OP DEZE PLAATS
Meer vaart met minder energie
De lange lijdensweg van voedselallergie
s
Ein Abschied mit Ausstellung
Vallende bladeren
Jongerencampagne Amnesty
Televisie-opnamen in teken
bevrijding Walcheren
hi ft-
Voorlichtingsavond over voedselallergie en -intolerantie
Ontspoord
CJ
kunt u, met kleur,
tegen aantrekkelijke prijzen
Informeer bij
adverteren
W
Varende milieutentoonstelling doet Zeeland aan
Aanpak
Fietsactie
Sojamelk
Hs
Lijdensweg
Natuurtip
DE SCHELDEBODE
99e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN, WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE MIDDELBURG EN VEERE
TOTALE OPLAGE: 47.300 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR.-7-9 - VLISSINGEN - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN.
WOENSDAG
M V 301 26 OKTOBER 1994
VLISSINGEN Onder het
motto 'Meer vaart met minder
moeite' gaat deze herfst een
varende milieutentoonstelling
door Nederland. Op vrijdag 4
en zaterdag 5 november ligt de
'Broeiboot' afgemeerd aan de
Loskade in Middelburg bij het
ramschip 'Schorpioen'. Op zon
dag 6 november ligt de boot in
de Vlissingse Koopmanshaven
(bij de loodsboten). De varende
tentoonstelling, die met een
verwijzing naar het broeikasef
fect tot 'Broeiboot' is omge
doopt, is een initiatief van de
Vereniging Milieudefensie. Mi
lieudefensie heeft aan boord
een tentoonstelling ingericht
over energie en het broeikasef
fect.
De komst van de tentoonstel
ling is voor het stadsgewest
Vlissingen/Middelburg, de Del
tan Nutsbedrijven en een aan
tal Zeeuwse milieu- en ontwik
kelingsorganisaties aanleiding
geweest voor een unieke sa
menwerking. Er is een geza
menlijk programma opgezet
met lezingen, studiebijeenkom
sten en concerten. Op zaterdag
wordt in een tent op de Loska
de een broeibraderie gehouden,
waar een aantal organisaties
hun activiteiten rondom ener
gie en duurzame ontwikkeling
presenteert.
Op vrijdagmorgen presenteren
het stadsgewest Vlissingen/
Middelburg en de Delta Nuts
bedrijven mogelijkheden voor
energie besparing. Het stadsge
west loopt in Zeeland voorop
met plannen voor energiebe
sparing en die aanpak kan een
voorbeeld zijn voor andere ge
meenten. Maar ook voor be
drijven, instellingen en consu
menten zijn er waardevolle ad
viezen en tips om zuiniger met
energie om te gaan.
In samenwerking met de
Bouwwinkel Zeeland houdt de
Zeeuwse milieufederatie op
vrijdagmiddag aan boord van
de broeiboot een workshop
over duurzaam bouwen. Daar
bij gaat het niet alleen om het
goed isoleren van woningen,
maar wordt ook gekeken in
hoeverre gebruik van zonlicht
en regenwter mogelijk is. Ver
der wordt aandacht geschon
ken aan de materialen die ge
bruikt worden en de mogelijk
heden tot hergebruik van
bouw- en sloopafval.
Ontspanning is er ook. Op
vrijdagavond treedt de Afri
kaanse percussiegroep
Tak'ndola op met Robert Jan
Swiers. De groep staat onder
leiding van Willem van An-
raad. Tijdens de braderie die
om 10.00 uur begint kunnen
bezoekers stands en kraampjes
bezoeken van ondermeer de
Fietsersbond ENFB, de Zeeuw
se Milieufederatie, MICMEC,
Zeeuwind, de stichting Bewust
Wonen, Delta Nutsbedrijven,
M5-ligfietsen en het stadsge
west Vlissingen/Middelburg.
Voor de kinderen zijn er spelle
tjes en een poppenkast.
Zaterdagmiddag staat in het
teken van fietsen. Dan worden
de resultaten gepresenteerd
van de 500 km fietsactie woon
werkverkeer 1994, waarbij dui
delijk wordt of de doelstelling
van de actie 1000 deelne
mers en 1 miljoen gefietste ki
lometers gehaald is. Deelne
mers aan deze actie van het
Zeeuws Platform voor Duurza
me Ontwikkeling hebben in de
periode van 1 april tot 1 okto
ber hun fietsprestaties bijge
houden. Bijna 140 deelnemers
aan de fietsactie hebben een
M5-ligfiets mogen proberen en
hun ervaringen in een enquête
De 'broeiboot'
verwerkt. De ontwerper en
bouwer van de M5-ligfiets
Bram Moens reageert op de
uitkomsten. Na afloop worden
de vijf ligfietsen bij opbod ver
kocht. De winnaar van de actie
wordt ook bekend gemaakt. De
hoofdprijs is een Batavusfiets.
In een korte lezing en een vide
opresentatie wordt aangegeven
hoe bedrijven en instellingen
het fietsen naar het werk kun
nen bevorderen.
Op zaterdag 6 november ligt
de Broeiboot in Vlissingen.
Vanaf 10.00 uur wordt 'zuivere'
koffie geschonken met mede
werking van de Wereldwinkel
en zijn er lekkernijen van na^
tuurvoedingswinkel 'Bellamy'.
Het duo Zamayllu verzorgt om
11.00 uur een koffieconcert en
's middags een doorlopende
workshop waar kinderen van
afvalmateriaal een panfluit
kunnen maken. Hans Elzinga
en Anneke van Rijswijk bren
gen een programma van Zuida-
merikaanse fluitmuziek.
Dinsdagavond 1 november aanstaande houdt de
Nederlandse Voedsel Allergie Stichting (NVAS) een
grote informatieavond in Middelburg over voedselal
lergie en intolerantie. Voedselallergie is voor veel
mensen een lastige en ingrijpende aandoening waar
bij het lichaam niet tegen bepaalde eiwitten in het
voedsel kan. Daardoor maakt het afweerapparaat
van het lichaam zulke sterke antistoffen aan dat zich
ziekteverschijnselen voordoen, die soms zelfs levens
bedreigend kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld zwellin
gen in mond en keel.
Geschat wordt dat in Neder
land ongeveer acht op de dui
zend mensen voedselallergie
hebben. Omgerekend naar
Zeeuwse begrippen lopen er in
deze provincie dus zo'n 2500
personen rond met voedselal
lergie. Nog eens vijftien op de
duizend mensen hebben een
bepaalde vorm van voedselin-
tolerantie. Veel mensen hebben
al een lijdensweg achter de rug
voordat ze er achter komen
waar hun ziektebeeld vandaan
komt. De NVAS organiseert
deze avond om informatie uit
te wisselen omtrent deze aan
doeningen en mensen de kans
te geven vragen hierover te
stellen.
Opvallend veel baby's hebben
voedselallergie: 30 tot 50 van
de 1000 zuigelingen. Het lijkt
in onze tijd steeds vaker voor
te komen. Koemelk is daarbij
de grote boosdoener. Zuigelin
gen kunnen de allergie via de
moedermelk opbouwen of zelfs
al in de baarmoeder, wanneer
de moeder bepaalde voedings
stoffen als melkprodukten en
eieren gebruikt. De verschijn
selen van voedselallergie bij
baby's uiten zich ondermeer in
veel huilen, spugen, eczeem of
blaasjes. Maar soms kan het
nog erger zijn. Dat gebeurde
bij het eerste kind van Anneke
de Leeuwen. Ze gaf haar zoon
tje Ruben in de eerste maanden
gewoon borstvoeding. Op een
gegeven moment huilde de ba
by bijna voortdurend, spuugde
veel en kwam niet meer aan.
Één keer was Anneke zo moe,
dat ze besloot het kind flesse-
voeding te geven in de hoop
dat hij ervan zou opknappen en
zij een keer kon doorslapen.
Maar het tegengestelde gebeur
de. Ruben werd doodziek,
raakte buiten bewustzijn en
leek te stikken. In het zieken
huis aangekomen begon ook
zijn gezicht op te zetten. De
diagnose luidde: voedselaller
gie. In eerste instantie was ze
opgelucht, het was alleen maar
koemelk waarvoor de baby al
lergisch was.
Later kwam ze erachter dat ze
toch wel met heel veel dingen
rekening moest gaan houden,
zeker ook in praktische zin.
Borstvoeding ging niet meer,
sojamelk kon Ruben ook niet
verdragen. Jammer genoeg wist
niemand haar toen te vertellen
dat ze haar zoontje eerst vier
tot zes weken geen melkpro
dukten had mogen geven om de
darmen tot rust te laten komen.
Daarna had ze wel sojamelk
kunnen geven. Nu moest ze
zich behelpen met een soort
hypo-allergene melkpoeder die
alleen via de apotheek te ver
krijgen was. Toen Ruben over
ging op vast voedsel, moest ze
met behulp van een diëtiste een
schema volgen om te testen
waar hij wel of niet tegen kon.
Elke drie dagen de hoeveelhe
den opvoeren: eerst wortel, dan
peren, bloemkool en zo verder.
Ruben, zoontje van NVAS-contactpersoon Anneke de Leeuwen, lijdt aan voedselallergie.
foto piet davidse
De Nederlandse Spoorwegen, kortweg de NS, hebben
snode plannen met de trein in Zeeland. Er wordt
maar even simpel afgekondigd dat een aantal sta
tions op de Zeeuwse lijn gesloten worden. Wat een
verschil met 134 jaar geleden toen koning Willem III
de aanleg van deze spoorlijn van staatswege noodza
kelijk achtte. In 1868 werd op 1 juli het baanvak
C Bergen op Zoom - Goes feestelijk geopend. Op 1
november 1872 was het spoor doorgetrokken tot
Vlissingen. Het was zo druk op de lijn, dat in 1887 al
besloten werd om een tweede spoor aan te leggen.
Tegenwoordig is het nog steeds druk op die lijn,
zodat bedacht werd om een aantal stations te
sluiten. Zeer ongemakkelijk voor reizigers die in
Rilland-Bath, Krabbendijke, Kapelle of Arnemuiden
in of uit willen stappen. De wat lauwe reactie van
onze provinciale verkeersdeskundige Jaap Hennekeij
past hier niet bij. In een tijd van de Hoge Snelheids
Lijn moeten wij met minder geen genoegen nemen.
Rijden en overal stoppen met die trein. En waar zou
er de familie Spoor toch gebleven zijn? Tot voor een paar jaar
mochten we die regelmatig ontmoeten in een 'werf-reizigers-
aktie'. We kennen het antwoord: ze zijn al gearriveerd.
Mochten de spoorwegen in hun ondoorgrondelijke wijsheid
toch de vier voornoemde stations uit het spoorboekje schrap
pen dan moeten ze wel met enig eerbetoon gesloten worden.
Ik denk aan een gedupeerd reizigerskoor dat bij die gelegen
heid op het perron tweestemmig zal zingen: 'Op een klein
stationnetje 's morgens in de vroegte...
tsjoeke - tsjoeke - tsjoek - tsjoek'.
Cameleon
KI
Anneke de Leeuwen: "Toen
bleek pas in hoeveel produkten
melk of melkbestanddelen za
ten of ei. het zijn namelijk
vooral de eiwitten in het voed
sel die de allergie veroorzaken.
De eerste keren dat ik bood
schappen ging doen stond ik
wel drie uur in de supermarkt.
Allemaal etiketten lezen. Onge
looflijk wat er dan in voeding
zit. Het kostte me in het begin
heel veel moeite om gevarieerd
inkopen te doen. Daarom was
ik blij dat ik in contact kwam
met de NVAS, die hadden de
kennis al in huis en daar kon ik
zoveel vragen stellen als ik wil
de." Mede door haar kennis en
ervaring met voedselallergie is
Anneke de Leeuwen contact
persoon in Zeeland voor de
NVAS geworden. Ze geeft tele
fonisch advies en wisselt erva
ringen uit. In het hele land
bestaan zo'n veertig contact
groepen van de NVAS, in Zee
land maar één. Toch leeft het
hier wel omdat ze merkte dat
ze na een krante-artikel heel
veel telefoontjes kreeg. Vaak
van mensen die niet wisten wat
ze precies moesten doen, een
gevoel dat Anneke zich goed
uit haar begintijd herinnnerde.
Ze was toen zelf ook panieke
rig, wist niet precies wat ze
moest doen maar vond hulp bij
de NVAS. Ze leerde in de loop
der tijd ook praktische zaken
aanpakken. Als je kind ouder
wordt gaat het ook met andere
kinderen en hóe voorkom je
dan dat ze bij andere mensen
'verkeerde' dingen te eten krij
gen. Vaak ging ze de eerste
keer mee om contact te leggen
met de ouders en om te vertel
len wat Ruben wel of niet
mocht. Anneke: "Als je kind
naar de crèche gaat of naar de
kleuterschool moet je daar toch
vertellen wat er aan de hand is
en wat hij wel of niet mag eten.
Dat geldt ook voor verjaars-
partijtjes bij andere kinderen.
Ik heb een briefje aan alle
ouders van zijn klasgenoten ge
schreven om ze op de hoogte te
stellen. Bij tractaties in de klas
kunnen ze me altijd bellen om
te vragen wat ze mogen geven.
Ik krijg heel veel positieve
reacties, mensen die niet alleen
Ruben iets anders geven maar
tegelijk voor de hele klas apar
te koekjes of snoepjes maken.
De juf heeft altijd wel iets
aparts voor Ruben in een trom
meltje en een keer bij Sinter
klaas was het strooigoed spe
ciaal voor Ruben aangepast. Je
wordt zelf ook steeds creatie
ver in het klaarmaken van din
gen. Vaak willen de kinderen
die hier op bezoek komen lie
ver van die aparte koekjes van
Ruben dan het zoete snoepgoed
dat ze normaal gewend zijn.
Natuurlijk gaat het nog wel
eens mis, maar dat is niet vaak
meer."
Gaat voedselallergie over? Veel
kinderen groeien wel over bij
voorbeeld allergie van koemelk
heen. Steeds meer onderzoeken
echter wijzen uit dat koemelk
eerder schadelijk dan goed is
voor de gezondheid, dus de
vraag luidt of men wel melk
nodig heeft. Maar ook op latere
leeftijd kan voedselallergie
ontstaan. Deze allergie is
meestal blijvend. Anneke de
Leeuwen: "Hoe later men het
krijgt hoe moeilijker het is er
achter te komen waarvoor men
allergisch is, omdat men dan al
alles eet. Soms is het een zoek
tocht van jaren en een ware
lijdensweg. Bij Ruben was het
direct duidelijk omdat het
maar aan een ding kon liggen.
Bij anderen zal het langer du
ren voordat de diagnose gesteld
is. Via de NVAS kunnen wij die
mensen behulpzaam zijn en er
varingen uitwisselen. Het hoeft
ook niet altijd allergie te zijn.
Voedselintolerantie komt nog
meer voor. Het lichaam rea
geert dan abnormaal op bij
voorbeeld kruiden, chocolade
of aardbeien, maar het im
muunsysteem wordt niet in
werking gezet. Vaak is het zo
dat je een beetje wel kunt ver
dragen maar dat bij een teveel
het lichaam ineens ziektever
schijnselen vertoont, zoals rood
worden of blaasjesvorming en
jeuk. Bij allergie zijn de ziekte
verschijnselen zwaarder en
langer aanwezig. Dan kan het
gaan om astma of bronchitis,
hooikoorts, eczeem of galbul
ten, opgezette keel en mond.
Algemene klachten zoals
hoofdpijn, migraine, moeheid,
concentratiestoornissen, hyper
actief gedrag en gewrichts
klachten komen bij allebei
voor. Deze klachten kunnen
echter ook bij andere ziekte
beelden optreden dus moet er
altijd een goede diagnose wor
den gesteld." De informatiea
vond van de NVAS wordt op
dinsdag 1 november gehouden
in ontmoetingscentrum Dau-
wendaele in Middelburg-Zuid
en begint om 19.30 uur. Spre
kers zijn de Walcherse kinder
arts drs.V.R.Drexhage en dië
tiste A. v.d. Hoop. Na de pauze
kunnen vragen worden gesteld.
Wilt u meer weten over de
NVAS dan kunt u bellen met
Anneke de Leeuwen,
01184-68294 of met de NVAS
zelf, 033-654964.
De herfst is weer in volle glorie aangebroken.
De bladeren nemen hun herfstkleuren aan in
allerlei tinten rood en geel. Het verkleuren van
het blad heeft te maken met verandering van
de sapstroom. Voordat de bladeren vallen
worden de voedingsstoffen teruggesluisd naar
de bomen en dat is onder meer het geval met
het bladgroen. De andere kleurstoffen in het
blad blijven aanwezig en daar zijn de fraaie
kleuren die de bladeren aannemen aan te
danken. Daardoor kunnen we voor het vallen
van de bladeren nog even genieten van de
bonte kleurenrijkdom in het bos.
Onder invloed van de lagere temperatuur en
de kortere dagen komen de levensprocessen in
bomen en struiken op een laag pitje te staan. De opname van
water bijvoorbeeld komt stil te liggen. Juist daarom is het
vgn belang dat bomen in de winter hun blad verliezen. Zou
dit niet het geval zijn, dan zou de boom compleet uitdrogen,
omdat de verdamping van vocht via de bladeren heel snel
gaat.
Voordat de bladeren vallen wordt aan de basis van de
bladsteel een kurklaagje gevormd, op de plek waar het blad
later los laat. Afgevallen bladeren hebben hun eigen functie
in het bos. Ze vormen een dichte deken die veel vroeg
ontluikende bosplanten en allerlei bodembewonende dieren
tegen vorst beschermt. Als het verteringsproces van de
bladeren inzet verschijnen allerlei zwammen en paddestoelen
die het verteringsproces mogelijk maken. De voedingsstoffen
die daarbij vrijkomen zijn een volgend seizoen weer beschik
baar voor nieuwe groei.
VLISSINGEN De Vlissing
se afdeling van Amnesty Inter
national begint op 20 novem
ber met een actie door en voor
jongeren. Aanleiding is het
vijf-jarig bestaan van het Ver
drag inzake de Rechten van het
Kind. In dit verdrag, dat op 20
november 1989 werd opgesteld,
staat dat kinderen recht heb-
benop bijzondere bescherming,
zorg en bijstand.
Hoewel al meer dan 150 landen
zich bij het verdrag hebben
aangesloten, betekent dit niet
dat het met die bijzondere be
scherming, zorg en bijstand
voor kinderen zo goed gaat.
Integendeel: kinderen worden
zelfs op grote schaal slachtof
fer van wandaden die geen en
kel mens mogen worden aange
daan. Soms worden jongeren
vervolgd om wat ze doen of
zeggen, maar veel vaker omdat
ze tot een bepaalde bevolkings
groep behoren of een bepaalde
sociale positie hebben. Jonge
ren zijn daarbij soms zelfs spe-
ciaal het slachtoffer van schen
dingen, zoals bijvoorbeeld
straatkinderen in veel landen.
De actie reicht zich daarbij
op enkele concrete gevallen,
zoals de moord op straatkinde
ren in Brazilië, de mishande
ling van een zigeunerjongen in
Bulgarije, de gevangenschap
van een 12-jarige Tibetaanse
kloosterlinge en de moorden op
grote aantallen kinderen in
Burundi en Ruanda. Amnesty
heeft daartoe voorbedrukte
kaarten en brieven ontworpen,
die jongeren kunnen versturen.
Scholen en jongerenverenigin
gen kunnen hun medewerking
aan de actie verlenen door een
stand over de Amnesty-actie in
te richten, schrijfactiviteiten te
houden of een kerstviering in
het teken van de Rechten van
het Kind. Andere mogelijkhe
den zijn een sponsoractie, een
tentoonstelling of schilder- en
gedichtenwedtrijden. Theo
Goossens van de Amnesty
werkgroep Vlissingen hoopt
dat door de jongerencampagne
een vaste verbinding met scho
len tot stand komt en dat bij
meer jongeren animo ontstaat
om zich actief in te zetten voor
Amnesty International.
VLISSINGEN Op vrijdag
28 oktober maakt de NCRV-te-
Ievisie opnamen van een koor-
en samenzangavond die in het
teken staat van 50 jaar bevrij
ding van Walcheren. Medewer
king verlenen het Middelburgs
Kamerkoor, het Vocaal Ensem
ble Sint Laurens en het Sou-
burgs Koperkwintet. Bram
Beekman bespeelt het orgel,
terwijl de leiding van de sa
menzang in handen is van Jan
Stolk.
De opnamen worden gemaakt
voor het programma Het Ge
zongen Woord. Er worden twee
afleveringen samengesteld,
waarvan de eerst wordt uige-
zonden op zondag 6 november
om ca. 16.30 uur via Nederland
I. De tweede uitzending volgt
in het voorjaar van 1995. In de
eerste aflevering worden ook-
mensen geïnterviewd die be
trokken waren bij de bevrij
ding van Walcheren.
De opnamen beginnen om
19.30 uur. De kerk is open
vanaf 19.00 uur en de toegang
is gratis.
VLISSINGEN Na veertig
jaar Schwere Wörter gaat
Bram Francke van het Delta
College met pensioen. Maar
Bram houdt niet van toespra
ken en recepties en daarom
kwam hij op het idee om ter
gelegenheid van zijn afscheid
een expositie in te richten.
Geen expositie van grote na
men maar een expositie van
beeldende kunst, pennevruch-
ten, hobby's en verzamelwerk
van collega's van school. Zo wil
Bram Francke, na veertig jaar
als leraar Duits in het middel
baar onderwijs werkzaam te
zijn geweest, van het Delta
College afscheid nemen.
De titel van de expositie is
'Delta College - Passie na ar
beid' en morgen, 27 oktober
Bram Francke en zijn exposerende collega's. Vlnr. Loek West-
veer, Liza van der Heijden, Tnny Vercouteren-van Oost, Bram
Francke en Wim van der Heijden. foto piet davidse
komt burgemeester
opening verrichten.
Rutten de Via hun kunstzinnig werk stel
len medewerkers van het Delta
College zich op een heel'eigen
wijze aan hun collega's en leer
lingen voor. Zij vertellen wat
hen bezig houdt nadat zij de
deur van de school achter zich
hebben dichtgetrokken en de
proefwerken en repetities heb
ben nagekeken. En dat kan van
alles zijn. De een verzamelt
zilveren lepeltjes, de volgende
kan mooi borduren en weer een
ander is in de weer met verf.
Bram Francke heeft de exposi
tie ingericht samen met teken
docent en beeldend kunstenaar
Ko de Jonge.
De expositie op de eerste ver
dieping van het Delta College
is nog te bezichtigen tot 2 de
cember. Op dinsdag van 19.00
tot 21.00 uur en op woensdag,
donderdag en vrijdag van 15.00
tot 17.00 uur.
I
