Restauratie getijmolen in boekvorm Tweede leven voor computers Mensen in het nieuws Zeeuwse vertelavond Ringmus Rode Kruis Arnemuiden 50 jaar actief Kunstuitleen trekt er op uit 'Week van het Zeeuwse Boek' geeft extra aandacht voor Zeeuwse publicaties Helmplicht GFT-CONTAINER 0118-628323 of 0118-612477 Vogelvrij 100e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN; VALKENISSE, VLISSINGEN, WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE TOTALE OPLAGE: 47.700 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR. 7-9 - VLISSINGEN - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN, TEL: 0118-442720. Groei Weekend Parijs Marktkoopman MIDDELBURG Er zijn in ons land maar weinig streken waar zoveel boeken worden gemaakt en gele zen over de eigen regio als in Zeeland. Blijkbaar zijn de inwoners van Zeeland gehecht aan hun mooie om geving en rijke historie. De meeste boeken verschijnen in een kleine oplage en worden uitgegeven door boek handels, drukkerijen, heemkundige kringen of door particulieren in eigen beheer. De meeste boeken gaan over lokale geschiedenis of de natuur in Zeeland en ie dere boekhandel in Zeeland heeft wel een plankje 'Zeeuws' staan. Deze week krijgt dat plankje extra aandacht omdat nu 'de week van het Zeeuwse boek' gehouden wordt. Restauratie 0> MIDDELBURG De Kunst uitleen Middelburg trekt er za terdag 4 november met een gro te bus vol kunst op uit om de bewoners van de stad te laten zien wat de ze allemaal in huis heeft. Het is zaterdag de 'Dag van de kunstuitleen' De kunstbus maakt om 9.30 uur BIGGEKERKE De Zeeuw se Vereniging voor Dialecton derzoek houdt op donderdag 2 november een Zeeuwse vertel avond in het dorpscentrum aan de Schuitvlotstraat. De avond begint om 20 uur en heeft als thema 'Vertelsels vó rond de plattebuuskachel'. De vertellers zijn Jan Zwemer in het dialect van Oostkapelle, Wim Joosse met psalmvertalin gen in het Nieuwlands, Bertus Limonard in het dialect van 's Heerenhoek en Izak Kwekke- boom in het dialect van Sint Laurens. De avond wordt muzikaal om lijst door het Westkappels kwartet. De toegangprijs is vijf gulden. een eerste stop bij het winkel centrum Dauwendaele. Daarna staat de bus achtereenvolgens om 11 uur bij het winkelcen trum Stromenwijk; om 12.30 uur op de Markt; om 14.00 uur bij het winkelcentrum Klaren- beek en om 15.30 uur bij het winkelcentrum Griffioen. De straatartiest Johan Reebergen verzorgt tijdens de stops optre dens in de buurt van de bus. ADVERTENTIE PORTRETTHEO MAAKT 'T! FOTOSTUDIO THEO V.D. GENUGTEN vrfjlondslroot 75. middelburg (winkelcentrum dauwendaele) 0118-640317 Voor het reir /an uw particulier container reinigingsbedrijf Bel voor aanmelding of informatie Wij werken met goedkeuring van gemeentewerken, K.v.K. 37.495. Dl SCHELDEBODE A HET ZEEUWSE LANDSCHAP jL4tir.i» Huismussen zijn overal te vinden waar menselijke bebouwing is, maar hun neefje de ringmus is heel wat kritischer. Ringmussen zijn typische bewoners van het boereland. Je zult ze zelden in een nieuwbouwwijk tegenkomen. Je vindt IK .f/A ze in gemengde groepen met huismus- p'iarTJ sen op het boerenerf, en als holenbroe- der vertoeven ze ook vaak in rijen knot- bomen. Want het is eerder uitzondering dan regel dat de ringmus net als de huismus zijn nest onder een dakpan bouwt. Een ander verschil met de huismus zit hem in het verenpak. Pa en ma ringmus lijken sprekend op elkaar, terwijl het geslachtsverschil bij de huismus bij de eerste oogopslag duidelijk is, onder meer door de zwarte 'baard' van het mannetje. Ringmussen danken hun naam aan de witachtige ring rond de nek. De vogels zijn ver der gemakkelijk te herkennen aan hun warmbruine kruin. De ringmus houdt van halfopen landschappen met veel strui ken en bomen. Rommelige boerenerven bieden te kust en te keur voedsel en knotbomen zijn de favoriete broedplaats. Ze vinden daarin diepe gangen, waarin ze hun slordige nest bou wen. Net als an dere vogels van het boereland heeft de ringmus veel terrein prijs moe ten geven. De vogel gedijt bij de gratie van afwis selingen en kleinscha ligheid. Wijdse landschap pen waar bijna alle bomen en struiken verdwenen zijn her bergen nauwelijks ringmus sen. In deze tijd van het jaar zie je ringmussen in de avondschemering vaak in kleine groepjes rondvliegen. Ze vallen op door een regelmati ge, golvende vlucht. Dergelijke groepjes zijn op pad naar geza- melijke slaapplaatsen, die ze vaak delen met de huismus. Wanr ondanks alle verschillen blijven het naaste familieleden van elkaar. WOENSDAG M 301 1 NOVEMBER 1995 ARNEMUIDEN De voorlo per van de Rode Kruis Colonne Arnemuiden was de EH- BO-ploeg die in de oorlogsjaren hulp verleende in het lazaret. Gewonde soldaten uit Zeeuws-Vlaanderen werden per boot aangevoerd en behan deld. De openbare school dien de als operatiezaal. De tijden zijn veranderd. Het Rode Kruis richtte in 1945 een afdeling op en vijftig jaar later bechikt de 600 leden tellende afdeling over een goed uitgerust eigen ge bouw aan de Zuidwal. Op za terdag 4 november wordt het jubileum gevierd met een feest dag voor de bevolking. Het be gint om 10.00 uur met een ver koping van de welfare, een ver loting, sjoelen, schminken en grabbelen, een informatiestand van de brandwondenstichting en de verkoop van wafels, pan nekoeken en koffie. Om 13.30 uur geeft de Rode Kruis colonne samen met de brandweer een demonstratie op het Haven plein en om 15.00 uur begint een sponsorloop met prijsvraag. De jubilerende colonne krijgt om 16.30 uur een verjaarsca deau in de vorm van een cheque van winkeliersvereniging D.E.K., waarna de dag om 17.00 uur wordt afgesloten met het bekendmaken van de win naars van de prijsvraag. Adri van de Ketterij is een van de leden van het eerste uur. Al in december 1945 trad hij toe tot de pas opgerichte colonne. „We waren met acht man, alle maal jonge jongens", vertelt hij. Er gingen twee winters van in tensief oefenen aan vooraf voor die eerste groep in 1947 het fel begeerde EHBOdiploma in ontvangst konden nemen. „On der leiding van de oude dokter Van Gelderen oefenden we we kelijks net zo lang tot we ieder verband blindelings konden aanleggen", herrinnert Van de Ketterij zich. „En we haalden het niet in ons hoofd om zo maar een keertje weg te blij ven." Begin 1953 telde de vere niging zo'n twintig leden. De watersnoodramp betekende een ware krachtproef. Eerst bood de colonne hulp op de Bevelan- den. Een dag later ging het met drie vissersboten van Veere naar Schouwen-Duiveland. „Daar moeten we overstappen op van die Spido-bootjes, die door de gaten in de dijk konden varen. We hebben nog verschil lende mensen uit hun huizen kunnen redden. Die brachten we naar een groot kabelschip van de PTT, dat achter de dijk lag." Met een aantal kameraden bracht Van de Ketterij nog een nacht door op een varkenshok, waar hun bootje op vastgelopen was. Comfortabel was het niet, maar spannend wel. „We wer den jammer genoeg niet door een helicopter gered", lacht Van de Ketterij, „daar hadden we natuurlijk wel op gehoopt." En dan weer ernstig: „Je zag wel een hoop ellende, hoor. ik herinner me dat we twee ver dronken jongetjes op een dijk aantroffen, dat blijft je wel bij. En al dat verdronken vee, dat was triest om te zien." „Elke keer als er wat gebeurd was, groeide het ledental", zegt Van de Ketterij. „We begonnen na de oorlog in een klein zaaltje in het verenigingsgebouw en wanneer we daar niet terecht konden, mochten we oefenen in de vishandel van de vader van Klaas Meulmeester. Toen we na de ramp gebruik konden maken van de kleuterschool, was dat al heel wat. Maar nog mooier was het, toen we in 1957 geld kregen van een Italiaanse kruisvereni ging, zodat we samen met het Groene Kruis een eigen gebouw konden neerzetten. Het kostte ons niets, want de gemeente nam de tekorten voor zijn reke ning." Sinds enkele jaren heeft het Rode Kruis het gebouwtje helemaal voor zichzelf. Overge nomen voor het symbolische bedrag van een gulden. Van de Ketterij: „Dat lijkt mooi, maar we kunnen het financieel ge zien, ook omdat we geen geld meer krijgen van de gemeente, maar net rooien. We krabben altijd op de bodem van de geld kist, ook al levert de jaarlijkse collecte steevast een recordbe drag op." Van de Ketterij was jarenlang commandant en afgevaardigde van de colonne in het bestuur. Nu verleent hij, wanneer het zo Een wedstrijd in Doetinchem in 1963, waarbij Rode Kruismedewerkers de gewonden van een geëns ceneerd ongeluk eerste hulp moesten verlenen, leverde de afdeling Arnemuiden de titel reservekam pioen van Nederland op. uitkomt, nog hand- en span diensten, zoals het rondbrengen van brieven. Het Rode Kruis is een niet weg te denken stuk van zijn leven geworden. Ook zijn vrouw Corry is in al die jaren vergroeid geraakt met de vere niging. „Het was in de beginja ren eigenlijk één grote familie", zegt zij. „Als partner was je ook enorm bij het werk betrokken. En natuurlijk gingen we mee wanneer er wedstrijden waren, dan maakten we er een gezellig dagje uit van." Er is wat dat be treft wel wat veranderd de af gelopen jaren. Wedstrijden zijn er niet meer bij, wat Adri van de Ketterij overigens jammer vindt. „Je werkte enorm naar zo'n wedstrijd toe, in de weken ervoor ging je soms wel drie avonden per week oefenen." Desondanks is het Rode Kruis in Arnemuiden springle vend. De jeugdafdeling bloeit, de vereniging is gezond en de jaarlijkse bloedafname-avond is een gebeurtenis waar zo on geveer het hele dorp bij betrok ken is. Al met al redenen genoeg om van het 50-jarig jubileum een groots feest te maken en de toe komst met vertrouwen tege moet te zien. Moniek Lindenberg, eerste jaars studente Heao, heeft een reis naar Parijs voor twee personen gewonnen. Moniek deed mee aan een prijsvraag van studentenvereniging Mort Subite en de ABN/AM- RO-bank tijdens de introduc tieperiode voor de eerstejaars studenten. Zij moest vier vra gen over studentenvragen be antwoorden en werd door lo ting uit de driehonderd in zenders als winnaar aange wezen. 0 Moniek Lindenberg Marktkoopman J. van Belzen stopt na donderdag 2 november met zijn handel in gereedschappen. In 1947 begon Van Belzen als 17-jarige zijn loopbaan als marktkoopman in de kraam van zijn vader die toen ook al handelde in gereedschappen. Sinds dien staat J. van Belzen op de Middelburgse weekmarkt met gereedschappen. Zijn echtgenote vergezeld hem daarbij. Bur gemeester Rutten komt donderdag om kwart voor tien af scheid nemen van de marktkoopman. Er worden deze week verschil lende nieuwe boeken gepresen teerd. Zo is er een uitgave over de Zak van Zuid-Beveland, een histori sche gids over Zierikzee en een boek over de gerestaureerde ge tijmolen aan de Nieuwe Haven te Middelburg. L. van Driel en A. Steketee bundelden hun ar tikelen uit de PZC over het ont staan van plaatsnamen in Zee land in 'Zeeuwse plaatsnamen, van Aardenburg tot Zonnemai- re. Jan Zwemer komt met een nieuw dialectboekje 'Plat Wal- chers' en voor liefhebbers van kerkgeschiedenis is er een boek over de provinciale synode in Zeeland. Tenslotte verschijnt er ook een videoband met unieke filmopnames van Zeeland om streeks 1930. Naast deze nieuwe titels ver schijnen er in de week van het Zeeuwse boek ook herdrukken van bestaande Zeeuwse boeken zoals de Atlas van Zeeland en het natuurboek Zeeland onder water. Voor inwoners van Walcheren is het boek over de getij molen van Middelburg veruit het meest interressantst. Nederland is een land van mo lens. Toch beseffen maar weinig mensen, hoeveel soorten molens er vroeger waren, zoals wind molens die wind vingen en ge bruikt werden om graan te ma len of polders droog te maken, watermolens die werden aange dreven door stromend water in beken en rivieren en getijmo lens, waarbij gebruik gemaakt werd van het verschil tussen eb en vloed. Zeeland telde in vroeger tijden een twintigtal getijmolens. Het verschil tussen hoog- en laag- water was in dit deel van ons land groot genoeg om ervan ge bruik te maken om energie op te wekken. Het systeem was een voudig: bij opkomend water liet men een bassin - het molenwa ter - volstromen om vervolgens met het terugstromende water de molen in beweging te zetten. Het bassin werd ook gebruikt om zo nu en dan het water met veel kracht de modder uit de haven te laten spoelen. Middel burg had een getijmolen aan de Spuistraat, later een aan de Nieuwe Haven. De meeste getij havens zijn inmiddels afgeslo ten en daardoor is de beweging van eb en vloed er niet meer merkbaar. De getijden worden allang niet meer gebruikt om energie op te wekken en bijna alle molens zijn afgebroken. In Middelburg zijn van de getij molen aan de Nieuwe Haven het maalgat, de waterradkelder N Vanmorgen werd ik alweer voorbijgereden door zo'n scootertje, dat niet harder mag dan twintig kilometer per uur. Je hoeft er geen helm bij op. De meeste berij ders van dit rijwiel met hulpmotor - de goedwillenden uitgezonderd - lappen die snelheid aan hun laars. Bij mjTf.- de vakhandel zijn volop opvoersetjes te koop dus is W«0 het vrij gemakkelijk om de motor en daarmee de snel heid op te voeren. Vrij en blij snorren, lekker zonder helm. Die helm, daar gaat het nou net om. In het So lex-tijdperk mocht iedereen zonder helm, maar de snelle brommers maakten indertijd de helmplicht noodzakelijk. Beter en veiliger in het verkeer. Iedere :;vr bromfietser een helm op en ondanks protesten stond de minister geen uitzonderingen toe. Ook niet voor Zeeuwse schonen in hun klederdracht. Zelfs niet voor pmd tante Kee die nog wel 'met de helm op' geboren was en daarom heel wijs was. Ze trok geen helm over d'r 'tup- musse: 'Dien brommer de schuure in en d'r nooit m'r uut', zei ze tegen haar man Arjaen. Met de komst van de snorfiets en de scootertjes lijkt het probleem van de helmplicht omzeild. Jong en oud kan zonder helm met afgepaste snelheid rondtoeren. De opvoersetjes heb ben dat echter voor een aantal mensen verpest. De mi nister van Verkeer overweegt om het dragen van een helm ook voor deze categorie te veplichten. Het zou wijs kunnen zijn op snorfietsen en scooters die niet harder gaan dan de toegestane twintig kilometer per uur een 20 km. plaatje te bevestigen. Be rijders die harder kunnen en willen krijgen dat plaatje niet, maar zetten gewoon de helm op. Misschien is de minister ook wel 'met de helm op' geboren. Dan zit het echt wel 'snor' met de snorfietsen. Cameleon Kopergravure uit de Cronyk van Smallegange. Aan het eind van de Nieuwe Haven zijn de twee spuigaten (links) en het maalgat van de getijmolen duidelijk te zien. en het molenhuis met maalkel- der nog intact. Deze molen aan de stadsschuur is zelfs de meest complete getijmolen in het Hol landse deltagebied. De eerste plannen voor de restauratie van deze getijmolen dateren van 1974. De sluis is toen drooggezet om onderzoek te doen naar de bouwkundige toestand. Er bleek nog een bouwtekening uit 1763 aanwezig, die een goed beeld geeft van hoe het complex van getijmolen, schut- keersluis er precies uitzag. De restauratie van de getijmo len aan de Nieuwe Haven vond plaats in 1994. Het geheel werd met stalen damplaten afge damd en drooggemalen om de herstelwerkzaamheden te kun nen uitvoeren. De plaats en dimensie van het waterrad zijn in beeld gebracht door een gestileerd stalen mo del, waarop de pijlen de draai richting aangeven. In de bestra ting is met rode klinkers aange geven, welke weg het water volgde dat het rad liet draaien. Er zijn zes antieke lantaarns geplaatst en de natuurstenen gedenkzuil is gerestaureerd. De keersluis is nog steeds waterke- rend en deze is van nieuwe vloed- en ebdeuren voorzien. Ze zijn nu bedienbaar door Hol landse kaapstanders. Tenslotte is over de sluis voor voetgan gers de Spinhuisbrug aange legd. Vanwege de combinatie van de verschillende functies binnen één complex, is dit een uniek waterbouwkundig industrieel- archeologisch object en de res tauratie ervan betekent een verrijking van de monumenten- stad Middelburg. De werkzaamheden werden voorafgegaan door technisch onderzoek en tijdens de werk zaamheden kwam men nog veel feiten aan de weet. Molenken ner Egbert van Wijk zocht in archieven naar historische bronnen, waarbij de gedachte opkwam de gevonden gegevens en restauratie in boekvorm vast te leggen, onder de titel 'Bewo gen van eb en vloed'. Het boek wordt uitgegeven door De Ko peren Tuin, in opdracht van de gemeente Middelburg. MIDDELBURG In leslo kaal 205 van de Christelijke Scholengemeenschap Walche ren verscheen op het beeld scherm de tekst 'CSW bedankt hierbij WZE', toen dijkgraaf H. Eversdijk van het nieuwe wa terschap Zeeuwse Eilanden vo rige week donderdag de over dracht van 27 computers beze gelde. Het waterschap had de netwerk computers in verband met de fusie vervroegd afge schreven. „De CSW was dringend aan vervanging en uitbreiding van computers voor lesdoeleinden toe. Ook het voormalig leslokaal was te klein om de leerlingen optimaal te onderrichten. Het aanbod van het watershap om de computeres voor een aan trekkelijke prijs over te nemen maakte het voor ons financieel haalbaar een computerlokaal in te richten dat aan de eisen van deze tijd voldoet" zei rector Dijkgraaf Eversdijk en rector De Munck (rechts) kijken toe hoe de heer Van Koeveringe een van de nieuwe computers in gebruik neemt. A.P.H de Munck. In zijn dank woord betrok De Munck ook J.L. van Koeveringe die sinds kort met pensioen is maar van af het begin van de jaren tach tig de drijvende kracht is achter het computeronderwijs op de CSW. i

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1995 | | pagina 1