'Spiraalvlucht' in WC
Overvaren zonder natte voeten te halen
Zwartebessendag in Borsele
Van Euromast naar Eiffeltoren
MOOI DAT ER
NOG WAD IS
Nieuwe uitgave in serie:
'In Oude Ansichten'
Nationale Stoomtreindag
De Mikke krijgt 5.000,- van
Postcode Loterij voor
aanschaf afzuiginstallatie
Expositie over veerverbindingen Westerschelde door de eeuwen heen
...MAAR WE MOETEN ER WEL
VOOR BLIJVEN KNOKKEN!
SCHELDEBODE VAN DINSDAG 23 MEI 1995
311
Fietsroute voert langs telers en verwerkers
VLISSINGEN Van 24 mei tot en met 1 oktober
1995 is in het Stedelijk Museum de expositie „Schip
per mag ik overvaren, van veerboot tot tunnel" te zien.
Raderboot
Hangbrug
't Siepje
GOES - Hemelvaartsdag (25
mei) is traditiegetrouw Natio
nale Stoomtreindag. De
Stoomtrein Goes-Borsele biedt
op die dag iets bijzonders want
er rijden dan extra treinen door
Zuid-Beveland. Zoals een
avondtrein naar Oudelande die
door twee stoomlocomotieven
wordt getrokken. Een daarvan
is de nummer 3 Bison (bouw
jaar 1928), die na een grondige
restauratie weer terug is bij de
SGB. Bison trekt ook de trein
die om 13.30 uur vanuit Goes
vertrekt naar Hoedekenskerke.
De eerste trein, getrokken door
loc nummer 4, vertrekt om
11.30 uur vanaf het SGB-per-
ron te Goes en om 14.45 uur
vertrekt er weer een trein uit
Goes. Onderweg zullen de trei
nen elkaar diverse keren passe
ren. Neem dus vooral uw foto
toestel mee. Als extra attractie
zal de trein die om 14.45 uur uit
Goes vertrekt, op de terugweg
gedeeltelijk worden getrokken
door beide stoomlocomotieven.
Een unieke belevenis vormt de
speciale avondstoomtrein die
om 19.00 uur uit Goes vertrekt.
Deze wordt over het hele traject
getrokken door twee locomotie
ven. Tevens is het mogelijk in
deze trein te dineren is het
sfeervolle restauratie-rijtuig.
Inlichtingen hierover via tele
foonnummer 01100-28307.
De treinen overdag rijden naar
Hoedekenskerke (11 kilometer
vanaf Goes), waar het naast het
station gelegen nieuwe natuur-
en landschapspark gratis kan
worden bezocht. De avondtrein
rijdt via Hoedekenskerke door
naar Oudelande. Overstappen
van de ene op de andere trein is
mogelijk. Een dagkaart (geldig
op 25 mei op alle treinen, alleen
tweede klasse) kost f 20. De
treinen vertrekken vanaf het
nieuwe SGB station te Goes,
vlakbij het NS station. Voor de
automobilisten: volg de P+R
aanduidingen op de ANWB
borden. Er is gratis parkeerge
legenheid.
MIDDELBURG Vogelasiel
De Mikke heeft van de Nationa
le Postcode loterij vijfduizend
gulden gekregen om een afzuig
installatie aan te schaffen die
de gezondheid van de vrijwilli
gers moet beschermen. De Mik
ke moet er echter zelf ook nog
een paar duizend gulden bijleg
gen.
Bij het schoonmaken van olie
vogels komen schadelijke stof
fen vrij die door de vrijwilligers
ingeademd worden. De mede
werkers van de Mikke dragen
uit voorzorg wel altijd stofkap
jes voor de mond maar volgens
beheerder Coby Louwerse is
dat niet voldoende. „Als je het
kapje afzet ziet het helemaal
zwart dus dan weet je wel dat
de dampen van olie en lijm niet
gezond zijn. We hebben ook al
tijd last van irritaties rond de
ogen, ook al staat er de hele tijd
een raam ventilator te draaien."
De Postcode Loterij werd op
het gemis geattendeerd doordat
een asielhoudster in Friesland
ernstige klachten had gekregen
na het schoonmaken van olie
vogels. De afzuiginstallatie is
volgens Coby Louwerse dan
ook een must. Het betekent wel
dat De Mikke weer op zoek
moet naar geld want het bedrag
van de Postcode loterij, 5.000,
is niet voldoende om de afzuig
installatie te betalen. „Ik heb
net vorige week gesproken met
een man die berekend heeft hoe
groot onze installatie moet zijn
en toen bleek al direct dat er
nog een paar duizend gulden bij
moet."
GOES - In de serie 'In Oude
Ansichten' is bij de Europese
Bibliotheek in Zaltbommel ver
schenen een boekje over de dor
pen Baarland, Driewegen, Elle-
woutsdijk en Ovezande, samen
gesteld door Anette Kuiper en
Leen Moerland. Zij kregen
daarbij medewerking van B.
Vermeule uit Ovezande en A.P.
Willeboordse, archivaris van de
gemeente Borsele.
Het boekje over 'grootmoeders
tijd' telt 38 foto's met daarbij
een beschrijving hoe het er alle
maal toeging op genoemde dor
pen in de Zak van Zuid-Beve
land. Oude prenten of tekenin
gen uit een ver verleden geven
een beeld over het ontstaan van
de dorpen en uit een recenter
verleden (na 1900) is ook aardig
gespit door de samenstellers.
Leven en werken onder vaak
moeilijke omstandigheden
brengen arbeiders in beeld, als
mede hun bestuurders en ande
ren die leiding moesten geven in
die tijd van voor de tweede we
reldoorlog. Dorpstafereeltjes
van kinderen en ouderen, die
ook konden feestvieren, zijn in
teressant in dit boekje, evenals
de schoolfoto's en die van ker
ken of andere gebouwen. Ook
het fort van 'Ellesdiek' is daar
bij niet vergeten. Uiteraard
speelt ook de klederdracht weer
een belangrijke rol in dit 'boek
je van toen'.
Met het ontwerp 'La Vrille' heeft Henk Urselmann (30) de
Hema Ontwerpwedstrijd w.c.-borstel 1994/1995 gewonnen.
De naam van de borstel is vertaald 'spiraalvlucht'. Volgens de
ontwerper worden de bestaande klachten en problemen van de
consument rond de w.c.borstel veroorzaakt door de borstelha
ren. In zijn visie moet de borstel zich aan kunnen passen aan
de vorm van het toilet en de oppervlakte schoon schoonschr-
apen. Dat moet dan zonder borstelharen kunnen, namelijk
door een flexible vorm voorzien van een ruw reliëf. Omdat de
borstel onder de w.c.rand moet kunnen komen koos hij voor
een spiraal. De schuinte in het ontwerp zorgt ervoor dat de ge
ringe hoeveelheid water aan die 'borstel' blijft hangen. Na be
studering van werkingsprincipes en materiaalkeuzes vond de
jury dat de ontwerper op alle mogelijke bezwaren een ant
woord gaf. Haar mening: „Hier kan een nieuw product staan.
De vormgeving is verrassend en in wezen zeer eenvoudig."
Al vanaf de middeleeuwen zijn
er veerverbindingen over de
Westerschelde. Plannen voor
een vaste oeververbinding tus
sen Zuid-Beveland en Walche
ren en Zeeuwsch Vlaanderen
zijn er sinds 1931. In deze expo
sitie wordt aandacht besteed
aan beide ontwikkelingen. De
geschiedenis van de veerverbin
ding begint in de middeleeuwen
en de verbinding wordt op dit
moment nog steeds door de
Provinciale Stoombootdiensten
uitgevoerd. Een tunnel onder de
Westerschelde wordt mogelijk
werkelijkheid.
Zeeland bestond tot enkele de
cennia geleden uit een groot
aantal eilanden. Voor vervoer
was men afhankelijk van veer
schepen. Het waren vaak kleine
schepen, die zowel vracht als
passagiers vervoerden. Al in
1312 was er een vaste veerman,
die vanuit Vlissingen een veer-
verbinding op Vlaanderen on
derhield. De veerman werd be
noemd door de graaf van Hol
land. Aan het eind van de zes
tiende eeuw had de stad Vlis
singen het recht omde verbin
ding van de stad met het aan de
overzijde gelegen Breskens te
onderhouden. De stad stelde
schippers met steigerschuiten
aan.
In de achttiende eeuw werd
deze vaart zelfs in een ordon
nantie geregeld. De scheepjes
vertrokken uit de Vlissingense
haven en zeilden naar Breskens.
Daar werden de passagiers op
het strand afgezet. Tot het be
gin van de negentiende eeuw
had Breskens geen haven. De
steigerschuiten waren platbo
dems om zo ver mogelijk het
strand op te komen. Menig pas
sagier zal echter met natte voe
ten aan land zijn gegaan.
IN 1828 gaf het bestuur van de
provincie Zeeland aan een par
ticulier toestemming een
stoombootdienst te onderhou
den. De raderboot die men in
gebruik nam, kon echter niet op
het strand landen en maakte
gebruik van een haventje, dat
kort daarvoor aangelegd was.
het was niet meer dan een smal
le, ondiepe geul met een steile
oever waaraan het schip af
moest meren. De stoomboot-
dienst werd door een particu
lier uitgevoerd, maar met subsi
die van de provincie en van ge
meenten. Zonder deze bijdra
gen bleek exploitatie niet haal
baar. Om te voorkomen dat het
veer zou worden opgeheven
stelde de provincie Zeeland
zich garant voor de exploitatie.
De provincie kocht de schepen,
maar besteedde het onderhoud
uit. In 1866 besloten Gedepu
teerde Staten om ook de exploi
tatie in eigen handen te nemen.
De veerverbinding werd een
provinciale dienst. Sinds die
tijd namen de veerdiensten toe
en voer men ook naar plaatsen
als Walsoorden en Temeuzen.
Met de komst van de auto en
de ontsluiting van Walcheren
door de aanleg van de Sloedam
ontstond de noodzaak om meer
dan alleen passagiers te vervoe
ren. in 1916 werd de „Luctor en
Emergo" geschikt gemaakt
voor autovervoer. Het gebruik
hiervan nam zo snel toe dat in
1926 het dek van dit schip werd
verlengd en in 1928 werd een
voor Zeeland nieuw type veer
schip in dienst genomen, de
„Koningin Wilhelmina". Auto's
en passagiers kwamen aan de
voorzijde van deze veerpont op
het schip en verlieten aan de
overkant van de Westerschelde
het schip aan de achterkant. In
Vlissingen werd een nieuwe
aanlegplaats gebouwd en in
Breskens bouwde men een ge
heel nieuwe haven. Vanaf die
tijd maakt men gebruik van
dergelijke schepen. Sinds de ja
ren tachtig varen er tussen Vlis
singen en Breskens dubbeldek
kers.
Hoewel door plannen voor een
vaste oeververbinding de veer
verbinding steeds ter discussie
Scheepstekenaar Naerebout maakte schetsen van futuristische schepen aangedreven door windkracht
wordt gesteld, zijn er altijd
plannen voor nieuwere schepen
gemaakt. De scheepstekenaar
Naerebout maakte schetsen van
futuristische veerschepen aan
gedreven door windkracht.
Door de aanleg van dammen en
bruggen zijn veel veerverbin
dingen verdwenen. Alleen over
de Westerschelde varen nog
veerboten. Ook deze laatste
veerverbinding wordt nu be
dreigd door de aanleg van een
tunnel onder de Westerschelde.
Het idee van een vaste oever
verbinding met Zeeuws Vlaan
deren is niet nieuw. Al in 1931
werd een ontwerp gepresen
teerd door zakenlieden uit
Goes. De waterbouwkundige
Willem van der Hooft maakte
een ontwerp met afgezonken
tunnelelementen tussen Baar
land en Terneuzen.
Van der Hooft maakte een
schilderij om de tunnel te pro
moten. De Goese zakenlieden
werden in Den Haag niet se
rieus genomen en de tunnel
kwam er niet. in de jaren zestig
kwam men met een brug-tunnel
combinatie tussen Kruiningen
en Perkpolder. in 1954 werd op
initiatief van de Kamer van
Koophandel Zeeuws Vlaande
ren een onderzoek ingesteld
naar de haalbaarheid van deze
verbinding. Pas in 1969 kwam
de stichting Vaste Oeververbin
ding Westerschelde met een
rapport. De provincie Zeeland
besloot mee te werken en aller
lei mogelijkheden werden be
studeerd. tunnels, bruggen en
alle vormen daartussen. Even
leek het erop dat Zeeland een
schitterende hangbrug rijker
zou worden, in 1978 nam het
Rijk de beslissing om groen
licht te geven, op het laatset
moment werd het project echter
afgeblazen. Terwijl de stukken
al werden opgeborgen in de ar
chieven nam de provincie Zee
land het initiatief om toch weer
een poging te doen. op dit mo
rnet ligt er een voorstel voor een
geboorde tunnel van Temeuzen
naar Ellewoutsdijk.
Op de expositie wordt aan de
hand van modellen, kaarten en
bouwtekeningen de geschiede
nis van de veerverbinding tus
sen Vlissingen en Breskens be
licht en aan de hand van ar
tists-impressions, en ontwerp-
schetsen wordt een beeld gege
ven van de vele ontwerpen voor
een brug of tunnel en van de
technieken die gebruikt zullen
worden bij een geboorde tun
nel.
MIDDELBURG Van 24 tot en met 27 mei wordt voor de vierde keer de Rotterdam-Pa
rijs-Loop (ROPA Run) gehouden, een prestatieloop van Rotterdam naar Parijs waarvan de op
brengst bestemd is voor een goed doel. Dit jaar doen 60 teams mee, waaronder een team van me
dewerkers in het gevangeniswezen. James Malawauw, werkzaam in gevangenis de Torentijd is
één van hen. De opbrengst van de sponsorloop in de voorgaande jaren werd zo'n f 650.000,
bijeengelopen gaat naar de Daniël de Hoedkliniek in Rotterdam en is bestemd voor een palli-
atieve zorgunit. Dit is een nieuw te creëren afdeling in het ziekenhuis die patiënten, die niet meer
naar huis kunnen, het gevoel geven 'thuis te zijn in het ziekenhuis'. De deelnemers zijn zich al
maanden aan het voorbereiden op de estafetteloop van 528 km. Sponsors kunnen zich nog aan
melden via de 'Torentijd'. Op de foto het team van het gevangeniswezen. James Malalauw draagt
nummer 72.
De Waddenvereniging blijft knokken voor het
sprookjesachtig mooie waddengebied. Uw steun
is daarbij onmisbaar! Word daarom Vriend van
het Wad (voor slechts 25 gulden
per jaar). Als welkomstgeschenk
ontvangt u de handige Strandwaaier:
prachtige kleurenfoto's en gedetail
leerde beschrijvingen van al uw
strandvondsten. Stuur de bon vandaag
nog op!
.rfSS^SSv,
10 JAAR
KNOKKEN
VOOR Dl
WADDEN
Ik word 'Vriend van het Wad' (f25,- per jaar) en ontvang
de Jubileumkrant en de Strandwaaier.
i Naam
i Adres
Postcode
Plaats
i Stuur deze bon aan: Waddenvereniging, Antwoordnummer 90,
8800 XT Harlingen (postzegel hoeft niet)
i
HEINKENSZAND - Ruim
driekwart van het Nederlandse
areaal zwarte bessen wordt ge
teeld in de gemeente Borsele.
Onderzoek en jarelange erva
ring hebben aangetoond dat de
vruchtbare klei, het gunstige
klimaat en de vele zonuren de
zwarte bes hier zijn volle rijp
heid, smaak en kleur geven. Dat
aan de Zeeuwse zwarte bes ver
rassend veel te beleven valt
wordt duidelijk op zaterdag 27
mei, wanneer in Heinkenszand
de eerste echte 'Zwartebessen
dag' wordt gehouden. Een spor
tieve fietstocht door de streek,
gecombineerd met allerlei
boeiende informstie over de
zwarte bes en zijn vele toepas
singsmogelijkheden.
De fietstocht (die ook per auto
kan worden gereden) begint en
eindigt in Heinkenszand. Vanaf
10.00 uur kan in een speciale
tent de routebeschrijving wor
den opgehaald. Na de feestelij
ke opening door de commissaris
van de koningin drs. W.T. van
Gelder en het hijsen van een
speciaal voor deze dag ontwor
pen vlag, kunnen de eerste deel
nemers aan hun rondje 'zwarte
bes' beginnen.
De tocht leidt eerst naar Nisse,
waar de deelnemers kennis
kunnen maken met de werkwij
ze van één van de 29 zwartebes-
sentelers, tekst en uitleg over de
machines en het bekijken van
de struiken op de akker geven
hiervan een goed beeld.
De tweede tussenstop is in 's-
Heerenhoek waar 't Siepje open
huis houdt. Dit ambachtelijk,
kleinschalig bedrijf is gespeica-
liseerd in het bereiden van
jams, sauzen, chutneys en ande
re exclusieve produkten (zon
der toevoeging van kunstmati
ge conserveringsmiddelen en
kleurstoffen) waarin de zwarte
bes de hoofdrol speelt. Diverse
lekemijen kunnen ter plekke
worden geproefd
In Nieuwdorp nodigen Lou en
Tonny Boonman hun gasten uit
voor het proeven van een glaas
je rode Borselse bessenwijn.
Hun wijnmakerij geniet intus
sen grote bekendheid en is te
bezichtigen. Deze volle, pittige
wijn doet volgens kenners aan
Port denken. Zowel bij 't Siepje
als bij de wijnmakerij krijgen
de bezoekers een miniatuur
flesje of potje cadeau.
De laatste pleisterplaats is Stel-
leplas waar deelnemers zich te
goed kunnen doen aan een kop
je koffie met zwartebessenge-
bak; het tweede kopje is gratis.
Echte Bakker Jan Rijk heeft als
een van zijn specialiteiten
zwartebessengebak te koop in
zijn winkel aan de Dorpsstraat
in Heinkenszand.
Dat de zwarte bes ook op een
andere manier in de flas kan
bewijst de firma Dirkzwager.
Deze Schiedamse distilleerderij
vervaardigt op geheel ambach
telijke wijze van de zwarte bes
een uitstekende 'Crème de Cas
sis de Zélande'. De bereiding
vindt plaats in traditionele va
ten waar de bessen worden ge
trokken op de fijnste alcohol
waardoor de natuurlijke fris
heid behouden blijft en een
prachtige dieprode kleur wordt
verkregen. Voor wie niet aan de
'zwartebessendag' kan deelne
men is er één stroost: alle bo
vengenoemde produkten zijn
ook verkrijgbaar bij delicates
sen-specialist 'De Koebel' aan
de Dorpsstraat in Heinkens
zand.
Elke deelnemer aan de Zwarte
bessendag maakt kans op een
waardebon verborgen in de
routefolders, die recht geeft op
een fles Crème de Cassis, een
fles bessenwijn of een potje
chutney met recept. De prijzen
zijn na afloop af te halen bij 'De
Koebel' die verder per groep of
gezin, na afloop van de fiets
tocht, een miniatuurflesje Crè
me de Cassi de Zélande uitreikt.
Zwartebessenstruiken in de Zak van Zuid-Beveland.
i
