Kijken met de handen in de Vleeshal
rpsi" flM
Nieuw cursusaanbod Kunsteducatie
Prachtige foto's in biologisch museum
Veel belangstelling voor
groep asbestslachtoffers
Gomer
Pyle
in de Piek
Installatie van Honoré d'O verandert met de dag
Lezing afgelast
JSCHELDEBODE VAN WOENSDAG 31 JANUARI 1996
313
OOSTKAPELLE - In het
Zeeuws biologisch Museum aan
de Duinvlietweg is een foto-ex
positie over dieren in het wild
te zien. Sinds een paar jaar or
ganiseert Britisch Gas in sa
menwerking met het Museum
of Natural History in London
en het Museon te Den Haag de
internationale fotowedstrijd
'Wildlife Photographer of the
Year Award' en ook dit jaar was
de keuze voor de internationale
vakjury weer moeilijk.
Uit de vele honderden inzen
dingen, verdeeld over de cate
gorieën: 'Natuurlijk gedrag',
'Natuur in nood', 'natuur in ak-
tie', 'Natuur in Close-up' en
'Natuur om ons heen' werden
dit jaar achtentachtig prijswin-
Ijsbeer, te zien op de fototen
toonstelling Wildlife Photogap-
her of the year.
FOTO WAYNE R. BILENDUKE
naars geselecteerd, vanwege
hun verschillende invalshoeken
variërend van feëriek belichte
landschapsfoto's tot staalharde
confrontaties met de manier
waarop de 'wetende mens'
denkt te moeten omgaan met de
wereld waarin hij leeft. Zoals
verwacht mag worden zijn de
foto's stuk voor stuk van hoog
staande kwaliteit qua composi
tie, belichting en scherpte met
gevolg dat er maar weinig be
zoekers volkomen onbewogen
de expositie zullen verlaten.
Een foto, genomen in een keu
kentje in de binnenlanden van
Afrika, waarop het hoofd van
een vrouwelijke Gorilla in een
schaaltje staat uit te druppelen
naast een kam rijpe bananen,
zal bij velen de rillingen over de
rug doen lopen. Het illustreert
in een oogopslag het effect van
de internationaal geaccepteerde
beschermingsmaatregelen voor
de bedreigde uitheemse dier
soorten. Gelukkig echter zijn er
ook heel veel (meer) positieve
beelden te bekijken op deze fo
totentoonstelling. Schitterende
landschappen, spectaculaire
actiefoto's van grote tot zeer
kleine dieren, van exotische
oorden als de Arctis tot de foto
van een verwonderd kijkend
konijn in een maisveld, die bij
wijze van spreken bij een ieder
van ons op een steenworp af
stand gemaakt zou kunnen zijn.
Bij de tentoonstelling zal een
bescheiden presentatie van fo-
to-apparatuur te zien zijn, ter
wijl de mogelijkheden momen
teel besproken worden voor het
op bepaalde dagen houden van
een of meer lezingen door na-
tuurfotografen.
De expositie 'Wildlife Photo
grapher of the Year 1995' is tot
en met zondag 25 februari te
bezichtigen.
MIDDELBURG In de Vleeshal bij het stadhuis is
weer een aparte tentoonstelling ingericht. Dit keer gaat
het om een installatie van Honoré d'O. Aan het plafond
hangen opgerolde stroken papier die met touwen verbon
den zijn aan stenen op de grond. De bezoekers mogen kij
ken met hun handen. Wie een steen oppakt en het touw
afwikkelt ziet ergens in de zaal een witte strook naar be
neden komen. Zo verandert de installatie van dag tot dag.
In eerder werk (o.a. This is the
show Gent 1994) heeft Honoré
d'O getracht vaste patronen te
doorbreken door de toeschou
wer uit te nodigen werk uit de
tentoonstelling mee naar huis
te nemen en het daar voor hem
te bewaren. Op een afgesproken
datum zou de kunstenaar dan
langskomen om het werk uit te
pakken en in het huis te instal
leren.
In Venetië (Among others...on
der anderen: de Vlaams-Neder
landse samenwerkingstentoon-
stelling voor de Biënnale van
1995) kon de bezoeker van het
domein van Honoré d'O ge
bruikmaken van een speciaal
voor hem gemaakte en gereed
staande stoel. Van hieruit kon
hij het in talloze delen opge
bouwde en omgezette energie-
veld binnendringen en zijn ge
dachten bepalen. Vervolgens
kon hij zijn ideeën in een klaar
liggend boekje noteren en aan
geven welk werk hij zou willen
hebben of welk verlangen hem
koesterde. De toeschouwer ge
activeerd als deelgenoot van de
kunstenaar en zijn werk.
Zo is er een levendig netwerk
ontstaan van mensen die een
werk van hem in huis hebben,
hem benaderen om iets uit te
pakken of met hem correspon
deren over hun verlangens.
Met zijn werk voor de Vleeshal
zal dit netwerk alleen maar uit
gebreider worden. Op de uitno
digingskaart worden de mensen
door Honoré d'O expliciet uit
genodigd en aangespoord om te
komen en door hun handelen
het werk (af) te maken. Middels
een ingenieus systeem hangen
aan het plafond van de Vleeshal
ontelbare, opgerolde banen pa
pier; elk van die banen wordt
op zijn plaats gehouden door
een touw dat verbonden is met
een op de grond liggende steen
die dient als verzwaring. De
vloer van de Vleeshal is door al
die rode bakstenen het funda
ment van een onzichtbaar ge
bouw geworden. De bezoeker
wordt gevraagd een steen op te
rapen en het daarom heen ge
wikkelde touw af te wikkelen.
Ergens in de Vleeshal (dichtbij,
veraf of pal boven het hoofd)
ontrolt zich langzaam een baan
naar beneden die de ruimte ra
dicaal verandert.
Als het touw helemaal afgewik
keld is en de bezoeker met een
losse steen in de handen staat,
nodigt een op de steen geschre
ven regel (met vermelding
adres) hem uit inlichtingen in te
winnen bij de kunstenaar. De
tekst en de steen die hij mee
naar huis mag nemen, zijn van
hem. De bouw van het papieren
werk door de bezoeker is tege
lijk de door hem in beweging
gezette afbraak van het stenen
fundament. Die opbouw en af
braak geschieden in steeds wis
selende patronen omdat elke
dag andere bezoekers stenen
opnemen en daardoor andere
stroken hebben laten dalen. In
het werk dat zo ontstaat is de
aanwezigheid van de bezoekers
zichtbaar en voelbaar.
Het oprapen van de steen zet
een kettingreactie van moge
lijkheden in werking die moge
lijk eindigt in iets dappers: het
gaan naar de bron. Tegelijk is
het anders louter mentale pro
ces van de toeëigening van een
werk door de bezoeker hier het
werk zelf geworden: van de
structie naar constructie, van
onthullen naar verhulen, van
vrijmaken naar bezetting, van
achterlaten en meenemen.
De installatie is nog te bezichti
gen tot 26 februari.
- -'•i.-'tS - - -
De installatie in de beginfase (links), en nadat bezoekers de touwtjes hebben afgewikkeld.
FOTO'S LEO VAN KAMPEN
VLISSINGEN Het Centrum voor Kunstedu
catie begint maandag 5 februari een aantal kort
lopende cursussen. Het aanbod omvat cursussen
tekenen/schilderen, beeldhouwen, zeefdrukken,
kunstbeschouwing, literatuurbeschouwing, cre
atief schrijven en capoeira, een Braziliaanse ge-
vechtsdans.
Voor scholieren vanaf 6 jaar zijn er cursussen te
ken- en schildervariété, ruimtelijke vormen en
toneelspelen.
Op het gebied van tekenen en schilderen is er de
mogelijkheid voor deelname aan de cursus 'Een
beeldend proces'. Deze cursus biedt de mogelijk
heid om op zaterdag vier uur aaneengesloten in
tensief bezig te zijn met zowel individuele als
groepsopdrachten. De thema's en de opdrachten
hebben een relatie met de beeldende kunst van
deze eeuw.
In de cursus beeldhouwen wordt de basis gelegd
voor het houwen in steen. Aan de hand van een
opdracht en eigen ontwerp wordt in zachte steen
soorten gewerkt. Door beitelen, zagen, boren,
schuren, plamuren, lijmen en vijlen worden de
mogelijkheden en technieken ontdekt.
Zeefdrukken biedt vele toepassingen. In deze
cursus maakt men zich de techniek eigen. Er
wordt gewerkt vanuit de meest toegankelijke
zeefdruktechniek, van daaruit worden stap voor
stap andere technieken en mogelij khedenn aan
geboden.
Voor belangstellenden in de kunst en cultuur in
het algemeen biedt de cursus kunstbeschouwing
uitkomst. Bij deze cursus staat de toegepaste
kunst, mode en design centraal.
Nieuwe leeservaringen opdoen en achtergrondin
formatie verkrijgen over de Nobelprijswinnaars
voor literatuur, biedt de cursus literatuurbe
schouwing. Misschien meer geïnteresseerd in het
zelf schrijven van verhalen of poëzie Ook dit be
hoort tot de mogelijkheden. In de cursus creatief
schrijven leert men onder begeleiding gedachten
op papier te zetten, zodat het voor anderen inte
ressant is om te lezen.
De eerste meester capoeira in Nederland brengt u
in kennis met deze Braziliaanse gevechtsdans. De
afwisselende elementen, dans, muziek en acroba
tiek in deze cursus brengen de deelnemers niet al
leen in een goede fysieke conditie, maar ook in
vervoering.
Vanuit het principe jong geleerd oud gedaan, is er
in het aanbod ook rekening gehouden met de
jeugd. Voor kinderen vanaf 6 jaar zijn er de cur
sussen tekenen en schildervariété, waarbij ver
schillende technieken en materialen aan bod ko
men. Voor kinderen die liever ruimtelijk werken
met klei, gips, hout of karton, is er speciaal voor
hen de cursum ruimtelijke vormen.
De rol van je leven spelen is mogelijk in de cursus
toneelspelen. In deze cursus wordt kennis ge
maakt met een aantal spelvormen en allerlei oe
feningen op het gebied van mimiek, stem en sa
menspel.
Alle cursussen vinden plaats in het Theo van
Doesburgcentrum aan de Brouwenaarstraat, met
uitzondering van de cursus literatuurbeschou
wing, die wordt gegeven in de Openbare Biblio
theek te Vlissingen.
Alle cursussen worden gegeven in het Theo van Doesburgcentrum.
VLISSINGEN Nieuw is het
niet: een contactgroep. Een
groep van mensen die hetzelfde
leed met zich meedragen en
daar met lotgenoten over pra
ten. Nieuw is in ieder geval wel
de contactgroep voor Asbest
slachtoffers, een initiatief van
de Vlissingse Toos Visser en
mevrouw Wijkhuisen uit Mid
delburg. Toos Visser (65) verl
oor haar man Pieter twintig
jaar geleden. De heer Wijkhui
sen overleed oktober vorig jaar.
Zowel Visser als Wijkhuisen
leden aan mesothelioom, een
vorm van long- en buikvlies-
kanker, die wordt veroorzaakt
door asbest en uiteindelijk do-
deljk is. Sinds bekend werd dat
er een contactgroep bestaat
rinkelt de telefoon bij Toos om
de haverklap. „Het varieert.
Van huilende nabestaanden,
mensen die gewoon eens hun
hart willen luchten en van
mensen die het nodig vinden
om 'gore asbest trut' door de
hoorn te gillen". „Het is nodig,
zo'n groep', concludeert ze.
„Nabestaanden vallen in een
enorm gat. Het valt niet te ver
gelijken met een bedrijfsonge
val of een verkeersongeluk.
Het is niet alleen dat je plotse
ling zeg maar een naderend of
een definitief einde moet ver
werken, maar je ziet ineens on
der welke beroerde omstandig
heden er is gewerkt. Die as
bestziekte mesothelioom, is
slopend en slepend. Daar zie je
je man niet dood-, maar kapot
gaan. En 'De Schelde', waar
MIDDELBURG De lezing
die mevrouw Sens zou geven
voor de Heemkundige Kring
gaat niet door wegens ziekte.
De lezing over 'nieuwe monu
menten' zou vanavond plaats
vinden in de Schouwburg.
een aantal overleden slacht
offers hebben gewerkt, laat
niets van zich horen. Toen niet
en nu niet. Geen teken van me
deleven toen mijn man ziek
was, geen teken van medeleven
toen hij overleed en al hele
maal geen hulp van hoe het nu
allemaal verder moest. Wèl
hulp van collega's, de mannen
in de ketelpakken. Een schade
vergoeding heb ik nooit gekre
gen. Die hoef ik ook niet, maar
een beetje medeleven, interesse
van je werkgever is toch niet
teveel gevraagd? Het verhaal
van mevrouw Wijkhuisen is
vrijwel hetzelfde. Alleen kreeg
'de zaak Wijkhuisen' landelij
ke bekendheid doordat er een
voorschot op schadevergoe
ding werd geëist, en toegewe
zen, van een ton. De juridische
weg naar financiële genoeg
doening is lang, zwaar en aan
grijpend. Lange tijd ook is de
rechtsbescherming van de as
bestslachtoffers zwak geweest.
Als eisende partij moesten zij
niet alleen het bewijs van de
ziekte leveren, maar ook nog
eens het verband tussen de
blootsteling aan asbest en de
ziekte aantonen. De vordering
van de arbeider leverde dan
ook zoveel problemen op en
ging met zoveel financiële kos
ten en risico's gepaard dat de
meeste slachtoffers maar van
de gang naar de rechter afza
gen.
Als gevolg van onder meer een
arrest van de Hoge Raad (25
juni 1993 erven Cijsouw/De
Schelde) is de kans op succes
in een juridische procedure
aa 'merkelijk toegenomen. De
Ho^ Raad gaat ervan uit dat
op o werkgever een zorgplicht
rust om schade als gevolg van
het werk te voorkomen. En: de
werkgever moet maatregelen
nemen om mogelijke schade
van de werknemer te voorko
men. Die zorgplicht is dan ook
zo zwaar, dat zij de risico-aan
sprakelijkheid sterk nadert. In
die gevallen, waarbij de
slachtoffers op de Vlissingse
scheepswerf werkten, werden
de slachtoffers in het gelijk ge
steld. Daar oordeelde de Mid
delburgse rechtbank dat in de
tijd dat zij bij De Schelde
werkten, het bedrijf voldoende
op de hoogte was van de geva
ren van het werken met asbest
en dat De Schelde tekort was
geschoten in het nemen van
preventieve maatregelen.
Dank zij een onderzoek van de
bedrijfsarts dr J. Stumphius
had De Schelde dus beter kun
nen of zeker moeten weten. Pas
in 1969, na het bekend worden
van de dodelijke gevolgen van
het werken met asbest werden
er bij de werf maatregelen ge
troffen.
Naast praten met elkaar is ook
de aanzet tot een juridische
procedure een van de zaken
waarmee de contactgroep zich
gaat bezighouden. „Wij willen
de mensen de weg wijzen. Je
leven lang heb je je letterlijk
bij een baas kapot gewerkt.
Gewerkt in een omgeving
waarvan de baas weet dat het
dodelijk is. En vervolgens laat
die baas het afweten. Dat kan
en mag niet".
De contactgroep Asbestslacht
offers komt dinsdag 6 februari
bijeen on het In- en Uitloop
huis aan de Van Goghlaan 241
in Vlissingen. Vanaf 14.30 uur
is er informatie over de juridi
sche mogelijkheden die er voor
asbestslachtoffers zijn.
DANSAVOND - In buurthuis Aldegonde aan Westerzicht
386 in Vlissingen wordt vrijdag 2 februari een praat en dans
avond gehouden voor mensen van vijfentwintig jaar en ouder.
De aanvang is half negen en de toegang is gratis.
BINGO - Wijkvereniging Zuid houdt zaterdagavond 3 febru
ari een bingo-avond in het Zuiderbaken aan de M. de la Palma-
straat in Middelburg. De hoofdprijs is een videorecorder en er is
ook een leuke verloting met geldprijzen. De zaaldeuren gaan om
half acht open, de balletjes rollen vanaf acht uur.
LEZING - Rob Tielman geeft zondag 11 februari een lezing
over het humanisme. De bijeenkomst vindt plaats in de aula van
het Jacob Roggeveenhuis aan de Noordsingel in Middelburg,
om 10.30 uur.
CONCERT - Het Middelburgs Muziekkorps geeft zaterdag 3
februari een concert in de Concertzaal aan de Singelstraat in
Middelburg. Vanaf 20.00 uur verzorgen de harmonie en het
jeugdorkest een programma voor jong en oud. Ook is er een op
treden van een speciaal geformeerd hout- en koperensemble. De
toegangskaarten kosten 7,50. Muziekvereniging EMM geeft
vrijdag 9 februari een concert in dorpshuis De Zandput in Ser-
ooskerke. De fanfare, het slagwerkensemble en de jeugdgroep
zijn te horen vanaf 19.30 uur. Op het programma staan num
mers uit de Sound of Music en de Westside Story.
EXPOSITIE - Herman Brood exposeert zeefdrukken en t-
shirts met opdruk in Galerie Hannelore Meyaard in de Hend
rikstraat in Vlissingen. De tentoonstelling duurt van 28 januari
tot en met 18 februari. In het gebouw van de Stichting Welzijn
Ouderen aan de Molstraat in Middelburg is van 5 februari tot 28
maart een expositie ingericht met als titel 'Westkapelle wind
kracht 6'. Het gaat om werken in olieverf, pastel en waterverf
van Corry en Jan Bosch, Koen Hermsen, Armand Gimbrère,
Beppy van den Broek en Marina Timmers Verhoeven, in Zorg
centrum Scheldehof aan het Raadhuisplein in Vlissingen expo
seert An Heeren-Bouley olieverfschilderijen en Leo Speckens
schilderijen in verschillende technieken. De expositie is tot en
met 6 maart te bezichtigen.
DISCO - Zaterdag 3 februari is er in de Walk Inn aan de Mi
nister Lelystraat in Vlissingen een discoavond. De aanvang is
acht uur en de toegangsprijs bedraagt twee gulden.
HABSBURGERS - Dinsdagavond 6 februari houdt het
Zeeuws Genootschap een voordracht over de Habsburgers in
Veere. Drs. Sicking van de Rijksuniversiteit gaat nader in op de
rol van Veere bij het aan- en afreizen van de regerende vorsten
van de Habsburgse dynastie. De bijeenkomst wordt gehouden
in huize 's-Hertogenbosch aan de Vlasmarkt in Middelburg en
begint om 20.00 uur.
SPELLETJES - Alle spelletjes worden vrijdag 2 februari uit
de kast gehaald om de spelletjesavond in de Walk Inn tot een
succes te maken. De spelletjesavond begint om 20.00 uur, de
Walk Inn staat in de Minister Lelystraat in Vlissingen.
NEW AGE - Zondag 4 februari spreekt Ma Prem in de Mid
delburgse koorkerk over 'zoeken naar God'. Ma Prem is goeroe
van het Esseens Esoterisch Genootschap De Spinx. Haar aan
wezigheid pas in het streven van de Koorkerkgemeenschap om
open te staan voor andere 'religieuze' bewegingen in de maat
schappij.
VERKOPING - Vrouwenvereniging Hadassa houdt zaterdag
3 februari een verkoping in het gebouw van de Gereformeerde
Gemeente aan de Schoutstraat in Middelburg-Zuid. Tussen
9.30 en 12.30 uur worden er handwerken, koekjes, planten,
speelgoed en nog vele andere zaken verkocht. De opbrengst is
bestemd voor een vakantieweek voor gehandicapten en voor de
zending.
MIDWINTERMARKT - In het creativiteitscentrum Multi Co
lour aan de Torenweg in Middelburg wordt zaterdag 3 februari
een midwintermarkt gehouden. Tussen 10.00 en 16.00 uur zijn
er demonstraties kartonnage, fimo klei, poppen maken en
strijkijzerschilderen. Ook draait er doorlopend een video over
zijdeschilderen en is er gelegenheid om de technieken zelf eens
uit te proberen.
WANDELEN - Zaterdag 3 februari kun je wandelen over een
afstand van 5,10,15, 25 of 40 kilometer. De wandeltochten zijn
georganiseerd door vereniging Willen Is Kunnen. De start voor
de langste afstanden is tussen 9 en 10 uur. De start voor de ove
rige afstanden is tussen 10.30 en 13.30 uur, steeds vanuit het
clublokaal aan de Adriaan Coortelaan in Vlissingen.
WELKOMDIENST - In de Hofpleinkerk in Middelburg
wordt zondag 4 februari om 18.45 uur een welkomdienst gehou
den met het koor Esperance uit Krabbendijke en het Combo Se
cond Chance. Voorganger is ds. Wülschleger, het thema is 'voor
deel of nadeel'.
POPPENMAKEN - In buurthuis het Woltershuis aan de Ho-
geweg 103 in Vlissingen begint op 5 februari een cursus pop-
penmaken van papier maché. De aanvang is 9.30 uur. Er zijn
acht lessen van twee uur.
BRILLEN - De Nederlandse vereniging van huisvrouwen
komt maandag 5 februari om 14.00 uur bijeen in gebouw Irene
achter de kerk in de Kanaalstraat in Souburg. Opticien Frank
Thielen geeft dan een lezing over ogen en brillen.
APPELDIENST - Zondag 4 februari is er een appèldienst in
de Petruskerk in Vlissingen. De dienst begint om 10 uur, de sa
menzang om 9.45 uur. Voorganger is dominee Glashouwer en
medewerking verlenen organist Bram Beekman en het koor Se-
borim. Het thema is 'buitengesloten zijn'.
DANSEN - In de Karolingenburcht in de Vlissingsestraat in
Oost-Souburg houdt Single zaterdag 3 februari een dansavond.
De aanvang is 20.30 uur en de toegangsprijs bedraagt vijf gul
den.
VOUWEN - Hannie van de Sluis uit Lewedrop begint dins
dag 13 februari om 19.45 uur met een beginnerscursus Japans
vouwen, ook wel origami genoemd. De cursus bestaat uit zeven
lessen van twee uur waarin je de basistechnieken leert en met
theezakjes aan de gang kunt.
VLISSINGEN Zaterdag 3
februari treedt de grungy gi
taarrockband Gomer Pyle uit
Brabant op in jongerencentrum
De Piek aan de Hellebardier-
straat. De aanvang is 22.00 uur
en de entree bedraagt 7,50.
Vrijdag is er vanaf 21.00 uur het
Piek-Café.
In zijn huidige opstelling bestaat
de vijfmansband Gomer Pyle
vanaf 1993. In de tussentijd heeft
de band een demo en een cd-
single met vijf nummers opgeno
men. Ook traden ze een keer op
in het voorprogramma van
Uriah Heep. Gomer Pyle speelt
eigen nummers waarin invloe
den van grunge, punk, rock en
pop te horen zijn. Vergelijkbaar
met de Goese band Kam Je Haar.
De teksten van zanger Mark
Brouwer zijn beschouwend en
behandelen allerlei persoonlijke
en sociale onderwerpen.
