HEBllj.
Opvallende prestaties ringrijders
a>
65 jaar getrouwd
Slimme studenten
Afscheid zondagschool
HANS VERKERK
GEEFT
BADMEUBEL KADO
AB DE VISSER
De Nachtegaal
Vlissinger Doeke Roos geeft aanzet tot bouw monument
KEUKENS VOOR
KOSTPRIJS
Honingzoet
Korteweg wint
jubileumpuzzel
.MENSEN
nmmmim
fPLUS
Handelsweg 20 - Vlissingen
Tel. 01184 - 79999* Fax 01184 - 66800
S3
O*
KEURSLAGER
Maatvoering
Helling
Verval
Wandelmars rond
het Veerse Meer
SANTAIR
HYDRAULIEK - PNEUMATIEK - APPENDAGES - SLANGEN
100e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN, WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE.
TOTALE OPLAGE: 47.700 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR. 7-9 - VLISSINGEN - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN.
M V 301
WOENSDAG
21 JUNI 1995
door Ko Jan Provoost
VLISSINGEN De Zeeuwse
Ringrijders Vereniging heeft
het eerste deel van het wed-
strijdprogramma afgewerkt.
Daarbij zijn in de ere-, le, 2e en
3e klas opvallende prestaties
geleverd.
Op 20 mei beten 39 ereklasrij-
ders het spits af. Het eerste
drietal van Gapinge was weer
torenhoog favoriet, zij kaapten
de voorafgaande vijf jaar de ti
tels weg. Voor de andere afde
lingen hoog tijd om daar iets te
genover te stellen. En dat ge
beurde! Zowel het eerste drietal
van Koudekerke als het eerste
van Domburg hielden de teams
van Gapinge volledig buiten de
prijzen. Koudekerke 1 verover
de in hun thuiswedstrijd het
ereklaskampioenschap met het
op een na hoogste aantal ringen
ooit gestoken, namelijk 89 rin
gen in 90 beurten. Domburg 1
werd reserve kampioen met met
86 ringen.
Bij de strijd om het persoonlijk
kampioenschap werd een lang
gekoesterde wens van Krijn Co-
ppoolse vervuld. Hij is immers
al jarenlang een topper maar
nog altijd zonder topprijs. In
een spannende wedstrijd wist
Krijn echter de titel 'persoon
lijk ereklaskampioenschap te
veroveren, een titel die hem toe
komt.
Diana Wisse uit Meliskerke be
wees met haar reservetitel geen
eendagsvlieg te zijn en symboli
seerde tevens de opkomst van
een aantal kleinere afdelingen.
Gapinge 3 en Aagtekerke 2 de
den een stapje terug naar de le
klas.
De opmars van een aantal afde
lingen werd in de eerste klas
bevestigd door Oostkapelle 1
dat door hun kampioenschap
na 21 jaar terugkeerde naar de
ereklas. Oostkapelle is een wel
kome aanwinst na een jarenlan
ge hegemonie van enkele afde
lingen. Met 84 ringen werd bo
vendien een uitstekende presta
tie geleverd.
Koudekerke 3 werd reserve
kampioen en bracht het totaal
aantal drietallen in de ereklas
van Koudekerke op 3. Door als
enige 30 ringen te steken werd
Miranda Wijermans persoonlijk
kampioene terwijl Hans Mal-
jaars met 29 ringen de reserve-
titel opeiste. Hier waren de de
gradanten Zoutelande 2 en Big-
gekerke 2.
In de tweede klas was het Big-
gekerke 3 dat met 77 ringen
kampioen werd. Dit team com
penseerde hiermee het verlies
van een drietal in de eerste klas.
Koudekerke was ook hier suc
cesvol door met 77 ringen het
reservekampioenschap te gak
ken. In het persoonlijk klasse
ment gingen de titels naar Cor
nell Langebeeke met 28 ringen
en Leo Bosgra die 27 ringen
stak. Hier gleden Koudekerke 6
en Meliskerke 2 een klasse 'te
rug.
Op 10 juni werd in Grijpskerke
de derde klas verreden. Het
tweede team van de thuisvere-
niging won glorieus met 78 rin
gen het kampioenschap en
bracht Grijpskerke een beetje
in de richting van de hogere
klassen. Nieuwland klom voor
de tweede achtereenvolgende
keer een klasse hoger. Het team
werd met 75 ringen reserve
kampioen.
In het persoonlijk klassement
werd een niet alledaagse pres
tatie geleverd. Het komt im
mers niet vaak voor dat twee le
den uit een gezin in hetzelfde
drietal rijden. Worden in dit ge
val vader en zoon ook nog kam
pioen, samen met de derde rij
der, dat is dat extra opvallend.
Uniek wordt het als de zoon,
Ronald Geertse, persoonlijk
kampioen wordt met 28 ringen
en vader Hans Geertse de reser
vetitel wint met 27 ringen. Al
leen in 1964 werden de broers
Sam en Leen Minderhoud kam-
1 Het drietal van Koudekerk en Krijn Coppoolse Czn, de ereklaskampioenen van 1995.
foto ko jan provoost
pioen le klas en in 1971 her
haalden Bart en broer Rinus
Koets deze prestatie.
Domburg 4 en Westkapelle 3
degradeerden naar de vierde
klas.
In Apeldoorn werd op 17 juni
een demonstratiewedstrijd ge
reden in een regenachtig en
vooral modderig park 'Berg
Bos' bij Apeldoorn. Winnaar
werd hier Hans Malj aars met 20
ringen in 20 beurten.
Voor de komende weken staat
er nog een demonstratie in
Noordgouwe op de rol, ter gele
genheid van de eerste boeren
landdag. En op donderdag 13
juli de traditionele folkloris
tische dag met ringrijden en
sjezenrijden op het Molenwater
in Middelburg. Op die dag hou
den alle deelnemers het folklo
ristische karakter van de
Zeeuwse Ringrijders Vereni
ging hoog door in klederdracht
te verschijnen.
Verleden herleeft in oude balken
MIDDELBURG Bijna waren de historische bal
ken verzaagt tot open-haardhout. Gelukkig kwam de
Vlissinger Doeke Roos net op tijd om er een aantal te
redden en zo kan het gebeuren dat er morgen een mo
nument wordt onthuld ter herinnering aan de
scheepswerf bij de Maisbaai. Het monument bestaat
uit zes originele eikehouten balken en een plaquette
waarop vermeld staat dat zich op deze plaats van 1602
tot 1795 een scheepswerf van de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie bevond.
zilië toe, om vervolgens zijn
kennis te publiceren in boeken
zoals 'Zeeuwen en de Westindi-
sche Compagnie'.
Nu zit hij in een werkgroep die
exposities gaat inrichten over
de VOC in het Zeeuws Museum
in Middelburg en in het Stede
lijk Museum in Vlissingen. In
die werkgroep kwamen de
werfbalken ter sprake. Deze
balken waren bij het graven
van de bouwput voor de wonin
gen in het Maisbaai-gebied bo
ven gekomen en stonden nu op
de nominatie om tot kachelhout
verzaagt te worden. Roos kwam
met het voorstel om 'een paar
balken te bewaren en er een
monumentje van te maken. „Er
is in het hele Maisbaai gebied
niets wat nog direct herinnerin
gen oproept aan de werf, en als
we dan toch bezig zijn met het
behoud van ons erfgoed, als
herinnering aan tweehonderd
jaar houten scheepsbouw, dan
past zo'n monumentje daar toch
prima." Vooral wanneer je be
denkt dat het dit jaar precies
tweehonderd jaar geleden is dat
de VOC ophield met schepen
bouwen in Middelburg.
De VOC werd in 1602 opgericht
en bestuurd door de 'Heren
XVII'. In het hele land waren
afdelingen, kamers geheten. De
belangrijkste kamer was Am
sterdam, dat voor de helft deel
nam in de VOC en ook de helft
van de schepen mocht leveren.
Tweede was Middelburg dat
een kwart van de schepen
mocht bouwen. Daarna kwa
men de kamers van onder ande
re Delft, Hoorn en Medemblik.
Op het terrein gebied rondom
de Maisbaai heerste driehon-
De Verenigde Oostindische
Compagnie mag zich momen
teel verheugen in een toene
mende belangstelling. Vooral
de tewaterlating van de Batavia
heeft daaraan bijgedragen. De
gepensioneerde loods Doeke
Roos houdt zich al jaren bezig
met de VOC. Hij groef zich een
weg door archieven, tot in Bra-
ADVERTENTIE
HHP!
Hans Verkerk Keukens kan
uw hulp gebruiken. Hans heeft
in totaal 10.000 complete keu
kens in Duitsland gereserveerd
die hij voor een super scherpe
prijs direct doorverkoopt. Dit
zijn keukens van het bekende
merk Caribbean in 4 prijsklas
sen tientallen fronten en aller
lei soorten opstellingen. Deze
worden voor werkelijk onvoor
stelbare prijzen doorverkocht!
U kunt uw keuken natuurlijk in
het najaar geleverd krijgen maar
reserveren tot 1997 mag ook
Mis deze kans niet en kom snel
langs om uw slag te slaan
ÏVTdTPfYA
GOES
RINGBAAN WEST 2b - 01100-16451
DE «00IS1E BUM IN BADWMERSPIOAUST VAN ZEELAND EN OMGEVING
Honingzoet een toepasselijk woord bij honing. De
zoete substantie bevat namelijk zeventig procent sui
kers in de vorm van glucose en fructose. Honing is
duidelijk een suikerhoudend produkt dat door bijen
wordt gemaakt door uit bloemen en planten afkom
stige grondstoffen. Het nijvere bijenvolk slaat deze
op in raten die in de vrije natuur in holle boomstam-
men kunnen zitten. Het kan ook door een bijenvolk
dat door een imker in korven gehouden wordt. Van
-—w beren is bekend, dat zij van honing houden. Winnie
pH de Poeh is daar een bekend voorbeeld van. Deze beer
grt uit een boekje doet werkelijk alles voor honing. Men
sen houden ook van honing, in de oudste geschiede-
nisboeken komt het gebruik van honing al ter spra
ke. Bij de oude Grieken en Romeinen was het een
ware lekkernij. En in het land van melk en honing,
daar is het goed toeven. In Reimerwaal gingen die-
ven met de honing en de bijen aan de haal. Uit bijen-
C kasten die tangs
koolzaadvelden stonden werden kilo's honing ont-
vreemd en in enkele gevallen werd zelfs de kast com-
pleet met interieur meegenomen. Als je weet, dat er
GQ in een kast ruim vijftigduizend bijen huizen dan is
dat voor de betrokkene een flinke schadepost. Een
van de gedupeerden was naar schatting ook nog eens ruim
dertig kilo honing kwijt, tel uit je winst. We weten allemaal,
dat bijen kunnen steken, maar als je er op uit gaat om zo aan
je honing te komen, dan is er toch echt een steekje los. Het
spreekwoord: 'Je vangt meer vliegen met stroop dan met
azijn', gaat hier niet op. 'Je trekt meer dieven met honing dan
met azijn', is veel toepasselijker.
Cameleon.
O
De VOC-werf in Middelburg. Een aquarel van J. Arends uit de catalogus van Unger, Rijksarchief in Zeeland, Zeeuwsch Genootschap,
Zelandia lllustrata. reproduktie piet davids
derd jaar geleden grote bedrij
vigheid. Er stond altijd wel een
schip op stapel en het geklop
van hamers en het gierende ge
luid van boren was overal te ho
ren. Alle onderdelen voor een
schip werden op of bij de werf
gemaakt. De touwen werden
gedraaid op de touwbaan, er
was een zeilmakerij, een verve
rij en zelfs een slagterij, want
de schepen moesten ook be
voorraad worden.
Doeke Roos vermoed dat op de
plaats van de VOC-werf vroe
ger ook al schepen gebouwd
werden. Echte aanwijzingen
heeft hij daarvoor niet gevon
den, maar toch. „Er is namelijk
nog niemand geweest die mij de
naam Maisbaai heeft kunnen
verklaren. In ieder geval is van
af 1602 de bedrijvigheid enorm
toegenomen. Er kwam een werf"
waar schepen van vijftig meter
lang gebouwd konden worden.
Er kwamen opslagloodsen voor
ADVERTENTIE
Groot ass. vlees,
sauzen en salades.
Apparatuur voor 2 tot
200 pers. Party's voor
bedrijven, scholen of
voor de hele straat.
Vraag vrijblijvend
offerte bij:
KEURSLAGERIJ
W C. DAUWENDAELE MIDDELBURG 5
Tel. 01180-11850 g
allerhande goederen die nodig
waren bij de bouw van de sche
pen en er werd een huis ge
bouwd voor de equipagemees
ter.
De werf was een enorme stimu
lans voor de economie van Mid
delburg. In de hoogtijdagen van
de VOC waren er wel achthon
derd mensen betrokken bij de
werf."
En dan moest er natuurlijk ook
nog bemanning komen voor de
schepen. Ongeveer 225.000 per
sonen kozen in die twee eeuwen
voor een onzeker bestaan op
een Oost-Indiëvaarder. Onze
ker, want bijna de helft kwam
nooit meer terug. Of het schip
was met man en muis vergaan,
of gekaapt en de bemanning
vermoord, of de opvarenden
hadden een ziekte gekregen
waartegen in die dagen nog
geen kruid gewassen was. Voor
al scheurbuik was in die tijd
een gevreesde ziekte met weinig
overlevingskansen.
De VOC-werf aan de Maisbaai
bestond bijna tweehonderd
jaar. Binnen dat tijdsbestek
werden 336 Oostindiëvaarders
gebouwd, goed voor 1147 rei
zen. „Ik heb eens uitgerekend
dat al die schepen achter el
kaar, met een afstand van hon
derd meter, een vloot zouden
vormen van Vlissingen tot
Bath".
Schepen werden in die tijd niet
gebouwd volgens tekening. De
VOC gaf de maatvoering (leng
te, breedte, holte) aan en de
timmerlieden bouwden het
schip zoals ze dat van hun va
der hadden geleerd.
De bouwers moesten zich wel
precies aan de maten van de
VOC houden. De Middelburgers
konden en wilden graag grotere
schepen bouwen. De verbinding
met open zee was hier immers
prima geregeld via het kanaal
naar Nieuwland, de Welsinge
en de Schelde. Maar de Heren
XVII wilden het niet hebben.
Middelburg moest eens belang
rijker worden dan Amsterdam,
dat konden ze niet gebruiken.
Het schip werd gebouwd op de
scheepshelling. Deze was ge
maakt van eikehouten balken
van 70 bij 70 cm en 2,5 meter
lang. Vanwege de schuinte
werd het schip voortdurend ge
schoord. Was het schip eenmaal
af dan werd de helling inge
smeerd met vet en de touwen
gevierd. Een zetje was dan ge
noeg om het schip te water la
ten.
Het hele bouwproces nam onge
veer acht maanden in beslag.
Even ter vergelijking: het bou
wen van het VOC-schip De Ba
tavia, net zo groot als de sche
pen die in Middelburg "werden
gebouwd, nam een paar jaar in
beslag. De schepen kwamen
nooit meer terug op de helling.
Voor onderhoud werden ze wel
de werfhaven ingesleept maar
werden niet op het droge geta
keld. Voor het onderhoud van
de bodem en de kiel was het
voldoende om het schip te kren
gen. Via blokken aan de mast
werd het schip op de zij getrok
ken en dan konden de naden ge
breeuwd worden. Soms werden
er ook koperen plaatjes op het
houtwerk getimmerd om de
strijd met de paalworm te be
slechten.
Maar de meeste schepen kwa
men nooit aan reparatie toe. De
gemiddelde levensduur van een
VOC-schip was net lang genoeg
om drie reizen naar Indië te ma
ken. Het schip de Meijenburg
was het succesvolst: maar liefst
twaalf keer werd er heen en te
rug naar Indië gezeild. Maar er
waren er ook die al voor de Bel
gische kust vergingen of ge
kaapt werden.
Er werden weinig andere sche
pen gebouwd op de werf. Af en
toe nog eens een paar sloepen
die meegenomen werden als
ballast en later in Indië dienst
deden.
De VOC ging tweehonderd jaar
geleden ten onder aan hoog
moed en corruptie. In 1795
werd de werf overgenomen
door de Middelburgse Commer
cie Compagnie die voorname
lijk slaven van Afrika naar
West-Indië verhandelde. Het
verval zette in de vorige eeuw
verder voort en na verloop van
tijd werden er helemaal geen
schepen meer gebouwd in Mid
delburg. Op het terrein kwam
een meestoof en nog later een
fabriek. Nu staan er moderne
woningen en is er, behalve het
huis van de equipagemeester,
niets meer dat aan het glorieuze
verleden herinnert.
De namen van de bekendste
schepen leven nog altijd voor in
de appartementen die nu op de
Maisbaai staan. Op ieder blok
woningen is een plaatje gemon
teerd met de naam van een
VOC-schip. Zo is er 't Vliegent
Hert, de Prins Willem, het Slot
ter Hooge en de Meijenburg.,
Vanaf morgen krijgt het verle
den verder vorm door het mo
nument dat aan de werf herin
nert. Wethouder J.C. van Dijk-
Sturm onthult de natuurstenen
plaquette en de balken om
16.00 uur.
r-to Vogelvrij
[sp- s - yjï- •■5" '.-S.#:.,
!b.":
Zeeuwse
Landschap
Een huwelijk-voor-het-leven komt niet
veel voor bij vogels. Zo'n huwelijk heeft
wel voordelenIn het voorjaar hoeft het
mannetje zich niet druk te maken om een
partner te krijgen. Dit is dan ook de reden
waarom trouwe soorten als kauwen en
kraaien die biologisch gezien tot de 'zang
vogels' horen, nauwelijks het vermogen
hebben om te zingen. Voor het gros van de
vogels is het echter noodzakelijk in het
voor jaar flink hun mondje te roeren. Hier
mee moet ieder voorjaar de aandacht van
soortgenoten getrokken worden. Vooral
vogels met een opvallend zangrepertoire
zijn natuurlijk kwetsbaar. Dat geldt zeker voor de nachtegaal,
die in Zeeland vooral in de duinen en duinbossen te vinden is.
De nachtegaal mag zich verheugen in een dichterlijke belang
stelling voor zijn gejubel. Recensies in vogelboeken zijn una
niem positief. Het lied van de nachtegaal is 'melodieus', 'rijk'
en 'vol', met een combinatie van zuivere en heldere fluittonen.
Naast soortgenoten, trekt dit muzikaal talent ook roofvijanden
aan, op zoek naar een lekker hapje. Gelukkig beschermt de na
tuur de beter zangers, hoe mooier de zang, des te onopvallen
der ziet de muzikant er uit. Muzikale en breedsprakerige zan
gers zien er allemaal bruin- of geelgroenachtig uit. Een ander
probleem is dat de nachtegaal niet de-enige vogel is met zang
aspiraties, die een partner in uiterste staat van sexuele opwin
ding wil brengen. Om te vermijden dat bij gelijktijdige stem
verheffing een heksenketel zoü losbarsten,- passen de vogels
een soort 'zendtijdverdeling'
toe. Zo beginnen nachtega
len gemiddeld een uur voor
zondsopgang te zingen, me
rels 45 minuten voor zonsop
gang, koolmezeneen half
uur, vinken een kwartier en
fitissen een paar minuten
voor zonsopgang. Zodoende
worden langzaam maar ze
ker de vroege vogels afgelost
door de langslapers. Dank
zij de 'zangklok' maken vo
gelsoorten het elkaar moge
lijk verstaanbaar te zijn. Dat
is maar goed ook, een vogel
huwelijk is meestal kort en
een lange verkeringstijd zit
er dus niet in.
VLISSINGEN 'DeSehelde-
bode een halve eeuw oud, maar
nog steeds verrassend nieuw'.
Dat was de oplossing van de
Scheldebode jubileumpuzzel
die in mej in de krant stond.
Uit de vele honderden inzen
dingen, die bijna allemaal goed
waren, trokken wij één winnen
de kaart. Deze was van M. Kor
teweg uit de Van Dishoekstraat
in Vlissingen. Zij heeft een
VW-bon van vijfentwintig gul
den gewonnen.
ADVERTENTIES
VEERE Wandelsportver
eniging 't Zand uit Middelburg
houdt zaterdag 24 juni in sa
menwerking met de wijkvereni-
ging Zanddijk/Veere de achtste
'Mars rond het Veerse Meer'. De
wandeltocht is zestig kilometer
lang en voert over verharde en
onverharde wegen en grasdij
ken rondom het Veerse Meer.
De start is 's morgens om negen
uur bij het Praetuus aan de
Naereboutstraat in Veere. De
route gaat via het schelpenpad
over de sluizen richting De Piet,
over de Zandkreeksluizen rich
ting Kortgene en via Kamper
land, de Schotsman en de Veer-
sedam naar Veere.
Iedereen die ouder is dan zes
tien jaar kan meedoen aan deze
tocht. Er zijn twaalf verzor-
gingsposten. Voorinschrijving
kan bij de organiserende wan
delsportvereniging en aan de
start.
NIE WS
De heer en mevrouw Knijff uit Bachten Reede waren gisteren
65 jaar getrouwd. Adrianus Knijff werd geboren op 23 augus
tus 1904 in Oudenbosch, zijn echtgenote Pietemella Comellia
kwam op 22 juli 1907 in Vlissingen ter wereld. Burgemeester
Van der Doef kwam hen zaterdag feliciteren.
Astrid Joosten reikte gisteren in Den Haag studiebeurzen uit
aan geselecteerde studenten. De VSB-beurs bedraagt twaalf
duizend gulden en wordt beschikbaar gesteld om een vervolg
studie te doen. De beurs werd uitgereikt aan René Montenari
en Hugo Immink uit Middelburg, Krina Zondervan uit Vlis
singen en Jacomine Punt uit Koudekerke. Alle vier gaan ze in
het buitenland verder studeren.
Zondag 25 juni wordt tijdens een speciale dienst afscheid ge
nomen van Dingeman Huibregtse. Dingeman neemt na vijftig
jaar afscheid van de zondagsschool waar hij wekelijks leiding
gaf aan jonge kinderen. De afscheidsdienst wordt gehouden in
de hervormde kerk en begint om 19.00 uur. het thema van de
dienst is 'met Abram op reis'.
PORTRETTHEO MAAKT 'T!
FOTOSTUDIO
THEO V.D. GENUGTEN
vrijlandstraat 75. middelburg
(winkelcentrum dauwendoele) 01180-40317
Bij aankoop van eén
Complete badkamer
t.w.v 3995.-* I
ol de wil c sMdwoak oh eiho kcflnj rol*» «wel»hel Mooi
GOES
RINGBAANWEST 2b - 01100-16451
OESfOOISK «Mi» M WDU«mH(»6I VM miMIO i» OMGfVING
