Geen cursussen zelfverdediging 'weerbaarheid' dekt de lading beter Tasjesroven is de eest ergerlijke orm van geweld Dader? Buurtpreventie Zeeland kende het afgelopen jaar 143 zedendelicten Er hangt een Prijskaartje aan geweld M/V MAANDAG 29 DECEMBER 1997 Niets nieuws Zeeland Verklaring Agressie Verkrachting Gedronken Daders Opvoeding Wat was het een ■geweldig' jaar Wat een geweldig jaar was het toch weer. In Leeuwar den werd Meindert Tjoelker doodgeslagen omdat hij wat mensen aansprak op hun gedrag, in Amsterdam werd eveneens iemand doodgeschopt om dezelfde re den, in Tilburg hetzelfde laken een pak. De meeste pu bliciteit kreeg Meindert Tjoelker. Verkrachting, mishandeling, po ging tot doodslag en moord zijn dan wel niet de orde van de dag, maar de gevallen van tasjesro ven (diefstal met geweld) zijn al bijna gemeengoed geworden. Hoewel iedereen zal zeggen dat de cijfers "verontrustend" zijn, moet volgens diverse onderzoe kers dan de omvang van dat ge weld ook niet weer worden over dreven. De meeste mensen krijgen ge lukkig niet rechtstreeks met ge weld te maken, want de ge weldsmisdrijven vormen "slechts" vijf procent van alle misdrijven. Landelijk is er een explosieve stijging van zware delicten on der jongeren te zien en is het de laatste twee jaar met 50 procent toegenomen tot 5.500. Het be treft het hele spectrum van ge weld: bedreiging, mishandeling, doodslag en moord. Het aantal jongeren dat betrokken is bij een geweldsmisdrijf is de afgelopen vijf jaar toegenomen met 85 pro cent. Waar komt al dat geweld van daan en valt er tegen dat geweld iets te doen? Geweld vinden we al op het mo ment dat Kaïn en Abel elkaar te lijf gingen. Sindsdien is er in al haar vormen altijd geweld ge weest en zowel overheid als reli gie deden daar dapper aan mee. Het Oude Testament staat er vol van. Kruistochten en oorlogen. Daarnaast nog culturen waar agressie en geweld als "normaal" werd beschouwd. De kozakken in Rusland, het klassieke Sparta in Griekenland, de Sikhs in In dia en de Samurai in Japan. Daarnaast zijn er in de Westerse samenleving nog subculturen in door Ad Roos Nederland nam enkele minuten stilte in acht en iedereen riep luidkeels dat er een eind moest komen aan het vooral zinloze ge weld. En het geweld loopt uit de hand. Volgens de politiestatistiek wor den er jaarlijks bijna 66.000 mensen het slachtoffer van een geweldsmisdrijf, tegen 27.000 in 1980. (28.000 mishandelin gen,16..000 diefstallen met ge weld, 11.000 bedreigingen, 3.000 afpersingen, 5.000 sexuele mis drijven tegen het leven plus nog eens 130..000 vernielingen. Voor Zeeland: Zedendelicten 143, bedreiging 214, moord/doodslag 64, mishande ling 702, berovingen 108 en (ge wapende )overvallen 25. Ook sexuele geweldsdelicten (ver krachting) nemen toe en de dief stal met geweld stijgt zeer fors. Vergeleken met de landelijke cij fers geeft ook het relatief rustige Zeeland weinig reden tot vreug de: een toename van dertig pro cent ten opzichte van 1994. Cij fers die overigens hoger moeten worden ingeschat omdat niet ie dereen bereid is tot aangifte. de maatschappelijke onderlaag: de straatbendes en de kringen van beroepscriminelen waarin niemand bij het gebruik van enig geweld zal opkijken. In de laat-middeleeuwen was het overigens nog slechter ge steld. In de steden kwamen per jaar drie tot zeven mensen per 10.000 inwoners door misdrijven om het leven, bijna 30 tot 70 keer zoveel als tegenwoordig. Roof was orde van de dag. Roof, strijd, plundering, familieveten, niemand keek er echt van op. In de tijd daarna werden wreed heden, het bewijzen van fysieke superioriteit steeds meer aan maatschappelijke controle ge bonden. Het is er dus iets beter op gewor den dan die goeie ouwe tijd, zo lijkt het. De socioloog Norbert Elias heeft daarover wel een ver klaring: „Niet alleen de verande ring in de civilisatie zijn in ba nen geleid, maar ook de mense lijke aanvalslust. De vechtlust is door talloze geboden en verbo den ingedamd tot vormen van zelfdwang. Alleen in tijden van maatschappelijke omwenteling ontladen zich deze lustvormen zich meer rechtstreeks en zicht baar." Een verklaring van het geweld wordt door de sociologen in dikke en vooral veel onderzoe ken verklaard door de lichame lijke en psychische kenmerken van de mens in samenhang met de sociale omgeving. Uitgangspunt is dat alle men sen agressieve neigingen heb ben die onder bepaalde om standigheden uitmonden in ge weld. Daarnaast kan geweld een middel zijn om een doel te bereiken of een uiting van ge voelens. Opvallend is overigens dat door professionele overvallers geweld nauwelijks wordt ge bruikt of het moet nodig zijn om de overval tot en succesvol einde te brengen. Gebeurt het desondanks toch, dan valt het binnen die beroepsgroep on der de categorie "zinloos" ge weld. Verder wordt het beeld dat mensen van het geweld in de samenleving hebben voor een groot deel dor de media bepaald en kan het er to bij dra gen dat het visie is dat het agressief gedrag kan worden beïnvloed door de neurobiologische kenmerken van de mens. In alle simpelheid: onvoldoende pr4enatale zorg, roken, drugs en alcohol tijdens de zwangerschap, uitlaatgassen en hoofdletsel in de kindertijd kunnen doorwerken in het taal en leervermogen van het kind. Gevolg: onvoldoende school prestaties, zwakke sociale rela ties en langs die weg wordt agressiviteit en geweld bevor derd. De verklaring van met name ernstige geweldsmisdrij ven wordt dan ook vaak gezocht in maal" wordt gevonden. Het ta boe op geweld kan zo verzwakken en de drempel naar ge weld wordt ver laagd. Zo heeft een 15-jarige in Amerika op tv al 150.000 moorden gezien Is agressie aangeboren of aangeleerd? Freud heeft het in zijn "Das Un- behagen in der Kultur" al over de menselijke de- struetiedrift of doodsdrift, dat tot uiting komt in agressie. In zijn visie is de mens niet diens naaste maar ook een verleiding om zijn agressie op hem te bevredigen Wie wordt aangevallen mag zich verdedigen. Het beroerde is echter dat de wet niet toe staat dat je terugslaat. Zolang iemand de keuze heeft tussen weglopen en in het slechtste ge val een gevecht aangaan, moet er worden gekozen voor hard weglopen. Beroep op noodweer wordt dan ook in de meeste ge vallen niet gehonoreerd. Niet temin: talloze sportscholen en instellingen bewegen zich op de markt van zelfverdediging voor (voornamelijk) vrouwen. In tien lessen gegarandeerd succes heet het dan. Peter Smid, (eigen sportschool in Vlissingen en toonaangevend op het gebied van Jiujitsu in Nederland en ook nog gespecia liseerd in TangSooDoo heeft al sinds jaar en dag cursussen voor vrouwen die zich willen verdedigen. In het algemeen heeft hij daar niet zo"n hoge pet van op. Ik heb hier legio vrou wen gehad die hooguit vier keer kwamen kijken hoe een zelfver dedigingscursus eruit ziet. Let wel, alleen maar kijken. Ver volgens beginnen ze een cursus zelfverdediging. Ik heb ook Zelfverdediging leerlingen van die vrouwen ge had. Als je dan iets uitprobeert door gelijktijdig een hand naar haar keel en de andere hand naar haar kruis uit te steken verde digt de vrouw zich in de meeste gevallen door direct twee han den voor haarkruis te houden. Dan ben je als vrouw al verlo ren en eigenlijk alleen maar verder van huis. Bij Smid krijgen de vrouwen les van Diana Smid, Nederlands kampioene Jiujitsu. Tegen een vrouw vertellen de vrouwen meer dan bij een man", weet Smid. Heel wat vrouwen komen hier binnen omdat er iets met hen is gebeurd. Die zitten in een enorme diepe put en het zelf vertrouwen is in de meeste ge vallen volledig zoek. Wat wij Diana en ik de vrouwen voor namelijk in die cursus aanleren is zelfvertrouwen. Het is een basiscursus, dat moeten we niet vergeten, dus leren we een aan tal technieken om de tegenstan der op afstand te houden of als dat niet kan uit te schakelen. Je praat in het zwartgalligste sce nario over leven of dood. Ver kracht te worden of niet ver kracht te worden. Als je je belager uit kunt scha kelen moet je dat gewoon doen. Als je dan daarvoor wordt ver oordeeld tot bijvoorbeeld ge vangenisstraf heeft het als "voordeel" dat je de gevangenis na een tijdje kunt verlaten. Ben je als vrouw verkracht dan heb je levenslang". De straffen die door justitie worden uitgedeeld aan plegers van geweld krijgen van Smid dan ook geen "eerst prijs". De daders worden aan alle kan ten geholpen en de slachtoffers staan vaak in de kou. Een goeie aframmeling ter plaatse door diegene die wordt aangerand. Dan begrijpt die aanrander ogenblikkelijk datie verkeerd bezig is. Hulp van omstanders moet je niet verwachten. Als die tussenbeide springt en een klap uitdeelt is hij zelf de klos". Dat de cursus zelfverdediging die hij en zijn echtgenote geven niet zaligmakend zijn, zal Smid direct beamen. „Wat we eigenlijk meegeven zit tussen de oren. Wie zich zeker of zekerder voelt zal dat uits tralen. Wie vol met angsten zit straalt dat ook uit. Dat is bij wijze van spreken van een af stand te ruiken en dat zijn ook de potentiële slacht offers." „Na die eerste fase van zelfverdediging zie je steeds meer vrouwen "doorstro men" naar de sporten, zoals Jiujitsu, Aikido, Tang SooDoo. Het geeft alleen maar meer zelfvertrouwen plus dat je je beter kunt wape nen tegen eventuele aanval lers". Crimineel geweld, geweldscriminaliteit, is geweld dat in strijd is met de strafwet. Hoe de wetgever over de ernst van verschil lende vormen van geweld oordeelt kan men aflezen uit de vol gende, niet volledige lijst, van maximale gevangenisstraffen die in het WvSr aan misdrijven zijn verbonden: Moord: levenslang of 20 jaar; doodslag: 15 jaar; verkrachting 12 jaar; afpersing door geweld of door bedreiging met geweld: 9 jaar; diefstal met geweld 9 jaar; zware mishandeling 8 jaar; aanranding 8 jaar; mensenhandel met het oog op prostitutie 6 jaar; openlijke geweldpleging in vereniging tegen personen of goederen 4 jaar en 6 maanden: afdreiging, bijvoorbeeld met smaad om zich wederrechtelijk te bevoordelen 3 jaar; mishan deling 2 jaar; wederrechtelijke vernieling van een goed dat aan een ander toebehoort 2 jaar; het met geweld of dreiging van ge weld verhinderen van een geoorloofde vergadering of betoging 9 maanden. Jan de Jong, directeur van het sportcentrum High Five in Goes geeft geen cursussen zelfverdedi ging. Tenminste, zo wil hij het niet noemen. „Weerbaarheid dekt de lading be ter", vindt de ex-politieman, die op de afdeling zeden waar hij werkte meer ellende heeft meege maakt dan een mens kan dromen. Zelf is hij ook een ervaren karate- ka. De cursus weerbaarheid, zoals De Jong en de zijnen die geven, sluit beter aan bij de realiteit, zo vinden zij. Een meisje, tenger en 1.50 meter lang is absoluut nooit opgewassen tegen een vent van 100 kilo, ook al beloven sommige zelfverdedi gingscursussen het tegengestelde. „Verkrachting, aanranding en an der geweld is een deel van de sa menleving en daar moeten we mee Het gebeurt nog maar al te vaak: in de avonduren is er enig ka baal in de straat, glasgerinkel en geluiden die op vernieling dui den. Kijken natuurlijk. Het gordijntje schuift opzij. Het is gelukkig niet mijn auto die onderhanden wordt genomen". Het gordijntje sluit en de bewo ner gaat over tot de orde van de dag. Niet de politie bellen, geen aangifte doen, want o wee als de da ders lezen wie de politie heeft gebeld komen ze terug, En dus staat de politie en daarmee ook justitie vaak machteloos. Bo vendien kunnen ze niet dag en nacht op elke hoek van de straat aanwezig zijn. De Vlissingse wijk Bossenburgh is zo"n wijk waar regelmatig overlast (is ook geweld) wordt ondervonden van diefstallen, inbraken en vernielingen. Dat levert ergernis, verontrusting en angst op en binnen de kortste keren is zo"n wijk 'onleefbaar' geworden. Daar hebben nu de buurtbewoners en de wijkagent de handen in elkaar ge slagen en een buurtpreventieteam opgericht. Geen ploeg buurtbewoners die gewapend met honkbalknuppels de straat opgaan, maar bewoners die ogen en oren open houden en dat doorgeven aan de politie. Maar ook: het huis van de bu ren even in de gaten houden als die weg zijn. Ofwel: samen werken aan een veilige, gezellige en rustige buurt waar voor de crimineeltjes weinig emplooi is. In de korte tijd dat het buurtpreventieteam actief is is er al heel wat ten goede gekeerd. „Ze zei dan wel nee, maar ze bedoelde volgens mij ja." Een veel gehoord excuus dat plegers van zedendelicten nogal eens hanteren als zij bij de recht bank moeten verschijnen. Het standpunt van justitie is simpel: nee is nee en daarmee afgelopen. Per jaar komen naar schatting 700 jongeren in aan raking met justitie voor ver krachting, een poging daartoe of aanranding. Zeeland kende het afgelopen jaar 143 zedendelicten. Een aan tal dat beduidend hoger moet liggen. Niet iedereen geeft het aan bij de politie. Achtergronden daarvan kunnen zijn: schaamte, angst voor represailles. Overigens komt maar de helft van de jongeren die worden verdacht van een zedenmisdrijf voor de rechter. In 86 gevallen werden de jongeren als "taak straf" veroordeeld tot het vol gen van een cursus sexualiteit. De slachtoffers kregen echter "levenslang". Opvallend in allerlei onderzoe ken is dat verkrachtingen voor het overgrote deel worden ge pleegd door bekenden van het slachtoffer. Ook dat vormt een drempel om aangifte te doen. Vaak is bij de dader ook alcohol in het spel en de jongen die in de disco het meisje de hele avond van drank heeft voorzien verlangt daar op de een of an dere manier iets voor terug. t leren even", is de filosofie van De Jong. „Alleen kun je je wel weerbaar opstellen door een aantal dingen meigen te maken. Simpel voorbeeld. Geef eens een signalement van de dader. Het gros komt niet verder dan groot en lelijk. Daar trainen we op. Niet alleen op het geven van een signa lement, maar ook het opnemen van je omgeving. Als je regelmatig "s avonds laat van je werk naar huis gaat, bij wie brandt nog het licht?" „In geval van nood kun je daar tenminste nog aanbellen. Is het licht in de fietsenstalling ka pot? Zorg dat het door de werkge ver wordt gemaakt. Natuurlijk le ren we de cursisten ook een aantal technieken. Twee vingers in ie mands ogen steken is iets waar vrouwen niet direct op staan te wachten. Subtielere, maar net zo effectieve zaken, werken beter." „Neem als gegeven dat iemand die een vrouw wil aanranden te veel heeft gedronken. Dat betekent dat zijn lever overuren maakt en ge voelig is. Negentig procent van de mensen is rechts, dus als de man aanvalt, zal zijn rechterzijde "open staan". Geef een aardig tikje tegen de lever en het is afgelopen. Andere tip? Stomp op de neus. De meeste vrouwen slaan nog steeds als wilden tegen de borstkas van een man. Zinloos. En als je wilt gillen, gil dan zo hard mogelijk, maar dan wel in het oor van je te genstander." „We zorgen ook dat de dames een ijzeren conditie krij gen. Iemand die aan karate doet en tijdens een wedstrijd twee mi nuten op de mat staat is na afloop volledig kapot. Komt het tot en gevecht, dan moet je dus een goe de conditie hebben. Verder "oefe nen" we met man tegen vrouw en op donkere plekken hier in de buurt. Het zijn mannen die vrou wen aanvallen, dus wouwen te gen vrouwen of het moet niet an ders kunnen is niet de beste oplos sing." „En de 'vrijwilligers" van De Jong kunnen tegen een stootje, dus de cursisten hoeven zich niet in te houden. Je moet ook zien dat het effect heeft". Naast het weerbaar maken van mensen die daar be hoefte aan hebben houdt De Jong zich ook bezig met allerlei andere vormen van veiligheid, weerbaar heid en preventie. Zo controleert en adviseert hij instellingen en wijkverenigingen hoe zij hun om geving veiliger voor het personeel of bewoners kunnen maken. In sa menwerking met de gemeente Goes zijn er buitenschoolse activi teiten waar binnen zijn sportcen trum de jongeren eens op een an dere manier met sport bezig kun nen zijn en op een gezonde manier hun agressie kwijt kunnen. een gestoorde persoonlijkheid. Gewelddadig gedrag van volwassenen ver toont vaak een samenhang met bepaalde kenmerken uit de kin derjaren: agressief gedrag, hy peractiviteit, tekort aan aan dacht, impulsief, een zwak con centratievermogen, een zwak inlevingsvermogen en een laag intelligentiepeil. Er zijn nog meer theorieën: agressie komt nogal eens voort uit frustratie: het niet bereiken van een doel of als variant, het gebrek aan leefruimte. Mensen in een stad, dicht op elkaar, zouden in die theorie vlugger tot geweld komen, zoals ook ratten agressiever worden als ze met z"n allen in een klein hok zitten opgesloten. Volgens de sociologen hebben bijvoorbeeld men sen die als kind in een ge welddadige situatie zijn opgegroeid geleerd te re ageren met agressie en ge weld en gaat van generatie op generatie. Een uitloper van die theorie is dat ge weld niet alleen wordt aan geleerd, maar ook nog gelegiti meerd. Vanuit die theorie wordt tevens verklaard dat een one venredig deel van de zware cri minaliteit onder jongeren wordt gepleegd door allochto nen omdat die nogal eens zijn opgegroeid in landen waar ge weld meer als normaal wordt beschouwd. Hetzelfde geldt overigens voor jongeren uit au tochtone gezinnen waarin de opvoeding relatief zwaar op in timidatie, dwang en geweld be rust. Valt er aan het geweld iets te doen? Ja en nee. Dat geweld wordt uitgeroeid is een utopie. Economen heb ben geconcludeerd dat de toename van crimi naliteit (19501990) voor meer dan de helft kan wor den verklaard uit sociaalecono- mische factoren, voor twintig procent uit de geringe pakkans en strafmaat en voor elf procent uit de werkloosheid. De criminologe Femke Halsema wijst erop dat de kiem voor cri mineel gedrag tijdens de opvoe ding wordt gelegd. De opvoe ding moet dus zoveel mogelijk worden beïnvloed. Er moet meer ondersteuning komen voor ouders die problemen met hun kroost hebben, het onder wijs moet alles op alles zetten om leerlingen met een maat schappelijk kwetsbare voldoen de bagage mee te geven en er moet iets worden gedaan aan de achterstand van randgroepjon geren in de grote steden. Sleu telwoorden zijn werkloosheid en uitzichtloosheid. Daarnaast, maar dat overweegt minister Sorgdrager, moet er een landelijk platform tegen geweld komen dat lokale plan nen ter voorkoming en bestrij ding van grof geweld op straat moet coördineren en stimule ren.. Of het allemaal zal helpen? Er blijft nog genoeg ander ge weld over. Mag het volgend jaar misschien ietsje minder zijn? Een van de meest er gerlijke vormen van diefstal met geweld (het verschil zit hem in ne men en geven) is de tas jesroof. Slachtoffers zijn meest al oude vrouwtjes, de daders nog jong en de el lende die over de oudere mensen wordt gestort is niet mis. Maar vroeger was het niet anders. Buiten de stadsmuren moest iedereen er reke ning mee houden dat ie werd beroofd. Bin- nen de stadsmuren v' was het een stuk veiliger, want wie iemand beroof de kon er op re kenen dat hij door om standers in de kraag werd gevat en een flink pak slaag opliep. Tegenwoordig is ook dat bijna voltooid verle den tijd.... Wie roven de tasjes? Uit onder zoeken blijkt dat het daar veelal gaat om "beginnelingen". Ge brek aan geld en toch veel mate riële zaken willen hebben. Vaak is het ook een impuls, zonder dat er echt over wordt nage dacht. De groep die die overval len wel bewust pleegt, maakt een simpele berekening van de kosten en de baten: wat word ik er wijzer van, hoe groot is de pakkans en wat is de eventuele straf. Het "beginneling" zijn heeft zijn plussen en minnen. Dat onder vonden drie Zuid-Bevelanders, die "het kwam zomaar op' beslo ten een cafétaria te overvallen. Ze eisen geld en in plaats dat de eigenares geld gaf, beloofde ze hen kokend frituurvet op hun koppen te gooien. Het trio droop af en verdween voor een jaar of wat achter de tralies. Een 19-jarige Vlissinger verdween voor een tijdje in the rapie. Zoon en moeder reden op de fiets. Zoon ziet een oud vrouwtje met een tas, werkt de vrouw tegen de grond en gaat er met de tas plus portemonnee vandoor. Het geld had hij nodig om een "Aussiejack" te kopen....Zijn moeder deed niets. Tijdens de behandeling van zijn zaak bij de rechtbank vond hij tasjesroven niet zo vreemd. Het was toch normaal? Vandaar ook dat hij in therapie moest. De andere kant is het risico dat de beginneling in paniek raakt en inderdaad geweld gaat ge bruiken met alle gevolgen van dien. Goed en lijf mogen best worden verdedigd, maar voor hetzelfde geldt wordt "slachtoffer' tot da der gebombardeerd, met alle strafrechtelijke gevolgen van dien. Een paar voorbeelden zoals de rechtbank tegen dergelijke za ken aankijkt: De man uit Bergen op Zoom had een aardig visboot- je. Een zomerse dag en enkele jongelui zijn druk bezig het bootje te mollen. Hij verzoekt ze vriendelijk "op te rotten". In plaats daarvan krijgt hij een gro te mond en de jeugd (1617 jaar) gaat vrolijk verder. Hij pakt er een bij zijn kladden en duwt hem weg. Het jong vliegt naar de tele foon en doet aangifte, want hij heeft "enig letsel bekomen". Hij krijgt een boete van 400 gulden en een voorwaardelijke gevange nisstrafEen Middelburgse winkelier hoort in het holst van de nacht enig gestommel in zijn winkel. Hij verlaat de echtelijke sponde, gaat de winkel binnen en ziet een inbreker die druk be zig is zijn spullen weg te nemen. De winkelier wordt bedreigd en in plaats van weg te lopen geeft deze de inbreker een ferm pak slaag. Hij wordt later wegens mishandeling veroordeeld... Een Vlissingse school: Een enorme etterbak in de klas die van pes ten zijn hobby heeft gemaakt. Motiveringsgesprekken helpen niet en op een gegeven moment pakt de leraar het jong eens ste vig bij diens armen en schudt hem wat door elkaar. Twee klei ne blauwe plekjes op de arm. Vier maatjes van de leerling heb ben "duidelijk gezien" dat mees ter de jongen een pak slaag gaf. De leraar is van school afVlissingen: Een stel jongelui zitten op het tuinmuur tje van de bewoner keet te schop pen. Ze maken rommel, troep en kabaal. Bewoner zegt er iets van en krijgt (de gebruikelijke) grote mond. Bewoner pakt er een beet en trekt hem van het muurtje af. Boete: vierhonderd gulden...

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1997 | | pagina 11