„Zeeland is al Zuiden en Hans is dat nog meer"
APPARATEN 6RATIS
Najaarstrek
De hoek met de kleding van klasse
Havenfeest
r*-'*
Nieuw jasje Scheldebode
Zijde-Expositie ontvangt
vijfduizendste bezoeker
GROENKALENDER
E L
K
E W
E
E
K HUIS AAN HUIS
1 W A
L C H
E
R
E N
Deze week kunt u nog aansluiten bij
een van onze clubs voor:
O*
r<v.
'6
Eerlijk
LU
INI
LU
O
O
woensdag 18 september 1996 lx
Vriendelijke woorden voor jubilerende Hans warren
Liberamicorum
DE WEEK VAN HET LANDSCHAP 21 TOT 29 SEPTEMBER
Slikken
Keihoogte
Ter Hooge
OVEN - KOOKPLAAT
AFZUIGKAP - BOILER
KOELKAST
volwassenen met of zonder partner
jeugd 14/16 jaar (vooral jongens)
beginners, gevorderden, privé-les
zilver, goud, top. wedstrijdklasse
Yerseke Moer
fax
^SEBIBUOfo
BEW. EX.
VLISSINGEN Deze week vindt u de eerste Scheldebode in
een nieuwe stijl op de mat. Hoewel uw Scheldebode in een
nieuw jasje werd gestoken, zijn de vertrouwde rubrieken tóch
makkelijk terug te vinden. De voorpagina is gereserveerd voor
actueel nieuws.
De pagina zakennieuws is voortaan opgedeeld in twee halve
tekstpagina's. De voorpagina van het tweede katern is gereser
veerd voor gevarieerd nieuws, sport en culturele activiteiten,
net als de daaropvolgende tekstpagina. Hopelijk is door deze
nieuwe styling de leesbaarheid van de Scheldebode nog verbe
terd en is de krant u binnen enkele weken net zo vertrouwd als
voorheen.
GRIJPSKERKE Mevrouw Henny Koppejan uit Koudeker-
ke was vorige week woensdag de 5000ste bezoeker op de Zij
de-Expositie in 't Zonnehoekje. Mevrouw Koppejan is van
oorsprong Zeeuwse, maar woonde bijna dertig jaar in Den
Bosch. Nu ze sinds mei weer in Zeeland woont, is ze Walche
ren aan het 'herontdekken'. Dat bracht haar met man en vrien
den naar Grijpskerke. De Zijde-Expositie is dit seizoen nog
open tot en met 28 september. In de laatste twee openingswe
ken worden van dinsdag tot en met zaterdag dagelijks tussen
13.30 en 17.30 uur demonstraties zijdeweven gegeven door le
den van de drie Zeeuwse weef kringen. Op zaterdag 21 septem
ber is er bovendien nog een demonstratie Kumihimo. Dit is een
eeuwenoude Japanse vlechttechniek.
FOTO PIET DAVIDSE
STICHTING HET ZEEUWSE
LANDSCHAP
De vogeltrek zal voorlopig nog wel omgeven blijven door een
waas van mysterie. Dat komt omdat er nog steeds veel onbe
kend is rondom dit intrigerende natuurverschijnsel. Enig in
zicht in vragen rondom de trek dateert pas van begin deze
eeuw, toen ringonderzoek een schat aan gegevens begon op te
leveren. Zo weten we nu dat de trek verband houdt met de ver
anderende voedselsituatie in het broedgebied, dat hormonale
veranderingen het moment van de lange reis bepalen en dat
een aangeboren richtinggevoel in combinatie met de stand van
hemellichamen zorgt voor een fabuleus oriëntatievermogen.
Uit oude geschriften van ver voor onze jaartelling weten we
dat de mens zich altijd al heeft bezig gehouden met het komen
en gaan van de vogels. De Griekse dichter Homerus beschreef
in zijn 'Ilias' reeds de spectaculaire kraanvogeltrek langs de
westkust van Turkije. De pijlstaarteend, die 's winters onder
andere in de Egyptische Nijldelta verblijft staat symbool voor
het begrip 'vliegen' in het hiëroglyfisch schrift.
Dat vogels trektochten maken had men dus al snel door. Maar
door gebrek aan methoden voor gericht onderzoek kwam men
soms tot aandoenlijke fantasieën. Zo dacht men dat de koe
koek 's winters veranderde in een sperwer. De gestreepte
borsttekening van de veren bij beide vogels zal hierbij wel een
rol gespeeld hebben. Een Zweedse bisschop uit de zestiende
eeuw wist met grote stelligheid te beweren dat boerenzwalu
wen de winter doorbrachten in de modder van plassen en me
ren. Ganzen zouden tijdens de trek een steen in de bek meene
men om zichzelf te beletten te gaan gakken, waardoor ze zich
zouden verraden aan roofvogels die hen naar het leven staan.
Nu er inmiddels veel meer bekend is, blijft het verbazingwek
kend hoe vogels telkens weer de juiste balans weten te vinden
tussen het opslaan van de juiste hoeveelheden 'trekvet' en het
ideale vlieggewicht. Fantastisch moet het zijn, om op de uitge
strekte toendra's in het hoge noorden de nodige 'kilometers' bij
elkaar te eten zonder lastig gevallen te worden met de vraag:
'Spaart u Air Miles'?
Jan van Gent tijdens de 'trek'.
ADVERTENTIE
Lange Delft 45-48/hoek Segeersstraat, 4331 AR Middelburg,
telefoon 0118-613073
SCHELDEBODE
Dansen voor senioren. Goed voor het li
chaam en voor de geest, meent dansle-
raar Gerard Bras. op 24 en 27 september
geeft hij in Middelburg en Vlissingen gratis
proeflessen voor 50-plussers.
Komend Jaar is het 150 jaar geleden dat
grote groepen Nederlanders de oceaan
overstaken en onder zware omstandighe
den in de Amerikaanse staat Michigan een
Nederlandse kolonie stichtten, met plaatsen
als Holland en zeeland. De huidige inwoners
gaan dat jubileum uitgebreid vieren, maar
hoe Hollands of hoe Zeeuws zijn ze nog?
Driehonderd Jaar lang. van 1541 tot 1795
was Veere de officiële stapelplaats voor
handelsgoederen uit Schotland. Tijdens een
Schotse week van woensdag 18 tot en met
zaterdag 22 september worden de banden
opnieuw stevig aangehaald.
Hans Warren ontvangt het eerste exemplaar van zijn natuurdag-
boek 'Ik ging naar de Noordnol' uit handen van Gerrit Komrij.
FOTO PIET DAVIDSE
door Marco Evenhuis
MIDDELBURG De Zeeuwse Bibliotheek nam afgelopen vrij
dagmiddag een voorschot op de 75-ste verjaardag van schrijver,
dichter, vertaler en criticus Hans Warren. Hoewel de Kloetinge-
naar pas 20 oktober verjaart, vond vrijdag in de afgeladen aula een
feestelijke bijeenkomst plaats. Tijdens die bijeenkomst werd even
eens stil gestaan bij het 50 - jarig schrijversjubileum en het 45 - ja
rig jubileum als literair criticus van Hans Warren.
Gerrit Komrij kwam voor de
gelegenheid zelfs over uit Por
tugal. Komrij had wat goed te
maken, want sinds hij zich in
Portugal vestigde, zag hij zijn
goede vriend Warren slechts
twee keer: "Eenmaal te vluchtig
en een tweede maal te kort".
Komrij vertrok naar het zuiden,
omdat Nederland, het land van
"putdekselkleurige erwten
soep", hem te zeer benauwde.
"Al wat vliegen kan, moet on-
middelijk een buiklanding ma
ken uit geestelijke benauwd
heid." Pas na jaren beseft hij,
dankzij Hans Warren, dat dat
wat hij in Portugal ging zoeken
ook veel dichter bij huis te vin
den is. "In Zeeland zijn de luch
ten ruimer. Zeeland is al Zui
den en Hans is dat nog meer."
Na zijn feestrede bood Komrij
het eerste exemplaar van War
ren's natuurdagboek 'Ik ging
naar de Noordnol' aan Warren
aan. Ongelezen, maar dat hin
derde Komrij niet, want hij
"kan nog geen fuut van een
pimpelmees onderscheiden".
Het was na al deze amicaliteit
wellicht passender geweest als
Komrij ook het eerste exem
plaar van het vriendenboek of
liber amicorum 'Hans Warren
75' aan de jubilaris had over
handigd. Dit werd echter over
gelaten aan gedeputeerde De
Kok van cultuur. In het liber
amicorum zijn bijdragen opge
nomen van Hans van Straten,
Alfred Kossman, Boudewijn
BÜch, Brigitte Raskin, Win
Hottentot, Joost Zwagerman en
Francisca ,van Vloten. Warren's
levensgezel Mario Molegraaf
opent het boek, waarvan de
produktie geheel werd verzorgd
door de Zeeuwse Bibliotheek.
De Belgische schrijver Tom La-
noye hield een buitengewoon
geestige inleiding op zijn nog te
verschijnen poëziebloemlezing
van Hans Warren. In die bloem
lezing, 'Wat doe je met mij,
tijd?', houdt Lanoye een "ave
rechtse chronologische volgor
de" aan. Zo wordt de lezer vol
gens hem duidelijk, dat War
ren's dichterlijke kunsten in de
loop der jaren zijn toegenomen.
"Hoe verder men in de bloemle
zing komt, hoe sterker de kwa
liteit van de gedichten van
Warren afneemt. Hij weet min
der, hij kan minder, hij doet
minder."
Hans Warren was "overstelpt
door alle fijne woorden en de
belangstelling". Speciaal de
feestrede van Gerrit Komrij
had hem diep geraakt. In zijn
dankwoord noemde Warren
Komrij's toespraak een "monu
ment van vriendschap". Het
langdurige applaus dat Hans
Warren na het voordragen van
enkele van zijn gedichten ten
deel viel, sloot de feestelijke
bijeenkomst af.
Het liber amicorum 'Hans war
ren 75' telt 75 pagina's en is
toorzien van een korte biografie
en de complete bibliografie van
Hans warren. Het boek werd sa
mengesteld door Ronald Rijkse
en Lydia Wolterbeek en is voor
30,- verkrijgbaar bij de
Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg.
Thema 1996: 'Natuur in Uitvoering
VLISSINGEN Dagelijks wordt er hard gewerkt door vele mensen om onze na
tuur te behouden. Dit klinkt tegenstrijdig, je zou zeggen laat de natuur zijn gang
naar gaan. Helaas kan dit niet overal, vaak zou niets doen juist betekenen dat de
natuur moet wijken. Daarom zijn de provinciale Landschappen dagelijks in de
weer om hun 543 natuurterreinen te onderhouden en te beschermen: 'Natuur in
Uitvoering'. De werkzaamheden variëren van terrein tot terrein. De variatie wordt
bepaald door het soort natuur, zoals bos, heide, moeras, meer of duin maar ook
door het menselijk gebruik in het verleden zoals bij landgoederen en veenweiden.
Voor elk gebied apart is een eigen soort beheer uitgestippeld. Het Zeeuwse Land
schap zorgt in onze provincie voor het natuurbeheer.
In veel gebieden wordt gespro
ken van Nieuwe Natuur. Daar
worden stukken grond mee be
doeld die een andere bestem
ming hebben gehad en terug
worden gegeven aan de natuur.
Nieuwe natuur is ook te vinden
op Neeltje Jans. Langs de Oos-
terschelde komt een gevarieerd
duinlandschap tot ontwikke
ling. Het is een van de weinige
plekken in Nederland waar
planten zoals het fraai duizend-
guldenkruid voorkomen. Op
een uitgestrekt slikkengebied is
een vogeleiland aangelegd.
Honderden steltlopers gebrui
ken dit eiland om bij hoog wa
ter hun veren te poetsen en uit
te rusten. Soms valt er zelfs een
zeehond te ontdekken.
Een door een gedeeltelijke af
damming van de Oosterschelde
drooggevallen schorgebied zij
de Slikken van de Heen, een ge
bied ingeklemd tussen de Phi-
lipsdam en het Schelde-Rijnka-
naal. Langs de door het gebied
slingerende kreken grazen ruig-
behaarde Schotse Hooglanders.
Wie een tocht door dit gebied
maakt, waant zich in de Zeeuw
se oernatuur. Naast de ontmoe
ting met de vele vogelsoorten of
zelfs een ree, is de aanwezig
heid van bijzondere planten
soorten als parnassia en winter-
bitterling de moeite waard.
Veel oudere Noordbevelanders
vertoeven graag langs de Oos-
terscheldekust bij de 'kupen',
zoals hier de inlagen genoemd
worden. De weidse vergezich
ten en de wolkenluchten en het
Zeeuwse licht zijn hier te vin
den. Maar vlak bij huis wordt
het oog meestal verblind door
de vanzelfsprekendheid van el
ke dag.
Een inlaag is een drassig gebied
tussen een zeedijk en een daar
achter gelegen reservedijk. Het
gebied bestaat voor de helft uit
open water, met in de broedtijd
onder meer kuifeenden en fu
ten. Op de laaggelegen overlan-
den broeden weidevogels als
kieviten, tureluurs en een enkel
gruttopaartje. Tijdens de voor-
en najaarstrek wachten tiental
len soorten watervogels en tij
van de Oosterschelde af. Vanuit
een observatiehut zijn deze vo
gels van heel dichtbij te bewon
deren.
Het landgoed Ter Hooge in
Middelburg werd vermoedelijk
in de 13e eeuw gebouwd en in
de 14e eeuw bewoond door An
ne van Borssele. Tot circa 1750
lag het kasteel, omringd door
een slotgracht, temidden van
een agrarisch landschap. Kort
na 1750 is begonnen met de
aanleg van het landgoed. Het
werd hoofdzakelijk aangelegd
in Engelse landschapsstijl, die
zich kenmerkt door een natuur
lijk aanzien, meanderende wa
terpartijen, kronkelpaden en
doorkijkjes. Het landgoed ont
wikkelde zich tot een van de
mooiste van Walcheren maar
door de inundatie van Walche
ren tijdens de bevrijding in
1944, ging alle vaak eeuwenou
de beplanting verloren. In 1947
werd het landgoed op initiatief
van de familie Van Lynden op
nieuw ingeplant. Vandaar dat
het bos zich nog maar in de
jeugdfase bevindt. Het land
goed Ter Hooge is ongeveer 45
ha groot en bestaat naast het
bijna 20 ha grote bos uit water-
ADVERTENTIES
Profiteer deze week van de
5 op een rij actie, bi) aankoop van
een complete keuken krijgt u
5 apparaten gratis:
of de helft van de geldwaarde
als extra korting, Kom snel
langs en sla uw slag!!
5 op een rij. het nieuwe spei-
programma van TV 10 en
Hans Verkerk Keukens.
lekedtg 19 30 uur)
GOES: RINGBAAN WEST 2b - 0113-216451
OPRUIMING SHOWROOMMODE HEN - TOT 70% KORTING
ROOSENDAAL: NISPENSESTRAAT 10 - 0165-558843
(UNS VERKERK KOI KENS, DE KEUKENSPECIAUST MET 32 iAAR ERVARING EN 65 FILIALEN IN NEDERUND EN BELGIE
77D~%.
<0
Neeltje Jans terecht 'Natuur in Uitvoering'
partijen, hooiweiden, land
bouwgronden en gebouwen,
waaronder het kasteel en een
boerderij.
In het najaar, als de bomen hun
felgekleurde bladeren laten
vallen, wordt het bos overvallen
door honderden vogels uit het
hoge noorden, die de daar heer
sende strenge winter verruilen
voor een mildere winter in het
Zeeuwse. Vink- en lijsterachti-
gen doen zich tegoed aan beu
kennootjes en bessen, die door
gaans in ruime mate voorradig
zijn. Paddestoelen schieten in
alle soorten en maten uit de
grond. Het bos is rijk aan typi
sche bosdieren als uilen en
reeën en er komt in het bos ook
een reiger kolonie voor.
Wie door het landschap van de
Yerseke Moer loopt, beweegt
zich door de lagen van de tijd.
Kronkelende binnenwegen zijn
vaak oorspronkelijke kreeklo
pen, waarvan de loop bepaald is
door getij. De historische ont
staansstructuur is hier nog vol
ledig intact. In de ondergrond
bevindt zich nog het zoute veen,
NIEUW- EN ST. JOOSLAN-
D Op zaterdag 21 septem
ber wordt het Nieuwlands Ha
venfeest gehouden in de haven
van Nieuw- en St. Joosland om
te vieren dat watersportvereni
ging 'De Nieuwlandse Haven'
tien jaar de haven in pacht
heeft.
De middag wordt om 13.30 uur
geopend door de Middelburgse
wethouder Van Brummelen. Er
zijn rondvaarten en waterspe-
len, en optredens van Alteklein,
I Piü Piccoli, Picknik Kaas-
mant, Klezmek, Lex Chou-
choux, Flup Ju bedrijf en El
Combo. Het havenfeest duurt
tot 23.00 uur, de toegang is gra
tis.
wat deels is vergraven voor
zoutwinning in de Middeleeu
wen. Hiervoor werd de Moer al
leen gebruikt voor extensieve
beweiding door rondtrekkende
schaapskudden. Het probleem
was toen aan zoet water te ko
men.
Op de hoogste plekken van de
kreekruggen werden daartoe
drinkputten gegraven. Juist op
de plek waar een kreekrug
overgaat op het klei dat op de
zoute veenlaag ligt, ontstonden
de meeste putten. Door de ink
linking van het veen zijn veel
hollebollige drassige weilanden
ontstaan, waarin slingerende
kreken met hun oeverwallen
het reliëf bepalen. Het laaggele
gen drassige weidegebied is
zeer vogelrijk. In de schrale
FOTO ARCHIEF HET ZEEUWSE LANDSCHAP
hooilanden bloeit 's zomers de
ratelaar.
Het Zeeuwse Landschap organi
seert tijdens de Week van het
Landschap excursies naar boven
staande natuurgebieden:
21 september: 10.00 uur Ter
Hooge; 14.00 uur Slikken van
de Heen.
23 september: 14.00 uur Ter
Hooge.
24 september: 14.00 uur Inlagen
Noord-Beveland.
25 september: 14.00 uur Yerse
ke Moer.
27 september: 14.00 uur Neeltje
Jans.
28 september: 10.00 uur Neeltje
Jans; 14.00 uur Yerseke Moer.
Bron: Het Zeeuwse Landschap.
LU
Eerlijk duurt 't langst is een bekende kreet en wordt
maar al te vaak bewaarheid. Soms met goed gevolg
en soms wat minder. Eerlijkheid en de waarheid
gaan vaak hand in hand. Al is de leugen nog zo snel,
de waarheid achterhaalt hem wel. Eerlijkheid komt
ook van pas als je iets vindt wat een ander verloren
heeft. De eerlijke vinder brengt het op zijn plaats en
de eigenaar is dan reuzeblij, want die had zijn bezit
weer terug. In wanhoop had hij of zij misschien wel
honderd keer gepreveld 'Heilige Antonius, beste
vrind, maak dat ik mijn geld weer vind'. Een Duitse
toerist in Goes was echt een dagje op stap in de Gan-
zenstad. Omdat het toch lekker weer werd deed hij
zijn vest uit en hing het over zijn schouder. In de
vestzak zijn knip met een dikke duizend Duitse mar
ken daarin. Uit gemakzucht, nonchalance, of in
grenzeloos goed vertrouwen, flaneerde hij door de
winkelstraten met die dikke bult geld. Toen hij er
gens wilde betalen was de portefeuille uit de vestzak
verdwenen. Zakkenrollers, schoot het door hem
heen, gestolen, ja. Was er kort tevoren niet iemand
opvallend onhandig tegen hem opgebotst? Op het
politiebureau werd aangifte gedaan en terneergesla
gen reed hij terug naar zijn 'Wohnwagen' op de cam
ping. De zaak werd dezelfde dag nog opgelost, de
portefeuille was door een echtpaar gevonden en die
hadden hem met alle Marken en betaalpassen er nog
in bij de politie gebracht. Niks geen zakkenrollers,
hij was gewoon uit de vestzak gevallen. Onze Oos
terbuur gaf de eerlijke vinders een goede beloning,
gewoon eerlijkheid op z'n leukst.
Cameleon.
