Briljant tapijt
Celtic met Van Hooydonk tegen Veere
Piere Parré kwam te voet uit Frankrijk
Videofilm Zeeland van oude archiefbeelden
em QRie onnnminq r i
Wjüi
r*y*j i
Van vader op zoon zijn vijf generaties Parée in touw voor de zadelmakerij
Warenhuis Leeratelier Dekker
nu ook fotospecialist
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 24 JULI 1996
307
1 L? P
s - vV t|
onze enorme V..-* -** Vi
■ecttef^ tIir1
Het wordt perfect
's-HEEHENHOEK - Door de jaren heen is de familie
Parée gespecialiseerd in tuigwerk voor trekpaarden.
Paarden die de ploeg, de maaimachine of de karren
door de zware Zeeuwse klei moesten trekken. Zadel
makerij Parée, een oude en bekende naam in de wereld
van het Zeeuwse trekpaard. In 1810 vestigde de van
oorsprong Franse familie Parré zich in 's-Heerenhoek.
Van diep in Frankrijk, uit het dorpje Rouffiac in de
Auvergne, trok Pierre Parré met zijn zonen, allen
handswerklieden, stapvoets naar het noorden om iri
1785 in Goes verzeild te raken. Ze begonnen een
zadelmakerij, waar ook ander paardentuig en garelen
gemaakt werden. Pierre Parré verhuisde met zijn be
drijf naar 's-Heerenhoek en zijn nakomelingen wonen
daar nog steeds. Het ambacht werd van vader op zoon
overgedragen en zo is Jan Parée (58) de vijfde genera
tie die het stugge leer snijdt en buigt tot het de ge
wenste vorm heeft.
Werkpaarden
Maatwerk
Inches
Handwerk
lij ywO'jdf
ttJsSl
Kies dan V#
u 1 /j
*fj
Lange Viele 16 Middelburg, tel. (0118) 637473
VEERE - De voetbalclub Vee-
re, die in het komend seizoen
zal uitkomen in de hoofdklasse
van het zaterdagvoetbal, speelt
vrijdagavond 26 juli op eigen
terrein tegen de Schotse prof
club Celtic. De aanvang is 19.00
uur. Bij de Zeeuwse voetbalfans
bestaat grote belangstelling
voor dit duel, dat georganiseerd
is in het kader van het 700-jarig
bestaan van de stad Veere.
Bij Celtic fungeert Pierre van
Hooydonk (ex - NAC) als grote
blikvanger voor het publiek.
Van Hooydonk heeft inmiddels
in Schotland een stevige repu
tatie opgebouwd. De Brabander
speelde tot nu toe 62 wedstrij
den voor Celtic en scoorde
daarin veertig doelpunten. Het
ligt dan ook voor de hand dat
deze centrumspits in Veere zijn
produktie nog zal opvoeren. De
club uit Glasgow heeft voorts
diverse andere prominenten in
de gelederen. Geroutineerde
krachten zoals de middenvel
ders Pieter Grant en Paul Mc-
Stay, van wie laatstgenoemde
al 657 wedstrijden voor Celtic
speelde. De 36-jarige doelman
Pat Bonner stond inmiddels 642
keer onder de lat bij zijn club.
Als nieuwkomers heeft Celtic
aangetrokken de Duitsers Alen
Stubbs en Andreas Thorn, de
Italiaan Paolo Dicanio en de
Portugees George Cadete. De
gerenommeerde club behaalde
35 keer de landstitel maar
maakte ook furore in de Europa
Cup (finalist onder andere te
gen Inter Milaan en Feijenoord)
en stond ook in de finale om de
wereldbeker tegen een Argen
tijnse club. Ongetwijfeld zullen
vele voetbalsupporters dan ook
'warm' lopen om de sterren uit
Schotland aan het werk te zien.
De Schotten' worden in Veere
vergezeld door een flinke aan
hang. Een doedelzakband zal
het voetbalfeest opluisteren.
Voor het eerste kunnen de be
zoekers in Veere gebruik maken
van een tribune die plaatst
biedt aan 300 bezoekers. De tri
bune-plaatsen kosten 12,50,
staanplaatsen 7,50.
De succesvolle trainer van Vee
re, Ron Schrier, kan tegen Cel
tic beschikken over een vrijwel
complete selectie. Met daarin
diverse nieuwe gezichten als
Arthur van Huizen (Vlissingen),
Jimmy Kikkert (Bevelanders),
Peter de Jong (NAC - C), Jurjen
Swiers (HVV'24) en Pieter den
Boef (Tholense Boys). Schrier:
„De vaste kern is bij ons geble
ven, maar in de breedte zijn we
ongetwijfeld versterkt. Uiter
aard zijn we kansloos tegen de
profs uit Glasgow, maar toch
zullen we trachten er een leuke
pot van te maken en ons uiter
ste best doen om de nederlaag
zo klein mogelijk te houden."
ADVERTENTIE
ZOUT - Op woensdag 31 juli is er vanuit het Zeeuws Biolo
gisch Museum (ZBM)een rondleiding door de Manteling. Het
thema is 'Van zoet naar zout' en er wordt veel aandacht besteed
aan het bos, de duinen, het strand, de zee, de paalhoofden, de na
druk ligt op de overgangsgebieden tussen bos en zee. De wande
ling begint om 10.30 uur. Op zondag 4 augustus is het mogelijk
deel te nemen aan de rondleiding 'Westhove toen en nu' over de
cultuur-historische en natuurlijke waarden van de omgeving. De
rondleiding begint om 14 uur. Kaarten inclusief museum bezoek
kosten 6,50 voor volwassenen en 5,00 voor kinderen. (Tele
fonische) Aanmelding vooraf bij het ZBM aan de Duinvlietweg
in Oostkapelle is raadzaam.
ORGELCONCERT - Klaas Jan Mulder bespeelt op vrijdag 26
juli het orgel in de Nieuwe Kerk in Middelburg. Op het program
ma staan onder meer werken van Felix Mendelssohn Bartholdy
Alexandre Guilmant en Hendrik Andriessen. Het concert begint
om 20 uur. Kaarten kosten acht of zes gulden. Kinderen tot 12
jaar onder geleide gratis.
ZOMIDLOOP - Op donderdag 25 juli vindt in Zoutelande de
derde ZOMID-zeezwemloop plaats. De zwemloop is opbegouwd
uit de onderdelen zwemmen en lopen over verschillende afstan
den. De start van het eerste onderdeel zwemmen is om 19.15 op
het derde zuidstrand. het parcours is uitgezet op de wandelbou
levard.
MIDDAGPAUZECONCERT - Elly Kley geeft op vrijdag 26
juli een middagpauzeconcert op het orgel van de St. Jacobskerk
in Vlissingen. Op het programma staan werken van J.S. Bach, C.
Franck, Max Reger en een onbekende componist. Het concert be
gint om 12 uur,
AIDS - In het COC-café Goudwaard aan de Lange Noord
straat in Middelburg is op zondag 28 juli een voorlichtingsbij
eenkomst door de GGD over seksueel overdraagbare aandoenin
gen (SOA) en AIDS. De avond is gericht op mannen en jongens
en begint om 21 uur.
BAZAR - Donderdag 25 juli is op het kerkplein rond de
N.H.-kerk in Oostkapelle de jaarlijkse rommelmarkt. In het her
vormd centrum is een boekenhal en in de torenhal een elektri
sche apparatenafdeling. De opbrengst is voor reparatie van het
kerkedak en voor een goed doel.
BEIAARDCONCERT - Stadsbeiaardier Kees van Eersel be
speelt op donderdag 25 juli van 15 tot 16 uur het carillon van het
stadhuis in Veere.
SUPERCROSS - Op vrijdag 26 juli houdt motorclub de Peke-
linge een supercross in Aagtekerke. Bij deze tak van motorcross
ligt de nadruk vooral op de technische beheersing van de motor.
De trainingen beginnen om 15 uur, de wedstrijden om 16.30 uur.
Ook is er de mogelijkheid een rondvlucht per helekopter te ma
ken. Er is vuurwerk na afloop.
MELOMAAN - Het studentenorkest Melomaan geeft op dins
dag 30 juli een concert met traditonale blaasmuziek, musical-,
filmmuziek en lichte muziek. Het concert wordt gegeven in de
Grote Kerk in Veere. Aanvang 20 uur, entree 7,50.
EXPOSITIES - On de Emmaüskerk aan de Houten Handlaan
in Dishoek is tot 5 augustus een expositie te zien met olieverf
schilderijen, aquarellen en tekeningen van de schildersgroep van
het Activiteiten Centrum Vlisssingen (ACV). Op het Ramschip de
Schorpioen in Middelburg is tot 1 september de tentoonstelling
'marines' iingericht met werken van maritiem kunstschilder Bob
de Bruycker uit Antwerpen. In COC-café Goudwaard aan de
Lange Noordstraat in Middelburg is werk te zien van fotograaf
Ewoud Broeksma, die bekendheid geniet met zijn wekelijkse fo
tocolumn in het Nieuwsblad van het Noorden.
NORMAAL - 'Veldtocht '96' heet de toer van Normaal, die op
donderdg 25 juli optreedt in de sporthal op recreatiecentrum Fix
aan de Kaasboerweg in Biggekerke. In het voorprogramma
treedt de Bevelandse groep Surrender op. De avond begint om
21.30 uur.
PRESTATIELOOP - Atletiekvereniging Dynamo '70 uit Mid
delburg houdt op woensdag 31 jul in samenwerking met de VW
de Halve Maan prestatieloop in Oostkapelle. Start om 19 uur bij
sporthal Halve Maan aan de Torenstraat, inschrijfgeld 3,50,
tot 12 jaar 2,50.
„Er is in de loop der tijd veel
veranderd," zegt Jan Parée,
„we hebben nu te maken met
een opleving nadat er rond
1960, door de landbouwme
chanisatie, niet veel werk meer
was voor de trekpaarden. Nu
is het een stukje cultuur dat
weer opbloeit."
De verhalen over de Franse af
komst zijn in de familie Parré
zijn altijd bijzonder boeiend
geweest.
Hoe de stamvader uiteindelijk
in 's-Heerenhoek zijn domici
lie koos. Pierre Parré, geboren
in Rouffiac in 1752, kopersla
ger en zadelmaker, wiens zoon
nog met het 'Grande Armee'
van Napoleon naar Rusland
was getrokken en daar, mis
schien bij de barre, winterse
terugtocht over de Berezina,
het leven had gelaten. Jan
Parée verhaalt uit de familie
geschiedenis: „De Parrés wa
ren van oorsprong ketellap
pers, koperslagers en paraplu
verkopers. Weinig werk en ar
moede was de oorzaak van
massaal vertrek uit de Auverg
ne.
Het hoofdmiddel van bestaan,
de landbouw, bleek bij lange
na niet toereikend om in de
eerste levensbehoeften te
voorzien. Het vervaardigen,
repareren en verkopen van pa
raplus, potten, pannen en ke
tels was een bittere noodzaak
om te overleven. Zo trok Pier
re Parré te voet van plek tot
plek om uiteindelijk in Goes
terecht te komen.
Hij kocht er het huis 'De
Duuzent Vreezen' op de hoek
van de Magdalenastraat en de
Koningsstraat en was gehuwd
met Geertrui Hendricks. De
familienaam is in de loop der
tijd van Parré, Parée gewor
den.
Jan Parée vertelt: „Vanuit
Goes is Pierre naar 's-Heeren-
hoek getrokken, vermoedelijk
omdat er hier meer werk voor
zijn bedrijf was. Vroeger wa
ren er veel meer voorzieningen
voor paarden. Op ieder dorp
een zadelmakerij en een hoef
smid met travalje. Langzamer
hand is ook de dorpssmid ver
dwenen. Toen ik uit militaire
dienst kwam heb ik de zadel
en de schoenmakerij samenge
voegd, twee ambachten onder
een dak. Wat de zadelmakerij
betreft hebben wij ons door de
jaren heen gespecialiseerd op
die zware werkpaarden, op de
tractie. Dat is altijd zo ge
weest. Ook voor rijpaarden
wordt wel wat gedaan, maar
dan gaat men toch vlugger
naar de ruitersportwinkel. Dat
wil niet zeggen, dat wij daar
niet voor werken, maar de
hoofdmoot is het zware werk
paard. Vroeger in de Zeeuwse
klei, dat was echt aanpoten,
zwaar werk. Dat gold ook voor
sleperspaarden die in de bos
sen gebruikt werden om bo
men te slepen. Dat vereist
sterk tuig."
Het maken van een goed paar
dentuig is maatwerk en wordt
zo nauwkeurig mogelijk aan
gemeten. Jan Parée: „Ik werk
niet altijd hier in de buurt, ik
kom ook wel in Apeldoorn of
in Limburg. Opa werkte in zijn
tijd veel op Walcheren en dat
was toen een hele reis, want je
moest aan het Sloe nog met het
Jan Parée bezig met het maken van een gareel, op de voorgrond een oud gareel.
veer over. Zelf doe ik dit werk
vanaf mijn zestiende jaar. In
het begin was dat niet makke
lijk, want je moet leren. Je
steekt in je handen, je krijgt
blaren op je vingers van het
stugge garen dat je door het
dikke leer moet trekken. De
eerste keer dat ik voor een hal
ster moest gaan meten weet ik
nog goed.
Voor jezelf denk je, dat kan ik
wel. Ik moest naar een heel
moeilijk paard toe, dat bijna
niet de benaderen was. Ik nam
gauw de maat en weg. Maar
het was de gewoonte om twee
keer te meten. Terug bij vader
in de zadelmakerij vroeg hij
hoeveel keer ik gemeten had.
Eén keer.
Ga dan maar terug. Hij gaf
trouwens nooit pluimpjes, dat
was Spaans voor hem. Al kon
je het nog zo goed, het kon al
tijd iets beter.
Toen vond ik dat niet altijd
leuk, nooit geen complimentje,
maar later besefte ik, dat je
daarvan leert. Dat vormtje
juist in je werk en in je leven."
„Een halster maken, iemand
die handig is zou het kunnen,
maar bij een gareel komt zo
veel kennis en kunde kijken,
dat krijgt een leek niet voor el
kaar. Het schoft (de schouder
partij) wordt opgemeten. Pre
cies op grootte, voor welk
soort paard, en het model van
het gareel. Dan de keuze van
het materiaal, zodat het paard
daar optimaal mee werken
kan. Voor halsters gelden
standaardmaten, Engelse ma
ten, alles gaat in inches. Met
de komst van de mechanisatie
in de landbouw kwamen op al
le bedrijven tractoren. Er werd
nog wel iets gedaan met paar
den, maar niet veel. Omdat wij
in een groot gebied opereerden
hadden wij ons werk. Zo de
laatste tien jaar komt het weer
sterker op. Het werk van ons is
een speciaal ambacht en er
zijn niet veel mensen meer die
dat beheersen. Het is een uit
stekend beroep, maar om het
te leren moet je een engelenge
duld hebben. Het duurt lang
voordat je echt resultaat ziet.
Voor jeugd is dat moeilijk,
want die willen graag direct
resultaat zien. Het is echt al
doende leert men. Als je goed
viool wilt leren spelen dan
duurt dat immers ook heel
lang."
Zadelmakerij Parée is te vin
den op de Molendijk in 's-Hee-
renhoek. In eigen werkplaats
wordt alles voor het trekpaard
gemaakt. Garelen, harnassen,
draagkussens, halsters, hQofd-
stellen voor de ringrijderij,
borsttuigen, broeken, eventu
eel uitgevoerd met koperen
fournituren. In het rijtje mist
het zadel. Jan legt uit hoe dat
komt: „Het heet wel zadelma-
Bij Warenhuis Dekker is het nu ook mogelijk binnen 24 uur een
fotprolletje te laten ontwikkelen en afdrukken.
KOUDEKERKE In een tijd
van specialisatie is 'Warenhuis
Leeratelier Dekker' aan de
Schuttestraat 13 misschien wel
een van de laatste authentieke
warenhuizen die past in die tra
ditie en zijn naam waarmaakt.
Van wijn, kado's, huishoudelij
ke artikelen en speelgoed tot
kantoorartikelen en strandspul-
len. In het leeratelier worden
onder andere cursussen gegeven
en reparaties uitgevoerd. Een
winkel met vele gezichten dus.
Maar het warenhuis gaat zijn
klanten nog meer bieden.
Sinds een maand is het waren
huis ook fotospecialist. Klanten
kunnen hier hun fotorolletjes la
ten afdrukken. Wilma Dekker:
„We zijn in zee gegaan met Spec-
tor die al jaren garant staan voor
topkwaliteit. De reden dat we
hiermee begonnen zijn is ener
zijds de achtergrond van mijn
man. Hij heeft zich altijd veel be
zig gehouden met fotografie. Aan
de andere kant willen we ons on
derscheiden. Met onze dagservice
kunnen we binnen 24 uur de fo
to's klaar hebben. Wanneer een
rolletje vóór drie uur is gebracht
dan zijn de foto's de volgende dag
klaar. Iedere dag komt er een
koerier om de rolletjes op te ha
len." Wilma Dekker en haar man,
die de zaak in januari overna
men, springen hiermee in een gat
in de 'Koudekerkse' markt. Wil
ma Dekker: „Er is hier geen foto
speciaalzaak. De klanten moes
ten hiervoor altijd naar Vlissin
gen of Middelburg. Je kunt hier
wel bij de supermarkt foto's laten
ontwikkelen maar dat is nogal
onpersoonlijk. We hebben een
aparte hoek vrijgemaakt waar
mensen op hun gemak de foto's
kunnen bekijken. Daarnaast ge
ven wij ook adviezen. Er is tegen
woordig zoveel mogelijk. De tijd
van standaard fotoformaten is
voorbij. Is een foto niet goed af
gedrukt, dan kan die gewoon
worden teruggeven." De toevoe
ging van een fotospecialisatie be
tekent ook dat het assortiment
van het warenhuis wordt uitge
breid. Naast fotorolletjes ver
koopt 'Warenhuis Leeratelier
Dekker' ook batterijen, foto - al
bums en fotolijsten. De klant kan
een persoonlijke 'Privilege Card'
krijgen met een jaar lang voorde
len zoals een gratis film, gratis
dubbelprint of verassende ge
schenken.
Wilma Dekker: "In de nabije toe
komst willen we ook pasfoto's
gaan maken. We krijgen daar
voor nog een professionele oplei
ding."
Pierre van Hooydonk.
VLISSINGEN Zeeland aan
het begin van deze eeuw her
leeft in oude filmbeelden via
een modern medium, de video
band. Het Nederlands Filmar
chief heeft in haar serie Provin
cies van Nederland de film
'Zeeland 1920-1930' uitge
bracht.
Het Nederlands Filmarchief
heeft zich als doel gesteld het
audiovisuele erfgoed van Ne
derland toegankelijk te maken
voor een breed publiek. Daar
toe wordt in de filmarchieven,
die door het hele land ver
spreid zijn, naar interessant
oud beeldmateriaal gezocht.
Dit is op celluloid opgeslagen
en wordt bij een temperatuur
van circa 5°C bewaard. Na een
kritische selectie en zorgvuldi
ge restauratie van het materi
aal worden de beelden op video
overgezet. Omdat men tegen
woordig hogere eisen stelt aan
audiovisuele producties dan
vroeger, moet er vervolgens
nog veel gebeuren. Delen van
de oude films moeten worden
weggelaten, omdat het tempo
veelal lager ligt dan wij nu ge
wend zijn. Ook moet er geluid
op de band gemonteerd wor
den, want de meeste oude films
zijn stom. Het Nederlands
Filmarchief laat haar films
door pianomuziek begeleiden
om de sfeer van de beelden
goed tot zijn recht te laten ko
men.
Het Nederlands Filmarchief
brengt diverse series uit zoals
'Tempo Doeleo' (waarin 'Oude
filmbeelden van Neder-
landsch-Indië 1910-1915'
reeds is uitgekomen), 'Zeeën en
rivieren van Nederland' (bij
voorbeeld 'Visschersplaatsen
aan de Zuiderzee anno 1930'),
'Steden van Nederland' (bij
voorbeeld 'Rotterdam 1910-
1935' en 'Amsterdam 1900-
1935'). In de serie 'Provincies
van Nederland' (bijvoorbeeld
'Groningen 1915-1950') is
'Zeeland 1920-1930' uitge
bracht. De video 'Zeeland
1920-1930' bevat schitterende
beelden van diverse plaatsen in
deze provincie. De film begint
op de 'Westkappelsche zeedijk'
waarbij een molen en huizen
op de achtergrond te zien zijn.
Vervolgens komen Brouwers
haven en Zierikzee aan bod.
Vanuit Zierikzee vertrekt een
veerboot naar Zuid-Beveland.
Grotere veerboten varen uit
vanuit Vlissingen, naar Bres-
kens, Terneuzen en naar Enge
land. Er wordt uitgebreid stil
gestaan bij de visserij die in
Zeeland natuurlijk een belang
rijke plaats inneemt. Uitvaren
de en terugkerende vissers zijn
te zien. Op een vismarkt wordt
de vangst verhandeld. De gar
nalen- en kreeftenvangst en
met name de mosselvangst
worden in beeld gebracht.
Daarnaast zijn er de landbouw
en fruitteelt waarbij nog veel
met paarden en met de hand
gewerkt wordt.
Het 'Strarijden' te Ellemeet op
Schouwen, een oud-Germaans
lentefeest, wordt getoond
evenals het 'Bollerijen' en het
'Gaaischieten' in Zeeuws-
Vlaanderen en het ringsteken
dat jaarlijks in Middelburg op
het binnenplein van de voor
malige abdij plaatsvindt. Aan
Middelburg zelf wordt natuur
lijk daarnaast ook aandacht
besteed. Diverse belangrijke
gebouwen zijn daarbij te zien,
zoals de 'Lange Jan', de Oost-
kerk, het 'Veersch Bolwerk', de
Koepoort en het stadhuis. Ka-
rakteristie voor deze vervlogen
tijden is ook de melkboer die
met een hond of paard voor
zijn wagen grote flessen be
zorgt. Verder zijn ook Veere en
Westkapelle - waar we weer
bij de dijk uitkomen - vastge
legd in filmbeelden. Kleder
dracht werd nog als veel van
zelfsprekender beschouwd aan
het begin van deze eeuw en
door de hele film heen zijn dan
ook diverse vormen van plaat
selijke klederdracht te bewon
deren, bij schuchtere vrouwen
op een marktplein, kinderen
die uit school komen of brui
loftsgasten in St. Anna ter
Muiden en in Cadzand.
Deze indrukwekkende video
band geeft een goed overzicht
van het leven, zo'n driekwart
eeuw geleden, in Zeeland. De
video, met het ISBN
9056794345, duurt bijna een
uur en is verkrijgbaar bij de
erkende boekhandel. De prijs
is 29.95.
kerij maar we maken geen
zadels. Toen Pierre indertijd
uit Frankrijk hier aankwam
werd als zijn beroep 'selier'
vermeld en dat staat voor
zadelmaker. Misschien dat in
de beginperiode wel zadels ge
maakt zijn. Nu geeft het aan
wat voor soort werk wij doen.
Zelf heb ik er al vijftig jaar
mee te maken. Als jongetje van
acht jaar ging ik al met vader
mee. Je zag en je leerde. Als ik
nu zie wat er in de afgelopen
twintig jaar in dat vak van
zadelmaker is veranderd, dan
is dat bijna niets. Het is echt
een ambacht, dat doe je met je
handen en je hoofd. Daar komt
geen machientje aan te pas."
Van 1810,naar 1996 is 186 jaar
Zadelmakerij Parée. Jan is de
enigste Parée die het ambacht
nog uitoefent, hjj heeft geen
opvolger, de cirkel is bijna ge
sloten. Maar Jan Parée stelt
monter vast: „We zullen eens
zien die tweehonderd jaar vol
te maken."
FOTO PETER HULS
