Langs dorpen en steden op Walcheren
Statenpraat
Zomer in de Zak
Tassenset van
Zilveren Kruis
Feest in Molukse wijk
Mooi Walcheren
De Natuurbus op tournee door Zeeland
'Mooi Walcherenbrengt het eiland in beeld
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 26 JUNI 1996
313
Oorlog
Door Mr. C.M. de Graaf, Statenlid
Loodsbootjes
Opvallend
Kies dan
uw tapijt uit
onze enorme
collectie!
Het wordt perfect
1
landschap, natuur en geschiedenis
van een Zeeuws eiland in beeld
een prachtige, rijkelijk geïllustreerde uitgave
ingenaaid 29,90; gebonden f 39,90
geschreven door Jan Kuipers en Robbert Jan Swiers
een prachtig Zeelandboek!
De Koperen Tuin
vanaf 29 juni in de boekhandel
Boekhandel Fanoy
Boekhandel De Ruiter
Als eerste in een reeks over Zeeland en de afzonderlij
ke eilanden, verschijnt deze week een boek over Wal
cheren. De schrijvers van 'Mooi Walcheren', Robbert
Jan Swiers en Jan Kuipers, staan eerst stil bij het
landschap, de natuur en de geschiedenis van het ei
land. Daarna bezoeken zij alle steden, dorpen en ge
huchten op het eiland. Behalve foto's van nu hebben ze
ook veel historisch beeldmateriaal opgenomen zoals
van het graven van het Kanaal door Walcheren en de
verwoestingen van de Vlissingse boulevard in 1944.
„Het boek is bedoeld voor de eigen bewoners èn toe
risten", zegt uitgever Jan Bruijns, „maar is allesbehal
ve een toeristengids van het soort met 'een praatje bij
een plaatje'. Het gaat ons erom op een prettig leesba
re, overzichtelijke manier informatie geven en interes
se wekken voor Walcheren en haar geschiedenis in een
rijk geïllustreerd boek."
De wapenspreuk van Zeeland
'Luctor et Emergo', 'Ik worstel
en kom boven', is zeker ook voor
Walcheren van toepassing. Hoe
pittoresk sommige opnamen ook
zijn, de schrijvers herinneren de
lezers er voortdurend aan dat
Walcheren in de loop der eeu
wen niet alleen gouden tijden
heeft meegemaakt maar ook
moeilijke perioden van crisis en
oorlog. Vandaar dat een aantal
opnamen van verwoestingen tij
dens de Tweede Wereldoorlog is
opgenomen. Voor de oorlog
werd Walcheren 'de tuin van
Zeeland' genoemd. Dichter Jan
Campert sprak over 'de palm
van Gods hand'. Dat eens zo
prachtige eiland, met histori
sche steden en een rijk land
schap, lag er na de oorlog ont
redderd bij. Het bombardement
op Middelburg had in 1940 de
binnenstad in de as gelegd. De
bevrijding in 1944 ging gepaard
met beschietingen die Vlissingen
grote schade toebrachten. In
Westkapelle sneuvelden er bij de
bombardementen 180 mensen.
Hoofddoelwit was de Walcherse
zeedijk die op vier plaatsen
werd gebroken om de vijand te
verdrijven en een invasie moge
lijk te maken. Door het zeewater
stierf de beplanting af en Wal
cheren bood een doodse aanblik.
Alleen dorpskernen, de binnen
stad van Middelburg en Vlissin
gen en enkele polders bleven
droog. Het leek een gigantisch
karwei te worden om het eiland
weer 'toonbaar' te maken. Even
is toen met de gedachte gespeeld
het eiland aan het water te laten.
Gelukkig heeft deze visie niet
gewonnen, aldus de schrijvers:
met man en macht werd eraan
gewerkt om de zee buiten te
sluiten.
Eerder in de geschiedenis waren
er al perioden van verwoestin
gen, zoals tijdens de Tachtigjari
ge Oorlog tegen Spanje. Nadat
tal van kerken op Walcheren al
tijdens de beeldenstorm het no
dige hadden moeten doorstaan
werd er op het eiland tijdens het
beleg van Middelburg opnieuw
veel geplunderd en verwoest.
Ook in de Middeleeuwen was
Walcheren vaak het toneel van
vijandelijkheden. Eerst leed het
eiland onder invallen van de Vi
kingen en werden er vluchtbur-
gen gebouwd om de inwoners te
beschermen. In later eeuwen
waren oorlogen tussen Holland
se en Vlaamse graven en ook in
terne onlusten tussen edelen
schering en inslag. Walcheren
heeft vaak roerige tijden meege
maakt, zo blijkt wel, maar wist
zich steeds weer te herstellen.
De ligging van het eiland was
De zomer barstte een week of drie geleden in alle hevigheid
los. Meer nog dan voorheen voor Els (mijn echtgenote) en mij
reden om op de fiets te klimmen en Zeeland verder te verken
nen. Je zet dan eigenlijk pas goed hoe mooi en hoe waardevol
onze omgeving is.
Zonder welke plek dan ook te kort te doen, vinden wij het zeer
plezierig om door de Zak van Zuid-Beveland te fietsen. Het
kan ook zijn dat de aansporing op de lantaarnpalen in de
buurt van mijn woonplaats Kloetinge daar aan hebben bijge
dragen. Ik weet dat echter net zeker. Maar de tekst de vanaf
grote afstand leesbaar is, vermeldt met hoofdletters: 'ZAK'. Ik
heb lange tijd gedacht dat dit een aansporng was van het ge
meentebestuur van Borsele om een bezoek te brengen aan de
genoemde Zak van Zuid-Beveland. In de auto heb je niet de
tijd en is het bovendien te gevaarlijk om de kleine letters te le
zen. Vandaar dat ik steeds dacht dat het aanwijsborden waren
richting dit fraaie stukje Zeeland. De gedachte bleek echter
een misverstand aan mijn kant. Op de fiets en van dichtbij be
keken vermelden de borden een nadere aansporing. Nameljk
om de snelheid af te laten zakken: 'ZAK', met daaronder in
kleine letters 'af naar een veilige snelheid', en met als onderti
tel in nog kleinere letters 'mag het ietsje minder zijn?' Zonder
meer een nuttige aansporing, hoewel ik mij voorstel dat bij
menig kaashandelaar de ondertitel wat onbekend zal zijn.
De ontdekking van de werkelijke tekst maakte ons fietsplezier
er in ieder geval niet minder om. Nu is er in genoemde Zak iets
bjzonders aan de hand. Door de minister is deze streek aange
wezen als Waardevol Cultuurland;schap (W.C.L.). Dat bete
kent onder meer dat er een gebiedsper;spectief (een toe-
komstoverzcht) moet worden opgesteld. Nu is het zo dat bj een
W.C.L. sprake is van, wat wordt genoemd, bijzondere groene
kwaliteiten. Maar natuurljk wordt er ook gewerkt en ge
woond. Ook dat is een onderdeel waar rekening mee gehouden
wordt. Het gaat er namelijk mede om dat er een sterke verwe
venheid is of komt tussen natuur, landbouw en recreatie.
Daarbij is het belangrijk te weten dat wanneer er tussen de
verschillende belangen conflicten ontstaan, deze conflicten
moeten worden opgelost op een manier waarbij geen der func
ties verlies lijdt. Sterker nog, er wordt uitgegaan van een 'win-
win'stuatie. Een ander heel groot voordeel ontstaat uit een fi
nanciële stroom. De aanwijzing betekent dat er geld vanaf het
Rijk richting dit gebied gaat. Daarbij gaat het niet om kleine
bedragen. Maar liefst 1,7 mijoen gulden per jaar, in ieder geval
tot 2000, komt beschikbaar. Een positieve ontwikkeling dus.
Toch wil ik niet nalaten ook hier een kleine 'maar' te laten ho
ren. In een eerder stukje heb ik weieens aangegeven dat ik de
bestuurlijke constructie bij het herstelplan natuur Wester-
schelde niet kon toejuichen. Ook bij de W.C.L. is gekozen voor
een stuurgroep waarin personen van alle betrokken overheden
en organsaties zijn vertegenjwoordigd. Mijn eerdere bezwaren
gelden ook hier. Er worden beslissingen genomen de ons allen
aangaan. De mensen in de stuurgroep zijn niet altijd recht
streeks gekozen en leggen dus geen poltieke verantwoording
af. Ik vind dat onjuist.
Iets anders ter afsluiting. Ons fietspliezer zal deze zomer bo
ven een heleboel andere zaken veel voorrang krijgen. En om
dat het bestuurlijk werk in het provinciebestuur op een laag
pitje komt te staan, heeft dit tot gevolg dat dit, alweer, veertig
ste stukje voorlopig de laatste 'Statenpraat' is. In de maanden
juli en augustus zult u deze rubriek niet aantreffen. De eerst
volgende aflevering verschijnt in de eerste week van septem
ber. Ik wens u allen een heel plezierige zomer toe!
Het stadsbeeld van Vlissingen werd in de oorlogsjaren en de eerste jaren daarna gedomineerd door de Willem Ruys, in aanbouw bij
scheepswerf De Schelde. In de oorlogsjaren lag de bouw stil.
van belang voor zowel de handel
als in strategisch opzicht. Sinds
de Westerschelde zich in de late
Middeleeuwen tot een belangrij
ke vaarroute ontwikkelde lag
Walcheren zeer gunstig ten op
zichte van havens als Antwer
pen en Gent. De steden Middel
burg, Veere en Vlissingen be
hoorden spoedig tot de grote
handelssteden in de Nederlan
den. De ligging van het eiland
heeft dus niet alleen narigheid
met zich meebracht, in vele op
zichten bepaalde zij ook deze
bloei van Walcheren.
Met de handel bloeide er de cul
tuur, getuigde de talloze kunst
werken en monumenten die er
nog te zien zijn in dorps- en
stadsgezichten. Zelfs na de ver
woestingen die het bombarde
ment in mei 1940 aanrichtte en
perioden van afbraak telt Mid
delburg nog ongeveer 1.100 wet
telijk beschermde monumenten
en is het de vierde monumenten-
stad van ons land.
Middelburg staat volgens de
schrijvers vanouds bekend als
stad van ambtenaren: „Tot diep
in de twintigste eeuw was zij be
rucht om de benepen standen
en kliekjesgeest die er heerste.
Tegenwoordig is de algemene
indruk anders: Middelburg
wordt nu meer gewaardeerd als
gewestelijk cultuurcentrum; als
een plaats waar men een rijke
historie kan ondergaan en waar
ook volop toeristisch vermaak
wordt geboden. Al heel lang
fungeert de stad als regionaal
koopcentrum en er zijn talrijke
provinciale instellingen geves
tigd."
Anders dan de 'ambtenarenstad'
Middelburg is Vlissingen een
'werkstad'. Meer en meer echter
doet Vlissingen zich gelden als
een van de vooraanstaande bad
plaatsen in ons land: „De zeezij
de van de oude havenstad heeft
in de jaren negentig met zijn
aaneengesloten en verfraaide
boulevard een modem en zelfs
mondain tintje gekregen. Het
zich vlak voor de neus van inwo
ners en toeristen afspelende
scheepvaartverkeer met zijn
VLISSINGEN Een doolhof,
en spookhuis, een kermisattrac
tie: de natuurbus die inmiddels
door Nederland rijdt en diverse
plaatsen aandoet heeft al ver
schillende benamingen gekre
gen. De vrolijk beschilderde na
tuurbus, een initiatief van de
Nederlandse openbare biblio
theken en Staatsbosbeheer,
wordt positief ontvangen door
het publiek.
Dat de bus de aandacht trekt, is
in ieder geval duidelijk. Aan
dacht voor de natuur en dat is
nu precies de bedoeling van de
ze bijzondere bus. Het motto:
'Het dagelijks plezier', staat te
lezen op de zijkant van de bus.
Met de natuur krijgt iedereen
dagelijks te maken. Tijdens de
wandeling met de hond, op de
fiets naar het werk of het rond
je joggen in de buurt. Dat ple
zier wordt nog vergroot als je
wat meer van de natuur weet.
In de bus wordt daarom verwe
zen naar de organisatoren van
dit geheel. Wil je de natuur be
leven, kom dan naar de gebie
den van Staatsbosbeheer, wil je
meer over de natuur weten,
kom dan naar de openbare bi
bliotheek is het credo.
De opvallende verschijning van
de bus lijkt een succesvolle for
mule. Vooral kinderen schijnen
geen genoeg te kunnen krijgen
van de bijzondere inrichting
van de bus. De bus is eigenlijk
een truck met oplegger, over de
volle lengte beschilderd met
bonte tekeningen. Opvallen
doet de bus zowel van binnen
als van buiten. Via een trappet
je komen de bezoekers in het
binnenste van dit bijzondere
voertuig. De zintuigen worden
aan het werk gezet. Als je de
bus binnenkomt is het donker.
Je ruikt het bos, hoort geluiden
van opvliegende vogels, weg
rennende dieren en voelt de
takken tegen je jas zwiepen.
Langzaam wordt het licht. In
andere ruimtes van de bus
wordt aangegeven hoe mensen
vaak onbewust gebruik maken
van de natuur. Dia's laten bij
voorbeeld fietsende of joggende
mensen zien. De bezoeker er
vaart vervolgens de weersele-
menten als wind, bliksem en
donder. De
natuurbus
ondersteunt
de landelijke
promotie
campagne
'Jaar van de
Natuur' in de
Nederlandse
openbare bi
bliotheken en sluit 'natuurlijk'
aan bij de activiteiten in het ka
der van de 'Zeeland Natuur-
maand'. De bus is van dinsdag
25 juni tot en met donderdag 4
juli op verschillende plaatsen
(bij openbare bibliotheken) in
Zeeland te bezichtigen. De bus
rijdt nog tot eind december
door heel Nederland.
Op woensdag 26 juni staat de
bus 's morgens in Veere bij de
basisscholen en 's middags bij
de bibliotheek in Vlissingen.
langschuivende zeekastelen en
dansende loodsbootjes is inter
nationaal vermaard."
Over Veere, het verstilde stadje
dat ooit een belangrijke han
delsplaats en vlootbasis was, is
tegenwoordig een uiters pitto
resk toeristenplaatsje „waarvan
wegens zijn monumentale en te
gelijk intieme karakter geduren
de ongeveer een eeuw ook grote
aantrekkingskracht uitgaat op
kunstenaars en schrijvers."
Eerste van een reeks
Het grootste deel van de in het
boek opgenomen foto's is ge
maakt door fotograaf Jaap Wol-
terbeek uit Middelburg. Van de
Middelburg, Vlissingen en Veere
zijn in het boek behalve een
plattegrond een luchtfoto en tal
van foto's en prenten opgeno
men die samen een beeld geven
van verleden en heden. Van de
dorpen zijn tal van kerken en
kernen gefotografeerd. „We
hebben zodoende veel materiaal
gevonden dat in andere boeken
nog niet is gepubliceerd", zegt
Jan Bruijns van De Koperen
Tuin in Goes. Een voorbeeld
daarvan is een foto uit 1986 van
de afbraak van het monumenta
le Van Dishoeckhuis in Vlissin
gen. De uitgever is van plan een
reeks boeken te maken die inte
ressant zijn voor de eigen bewo
ners èn voor toeristen: „Het vol
gende boek gaat over heel Zee
land. Daarna komt er een over
Zuid-Beveland." Om een breed
publiek te bereiken is er zowel
een gebonden uitgave als een
paperbackeditie: „Dat maakt de
uitgave nog aantrekkelijker."
'Mooi Walcheren', Robbert Jan
Swiers en Jan J.B. Kuipers, De
Koperen Tuin in Goes (0113-
231072), geb. ƒ39.90, pbk.
29.90, vanaf 29 juni te koop in
alle Zeeuwse boekhandels.
ADVERTENTIE
Lange Viele 16 Middelburg, tel. (0118) 637473
T]
nrTYTT37ir?/7
1
MIDDELBURG De Zilveren Kruis Verzekeringswinkel
aan de Londonsekaai hield tijdens de braderie een prijsvraag
met vragen als: 'Wat is de dekking op bagage bij een dagreis
verzekering (f 7.500,en 'Hoeveel is de premie van de jon
geren -Continu-Reisverzekering (f 6,50 per maand). Veel
braderiegangers konden een bezoekje aan de opvallende tent
van de Verzekeringswinkel niet weerstaan, lieten zich uitge
breid informeren over het brede verzekeringspakket van het
Zilveren Kruisen vulden de prijsvraag in. Uit de vele honder
den goede inzendingen werd de oplossing van Ellen Leyen-
horst uit Kleverskerke getrokken. Zij kon dan ook afgelopen
maandag een tassenset met een waarde van f 150,in ont
vangst nemen uit handen van de Zilveren Kruismedewerkers.
Op de foto vlnr prijswinnares Ellen Leyenhorst met haar moe
der. Daarnaast Nancy Santbergen, Corine Heyboer en Chantal
Kaijser en zittend op de voorgrond Danny ter Steege, allen
Zilveren Kruismedewerkers.
FOTO PIET DAVIDSE
DRUMCORPS FESTIVAL - Op zaterdag 29 juni wordt in
Zoutelande een internationaal drumcorps festival gehouden, dat
als voorronde geldt voor het Nederlands kampioenschap in sep
tember. Het festival begint om 20 uur op ht terrein van W de
Meeuwen in Zoutelande. Kaarten kosten 7,50.
FIETSPUZZELRIT -Bij de VW's in Domburg, Oostkapelle
en Vrouwenpolder ligt een fietspuzzeltocht klaar. Aan het eind
van de zomer worden prijzen uitgereikt in de vorm van
VW-bonnen. De tocht kan op elke willekeurige dag gereden
worden. Inschrijving vijf gulden per boekje.
ZUDE - In het kader van de VOC-zomeractiviteiten is er p
vrijdag 28 juni een themamiddag over het onderwerp textiel uit
Nederlands-Indie. De middag wordt gehouden in het gebouw
van het MIKV aan de Kuiperspoort in Middelburg en begint om
14 uur. Deelname aan de lezing kost 5 gulden, wie mee wil doen
aan de workshop zijde beschilderen betaalt 25 gulden.
ZONDAGSSCHOOL - Tijdens een feetelijke vieting in de
hervormde Kerk in Westkapelle op zondag 30 juni viert me
vrouw Jo Lievense-Hendrikse haar 40-jarig zondagsschooljubi
leum. Na afloop is er een receptie en feestavond in het jeugdge-
bouw van de kerk. Wie zich betrokken voelt bij het zondags
schoolwerk of juf Jo is welkom. De viering begint om 19 uur.
NK BEACHHANDBAL - Op zaterdag 29 juni wordt op het
strand in Vrouwenpolder het Nederlands kampioenschap be-
achhandbal voor dames en heren gespeeld. Het toernooi begint
om 9.30. uur. De finales zijn gepland omstreeks 15 uur. Er doen
teams mee uit het hele land.
WINDSURFTRAINING - Windurfvereniging Zuid-West-Ze
ven houdt op zaterdag 29 juni voor de Zeeuwse jeugdsurfers een
trainingsdag op de Veerse Dam in Vrouwenpolder als voorberei
ding op het Open Zeeuwse Jeugdkampioenschap slalom surfen.
Stefan Gideonse geeft tips. Aanvang 12 uur.
MARCO BORSATO - Op vrijdag 28 juni maakt de BRT een li
ve-uitzending vanuit Vlissingen, waaraan ookMarco Borsato
meedoet. De uitzending is tussen 13 en 15 uur in het Dijktheater,
bij slecht weer in het Arsenaaltheater.
LIBELLEN - De afdeling Walcheren van de natuurvereniging
KNNV houdt op zondagmiddag 30 juni een libellen-excursie
naar het waterwingebied Oranjezon. Balangstellenden kunnen
om 14 uur verzamelen bi het pompstation Oranjezon aan de Ko
ningin Emmaweg tussen Oostkapelle en Vrouwenpolder.
SING IN - In de Geref. Kerk (Vrijgemaakt), Klein Vlaanderen
in Middelburg, wordt op vrijdag 28 juni een sing in gehouden.
Aanvang 19.30 uur.
SWINGAVOND - In open jongerencentrum Midgard in de
Kuiperspoort in Middelburg wordt op zaterdag 29 juni een expe
rimenteel dance-programma gehouden. Aanvang 20 uur, entree
2,50.
DANSAVOND - Op zaterdag 29 juni is er een dansavond in
wijkcentrum de Zwaan aan de Kromwegesingel in Oost-Sou
burg. aanvang 20 uur, entree gratis voor leden van de ADVZ,
voor niet-leden 2,50.
JAZZGALA - Vanavond verzorgt de Vlissingse Turnvereni
ging een jazzgala in het Arsenaaltheater in Vlissingen. Aanvang
19 uur, entree 7,50.
BARBECUE - Het Aktiviteitencentrum Middelburg sluit op
donderdag 27 juni het seizoen af met voorstellingen van de
ACM-groepen Volksdansen en Toneel, gevolgd door een barbe
cue. De middag wordt gehouden in ontmoetingscentrum DAu-
wendaele en begint om 16 uur.
BRANDOS Op donderdag 27 juni treden in de Stadsdanszaal
aan de Beddewijkstraat in Middelburg de Brandos op. Aanang
21.30 uur, entree 22,00 aan de zaal.
GOUDWAARD - Op zaterdag 29 juni wordt in het COC café
aan de Lange Noordstraat in Middelburg de mooiste travestiet
van het jaar gekozen tijdens de miss Goudwaard verkiezingen.
Aanvang 22 uur.
BINGO In wijkcentrum De Scheldebuurt aan de Verkuijl
Quakkelaarstraat in Vlissingen is op vrijdag 28 juni een bin
go-avond voor jong en oud, aanvang 20 uur.
ACCORDEONCÖNCERT - Het A- en B-orkest van de Zeeuwse
accordeonvereniging Concertina geven op vrijdag 28 juni op uit
nodiging van de VW een concert in het centrum van Oostkapel
le.
EXPOSITIES - Ans Rijkers uit Koewacht exposeert haar olie
verfschilderijen tot 15 juli bij Telediscount aan de Scheldestraat
in Vlissingen. In galerie Caesuur aan de Koorkerkstraat in Mid
delburg zijn van 6 juli tot 11 augustus de sculpturen en werkte
keningen van René van Schagen tentoongesteld.
MIDDELBURG - De Molukse
gemeenschap houdt van woens
dag 26 juni tot en met zaterdag
29 juni een zomervierdaagse.
Deze staat geheel in het teken
van het 35-jarig bestaan van de
Molukse wijk.
De eerste dag worden de Rijn
straat en de Waalstraat ver
sierd. Op donderdagavond is er
een bingo-avond.
Vrijdagavond is gereserveerd
voor een vrolijke theatershow
waaraan een groot aantal men
sen uit de Molukse gemeen
schap hun medewerking verle
nen. Hierna volgt een sleep-inn
voor kinderen vanaf 5 jaar en
wordt rond middernacht het
startsein gegeven voor levend
stratego.
Zaterdag is er onder de naam
'Pasar Maluku' een vrijmarkt;
verder kunnen de sportliefheb
bers meedoen aan een volley
baltoernooi. Voor de kinderen
is er een zevenkamp. De vier
daagse wordt afgesloten met
een feestavond waarop een ses-
sionband en Bintang Maluku
optreden.
Alle activiteiten vinden plaats
in een feesttent in de Rijnstraat
te Middelburg, bij het grasveld
en het voormalige kerkgebouw
van de Molukse gemeenschap.
Het gedeelte van de Rijnstraat
vanaf het kleine grasveld tot
aan het voormalig kerkgebouw
is vanaf woensdag voor auto
verkeer afgesloten. De IJssel-
straat is via de Waalstraat te
bereiken.
ADVERTENTIE
uitgegeven door boekhandel en uitgeverij
Gasthuisstraat 12-14 - Goes
tel.:0113-231072 - fax:0113-230241
Nieuwe Burg 28 - Middelburg
Paul Krugerstraat 55 - Vlissingen
