Vijf nominaties voor musical SSGM
De eidereend
Cultuur in de Uitverkoop
GRATIS
Ringwalburgen boden bescherming tegen plunderende vijanden
Gouden eieren...
Informatie voor ouderen over
voorzieningen gehandicapten
TT
GFT-CONTAINER
L
01180-28323 of 01180-12477
Bij aankoop
van een
kinderbril nu
de 2e bril
Elektra's worden eind september uitgereikt
VLISSINGEN Meer dan duizend jaar geleden
speelde zich op de Zeeuwse bodem een felle strijd af.
Noormannen die via zeearmen en rivieren de streken
langs de Noordzee binnenvielen en plunderden, raak
ten in de Zeeuwse kuststreek slaags met de Suevi, de
plaatselijke bewoners. Om in tijden van gevaar
zichzelf en hun vee in veiligheid te kunnen brengen,
bouwden de kustbewoners ringwalburgen, met een
diameter van 144 tot 265 meter, met een aarden wal
en een ondiepe gracht. De ronde vorm van de burgen
is in de plattegrond van de dorpen en steden nog
herkenbaar en ook de namen van Zeeuwse plaatsen
die eindigen op 'burg' (Oostburg, Souburg, Middel
burg, Domburg en Burgh) verwijzen naar een ver
verleden. Na vele jaren van archeologisch en histo
risch onderzoek werpt een boek over de Zeeuwse
ringwalburgen nieuw licht op de bewoners van het
Zeeuwse deltagebied en hun strijd tegen de Noor
mannen. En het schijnt dat er bij Kloetinge restanten
van een ringburgwal liggen waarvan men het bestaan
niet vermoedde.
Drakekoppen
03
4*3
e
Landingsplaats
-□
Vogelvrij
DANSSCHOOL
DE JONG
VLISSINGEN
TEL. 01184-13783
START LESSEN VANAF 8 SEPTEMBER
BEL: 01100-20176 01180-38370
GOES MIDDELBURG ZIERIKZEE MIDDELHARNIS
Voor het reinigen van uw
particulier container r<
Bel voor aanmelding of informatie
Wij werken met goedkeuring van
gemeentewerken, K.v.K. 37.495.
de scheidebode
B r i I I e n m o d e
Contactlenzen
Korte Delft 3 Middelburg 01180-41117
100e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN: VALKENISSE. VLISSINGEN. WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE
TOTALE OPLAGE: 47.700 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR. 7-9 - VLISSINGEN - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN.
WOENSDAG
M V 6 SEPTEMBER 1995
MIDDELBURG De stede
lijke scholengemeenschap Mid
delburg (SSGM) is door het
Zeeuws Centrum voor Ama
teurtheater (ZCA) gehonoreerd
met vijf nominaties voor de
musical 'Rue St. Pierre' die
begin december met veel succes
in de Stadsschouwburg werd
opgevoerd. Het ZCA kent, in
navolging van de Oscars in
Amerika, zogenaamde Elek
tra's toe aan individuen en
groepen voor opmerkelijke
prestaties binnen het amateur
toneel. De Elektra, een fraai
beeldje ontworpen door de
kunstenares Rachel Herz,
wordt uitgereikt in verschillen
de categorieën, zoals: hoofdrol
len, bijrollen, regie, vormge
ving, licht, kostuums en decor.
Net' als bij de Amerikaanse
Oscars gaan aan die uiteinde
lijke toekenning eerst de nomi
naties vooraf. De speciale
Elektra-commissie heeft deze
week in totaal 37 nominaties
bekendgemaakt. De musical
'Rue St. Pierre' van de SSGM
scoorde met vijf nominaties het
hoogst. De nominaties worden
toegekend in de categorieën:
Regie (Jan Burggraaf), Vrou
welijke hoofdrol (Cathelijne
v.d Haak), Licht (Paul van dijk
en Rob de Groot), Kleding (Ti
neke Boer) en Ensemblespel
(Ballet o.l.v. Marleen van Bu
ren).
Om uiting te geven aan haar
waardering voor de voorstel
ling 'Op Hoop van Zegen' door
de Stichting Middelburgs
Theater voerde de commissie
een nieuwe categorie in: Op
merkelijke totaalproduktie.
Deze voorstelling wordt verder
gehonoreerd met een nominatie
voor vrouwelijke hoofdrol op
naam van Joke Baijens voor
haar creatie van Kniertje en
voor vrouwelijke bijrol voor
Lisa Culenaere in haar rol van
het dienstmeisje Nicole. Ope
rette- en musicalgezelschap
Papillon uit Middelburg is met
de nieuwsoortige voorstelling
'Kokosnoten' blijkbaar in de
smaak gevallen bij de Elektra-
commissie. Voor 'Kokosnoten'
wordt een nominatie toegekend
in de categorie: opmerkelijke
repertoirekeuze.
De twee gastspelers uit Wal
cheren bij Stichting Theater
Split, te weten Oscar Postema
en Erna Koole worden beiden
genomineerd voor hun aandeel
in de voorstelling 'Een Zwarte
Pool' voor mannelijke en vrou
welijke hoofdrol. Theater Split
kreeg dit jaar op landelijk ni
veau al eerder grote waarde
ring voor 'Een Zwarte Pool' en
werd uit 100 amateurvoorstel
lingen tot de beste vijf geselec
teerd voor het landelijk festival
in Amsterdam.
Alle genomineerden in de pro
vincie Zeeland zijn op vrijdag
avond 8 september uitgenodigd
in het gebouw van de Stichting
'Rue St. Pierre' kreeg vijf nominaties.
VMC in de Van Rozenburglaan
in Middelburg voor de uitrei
king van de certificaten en be
oordelingen van de commissie, plaats op zaterdag 30 septem-
,De uiteindelijke toekenning ber in de Stadsschouwburg in
ivan de twaalf Elektra's vindt Middelburg.
Drakekoppen aan de Schelde
Ringwalburgen zijn zeldzame
archeologische monumenten.
Men vindt ze ook in omringen
de landen, maar nergens zoveel
en zo dicht bij elkaar als in
Zeeland. Hieruit blijkt meteen
al dat de Scheldedelta in de
tijd van de Noormannen-inval
len stratetisch van groot belang
was. Walcheren alleen al telde
maar liefst drie ringwalburgen.
Blijkbaar had het eiland ook al
redelijk wat inwoners, die ver
spreid woonden. We moeten
ons Zeeland in die tijd voor
stellen als een gebied van
schorren en slikken achter een
duinerij aan de kust, waar de
zee bij vloed kon doordringen
en waar men bij stormvloed
maar op een paar plaatsen de
voeten droog kon houden. De
plaatsen waar men zich vestig
de waren niet alleen hooggele
gen, maar ook in de buurt van
een kreek, waar schepen kon
den aanleggen.
De periode van de vroege Mid
deleeuwen is altijd in nevelen
gehuld gebleven. Sinds 1939
zijn de Zeeuwse ringwalburgen
echter door de Rijksdienst voor
het Oudheidkundig Bodemon
derzoek archeologisch onder
zocht. Het meest uitgebreid ge
beurde dat tussen 1969 en 1983
bij de ringwalburg van Oost-
Souburg. Inmiddels zijn daar
in 1994 het terrein en de wal.
van de wingwalburg hersteld.
De archeologische vondsten die
er zijn gedaan werpen ook licht
op de bewoning van het terrein
na de tijd van de Noormannen,
in de 10e eeuw. Behalve de
huizen van bewoners, zijn vele
gebruiksvoorwerpen gevonden,
van aardewerk, metaal, glas,
natuursteen, been, hoorn en ge
wei. In Domburg was een op
vallende vondst het skelet van
een vrouw, dat als schijnoffer
in de wal was begraven.
Uit archeologisch onderzoek
blijkt, dat er in het schorrenge-
bied achter de duinen vooral
schaapherders woonden, die
ook runderen en paarden hiel
den. Eeuwen daarvoor, was het
deltagebied van de Schelde
ontvolkt geraakt doordat de
zee door de zeegaten in de
duinentij aan de kust was bin
nengedrongen. De zee had er
vervolgens vrij spel gekregen,
wrikte veen los en zette klei af.
Uit muntvondsten op stranden
blijkt, dat er in de 7e eeuw nog
wel handelsnederzettingen be-
De ringburgwal bij Souburg wordt opgegraven. Deze opname dateert uit 1969.
stonden in het duingebied van
Walcheren en Schouwen. Ach
ter de duinen had zich tenslotte
een slikken- en schorrengebied
gevormd waar zich tenslotte,
na eeuwen, weer mensen ves
tigden. Dijken om hen tegen de
zee te beschermen, waren er
nog niet.
In de 9e eeuw maakte het door
schaapherders bewoonde
Scheldegebied deel uit van het
Frankische rijk, dat op gespan
nen voet stond met Denemar
ken. Groepen Noormannen
'Er was eens een man met een kip die gouden eieren
kon leggen...'. De laatste tijd hoor je nog al eens van
'het autovrij maken van binnensteden' zoals de
Markt in Middelburg. In Goes speelt deze gedacht
ook. Er zijn voor- en tegenstanders, dus een gedegen
onderzoek is op zijn plaats. In september staat dit
item op de agenda van het Goese college van
burgemeester en wethouders. Eerder sprak Goes zich
in het Mobiliteitsplan uit voor een 'blikvrije' markt,
als er in de directe omgeving vervangende parkeer
gelegenheid komt. Vooral Groen Links en de fiet
sersbond ENFB vinden dat de parkeerplaatsen op de
Grote Markt weg kunnen. Volgens de fietsersbond
maakt een autovrije Markt een eind aan een onveili
ge situatie voor voetgangers en fietsers. Weten ze
eigenlijk wel hoe voetgangers en fietsers elkaar
onderling bejegenen? En hoe zit het met de snelle
snorfietsen, de scootertjes die toch nooit harder'
rijden dan twintig kilometer per uur? Het onderzoek
naar een autovrije Markt neemt, naar wethouder
Linssen verwacht, een half jaar in beslag. Alle belanghebben
den van winkeliers en andere neringdoenden, fietsersorgani
satie, horeca tot marktkooplui toe, worden daar over onder
vraagd. Dat is heel nobel en democratisch, alleen wie mist er
nu in dat rijtje van ondervraagden? Juist, de gewone
gemiddelde automobilist/consument, die jaarlijks negen mil-
jard gulden ophoest voor 's Rijks Schatkist. Die heeft toch
niks te zeggen, hoeft niet gehoord te worden, dus die slaan we
gewoon over. '...en toen ze de kip geslacht hadden bleek dat
er geen gouden eieren meer in zaten'.
Cameleon.
CJ
tsi
Tijdens baggerwerkzaamhe-
den in de Westerschelde kwam,
dit restant van een vikingschip
boven water.
trokken plunderend langs de
kust en belaagden de Schelde
delta en het Vlaamse kustge
bied. Ze voeren in schepen met
slange- of drakekoppen, zoals
gebleken is uit de zeldzame
vondst van een houten steven
van een Vikingschip tijdens
baggerwerkzaamheden in de
Westerschelde.
Hun aanvallen maakten het
voor de Franken dringend
noodzakelijk, de kustverdedi-,
ging beter te gaan organiseren.
Uit oude kronieken is bekend
dat er op 17 juni 837 een
aanval plaats vond. De Noor
mannen landden op Walcheren,
waar eigendommen van de ko
ning (een zogenaamd konings
goed) en militaire steunpunten
lagen, en versloegen de Fran
ken. Daarbij werd de Walcher-
se graaf Eggihard gedood en
ook Hemming, een Deense
prins die aan Frankische fcijde
vocht. Aanvankelijk plunder
den de Noormannen nederzet
tingen aan de kust en de oevers
van rivieren, maar in het laat
ste kwart van de 9e eeuw gin
gen ze te werk via een heel
andere strategie. Ze richtten in
vijandelijk gebied versterkte
winterkampen in en begonnen
van daar uit te paard aan hun
strooptochten.
Tussen 879 en 892 voeren de
Noormannen de Scheldemon-
ding herhaaldelijk in en uit. In
880 werd door hen opnieuw
tegen Zeeuwen gevochten. De
Vikingen waren zeer gebeten
op de „Suevi", de Zeeuwen,
wat bewijst dat ze al eerder
tegen hen hadden gestreden.
De Franken vormden legers die
de Noormannen probeerden te
verslaan en bouwden in deze
jaren ook ringwalburgen in de
buurt van riviermondingen,
waar de Noormannensehepen
het land konden binnenkomen.
In Vlaanderen werd onder lei
ding van de Vlaamse graaf
Boudewijn II een aantal burgen
gebouwd bij de mondingen van
de Aa en de Ijzer, en bij het
Zwin en bij de monding van de
Westerschelde. De ringwalburg
van Oostburg werd aangelegd
in het noordoostelijke deel van
de Vlaanderengouw, bij de
monding van het Zwin. Op
Walcheren werden maar liefst
drie burgen gebouwd: in Oost-
Souburg, Middelburg en Dom
burg. De ringwalburg van
Domburg lag niet ver van het
koningsgoed, waar de Westho-
vense kreek voor handelssche
pen, maar ook voor Noorman
nen een aantrekkelijke lan
dingsplaats vormde. Ook de
Arae, bij Middelburg, vormde
een toegang tot het eiland.
Souburg lag dichtbij de mon
ding van de Westerschelde, niet
ver van een kreek, die mogelijk
later de haven van Vlissingen
vormde. De burg van Burgh op
Schouwen lag aan de noordzij
de van de Scheldemonding, in
het bewoonde kustgebied, ach
ter de duinen en dichtbij een
kreek. De ringwalburgen wer
den blijkbaar allemaal aange
legd op droge en veilige plaat
sen, in de buurt van riviermon
den, waar ook de Noormannen-
schepen het land wilden bin
nenkomen.
De tijd van de Noormannen,
dat ze in de Zeeuwse kust
streek verschenen en hun sche
pen iedereen schrik aanjaagden
(ADVERTENTIES)
PORTRETTHEO MAAKT 'T!
FOTOSTUDIO
THEO V.D. GENUGTEN
vrijlandstraat 75, middelburg
(winkelcentrum dauwendaele) 01180-40317
ligt intussen ruim duizend jaar
achter ons. Er zijn uit die tijd,
zo lang geleden, maar weinig
schriftelijke bronnen. Om iets
te weten te komen over de
mensen die toen de kuststreken
bewoonden, zijn we daarom
vooral aangewezen op wat ze
in de bodem hebben achterge
laten. In het boek 'Middel
eeuwse ringburgwallen in Zee
land' staan veel afbeeldingen
van archeologische vondsten,
zoals sporen die ruiters ge
bruikten bij het bereiden van
paarden. En naar aanleiding
van grondsporen is men er nu
in geslaagd te reconstrueren in
wat voor soort huizen mensen
èn vee toen woonden. Van één
soort vondsten, de benen drie
tanden, weet men nog steeds
niet, waarvoor ze hebben ge
diend; ze stellen de archeolo
gen voor een groot raadsel. De
ringwalburgen verdienen het
om als archeologische monu
menten goed te worden be
schermd. Wie een beeld wil
krijgen van een ringwalburg,
kan sinds vorig jaar in Oost-
Souburg terecht.
Het boek is het resultaat van
vele jaren van archelogisch en
historisch onderzoek naar de
vroege bewoning van het
Zeeuwse deltagebied. Volgens
een van de schrijvers van het
boek, dr. R.M. van Heeringen,
bevinden zich ook bij Kloetin
ge de restanten van een ring
burgwal. Hij komt tot deze ver
onderstelling op basis van
luchtfoto's en kaarten. Daarop
kun je, als je dat wilt, zien dat
er zich in het weiland een cir
kel bevindt die kruislings door
sneden wordt door wegen. Het
gebied is erg oud, het werd al
in de elfde eeuw bedijkt, dus
het zou kunnen zijn dat er
vroeger een ringburgwal gele
gen heeft. Voordat zoiets met
zekerheid vastgesteld kan wor
den zullen er echter eerst op
gravingen verricht moeten
worden.
HET ZEEUWSE
LANDSCHAP
't. j<d
."Inteelt, het probleem van kanariefokkers tot
hondenfokkers en alles wat daar tussen zit.
Fokken binnen een kleine groep, leidt op den
duur tot stapeling van 'foute' genetische eigen
schappen en vervolgens tot algehele aftakeling.
'Vers' bloed op zijn tijd houdt de nakomelin
gen gezond en dus ook de kansen om te
/^overleven. Eidereenden hebben daarvoor een
/aparte strategie ontwikkeld en pakken het
rmjmr inteeltgevaar heel rigoureus aan. De eidereend
Bi is een van onze grootste zee-eenden, die meest-
al in kolonies broedt. Karakteristiek bij deze
eend is het kopsilhouet. Waar bij anderen
eenden een mooi rond kopje overgaat in een
»rechte snavel, staan beiden bij de eidereend in
een rechte lijn. Reeds voor het broeden zonderen de meeste
mannetjes als groep zich af en gaan op zoek naar nieuwe
vrouwtjes. Ook de grootste deel van de vrouwengroep blijft
na het broeden bij elkaar, in afwachting van een andere groep
mannetjes. Deze massale partnerruil houdt de zaak genetisch
in ieder geval gezond. Vroeger was het een buitenkansje als je
de eidereend in de Zeeuwse wateren tegenkwam en dan ook
nog hoofdzakelijk in de winter. Tot voor kort was deze eend
onlosmakelijk verbonden aan het Waddengebied. In de ondie
pe Waddenzee foerageert de eidereend voornamelijk op
kokkels en jonge mossels. Bij hun vangstpogingen worden ze
steevast begeleid door meeuwen, die als ongenode gasten op
een makkelijke manier aan de kost proberen te komen. Door
overexploitatie van zijn belangrijkste voedselbronnen wordt
de eidereend sterk bedreigd. Daarnaast vormen ook olielozin
gen een sterk gevaar. De vestigingskansen in Zeeuwse Delta
nemen echter toe. Op Neeltje Jans is in 1987 het eerste
broedgeval ontdekt onder afval van rijshout. Sindsdien groeit
het aantal broedgevallen in helmduintjes en onder struwelen.
Het nest is bekleed met het beroemde lichtgrijze eiderdons
naar het schijnt het beste dons voor de vulling van dekbed
den. Het vrouwtje broedt zeer vast. Pas in uiterste noodzaak
verlaat ze haar nest. Om de voorkomen dat de eieren ten
prooi vallen aan meeuwen, ratten of bunzings, spuit de
eidereend zeer stinkende faeces over het legsel. De lust om
aan een lekker eitje te beginnen vergaat je dan wel.
VLISSINGEN De Stichting
Welzijn Ouderen Vlissingen
geeft twee middagen voorlich
ting over de Wet Voorzieningen
Gehandicapten, het collectief
vervoer voor ouderen en het
Thuiszorgcentrum Zeeland.
Ouderen kunnen tijdens die
bijeenkomsten kennis maken
met deze voorzieningen.
Er wordt dan aandacht besteed
aan de vervoersmogelijkheden
en aanpassingen in huis. Het
Thuiszorgcentrum Zeeland de
monstreert een aantal hulp
middelen die de bezigheden in
huis vergemakkelijken. En een
vertegenwoordiger van het
Platform Gehandicapten ver
telt iets over de betrokkenheid
van het platform bij het WVG-
beleid op Walcheren.
De eerste bijeenkomst vindt
plaats in gebouw De
Kwikstaart bij het diensten
centrum Bachten Poorte in
Oost-Souburg, op dinsdag 19
september.
De tweede bijeenkomst vindt
plaats op maandag 25 septem
ber in het dienstencentrum
Bachten Reede aan de Vrede
hoflaan in Vlissingen.
Voor beide bijeenkomsten geldt
dat ze om 14.00 uur beginnen
en dat de toegang gratis is.
(ADVERTENTIE)
MIDDELBURG Onder de
noemer 'Uit-Verkoop' start za
terdag 9 september de losse
kaartverkoop van alle nog niet
in abonnement uitverkochte
voorstellingen die het komend
seizoen geprogrammeerd staan
in de theaters van Noord- en
Midden-Zeeland.
In de Stadsschouwburg van
Middelburg, het Arsenaalthea
ter in Vlissingen, de Prins van
Oranje in Goes en het stadhuis
van Zierikzee zijn van 11.00 tot
16.00 uur één dag lang losse
kaarten te koop voor ongeveer
275 theater- en muziekvoor-
stellingen. Daaronder bevinden
zich nog vele 'publieksfavorie
ten' zoals Freek de Jonge, Tine
ke Schouten, Jango Edwards,
The Chippendales, Flairck,
Berdien Stenberg, De Hoofd
stad Operette en cabaretgroep
Purper.
De coördinatie van deze bij
zondere publiekservice ver
loopt via de Middelburgse
stadsschouwburg waar de af
gelopen maanden ook de abon
nementenverwerking heeft
plaatsgevonden. Door een on-
line-verbinding met de Stads
schouwburg is het tijdens de
Uit-Verkoopdag bijvoorbeeld
mogelijk in Zierikzee kaarten
te kopen voor Vlissingen en
omgekeerd, of in Goes een
plaatsbewijs te kopen voor een
Middelburgs evenement en vice
versa.
Bovendien start op 9 september
de losse verkoop van twee
extra voorstellingen in de Goe
se Zeelandhallen, te weten het
optreden van René Froger
Band op zaterdag 4 november
en het nieuwjaarsconcert van
Marco Bakker met het Strauss
Orkest Boedapest op vrijdag 29
december.
Tijdens de 'Uit-Verkoop' vin
den in de theaters diverse acti
viteiten plaats. In het Arse
naaltheater Vlissingen worden
korte voorproefjes gegeven van
voorstellingen die daar het ko
mend seizoen geprogrammeerd
staan en in de Prins van Oranje
te Goes presenteren enkele
amateurgezelschappen (waar
onder Stichting DANSZ) zich
aan het publiek. In de Stads
schouwburg Middelburg kun
nen bezoekers op 9 september
een openbare lichtrepetitie bij
wonen van de professionele
theatergroep Antigone.
DAFI^CI-OOL iAflViER