_y De kleine aannemer. TWEE SOUVEREINEN GEDIEND De schakel ALGEMEEN NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANOEREN 4e Jaargang Nummer 175 X" Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER V^IJD G 21 M JS48 Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro' 358296 Verschijnt iedere Vrijdag Abonnementsprijs f 1,— per kwartaal franco per post f 1,15 Prijs der advertentiën 7 cent per m.m. bij abonnement korting Advertenties met „brieven onder nr. of bij ons te bevragen", lOcent extra Slot. Voordat we op het punt waar het eigenlijk om gaat terugkomen, moet ik nog een verduidelijking inlassen, naar aanleiding van een opmerking die sommige aandachtige lezers van het vorige hoofdstuk zouden hebben kun nen maken en wel deze, n.l. dat de heropbouw van Zeeuwsch-Vlaanderen door mij wel heel eenvoudig werd ge dacht en voorgesteld en dat men, mijn plan volgende, hetzelfde Zeeuwsch- Vlaanderen zou terugkrijgen zoals het vroeger was geweest, met al de daar aan klevende fouten. Natuurlijk was dat niet mijn opzet en natuurlijk moest aan de gemeentebesturen de bevoegd heid zijn toegekend, neen sterker, de verplichting zijn opgelegd om in voor komende gevallen de bouwterreinen zodanig te verkavelen, dat bij de heropbouw volledig rekening werd ge houden met toekomstige verkeersmoge- lijkheden en dergelijke. De ongelukkige Brouwerijstraat in Oostburg, om maar een voorbeeld te noemen, zou ook in mijn opzet nimmer in haar vroegere toestand mogen herleven. Doch in grote trekken had men het oude toch wel op eenvoudiger wijze dan thans (helaas nog niet is gebeurd)- kunnen herstellen, met eigen krachten en in een zodanig tempo, dat vele getrof fenen thans niet meer in een bunker of noodwoning zouden moeten ver toeven. Helaas, in plaats van de eenvoudige oplossing van het simpele vraagstuk van herstel van eenvoudige dorps woningen, kwam ook hier in Zeeuwsch- Vlaanderen de theoreticus met zijn staf van wetenschappelijke medewerkers zijn intrede doen. Eerst moesten daar voor'- talloze bureaux uit de grond worden gestampt en. voor de huis vesting van de bevolking dier bureaux worden zorggedragen. Alles zou van den Haag uit worden gedirigeerd en bedisseld en de gemeentebesturen wer den met haar voldoend deskundige diensten volledig uitgeschakeld. Geleer den, die ongetwijfeld onmisbaar zijn bij dé uitvoering van een werk als bijvoorbeeld de Maastunnel in Rotter dam of van een wolkenkrabber in Amsterdam, werden 'aan het werk ge zet bij het ontwerpen van plannen voor de heropbouw van Boerenhol en Klein Brabant. De in het Land van Cadzand aanwezige architecten waren blijkbaar geen architect, althans zij werden als zodanig niet bevoegd geacht. Zij moch F U t L T O 89^ door OUTDA Met die woorden sprong de marke tentster in het zadel. Een seconde later stoof zjj voort. „Een katje met het hart ener tij gerin, dacht Cecil, terwijl hij naast de dode Bedouïn op een hoop stenen ging zitten. In zijn oog was zij veel eer een jong soldaat dan een jong meisje. Bijna nog voordat het geluid der hoefslagen van haar paard in de verte was weggestorven, was zijn geest reeds met een ander beeld vervuld. Intussen reed Cigarette zo stevig door als een jager. Snel rende zij naar de stad, deed daar- een ieder voor haar uit de weg stuiven en reed rechtstreeks naar de kazerne der jagers. Toen zij bij de poort halt hield, kreeg zij de kapitein-adjudant Vireflau in 't oog. Juist hem moest zij hebben en daarom gaf zij hem achteloos een wenk, alsof hij een recruut was en niet zulk een invloedrijk officier. ten wel wat tekeningen maken, doch ze moesten zich «associëren met een of ander architect van over de Schelde, anders konden hun tekeningen en bouwontwerpen niet de goedkeuring verwerven van de hogere en hoogste leiders van de rijksbureaux voor de heropbouw van Zeeuwsch-Vlaanderen. Een architect met een kantoor in Rotterdam, den Haag of Amsterdam, die met veel moeite op de kaart van Nederland ergens in het Zuiden een ge deelde kon ontdekken dat Zeeuwsch- Vlaanderen heette en waarvan hij eigenlijk dacht dat het bij België be hoorde; iemand dus die helemaal niet ter plaatse bekend was - en dat vooral ook niet hoopte te worden daar onder die boeren - zou dus in Rotterdam, den Haag of Amsterdam mooie ont werpen maken voor het herstel van het geschonden aangezicht van Zeeuwsch- Vlaanderen. Op papier toverde zo iemand een éénvoudig dorps-café in de door hem nimmer aanschouwde wereldstad Nieuwvliet om tot een soort voormalig Hotel Coomans in Rotter dam. Er is wel geen waterleiding in Nieuwvliet, doch desondanks ontwierp hij een viertal W.C.'s 'binnenshuis en zo alles navenant. Kortom het werd een ding zo groot en zo mooi, dat, ware het tot stand gekomen, de dorps straat in Nieuwvliet voortaan slechts één huis zou hebben gehad, waartegen de rest als krotten aanleunde. Het ding was bovendien onbetaalbaar duur en mede om die reden is het nooit tot stand gekomen. Een' plaatselijk of gewestelijk architect zou zo'n gebouw natuurlijk nimmer hebben ontworpen, omdat die in de voornaamste plaats rekening houdt met de financiële draag kracht van zijn opdrachtgever; een architect uit de verre stad daarentegen is zeker van oordeel dat die rijke boerenmensen flink gevild kunnen wor den en nietwaar, 8 procent architecten- kosten van een bouwsom van zestig duizend gulden is meer dan van het bescheiden bedrag van twintig mille, waarvoor het onderwerpelijke gebouw kon worden hersteld! Doch met dat al zitten we in Zeeuwsch-Vlaanderen aan die vreemde architecten-bureaux - ik bedoel die van over de Moerdijk- vast en we zullen moeten goedvinden, dat onze acht procent van de bouw kosten, ook voor de meest eenvoudige woningen in het Land van Cadzand, daarheen verdwijnen. Over smaak ,valt moeilijk te twisten; wat de een mooi vindt, vindt een ander niet mooi of afschuwelijk lelijk. Doch mij persoonlijk is het nog steeds „Zeg, kapitein Vireflau, kom eens hier! Ik zal jë eens een mooi stukje vertellen voor je stamboek Die korpo raal van je - de mooie Victor, je weet wel? - is door vier stomdronken hon den van Arbicos aangevallen. Hij ge droeg zich in één woord' als een held en had met die honden zelfs zoveel geduld, dat hij niet een hunner zou hebben gedood. Maar ik wel! Ik schoot er een door de hersens - een mooi schot! Die vent ligt nu op de weg naar Oran. Uit vrees, dat een voorbij ganger de schuld zou krijgen, wild Victor het lijk niet alleen laten. Daar om kom ik u vertellen wat er is voor gevallen, met het verzoek een paar man te zenden om het liik van die jakhals naar de stad te brengen. Ha, die Bel-a-faire-peur van jullie is een kranige kerel! Waarom maakt hij niet meer bevordering? Dat Frankrijk hem korporaal laat, is niet in de haak". Nadat zij dit bevel had gegeven op zo achteloze en voorname totfn, alsof zij generaal was, wipte Cigarette van haar paard, wierp een soldaat de teu gel toe en was verdwenen, voordat een raadsel dat er een deskundige te vinden is, die het hol van Manneke Pies aan het Keipad in Breskens moöi vindt. En toch moet die er zijn, want een architect moet van dat schoons de ontwerper zijn en een super-viserende bouwkundige autoriteit moet daaraan zijn goedkeuring hebben gehecht. On getwijfeld moet de ontwerper daarvan de sarcophaag van Tuthankhamon voor ogen hebben gestaan, want daarmede heeft dat bouwsel de meeste overeen komst. Laten we hopen dat Breskens gespaard moge blijven voor verdere nabootsingen van Egyptische bouw werken en dat de betrokken architecten zich meer zullen toeleggen op het voor deze gemeente meer gebruikelijke wo ningtype, desnoods met kleine ruiten van boven en grote beneden of om gekeerd of wel zoals in Sluis, met brievenbussen ter hoogtevan de stoep, waardoor de brievenbestellers in Sluis in de toekorhst allemaal het spit zullen krijgen en de betrokken architect on getwijfeld een stoel zullen toewensen, ergens anders dan in de hemel. Hoofd zaak is echter dat er spoedig bruik bare woodhuizen komen en in' voldoen den getale. Woonhruizen, niet alleen in Breskens, maar ook in alle andere ge troffen gemeenten van Zeeuwsch- Vlaanderen, ontworpen door plaatselijk aanwezige eenvoudige krachten en te bouwen door plaatselijke metselaars ën timmerlieden, op de wijze zoals dat voor de oorlog, steeds en tot ieders tevredenheid is geschied. We hebben hier geen behoefte aan buitenissig heden en allerlei tierelantijntjes, maar wel aan de oude, beproefde, gezellige dorpswoningen, zoveel en zo spoedig mogelijk. Pas daarna kunnen we ons gaan toeleggen op variabele villabouw, waarop de architectonische kunstenaar zijn scheppingslusten mag botvieren. YVe mogen de neigingen van die heren niet blijvend negeren thans komen ze in een tijdperk van nuchtere werkelijk heid niet van pas, doch er is geen bezwaar tegen, dat ze later hun studie kosten terug verdienen op de wijzë die zij zich hadden gedacht. Niet nu, waar een berooid volk elke cent nuttig moet besteden aan het verkrijgen van een bewoonbaar huis. Het feit dat de heropbouw van de verwoeste woningen in Zeeuwsch- Vlaanderen van boven af, van uit Den Haag werdgedirigeerd en bedisselden waarbij de gemeentebesturen geheel werden uitgeschakeld, heeft behalve een eindeloze bureaucratische romp Vireflau eigenlijk nog wist of hij het voorbeeld van het gehele leger volgen en om haar grillen lachen, dam wel zich over die belediging, zijn waardig heid aangedaan, boos maken zou. Toen zij l'As de Pique voorbiikwam, riep Tata, de znua-af, haar aan. „Ha, Cigarette, ben jij daar! Komaan, beste meid. Kom binnen! Over de schouders van Tata heen kon Cigarette- door het open raam in de zaal zien. Wolken rook krinkelden naar de zolder en waren oorzaak, dat de lampen flauw licht gaven De lucht van slechte wiin bezwangerde de damp kring en een troep lachende, baardige gezichten en verlepte schoonheden vul den het vertrek. Twee avonden vroeger zou zij met een enkele sprong door het venster midden in dat bedelaarspaleis zijn te recht gekomen. Thans echter had het voor haar, waarom wist zij niet, geen aantrekkelijkheid. Zij ging naar huis en rolde zich op haar stroleger als een katje ineen om te slapen. Doch voor 't eerst van haar leven kwam de slaap niet zo terstond en toen hij haar ein slomp en architecten-inschakeling van boven de Moerdijk nog een ander ik zou het willen noemen, minder pret- tig verschijnsel met zich gebracht. Met dit laatste bedoel ik de talloze bouwbureaux, bouwsyndicaten en aan nemers in 't groot, die eveens boven de Moerdijk thuisbehorende, zich mees ter hebben gemaakt van het leeuwen aandeel in de uitvoering van verschil lende bouwwerken in Zeeuwsch-Vlaan deren. Uit gebrek aan werk in het Noorden zijn deze firma's zeker niet naar het Zuiden afgezakt, want vlak bij huis ligt ook voor hen het werk voor het oprapen. Daarvoor moest dus een andere aanleiding bestaan en naar mijn mening kan dat geen andere zijn, dan de mogelijkheid van grotere win sten in het Zuiden, waar voor hen geen concurrerende groot-aannemers waren en in de plaats hunner inwoning wel. Ik meen voldoende te hebben aan getoond, dat Zeeuwsch-Vlaanderen aan die vreemde groot-aannemers geen be hoefte had of heeft en het feit dat ze er nu wel werkzaam zijn en blijven, vormt naar mijn mening een niet denk beeldig gevaar voor de plaatselijke, Jaat ik ze maar noemen, kleine aan nemers in het Land van Cadzand. Als gezegd, de leiding van de wederop bouw huist in Den Haag en de grote aannemers uit Holland zullen allicht meer connecties bij die leiding hebben, dan hun kleine collega's uit het verre Zuiden. Zonder nu nog bepaald te denken aan corruptie, is het toch wel zeer waarschijnlijk te achten, dat .bij het verkrijgen van bouwvergunningen, bij de toewijzing van bouwmaterialen enz., 'die over connecties beschikkende groot-aannemers eerder aan bod zullen komen dan die onbekende kleine aan nemers uit Zeeuwsch-Vlaanderen. Enigs zins pijnlijk vind ik het en velen met mij dat de leider van het Streekbureau in West Zeeuwsch-Vlaan deren op i Mei zijn functie heeft neer gelegd, om over te gaan in dienst van een van de in het Land van Cadzand werkzame groot-aannemers uit Holland. Dit heeft bij verschillende kleine bou wers in Zeeuwsch-Vlaanderen een on behaaglijk gevoel verwekt, laten we hopen ten onrechte! Een feit is even wel dat verschillende kleine aannemers zeer veel moeite hebben met hun toe wijzingen van materialen, terwijl boven bedoelde en ook andere groot-aannemers schip na schip met bouwmaterialen aangevoerd krijgen. Voor de kleintjes is geen witte steen beschikbaar, voor de grote aannemers in Zeeuwsch- Vlaanderen daarentegen wél. De kleine delijk bekroop, vond hij een zucht van rusteloosheid op haar lachende mond en fluisterde Cigarette in de droom: „Och, wat is ze mooi! Wat is ze toch mooi!" De eigenares van de witte Koning. „Zolang ik te velde was in Kabyiië, was hut uit te houden, maar hier!'' dacht Cecil, terwivl hii vroeg in de chambree ontwaakt, het oog over de smalle, lange kamer liet gaan, waarin zijn kameraden lagen te slapen'. In de bedrijvigheid van het leven te velde, in de opgewondenheid van de krijg vond hij zijn bestaan vriiwel draaglijk. Zelfs had hij og-enblikken, dat hem dit bepaald genot schonk en hem meer waarachtige belangstelling inboezemde, dan hij ooit had gekend. Maar in de eentonigheid van het ka zerneleven werd zijn bestaan hem meermalen een hel. Thans vroeg hij zich wel eens af, waarom nog niet een van al de zwaarden welke zich reeds met het zijne hadden gekruist, de weg naar zijn hart had gevonden, waarom niet een van de wonden,, welke hem

Krantenbank Zeeland

De Schakel | 1948 | | pagina 1