O.S. ziekenhuis-team opereerde 147 ogen
Kerstpuzzel van BOOT voor ontwikkeling van zes dorpen in het zuiden van Tanzania
Twaalf uur achtereen werken in operatiekamer bij 36° Celsius
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 20 DECEMBER 1995
313
Alweer zo'n 3 jaar ondersteunt de werkgroep BOOT
(Borsele Ondersteunt Ontwikkeling Tanzania) uit de
gemeente Borsele zes dorpen in het zuiden van Tanza
nia. De officiële benaming van het project is: 'Dorps
ontwikkeling in Luegu-ward' en omvat een aantal on
derdelen. Het één kan eigenlijk niet los gezien worden
van het andere, dus worden een aantal zaken gelijktij
dig aangepakt.
Belasting
Ambachtelijk
Knelpunten
GOES - In mei en oktober van dit jaar besteedden we
in het Nieuwsblad al aandacht aan de inzamelingsak-
ties voor de oogoperaties door Goese oogartsen, in
Burkina-Faso in West Afrika. Charitas-acties en gif
ten van particuliere giften financierden de noodzake
lijke kosten. Onlangs reisde een team van het Ooster-
scheldeziekenhuis voor de derde keer af om in het hos-
pitaaltje van Tougan in Burkino-Faso, het vroegere
Opper-Volta, te opereren.
Het is niet altijd dweilen met de kraan open
De heer Mwagowa uit Tanzania bezocht tijdens zijn bezoek aan Zeeland 't Siepje, een ambachtelijk bedrijfje in 's-Heerenhoek, waar
zwarte bessen verwerkt worden.
Horizontaal:
2.instelling tbv. ontwikkelingslanden 6.reeds 8.schelpdiertje
9.getijde ll.gevangenis 13.meisjesnaam 14.vrouw van onze pro
vincie 17.verbrandingsresten 18.familielid 19.zonder kreukels
21.pers. vnw. 23.ontkenning 25.slee 26.parkeermateriaal voor
schepen 28.reeds 29.deel van kast 30.oude muntstukken 36.wordt
meel van gemaakt in Afrika 37.uitroep van blijdschap 39.tegen-
overgestelde van rijk 40.Nederlandse omroep stichting (afk)
41.oude lengtemaat 43.geldstuk 44.werelddeel 46.pers.vnw.
47.vrije universiteit (afk) 48.niet dichtbij 49.kim 53.soort boot
54.voorzetsel 55.onder andere (afk) 56.water 60.zurig 64.wereld
65.dienaren vd. koning 67.vis 68.haalt water omhoog 70.hert
71.brandstof 73.pers vnw 75.godsdienst 77.bewoner van noord
poolgebied 79.vat 81.net 83.kinderen 84.hemellichaam 86.man
netjeshond 87.1ust 89.treffen 92.vlammen 94.aanw.vnw. 96.war-
rige knoop 99.mislukking lOO.maand 104.delen vd. voet 107.pa-
pegaai 108.aanw.vnw. HO.muzieknoot 112.pers.vnw. 113.uitroep
van begroeting 115.lidwoord 117.viespeuk 120.onderricht
121.binnen 122.muzieknoot 124.serie 126.lokmiddel 128.frans
lidwoord 130.beetje scheelkijken 134.loop van paard 136.kind
137.tegenovergestelde van uit 138.gebruiksvoorwerp 139.groene
omheining 140.deel vd. kast 142.vertrek 144.deel vh. lichaam
145.ego 146.gebruiken van een ander 14 8. teleurstellend
149.verl.tijd van eet ISO.hulpw.w. 152.Borsele ondersteunt ont
wikkeling Tanzania (afk) 154.ons inziens (afk) 156.familielid
157.reparatieplaats voor schepen 158.deel van een woord
160.pers.vnw. 161.jongensnaam 162.ego 163.lange lat 164.voor
zetsel 165.deel vd. kast 167.fout 168.voorvoegsel 169.landbouw
werktuig 170.stoomschip (afk) 171.bezit.vnw. 172.grote steen
174.deel vd. mast 175. pers.wnw. 17 7.troef kaart 17 9.muzieknoot
180.rund
Verticaal:
l.land in Afrika 3.voorzetsel 4.plooi 5.pers.vnw. 7.meisjesnaam
9.1egsel 10.tropische vrucht 12.muzieknoot 13.frans lidwoord
15.uiterst 16.onaangename geur 20.deel vd. hals 22.geluid vd.
kraai 24.tijdperk 27.heden 31.bak met hengsel 32.1ater 33.hok
voor duiven 34.boom 35.Afrikaanse wortel 37.trek in eten
38.herfstbloem 40.heden 42.versje op melodie 43.moeder 45.vis-
werktuig 50.niet droog 51.en anderen (afk) 52.roomskatholiek
(afk) 57.gelijk 58.apparaat om meel te maken 59.muzieknoot
61.soort boot 62.verl.tijd van zegt 63.voldoende 64.reeds 66.lof
68.pukkel 69.water op straat 70.muzieknoot 72.bijenhouder
74.1ekkernij 76.invoer 78.vruchtbare plek in de woestijn 80.(wa-
ter)zoogdier 82.kapot 83.geluid van breken 85.soort hert 88.mist
90.momenteel 91.bijwoord 93.voorzetsel 95.pers.vnw. 97.boom
98.klaar 101.lidwoord 102.overblijfsel van geoogst graan 105.en
andere (afk) 106.en dergelijke (afk) 107.1evenslucht 109.geduren-
de 111.naam van onze gemeente 113.man 114.ego 116.boom
117.strook zand aan de kust 118.oude lengtemaat 119.boom
123.en anderen (afk) 125.alleen 127.dier 129.in het jaar 131.voeg
woord 132.hemellichaam 133.en omgeving (afk) 135.roeispaan
138.mopperen 141.vroeger eiland in de Zuiderzee 142.vorm van
creativiteit 143.1egsel 144.muzieknoot 147.reukorgaan 151.on-
dergronds dier 152.speelgoed 153.mensen die arme landen helpen
opbouwen 154.deel vh. hoofd 155.pers.vnw. 157.1idwoord
159.kruid 161.verl.tijd van weet 166.verbrandingsresten 167.fut
loos 171.peuter 173.geluid van ezel 175.voorzetsel 178.frans lid
woord
In eerste instantie ging de aan
dacht naar: een verhoging van
de produktie van landbouwge
wassen, het bouwen van voor
raadschuren voor deze produk-
ten, het opvangen van regen
water via de goten van deze
schuren, voor ieder dorp een
graanmolen en een gezond-
heidspost, het planten van jon
ge boompjes met behulp van de
lagere scholen en veeteeltont
wikkeling (voor melk en vlees).
Tijdens de gehele periode
wordt BOOT via de Novib en
het CDTF (de ontwikkelingsor
ganisatie van Tanzania zelf) op
de hoogte gehouden over de
ontwikkelingen door middel
vannieuwsbrieven en contact
dagen. Op zo'n contactdag
worden we daarover ingelicht.
We bekijken de dia's die ge
maakt zijn door de mensen van
Novib die op bepaalde tijden
naar Tanzania gaan om de
voortgang van de projecten te
bekijken.
Vorig jaar heeft BOOT via deze
krantenpagina laten weten wat
er metterdaad al bereikt was in
die zes dorpen. Resultaten
waar ze trots op kunnen zijn.
En zelfs zodanig motiverend
dat weer nieuwe dingen wor
den opgezet. De lasten verlich
ting alleen al door een graan
molen en water dicht bij huis
tot stand gebracht, geeft de
mensen extra energie om zich
bezig te houden met andere ac
tiviteiten.
Toevallig had de gemeente
Borsele 29 augustus j.l. bezoek
uit Tanzania, de heer Mwago
wa uit Songea, het district
waar Luegu-ward een deel
vanuit maakt. Voor de werk
groep dus een leuke gelegen
heid om kennis te maken met
iemand uit die streek en vragen
te kunnen stellen over het ge
bied aldaar.
De heer Mwagowa was in Ne
derland om kennis te maken
met allerlei elementen van on
ze samenleving. Hoe wij be
paalde zaken regelen en aan
pakken, zodat hij met die ken
nis eventueel bepaalde zaken
kan gaan opzetten in Tanzania.
Mwagowa staat aan het hoofd
van een soort 'gemeentelijk'
bestuur maar dan van een veel
groter gebied. Zodoende was
hij zeer geïnteresseerd in de
werkwijze van een gemeente
zoals Borsele, met zijn bestuur
en ambtenaren.
Het bleek al heel gauw dat op
dat gebied er heel grote ver
schillen zijn.Vooral op finan
cieel gebied. Borsele is verze
kerd van bepaalde inkomsten
via belastingen en bedragen
van de landelijke overheid, zo
dat een bepaalde dienstverle
ning vanuit de gemeente gerea
liseerd kan worden. In Tanza
nia echter heeft zo'n districts-
bestuur helemaal geen vaste
bron van inkomsten. Men is
niet op de hoogte van de inko
mens van mensen, wie een
baan heeft en wie niet, dus een
bepaalde vorm van belastingen
bestaat al niet. Van de landelij
ke overheid wordt wel een be
paald bedrag toegezegd maar
ook daar is niet altijd zeker
van of dat uitgekeerd wordt.
Dus plannen maken met een fi
nancieel plaatje is eigenlijk on
mogelijk.
Om te laten zien hoe hier be
paalde dingen opgezet of fi
nancieel gesteund worden, om
bijvoorbeeld mensen aan een
baan te helpen, bezocht de heer
Mwagowa het kinderdagver
blijf in Heinkenszand en 't
Siepje in 's-Heerenhoek waar
fruit uit de streek op een am
bachtelijke manier verwerkt
wordt door veelal uitkerings
gerechtigde vrouwen.
Een uitkering is in Tanzania
ook iets wat niet bestaat, maar
het feit dat 't Siepje het pro-
dukt 'de zwarte bes' uit onze
streek gebruikt om jams, chut
neys etc. van te maken, lag wel
binnen de Tanzaniaanse moge
lijkheden. In Songea is het
meest verbouwde produkt
maïs. In feite wordt er alleen
meel van gemaakt. Maar het is
een uitdaging om creatief om te
gaan met dat produkt. Een
kans om bijvoorbeeld met be
hulp van het district werkgele
genheid te creëren.
Ook zonder speciale vragen
komt de werkgroep op zo'n dag
toch wel het een en ander te
weten hoe het reilt en zeilt in
Tanzania. Maar tussen alle be
zoeken en informatie door
kunnen was er nog een belang
rijke vraag. Of de heer Mwago
wa kon vertellen of het onder
steunen van zo'n project
'dorpsontwikkeling' ook te
merken is, zoden aan de dijk
zet. Ofschoon hij er natuurlijk
niet met zijn neus bovenop zit
(Luegu-ward is slechts een heel
klein stukje van Songea kon hij
ons wel zeggen dat die steun
zeker wel zijn nut bewijst.
Een van de zes dorpen, Litola,
is een soort voorbeelddorp
gaan vormen voor de omlig
gende dorpen. Doordat de in
woners van Litola samen met
het CDTF ^ontwikkelingsor
ganisatie van Tanzania zelf)
bepaalde knelpunten aanpak
ten bleven deze ontwikkelin
gen en verbeteringen niet on
opgemerkt door de andere dor
pen.
Het feit dat er echt iets veran
derde ten goede, motiveerde de
anderen om ook aan de slag te
gaan. Het zogenaamde
'sneeuwbaleffect' deed zijn
werk. Al met al was het voor de
werkgroep een heel aardige er
varing om samen met de heer
Mwagowa van gedachten te
wisselen. Natuurlijk werden de
Zeeuwen uitgenodigd om ook
eens in Tanzania te gaan kij
ken. Maar ja, of dat er ooit van
komt dat is weer een andere
vraag.
Intussen is BOOT in het najaar
al weer druk bezig geweest met
het tellen van vreemde munt
jes. Deze vreemde munten wer
den door vijftien scholen uit de
gemeente Borsele bijeen ge
bracht. De totale opbrengst
was 2451,25. Een prachtig re
sultaat!
Met de kerstpuzzel en de aan
dacht voor het project hopen
we dat er ook nu weer een be
hoorlijk bedrag binnen
stroomt. Maar behalve het geld
is het net zo belangrijk dat men
zich bewust is van het feit dat
ontwikkelingswerk niet altijd
dweilen met de kraan open is.
De letters, die overeenkomen met de volgende cijfers vormen
samen een zin:
15-116 12-21-83-117 150-102 9-49-32
161-31-42-53-131-100-105 84-159-106-171-23
94-44-27-142 15.
Vervolgens maakt u minimaal 2,50 over via de postgiro of uw
bank aan onze werkgroep. De zin die de oplossing vormt kunt
u vermelden op de overschrijvingskaarten.
Ons postbanknummer is: 34.50.997; het banknummer:
34.60.28.906, t.n.v. Werkgroep BOOT, Postbus 1, 4450 AA
Heinkenszand.
De oplossingen kunnen verzonden worden tot 8 januari 1996.
De uitslag van de puzzel kunt u lezen in het Nieuwsblad van
31 januari 1996. De opbrengst van deze puzzel is bestemd voor
ons project in Tanzania 'Dorpsontwikkeling in Luegu-ward'.
U kunt ook meerdere oplossingen insturen.
De volgende prijzen zijn te winnen:
le prijs 75,-
2e prijs 50,-
3e en 4e prijs 25,-
5e prijs Novib-kalender
6e prijs Novib-kalender
7e prijs Afrikaanse stof
8e prijs Afrikaanse stof
9e prijs Roman geschreven door een schrijver uit een ontwik
kelingsland.
II
Zij waren te gast bij de zende
linge/verpleegkundige Joke
Blumink die de actie in Afrika
had voorbereid. Zij woont al
twaalf jaar in dit meest noor
delijke zendingsstation van
de CAMA, in de Sahel-zone.
In de anderhalve week dat het
team in Tougan verbleef wer
den maar liefst 147 ogen geo
pereerd bij 110 patiënten.
Dr. I. Hendrata onderzoekt een van zijn patiënten. foto's h. van maurik
De bewoners van Tougan en
omgeving keken alweer reik
halzend uit naar de komt van
het operatieteam uit Neder
land, onder leiding van dr. I.
Hendrata. Zo'n 250 mensen
stonden de eerste dag aan de
poort van de zendingspost te
wachten om onderzocht te
worden door de dokter. Vele
waren aan één of beide ogen
blind. Meestal was een opera
tie mogelijk, maar soms ook
niet omdat facilitei
ten of de tijd ont
brak. Ook waren er
zieke mensen bij
met klachten die
niets met de ogen te
maken hadden met
hun ogen. Maar in
een land als Burki
no-Faso, één van de
drie armste landen
van de wereld, pro
beren mensen alles
om van een bepaal
de ziekte of klacht
af te komen. Voor de
meesten is een 'ge
wone' dokter of een
ziekenhuis onbe
taalbaar en in ieder
geval héél ver weg.
Om die reden waren
er ook veel ernstige
gevallen. In Neder
land komt men nu
eenmaal veel eerder
naar een dokter als
er iets mankeert.
De mensen, waaron
der veel ouderen en 0 Mannen
kinderen, kwamen
te voet of met z'n tweetjes op
de fiets. Ze kwamen uit dor
pen soms veertig of zeventig
kilometer verderop. Over on
verharde wegen, met veel stof,
bij een temperatuur van meer
dan 40 graden Celsius.
Het team van het Oosterschel-
deziekenhuis stelde alles in
het werk om zoveel mogelijk
mensen te helpen. De patiën
ten kregen na hun operatie
voor één of twee nachten lo
gies aangeboden door de le
den van het kerkgenootschap
waarvan Joke Blumink de
meter langs een stoffige weg...
Er werd vanaf 's morgens half
acht tot 's avonds acht uur -en
later- geopereerd met een
middagpauze van één uur. De
temperatuur in de operatieka
mer was gemiddeld 36 graden
Celsius, omdat de airco niet
goed functioneerde. Maar het
team speelde soepel op deze
omstandigheden in. Dokter
Hendrata en zijn team waren
dan ook dik tevreden met het
Het leven gaat verder, een uur nadat de moeder
was geopereerd ligt haar kind te drinken aan haar
borst.
in de wachtkamer van het hospitaaltje te Tougan.
motor is. Na een paar dagen
gingen de patiënten met hun
begeleider weer op weg naar
huis. Veertig of zeventig kilo
resultaat dat zij hadden be
haald. Veel belangrijker was
echter dat 110 patiënten en
hun familie tevreden en dank
baar waren met
het resultaat en
dat velen voor
het eerst sinds
korte tijd weer
wat konden
zien. Bij herha
ling dankten ze
het team voor
hun werk. On
danks de taal
barrière kwam dit heel duide
lijk tot uiting.
Mensen en instellingen die fi
nancieel hebben bijgedragen
kunnen er zeker van zijn dat
hun geld goed is besteed.
De Goese oogartsen zijn van
plan door te gaan met dit
werk. Ook voor liet volgende
project is geld nodig. Bijdra
gen kunnen worden overge
maakt naar CAMA-Maarn,
banknummer 48 46 74 048 on
der vermelding van 'Oogheel
kundigproject Tougan'. Wilt u
meer weten over dit project,
dan kunt u bellen met me
vrouw H. van Maurik, tele
foon 0113-622524.
L
i
