, gezien
het steeds toenemende autoverkeer op
de weg, in de buurt van Nijmegen.
Een wondermooie stad, wanneer men
die uit een van de Zuidelijke richtingen
nadert; een stad waarvan het industrie
gebied ook steeds grotere afmetingen
aanneemt. Industrie aan de rand van
de stad, waarvan het totaal verwoeste
oudere gedeelte der binnenstad wordt
gereserveerd voor heropbouw van
winkelpanden en vele andere zakenge-
bouwen en ook woningen. Er zal nog
veel water onder de prachtige Waal
brug doorstromen, voordat ook Nijme
gen de verwoestingen van de oorlog
te boven is gekomen. Doch dank zij
de bijzondere schikkingen die onlangs
ook voor de-heropbouw van Nijmegen
door onze Regering zijn getroffen, zal
ook deze nog steeds aanzienlijke en
mooie oude Keizerstad binnen afzien-
baren tijd haar plaats in de rij der
steden in ons land wel hernemen.
Over de Waalbrug - die dank zij'
het offer, door een held uit Nijmegen
met zijn leven betaald, voor vernieling
door de Duitschers gespaard werd -
komen nu in de Betuwe, wederom een
gans andere streek. Alom vruchtbomen
en daar bovenuit steken talloze schoor
stenen van even zovele jam- en siroop-
fabrieken. De jam uit de Betuwe is
wereldberoemd en zij is overal ter
wereld te vinden; bijna even verspreid
als de zoeven genoemde producten van
Organon uit Oss Door de aanwezigheid
van deze uitgestrekte boomgaarden is
ook het natuurschoon in deze streek
van een bijzondere bekoring. Doch
niet alleen het natuurschoon, maar ook
de bebouwing in de dorpen en de be
huizing van de bewoners dezer streek
verraadt dat hier van welvaart sprake
is. Welvaart geput uit de beplanting
van de grond met honderdduizenden
vruchtbomen, waarvan de vruchten
verwerkt of onverwerkt een zeer ge
waardeerd en waardevol onderdeel
vormt van de voeding van de mens.
Hoe men het ook draait, of keert in
de wereld, steeds komt men terug op
de productie van voedingsmiddelen
voor mens en dier, onverschillig op
welke grond men leeft en ongeacht
het klimaat waarin men moet verblij
ven. Zelfs ongeacht het feit of er over-
of onderbevolking is, of er al dan niet
werkloosheid heerst; de mens moet
eten om in het leven te blijven en is
en blijft derhalve afhankelijk van hen
die er hun beroep van hebben ge
maakt om voor de productie en het
verbouwen van levensmiddelen voor
mens en dier zorg te dragen. En zo
komen we dus steeds bij de landman,
die door landbouw, veeteelt, groente
en fruitteelt zorgt voor zijn neven
mens, die daar in de dichtbebouwde
stad zou verkommeren, indien de liefde
voor zijn vak, voor zijn grond bij de
in de vrije natuur wonende landman
zou ontbreken. Is het wonder dat va-
cantie naar buiten Jokt en ons voor
namelijk in contact brengt met de
plattelandsmensen, met de mensen van
buiten, die door de stedeling dikwijls
en steeds ten onrechte worden verguisd
en die op meer waardering door die
zelfde stadsmensen, aanspraak mogen
maken. Niet alleen in de bezettings
tijd hielden zij de stedeling in het le
ven; neen dat doen ze nu nog, al
zijn hun bedoelingen in de tegenwoor
dige tijd natuurlijk minder altruïstisch
dan in de hongerjaren het geval was,
toen medeleven en saamhorigheid de
basis waren voor de leniging van de
nood. Dat de bewoner van het platte
land, de mens met zijn meer oprechte
en dikwijls minder gekuiste uitdruk
kingen en uiterlijkheden niet minder
telt dan de stedelijke ambtenaar of
fabrieksarbeider, die voor weinig in
houd dikwijls vele en mooie woorden
gebruikt, is een van de waarheden die
men als stadsbewoner met vacantie
buiten, dagelijks ondervindt, in Gro
ningen zo goed als in Limburg, in
Zeeland even sterk als in Gelderland,
onverschillig of dit nu is de Veluwe,
de Betuwe of de Achterhoek. Over de
Achterhoek, waar we nu zijn, de vol
gende week. L.
„Te voila, ma petite Herrick! A la
bonne heure. Ik was benieuwd of ik
je van avond thuis zou vinden".
„Natuurlijk ben ik thuis," antwoord
de ze in dezelfde taal en voegde er
met een glimlach bij: „Mijn maatschap
pelijke verplichtingen en afspraken zijn
nu niet bepaald overweldigend veel,
zie je".
„Tant mieux". De nieuw aangeko
mene, een lachende jonge man met
donkere ogen, nam de baret, die hij
droeg, af, boog zijn hoofd en kuste
haar hartelijk op beide wangen. „Et
comment ga va, chérie?" ging hij voort,
toen ze hem de kamer introk en de
deur sloot.
Ze glimlachte weinig vrolijk.
„Een beetje erger dan gewoonlijk,
denk ik," zei ze. „Ik voel me onge
veer net zo opgewekt als November.-^
plan te n?*M
<s^° v 9
varu 1
,\0 1
Ongeldige Nederlandse
Postzegels.
Met ingang van 1 October 1949
worden de frankeerzegels, vervaardigd
naar een schilderij van de kunstschil
der W. A. van Konijnenburg (zegels,
uitgegeven in 1940, met de beeltenis
van H. M. de Koningin, waarop een
gedeelte van de hermelijnen mantel
zichtbaar is), alsmede briefkaarten en
postbewijsformulieren, voorzien van een
zegelafdruk van dit type, buiten ge
bruik gesteld en voor de frankering
waardeloos. Er zal geen gelegenheid
tot inwisseling worden gegeven.
Op die postkantoren, waar een lo
ket voor verzamelaars is opengesteld,
zullen de zegels nog tot en met 30
September verkrijgbaar zijn.
woonte, wandelde hij naar een hoge
kast in een hoek en begon er het
noodzakelijk aardewerk uit te halen,
terwijl Herrick, wier stemming ver
scheidene graden gestegen was sedert
de komst van haar bezoeker, koffie
begon te zetten.
Paul Breton, zoon van een Franse
vader en een Engelse moeder was
bijna haar enige intieme vriend in Pa
rijs. Ze hadden elkaar oorspronkelijk
leren kennen op een atelier-fuif in het
Quartier Latin, waarheen een collega
mannequin, die wel eens voor model
zat voor de studenten, haar had mee
genomen en er was een eigenaardig
begrijpende vriendschap
ontstaan, bijna brggdMbj^jb ^jjiVspo^t)
„Het kom^ dcK^tVj(^h|^.^^igèjs»ss
ipan v
t
4Vfs.><feke»j^taiiraaf VAirwge
-"^aHieaWSöi
Her\iUkjeftr-