Country
Zeeuwse dialecten nu ook op cd-Rom
i -f
20% KORTING
TROUWKOSTUUM
REPLAY
"De Golfbaan"
EP: Minet
CATERPILLAR
Vlinders
E L
K
E W
K HUIS AAN H
U I S OP W A L C H
E R
E r
i
UitspTiimk van tie we
WAT IS HIEROP UW ANTWOORD?
Klucht
is binnen.
Western
Tweede scheids komt ervaring tekort
Basisscholen
zetten zich in
voor Kosovo
Beste service, laagste prijs!
SCHELDEBODE
CROENKALENDER
Sportlife heeft nu een
ultramodern
fitnesscentrum.
Blof Is er nu ook in
(foto)boekvorm.
DIALECTWOORDENBOEK DAT
KUNT LEZEN ÈN HOREN
ingesproken
Geboren
VERENIGING ZANSHIN SHTOKAN KARATE EN RYUKYU KOBUJUTSU OPGERICHT
Naam
Oprichting
opeen
LU
ISI
O
O
De nieuwe
collectie van:
Timberiand^>
[aem 'kei]
WOENSDAG 14 APRIL 1999 M/V
BURG. VAN WOELDERENLAAN 3 - VLISSINGEN - TEE. 011«-118053
SUPERMARKTEN
MIDDELBURG W.C. DAUWEND ABLE EN WINKELCENTRUM WELSINGE
'Wat mij bijvoorbeeld opvalt is dat in Zeeland de tweede
scheidsrechter nog veel ervaring tekort komt. En die is toch
ook heel belangrijk'.
UIT BN/DeStem: Volleybalscheidsrechter Jan Oomes uit
Middelburg houdt het na 23 jaar voor gezien.
TV -Video - HIFI - Telecom -
Huishoudelijke apparatuur
Segeerstraat 25/27 Middelburg S
Telefoon: 0118 -613060 5
MIDDELBURG - Een groot
aantal christelijke basis
scholen zet zich de komende
weken in voor de slachtoffers
van Kosovo. Willemien van
der Toorn, Marina van de
Breevaart, Alexander Janse
en Pieter Zuidijk hebben het
initiatief genomen om tot ac
tie over te gaan.
Zaterdag is meteen een begin
gemaakt, het bracht
f 378,25 op. Een goede start,
maar de aktie duurt nog wel
een week of vier. Plannen
zijn er voor een fietsenrally,
een rommelmarkt en het op
halen van lege flessen. In
lichtingen via telefoon
602798.
Vrijlandstraat 33d, (ingang links naast Kadaster) Middelburg.
Postbus 7011; 4330 GA Middelburg.
Telefoon 0118-652700 fax 652701.
STICHTING HET ZEEUWSE
LANDSCHAP
0113-569110
De prachtige kleuren en
heerlijke geuren van
bloemen. Nu het voor
jaar aangebroken is kun
nen we er iedere dag
weer volop van gaan ge
nieten. En niet alleen
wij, maar bijvoorbeeld
ook vlinders doen dat.
Zij zijn voor hun voort
bestaan van bloemen af
hankelijk. Ten eerste
voor de afzetting van de
eieren. Elke vlindersoort legt zijn eieren op een bepaalde soort
plant. Die wordt de waardplant genoemd. Uit de eieren komt een
rups, die zich vervolgens via een pop (ofwel cocon) ontwikkelt tot
een vlinder. De ombouw die optreedt in de ontwikkeling van ei tot
volwassen dier wordt een metamorfose genoemd. Bij veel insekten,
bijvoorbeeld huisvlieg, kever, muggen en bijen komt dit voor. Ja,
ook vlinders zijn insekten. Ze voldoen aan het algemene kenmerk
die alle insekten hebben; hun lichaam bestaat uit drie delen; kop,
borststuk en achterlijf. Aan de kop zitten de ogen, de mond, de
reukzintuigen (de sprieten), en de smaakzintuigen. (de tasters). De
ze laatste twee zijn onmisbaar in de relatie met bloemen. Vlinders
zijn voor hun voedsel afhankelijk van bloemen. Ze voeden zich na
melijk met nectar uit de bloemen. Maar: voor wat hoort wat! Vlin
ders zijn namelijk ook voor bloemen van belang. Bij het vliegen van
bloem naar bloem om de nectar er uit te halen zorgen ze namelijk
voor de bestuiving. De mannelijke stuifmeelkorrels blijven aan hun
pootjes plakken en komen terecht op de (vrouwelijke) stamper van
een andere bloem (uiteraard wel van dezelfde soort). Aan het borst
stuk zitten de vleugels. Vooral dagvlinders zijn vaak prachtige ge
kleurd. Door middel van felle kleuren worden vijanden afgeschrikt
en opvallende kleuren dienen als camouflage. De hier afgebeelde
argusvlinder schrikt vijanden af door de geringe oogvlekken, de ar
gusogen. Aan de andere kant zijn deze nog meer afschrikwekkend.
De argusvlinder overwinter als rups. 63 Procent van de vlinders
overwintert op die manier. Andere overwinteringsstrategieën van
in Noordwest-Europa levende vlinders zijn; als ei (16%) als pop
(12%), als vlinders (4%) of trekt weg (4%)
SCHELDEBODE
LU
LU
GOES - Een 'schrééuwsmoel' is
een schreeuwlelijk. Een
schoorsteenveger heet in het
Zeeuws een 'schouw(e)vaeger'
of '-voager'. Maar hoe klinkt
dat nu werkelijk in het dialect,
dat in Zeeland niet alleen ver
schillen kent in uitspraak en
klankkleur tussen eilanden en
streken, maar zelfs van dorp
tot dorp?
Er bestaat al 35 jaar een Woor
denboek der Zeeuwse Dialec
ten, waar je in kunt lezen, maar
horen doe je het niet. Daar
komt nu verandering in, want
nadat er vijf jaar lang aan is
gewerkt, is er nu een uitgave
van het Woordenboek der
Zeeuwse Dialecten op cd-Rom.
Een unieke uitgave van De
Koperen Tuin in Goes èn een
primeur, want het gaat om het
eerste multimediale dialecten
woordenboek in het Neder
landse taalgebied.
Het Zeeuwse woordenboek is
door de jaren heen een bestsel
ler geweest. Meer dan tiendui
zend Zeeuwen hebben het in
boekvorm op de plank staan,
maar de nieuwe cd-Rom biedt
veel meer. Het hele woorden
boek is opgenomen, maar wat
eraan is toegevoegd maakt deze
uitgave extra bijzonder. Om te
beginnen kun je ook vanuit het
Nederlands een dialectwoord
opzoeken.
Maar vooral: honderden dia
lect-sprekers uit heel de pro
vincie hebben 3.000 voorbeeld
zinnen ingesproken. De lezer
hoort precies hoe de uitspraak
en klank van een woord is. De
Zeeuwse dorpen en steden wor
den beschreven en er zijn ver
halen opgenomen in het
Zeeuwse dialect. En er staan
ook 600 originele tekeningen en
1.500 foto's in. Een woorden
boek dus met de combinatie le
zen, zien en horen. Duidelijk
is, dat in zo'n geval een cd-Rom
veel meer mogelijkheden biedt
dan een boek.
Het Woordenboek der Zeeuwse
Dialecten verscheen in 1964
onder redactie van dr. Ha.C.N.
Ghijsen. In heel Zeeland èn op
Goeree-Overflakkee hadden
correspondenten
voorbeeldzinnen
en de betekenis er
van genoteerd.
'Onbekwaem' of
'onbekwaom' bij
voorbeeld, dat ver
wijst naar een on
handig iemand,
een nietsnut of
stommeling. 'Die
Jaone is toch 'n on
bekwaem, gister ei
s' awi d'èrepels la-
ete anbrande', no
teerde men in
Nieuwerkerk.
Maar het betekent
ook dronken of
ziek door teveel
eten. 'Méte kermisse kwam Ko
wi ombekwaem tuus', schreef
iemand in Serooskerke. En in
Poortvliet hoorde men: "k E
m'n eigen onbekwaam g'ete an
aol die eiers.' Bij de uitgave op
cd-Rom is het nu kwestie van
even zo'n zinnetje aanklikken,
en je hoort het precies, zoals
het wordt uitgesproken. Drie
honderd dialectsprekers, uit
heel Zeeland, spraken zo bij el
kaar duizenden zinnetjes in.
Het idee om tot een multime
diale versie van het Woorden
boek der Zeeuwse Dialecten te
komen, is geboren op de veer
boot tussen Breskens en Vliss-
ingen, tijdens gesprekken tus
sen Rinus Willemsen en Jac
ques van Keymeulen, beiden
actief in het dialectonderzoek.
Ze moeten heel wat in Mddel-
burg vergaderen en op de veer
pont is er veel tijd om te praten
en te dromen over wat er in ons
technologische tijdperk alle
maal mogelijk is.
Vanaf 1994 is in twee jaar tijd
het Zeeuwse woordenboek in
een bestand gezet en is er een
register van het Nederlands
naar het dialect aan toege
voegd. Vervolgens werden ge
luiden en beelden opgenomen.
De laatste twee jaar heeft Scal-
dia-software een speciaal com
puterprogramma ontwikkeld
en gebruiksklaar gemaakt.
Veel aandacht is besteed aan de
aantrekkelijk vormgegeven en
gebruiksvriendelijkheid.
De Zeeuwsche Vereeniging
voor Dialectonderzoek viert
haar 70-jarige bestaan. Op 17
april wordt het eerste exem
plaar van het Woordenboek der
Zeeuwse Dialecten op cd-Rom
gepresenteerd in het Belfort
van Sluis, de stad van Van Da-
Ie en Brugman. Het eerste
exemplaar wordt overhandigd
aan de Commissaris van de Ko
ningin in Zeeland, drs. W.T.
van Gelder.
Op donderdag 29 april, om
20.00 uur, geeft Jan van Hane-
gem van Scaldia-software een
demonstratie in De Koperen
Tuin. Boekhandelaarster Elly
Kloos is enthousiast over deze
uitgave: 'Dit is leuk voor iedere
dialectspreker. Aan de ver
koop van computerboeken en
nieuwe media merken we, dat
vooral de laatste jaren veel ou
deren een computer hebben
aangeschaft. We verkopen ook
honderden Zeeland-cd-Roms
met oude foto's en artikelen
over Zeeland. Maar dit is wel
een héél bijzonder project. En
bovendien goedkoper, dan het
Zeeuwse woordenboek zelf.'
Het Woordenboek der Zeeuwse
Dialenten op cd-Rom, ISBN
9072138937, De Koperen Tuin
(0113-231072), verkoopprijs
fl 145, -, vanaf 17 april in de.
boekhandel
'Een sai zie je in heel ruige films'
door
Tannie
van Eek
VLISSINGEN - Maandag 1 maart is de 'Vereniging
Zanshin Shtokan Karate en Ryukyu Kobujutsu Vlissr
gen' opgericht. Een hele mond vol en tevens een oprich
ting die wat uitleg vraagt, want in feite bestaat deze
vereniging van Japanse vechtsporten al vanaf begin
1970. Maarten van Bloois, die met Ronald Willems en
Wim van Strien de aanzet gaf tot de oprichting, wil zo
wel over de moeilijke naam als over de 'vreemde' op
richting graag opheldering verschaffen.
"De contacten met Wim van de
Leur zijn goed en dat willen we
zo houden. Sommigen hebben in
dertig jaar enorm veel van hem
geleerd en zijn oefenstof gebrui
ken we nog. Hij neemt ook bij
ons examens af."
Nu de moeilijke naam van de
vereniging. Zanshin heeft met
alertheid te maken, zowel bij
karate als bij kobujutsu, tot be
reidheid en berust op wijsheid
en inzicht.
In de vorige eeuw waren er in
Japan veel karateleraren die elk
maar een paar leerlingen onder
him hoede hadden. Rond de
Tweede Wereldoorlog, tijdens
de Amerikaanse bezetting in Ja
pan werd karate meer commer
cie. Er kwamen grotere scholen,
hogere leraren en meer stijlen
met verschillende inzichten. Ka
rate, een woord samengesteld
uit twee delen: kara lege,
te=hand. waaruit direct al blijkt
dat bij deze sport geen wapens
worden gebruikt. Shotokan is
een bepaalde stijl, waarbij het
hebben van contact niet is toe
gestaan. Men raakt elkaar dus
niet aan; een worp is wel toege
staan, maar niet hard.
"Je gaat bij deze sport na afloop
heel naar huis. Er zijn ook stij
len waarbij wel wordt geslagen.
Bij shotokan, de stijl die in de
karate-sportwereld op Walche
ren het meest wordt toegepast,
komt het veel op beheersing aan.
Je zou voetbal als voorbeeld
kunnen nemen. Ook die sport
kent diverse stijlen. Het is een
groot verschil of je een Engelse
of een Braziliaanse ploeg ziet
Dat doet hij in de gymschaal van
de Driestromenschool aan de
Grevelingenstraat in Middel
burg, waar op maandagavond
mannen en vrouwen in witte
pakken van half negen tot half
tien 's avonds zich bekwamen in
karate.
Eerst maar iets over de oprich
ting. Van Bloois: 'Begin 1970 be
gon in Vlissingen Wim van de
Leur met karateles. Hij had een
sportschool en was de enige le
raar. Van hot naar her reisde hij
om les te geven, van Vlissingen
naar Goes, naar Middelburg en
dat elke week meerdere malen.
Drie jaar terug moest hij om ge
zondheidsredenen stoppen met
dit rondreizen. Een aantal men
sen viel toen in een gat, hun le
raar was er niet meer en de ge
vorderden vingen dat zo goed
mogelijk op. Op den duur stoot
te Van de Leur de karatelessen
geheel af en werd 1 maart de
Vereniging opgericht. In feite
bestaan we dus al heel lang."
Maarten wil er geen enkel mis
verstand over laten bestaan:
Vereniging van Japanse vechtsporten bestaat al een hele tijd.
voetballen", vindt Van Bloois.
Dan Ryukyu kobujutsu. Ryukyu
geeft ook weer een bepaalde stijl
aan. Van Bloois houdt een slag
om de arm, helemaal zeker weet
hij het niet, maar hij meent dat
het de naam is van een Japanse
eilandengroep. Kobujutsu (ko
oud, bujutsu krijgskunde) is
wel degelijk een vechtsport met
wapens. Óm dit te verklaren
moeten we een flinke stap terug
in de tijd aan de hand van Maar
ten van Bloois. In ruim twintig
jaar dat hij zich met deze spor
ten bezig houdt heeft het hem
steeds meer gepakt en is hij er
ook veel over gaan lezen.
Terug dus naar ongeveer 1600,
naar het feodale Japan. De be
volking werd een wapenverbod
opgelegd. De adel daarentegen
mocht wel wapens dragen en ze
te pas en te onpas gebruiken.
Men ging niet zo lekker met el
kaar om. Wie herinnert zich niet
de film 'Shogun' Kwam het
voor dat een boer een edelman
niet op de juiste manier groette,
niet diep genoeg boog, dan hoef
de hij nooit meer te buigen om
dat hij geen hoofd meer had om
die beweging mee te maken. Zo
als altijd, wie niet sterk is moet
slim zijn en landbouwwerktui
gen werden tevens wapens.
FOTO: HARRY DE LANGE
"Je kent toch zeker wel dat
vrouwtje op de Conimex ver
pakking?" vraagt Maarten me.
Natuurlijk, ook ik kook wel eens
nasi. "Nou, dat vrouwtje draagt
twee emmers aan een stok over
haar schouder. Die stok, bo ge
naamd is 1.80 meter lang. Je
haalt de emmers eraf en houdt
een stok over om mee te slaan,
mee af te weren of mee te prik
ken. Vergis je niet, het klinkt al
lemaal wat wreed, maar kobu
jutsu is veel stijlvoller nog dan
karate. Er is geen enkele vrije
vorm, alles ligt vast."
Zo zijn er bij kobujutsu een
achttal wapens, in het verré Ja
pan lang geleden uit nood gebo
ren. Een paar ervan zitten anno
1999 in de sporttas van Maarten
van Bloois.
Tonfa
"Kijk, dit is een tonfa. Oor
spronkelijk een handvat voor
een kleine molensteen. Als hei
werk gedaan was, liet de arbei
der de steen liggen en nam de
stok mee naar huis.. Onderweg
werd het, indien nodig, zijn wa
pen. En dit is een karna. Ja, lijkt
op een sikkel en werd ook zo ge
bruikt, maar na gedane arbeid
kon het dienen om aanvallers
mee van het lijf te houden, te
stoten of te slaan. En een sai, zie
je wel in heel ruige films. Wurg-
stokjes zijn dat."
Veel beoefenaars van kobujutsu
zijn er in de vereniging niet, een
stuk of drie en Maarten van
Bloois is een van hen.
"Je kunt heel veel in je eentje
oefenen bij deze sport," zegt
hij.
Een leerzame avond, beslist. De
Bloois vertelt gedreven en dui
delijk. Hij heeft me niet tot de
vechtsporten kunnen bekeren,
hoewel het groeten van de le
raar en het groeten van de leer
lingen onder elkaar, met graci
euze bewegingen, aan het begin
van de oefeningen, me wel aan
staat. Wie er meer in ziet dan
dat,kan bellen met Maarten van
Bloois, tel. 469401 of met Ro
nald Willems, tel. 466359. De
vereniging telt nu een kleine
vijftig leden. Op donderdag
avond oefent de jeugd in Sport
hal Baskenburg in Vlissingen in
twee groepen: de zes- tot
twaalfjarigen van zes tot zeven
uur en de jeugd van twaalf jaar
en ouder van zeven tot half ne
gen. Op maandagavond sporten
de volwassenen in De Driestro
menschool in Middelburg. Of
deze locatie blijvend is, is nog
niet helemaal zeker.
Deze unieke aanbieding geldt alleen voor
de bruidegom, de vader en de schoonvader
van de bruidegom
Goej, Lange Vorslstraal 56, Middelburg, Lange Delft 1, Middelburg, Lange Delft 37.
LU
De laatste maanden worden we met een
regelmaat van de klok geconfronteerd met
het onderwerp schouwburg, theater, cul
tuurtempel, of moeten we zeggen poppen
kast. De plannen zijn er wel, de geestdrift
en de bouwondernemers om deze uit te
voeren eveneens, maar het ontbreekt aan
het benodigde geld. Dit probleem speelt in
Middelburg en in Goes. In de Ganzenstad
verhoogt men de onroerend zaak belas
ting, meer parkeergeld via meer betaald
parkeerplaatsen. En om zijn naam als
duurste Zeeuwse gemeente hoog te hou
den zal straks de maximale parkeerboete,
lees naheffingsaanslag van 82 gulden 50
gevorderd worden. Middelburg zit ook
met lage cijfers te worstelen en moet nog
zien hoe de eindjes van het theatertekort
aan elkaar te knopen. Men kan er vanuit
gaan dat straks de inwoners van beide ge
meentes de rekening gepresenteerd krij
gen of men nu bezoeker van de stads
schouwburg is of niet. Het zou best eens zo
kunnen zijn dat alle Middelburgers en
Goesenaren voor een betrekkelijk kleine
groep mensen 'vermakelijkheidsbelasting'
op mogen hoesten. Het lijkt wel een voor
stelling van Het theater van de lach' of is
het een klassiek koningsdramaBoven
dien, als mensen perse iets willen zien
dan gaan ze er toch wel naar toe. Of dacht
U dat de meer dan een miljoen bezoekers
aan de musical Miss Saigon allemaal uit
Den Haag en Scheveningen kwamen? In
Goes is 'De Prins van Oranje' al gesloten
en de Middelburgse schouwburg voldoet
niet meer aan de eisen des tijds. Op beide
kunstpodia zagen veel voor
stellingen met succes
het voetlicht. Mis
schien wordt ook de AJ9J
klucht in het L—
theater Goes/Mid- camALkcm O
delburg toch nog
met applaus be
loond.
LrfeStyle
jeersstraat 39, Middel
burg, 0118-613581
