I Caroline wint een jongensfiets DE RAMP Museum verkoopt porselein Fietserbond doet onderzoek naar veilige schoolroutes B&W willen het begraven op zaterdagmiddag handhaven Tekeningen en schilderijen familie Schütz in museum Boeiende verhalen èn onthullingen in boek over watersnood SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 25 NOVEMBER 1992 313 Onthullingen een reconstructie door Kees Slager Hèt boek over de ramp met verhalen van 200 ooggetuigen De Koperen Tuin Kees Slager reconstrueert Ramp VLISSINGEN Zaterdagmiddag tussen halfvier en vijf uur is het vloed in zuidwest Nederland. De westerstorm, die over de kale eilanden jaagt, neemt verder toe in kracht en stuwt het water hoog tegen de dijken op. Slechts een enkeling ervaart de dreiging. De meesten staan geboeid op een zeedijk te kijken naar het spectaculaire schouwspel, dat het samen gaan van storm en vloed altijd oplevert. In Vlissingen slaan huizenhoge Noordzeegolven te pletter op de boulevard. Provinciaal ambtenaar Willem Groffen woont vlakbij de 'leeuwentrap'. achter de boulevard: „Ik had griep die dag, maar mijn vrouw, een echte Vlissingse, wou perse naar de zee gaan kijken. Binnen tien minuten was ze al terug. De storm ging zo tekeer, dat ze amper op de been kon blijven". Zo begint het nieuwe boek van Kees Slager 'De ramp, een re constructie', dat deze week bij uitgeverij De Koperen Tuin in Goes verschijnt. Willem Grof fen is een van de ruim twee honderd ooggetuigen van de watersnood van 1 februari 1953, die in het boek aan het woord komen. Samen vertellen ze het verhaal van de waters nood, dat Slager al op de zater dagmiddag vóór de ramp laat beginnen. Want de vloed van die zaterdagmiddag is ook al erg hoog: „De Noordzee gaat die middag zo tekeer, dat de zeewering langs de Boulevard Evertsen in Vlissingen bescha digd raakt. De polder Walche ren waarschuwt de Dienst Ge meentewerken en stelt rijshout beschikbaar voor noodherstel aan de boulevard. In datzelfde Vlissingen stapt om 4 uur ir. H. Ferguson op de trein. Hij is hoofd van de stu diedienst van Rijkswaterstaat in Zeeland. „Hoewel ik heel goed wist dat de Zeeuwse dij ken allerminst in goede staat verkeerden en hun kruinhoogte meestal niet voldeed aan de statistische criteria, kwam de gedachte niet bij mij op, dat er die nacht wel eens gevaar zou kunnen dreigen", zo schrijft hij later in zijn memoires. Fer guson verlaat met een gerust hart Zeeland voor een week eindje in Delft". In het tweede en derde hoofd stuk wordt de spanning verder opgebouwd. Bijna van uur tot uur en van plaats tot plaats volgt het boek de gebeurtenis sen in het rampgebied. Walche ren komt er vrij goed af. Maar Vlissingen beleeft die nacht spannende uren. Daar ontdek ken vissers, die hun scheepjes met extra lijnen vastsjorren, dat de sluisdeuren van de Vis serhaven niet gesloten zijn. Dat betekent, dat de vloed straks regelrecht de haven in kan lo pen. Langs de haven staat al leen een lage muur om heel hoog water tegen te houden. Daarachter ligt, verder onbe schermd, de stad. De vissers vertrouwen de zaak niet. Eén van hen, Lieven de Nooijer, gaat naar het politiebureau om te waarschuwen. Maar de sluis blijft open. In het politierap port is niets van het bezoek van de visser terug te vinden. Maar agent Kees van Houts, die die avond dienst heeft, kan zich vaag herinneren dat er een vis ser aan het bureau is geweest: „Het probleem was, dat wij als politie niet verantwoordelijk waren voor de sluis. Die werd altijd door een gemeentewerk man dichtgedraaid en dat is toen niet gebeurd". Als de verontruste wachtcom mandant Janus Minderhoudt van de gemeentepolitie kort na 1 uur weer een kijkje gaat nemen bij de Vissershaven en het voorhaventje, ziet hij hoe snel het water stijft. Het heeft dan al bijna de bovenkant van het havenmuurtje bereikt. Hij raakt er behoorlijk opgewon den van en belt opnieuw naar commissaris Van der Mark, waar hij om 11 uur 's avonds al contact mee heeft gehad over de dreigende overstroming. „Hij heeft gezegd dat hij niet langer de verantwoording kon nemen en dat de commissaris zélf naar het bureau moest ko men", zegt agent Jo Stuut, die die nacht dienst heeft. „Toen is de commissaris inderdaad ge komen". Volgens het politierapport geeft de commissaris om half twee opdracht om de bevolking in de lage delen van de binnen stad te alarmeren. Op dat mo ment loopt het water al over het havenmuurtje heen, de Nieuwendijk op. Aan de Nieu- wendijk wordt fotograaf J. Dert wakker gemaakt door zijn vader: „We woonden boven de zaak. Toen ik naar buiten keek zag ik dat het water uit de haven over het muurtje heen- kwam en zó de straatjes, die op de Nieuwendijk uitkwamen, instroomde naar de lagere de len van de stad". De verwoesting in het rampgebied is enorm, velen werden geëvacueerd naar veiliger streken. Vanuit Vlissingen wordt Com missaris der Koningin De Ca- sembroot in Middelburg ge alarmeerd. Het blijft niet bij een telefoontje uit Vlissingen. Al snel wordt er uit alle delen van de provincie gebeld. In de vroege ochtend wordt er een crisis-centrum ingericht in het provinciehuis. Provinciaal ambtenaar Dick Toussaint herinnert zich hoe hij die zondagmorgen wordt opgeroepen om meteen naar het provinciehuis te komen: „In de kamer van Commissaris De Casembroot zat een heel gezel schap heren bij elkaar. Ze had den duidelijk een probleem, want de Commissaris vroeg meteen 'of het waar was dat ze de dijkwerkers van Westkapel- le niet zomaar konden dwingen om aan de dijk te gaan werken. Ik zei: „Nee, dat kan inderdaad niet". We hadden wel een alge meen reglement voor de water schappen, maar daar zat geen juridische grond in om ze te verplichten tot werken". De dijkwerkers van Westkapel- le hebben kennelijk weinig zin om op zondag in actie te ko men. Ondanks het verzoek van de burgemeester aan de West- kapelse predikanten om vanaf Dit VOC porselein is te koop bij het Zeeuws museum MIDDELBURG - Vijf musea in Nederland die een VOC-collec- tie bewaren, hebben samen het initiatief genomen om na drie honderd jaar de produktie van porselein naar oud Japans fa milierecept nieuw leven in te hlazen. Het porselein is exclu sief te koop in deze musea, waaronder het Zeeuws Mu- Foto: Marcel Rob seum. Enkele museumdirecteuren reisden onlangs naar Japan en bezochten daar ondermeer het Japanse keramiekcentrum Ari- ta. Daar bleek dat in dit oude familiebedrijf nog altijd de voorbeelden en recepten wer den bewaard van het porselein dat in de periode vanaf de 17e eeuw tot de opheffing van de Verenigde Oostindische Com pagnie door de familie Fukuda werd vervaardigd. Na intensief overleg bleek het porseleinbedrijf bereid dit veelkleurige porselein van hoogwaardige kwaliteit weer in produktie te nemen. Het kostbare porselein wordt uit sluitend verkocht in de vijf musea. Door het directe con tact kan het porselein tegen uiterst aantrekkelijke prijzen. De kleine winstmarge komt ten goede aan de aankoop- en res tauratiefondsen van de musea. De porseleinindustrie ontwik kelde zich halverwege de 17e eeuw in de streek Arita, omdat daar een speciale grondstof voorkwam die nodig was voor de vervaardiging van veelkleu rig porselein. De techniek, waarbij gewerkt wordt met warme kleuren rood, blauw, groen en het zo moeilijk op porselein aan te brengen goud, is nog steeds een zorgvuldig bewaard geheim. De VOC- kooplui waren verrukt van dit hoogwaardige Aritaporselein, dat beter bekend werd als Ima- riporselein, naar de naam van de uitvoerhaven. Meer dan 37 miljoen stuks porselein -vaak voorzien van het VOC-mono- gram- vonden hun weg naar Europa. MIDDELBURG - Zo'n tachtig mensen deden mee aan het on derzoek naar veilige schoolrou- tes, dat de fietsersbond ENFB zaterdag op de Markt hield. Op een plattegrond konden ouders en kinderen de gevaar lijke plekken op de schoolroute inkleuren. Hoewel het onder zoek zich richt op de basis scholen gaven ook leerlingen van het voortgezet onderwijs blijk van hun interesse in het onderzoek. Door de samenvoeging van scholen wordt de afstand die kinderen van huis naar school moeten afleggen langer. De kinderen komen ook meer ge vaarlijke punten tegen. Met be hulp van het schoolroute-on- derzoek kunnen kinderen aan geven welke plekken zij als gevaarlijk ervaren. Doel van dit onderzoek is ouders en kin deren bewuster te maken van onveilige plekken in de school route en om de gemeente over te halen deze gegevens te ge bruiken in het verkeerscircula tieplan. De Fietsersbond is van mening dat, wanneer bepaalde plekken herhaaldelijk als ge vaarlijk worden omschreven, de gemeente er niet omheen kan om daar een oplossing voor aan te dragen. de kansel de mannen aan te sporen om onmiddellijk te gaan helpen, komen er slechts 32 mannen opdagen. „Nou, daar zaten we", zegt Toussaint. „Toen zag ik majoor Potte- boom van de Coak-kazerne zit ten. Ik zei: „U heeft toch wel wat soldaten? Nou, dat was een idee. Daar zijn ze toen mee verder gegaan". Het boek bestaat niet uitslui tend uit verslagen van oogge tuigen. Slager heeft ook speur werk in de archieven verricht. In het Algemeen Rijksarchief in Den Haag ontdekte hij een rapport van Rijkswaterstaat uit 1946, waarin dan al wordt gewaarschuwd voor de tè lage dijken in Zeeland. Het blijkt dat tijdens een niet eens zo heel erg hoge vloed in april 1943 al ruim 12 kilometer Zeeuwse zeedijk is overstroomd en bij nog eens 13 kilometer dijk het water toen tot aan de kruin kwam. In het rapport, dat in samenwerking met Provinciale Waterstaat werd opgesteld, worden in 1946 al verscheidene dijken als tè laag aangeduid, dijken die in 1953 ook inder daad breken. Uit het archief van de provincie Zeeland ko men onthullingen over sommi ge burgemeesters, die geld heb ben gekregen van adoptiege meenten, maar dat niet in de gemeentekas storten, doch op een eigen rekening buiten de gemeente-begroting houden. De enige Walcherse gemeente waar dat gebeurt is Arnemui- den. Overigens blijkt dat ook het dagelijks bestuur van de pro vincie er jarenlang een geheim potje op nahield, waarin geld zat dat voor de rampenslacht offers bedoeld was, maar waar van onder meer een aantal ja ren de tekorten van het Zeeuw se Tijdschrift zijn betaald. Het is begrijpelijk dat de Wal cherse verhalen slechts een be scheiden rol spelen in het boek, omdat de échte ramp zich op de andere eilanden afspeelt. Na de eerste acht chronologische hoofdstukken, die de rampge beurtenissen tot dinsdagavond volgen, komen er veertien the matische hoofdstukken. Onder werpen, die in dat tweede deel aan de orde komen zijn onder meer de perikelen rond de eva cuatie, de stoere verhalen van kleine groepjes achterblijvers op de ontruimde dorpen, de enorme goederengolf die na de ramp over het gebied spoelt, de schadevergoedingen, het ram penfonds met z'n roddels en problemen, het lot van de die- (ADVERTENTIE) ren, de rol van het geloof, het medeleven van het Koninklijk Huis, de militaire hulp en het dijkherstel. In het laatste hoofdstuk vertellen mensen hoe ze hun ramp-ervaringen hebben verwerkt. Het boek. dat 440 pagina's bevat, is rijk geïllustreerd; in totaal bevat het meer dan 160 foto's. Bijzonder handig is de los bijgevoegde uit vouwbare kaart van het hele ramp gebied. 'De ramp, een reconstruc tie' kost ƒ49,90 (paperback) en 65.- (linnen kaft met stofomslag). ARNEMUIDEN - Burgemeester en wethouders staan niet positief tegenover het verzoek van het personeel van de buitendienst om het begraven op zaterdagmiddag af te schaffen. De buitendienst stelt voor om, in navolging van de gemeentes Middelburg en Vlissingen de begraaftijden te verzetten naar 9.00 tot 12.00 uur. B&W hield een mini-enquête onder de plattelandsgemeentes op Walcheren en kwam tot de conclusie dat er van enige vorm van uniformiteit geen sprake is. In Arnemuiden wordt relatief vaak op zaterdag begraven. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat van oudsher een gedeelte van de bevolking door de week op zee verblijft. De afgelopen zes jaar werd er 38 keer op zaterdag begraven. Het gros (24) om 12.15 uur. Sinds 1989 wordt er niet meer om 12 uur begraven. De ver schuiving van een kwartier heeft te maken met het feit dat de befrafenisstoet vrijwel altijd de spoorwegovergang over moet steken. Door om 12.15 te begraven voorkomt men dat de stoet voor een gesloten over weg komt te staan. Vier keer was er de afgelopen zes jaar een begrafenis later dan 12.15 uur. Het voorstel om de begraaftijd te vervroegen naar 9.00 uur vinden B&W geen goed idee. "Veelal wordt er voor een be grafenis een rouwdienst gehou den en het zal zeker dikwijls voorkomen dat familieleden en vrienden van ver moeten ko men om de begrafenis bij te wonen". De behoefte aan zater dagsmorgens begraven lijkt ook niet zo groot. In zes jaar werd slechts vijf keer voor de middag begraven. Teneinde de buitendienst toch nog een beetje tegemoet te ko men stellen B&W voor om het begraven op zaterdag alleen mogelijk te maken tussen 10.30 en 12.30 uur en op werkdagen tussen 11.00 en 14.15 uur. De raad vergadert maandag 30 november om 19.30 uur over dit onderwerp i i i i i i i i i i i i i i i i i Gasthuisstraat 12-14 4461 JS Goes - s 01100-31072 MIDDELBURG - In het Zeeuws museum zijn tot en met 15 februari 1993 twee zalen ingericht met schilderijen en tekeningen van de Middelburg se schilders Jan Frederik Schütz (1817-1888) en Willem Johannes Schütz (1854-1933) uit de eigen collectie, aange vuld met bruiklenen van de Zeeuwse bibliotheek, het Rijksarchief in Zeeland en het Gemeente-archief Middelburg. De kunstenaars Schütz zijn met name bekend geworden om hun zee- en rivierzichten. Jan Frederik Schütz wordt ge boren op 2 december 1817 in Middelburg. Hij wil in de eer ste instantie naar zee net als zijn vader. Zijn vader is werk zaam bij de koopvaardijvloot. Zijn moeder heeft een handel in gerookte vis en 'geleijerd goed' (potten en pannen) op de Grote Markt in Middelburg. In 1839 kiest hij voor een oplei ding tot tekenleraar aan de Middelburgse Tekenacademie. Tussen 1843 en 1888 neemt Jan Frederik deel aan enkele ten toonstellingen onder andere in Den Haag. Jan Frederik Schütz huwt Maatje Revers. Van hun vijf kinderen hebben de beide zoons Willem Johannes (18 au gustus 1851) en Jan Frederik junior (2 maart 1863) schilder talent. Jan Frederik senior •overlijdt op 27 februari 1888 in Middelburg. Willem Johannes Schütz is ge boren op 18 augustus 1854. Op veertienjarige leeftijd is hij als leerling ingeschreven op de Middelburgse tekenacademie. Hij heeft van de teken- en schilderkunst echter niet zijn beroep gemaakt, maar werkt op kantoor. Voor de onderwer pen van zijn schilderijen reist hij veel naar de havengebieden van bij voorbeeld Antwerpen, Dordrecht, Rotterdam, Arnhem en in het buitenland, onder andere Barcelona en Berlijn. Hij is lid van bekende teken en schildergenootschappen zo als Pulchri, Arti et Amicitiae en St. Lucas. Hij overlijd in 1933. Jan Frederik junior is de jonge re broer van Willem Johannes Schütz. Rond 1891 vertrekt hij uit Middelburg. Van hem is weinig werk bekend. W,/, «e KERSTPAKKETTEN - Het leger des heils stelt kerstpak ketten beschikbaar voor mensen die langdurig op een uitke ring zijn aangewezen. Aanvraagformulieren kunnen afge haald worden bij het gebouw van het leger aan de Staver- mansstraat 39 in Vlissingen en bij Sociale Zaken van de gemeente VLissingen GEVONDEN - Bij de gemeentepolitie Middelburg zijn de volgende gevonden voorwerpen aangegegven: bankpas, deel van rijbewijs, sleutels, OV-jaarkaart, elektriciteitspijpen, handschoen, dameshorloges, herenjas, das, halsdoek, ring, armband, speelgoed beertje, plastic zak met wegenkaarten. In Vlissingen kreeg de gemeentepolitie er de volgende spullen bij: half leesbrilletje, bril met zilverkleurig montuur, half leesbrilletje met zilverkleurig montuur, een kinderhand schoen en diverse sleutels. NAJAARSBAZAR - De handwerkclub vande UW houdt donderdag 26 november van 10 tot 14 uur een najaarsbazar aan de Herengracht 52 te Middelburg (stoeltjeslift aanwezig). Voor de feestdagen zijn er weer allerlei leuke dingen in verschillende prijsklassen te koop. Van de opbrengst worden nieuwe materialen aangeschaft. KLEDINGINZAMELING - De Zending van het Wereld- diaconaat Ontwikkelingssamenwerking houdt zaterdag 28 november een inzamelingsactie ten bate van de Stichting Kinderhulp Roemenië. Tussen 10 en 12 uur kunt u kinderkle ding, speelgoed en linnengoed afgeven in het gebouw De Klimop in Koudekerke. SURPRISE - In het GOC-pand aan de Eigenhaardstraat 2 in Middelburg vindt op zaterdag 28 november een 'surprise night' plaats. De avond begint om 21.°°uur, is bedoeld voor mannen en vrouwen en kost voor niet-leden vijf gulden. GEZOND - Wat gezonde voeding nu eigenlijk is, legt mw. M. Bakker, dietiste van het kruiswerk uit op 1 december in het dorpshuis in Grijpskerke en op 3 december in de Zandput in Serooskerke. De middagen duren van 14.00 tot 16.00 uur en de toegang is gratis. MINIMARKT -De creatieve handwerkgroep van Bachten Komme in Vlissingen houdt op donderdag 26 november van 13.M tot 16.00 uur een minimarkt waar handwerken verkocht worden. DIAPORAMACLUB - Wie belangstelling heeft voor klank diareeksen kan zijn hart ophalen op vrijdag 27 november. In wijkcentrum de Open Hof in Vlissingen laat het bekende echtpaar Kooyman verschillende series zien. Ook wordt de nieuwste apparatuur gepresenteerd. Aanvang 20.' uur. ASTMA - Op maandag 7 december spreekt mevrouw Meinster van het Astma Fonds over het nieuwe vergoedin gensysteem dat volgend jaar ingaat. Ook wordt een video getoond over het gebruik van de nieuwste inhalers. De (rookvrije) avond wordt gehouden in het verenigingsgebouw van S&O/GPC aan de Bosjesweg in Vlissingen en begint om 19.30 uur. OUD-VLISSINGEN - Hoe zag Vlissingen er vroeger uit? Wie dat nog eens wil zien is welkom op de dia-avond over Oud-Vlissingen, verzorgd door F. Hintzen in de het gebouw van speeltuinvereniging De Oude Stad in Vlissingen. Aan vang 19.30 uur, toegang gratis. PLATENBEURS - De Middelburgse voetbal- en atletiek vereniging houdt zaterdag 28 november een boeken- en platenbeurs in het clubhuis aan de Nadorstweg. Van 9.M tot 13."° uur. BORSTVOEDING - La Leche League houdt woensdag 2 december een informatiebijeenkomst over 'rondom de beval ling en het kraambed', bij Martien van den Berg, Braamhof 12 in Koudekerke. Van 9.30 tot 11.30 uur kunnen de (aanstaande) moeders ervaringen uitwisselen en vragen stel len. AVONDGEBED - Het comité Stille Tochten houdt vrijdag 27 november het maandelijkse avondgebed in de Engelse kerk te Middelburg. Het thema van de avond is 'bedvrijding of onderdrukking' en staat in het teken van het Columbus- jaar. Johanne van Woerkom vertelt over de laatste ontwikke lingen in Latijns-Amerika. Aanvang 19.30 uur. UITVOERING - Gymnastiekvereniging Oranje Nasau houdt zaterdag 28 november een uitvoering in sporthal Baskensburg aan de president Rooseveltlaan in Vlissingen. Vanaf 16.00 uur geven kleuters, jongens, meisjes, dames en heren demonstraties van hun kunnen. Ook de wedstijdklas en de jazzdemonstratiegroep zijn van de partij. BRIEFKE - In galerie het Gouden Briefke in de Middel burgse St. Jansstraat exposeren van 28 november tot en met 6 januari vijf kunstenaars. Van Anna Brons is er naïeve schilderkunst; Wim Phaff toont kleinplastieken in brons en keramiek; Ans Brackx keramiek; Lisette Jacobs beschilderde zijden doeken en Frank Piessens exposeert zijn magisch-sur- realistische schilderijen. TIPPELEN - Zaterdag 28 november houdt wandelsport vereniging De Vrolijke Tippelaars de traditionele Sint Nico- laastocht in Vlissingen. Aan deze tocht kan iedereeen mee doen. Deelnemers kunnen kiezen uit vier afstanden, 5, 10, 15 of 25 kilometer. De start is bij het clubhuis van Zeeland Sport aan het Baskensburgplein. De deelnemers aan de langste afstand vertrekken om 11 uur, alle anderen om 13 uur. Onderweg is er voor de wandelaars chocolademelk en speculaas. Na afloop reikt Sinterklaas persoonlijk de medail les uit. Informatie bij mevrouw Meerman, Westerzicht 90. miniiiiimiiiiniiimiiitimmimiiig E RITTHEM Caroline Ovaa deed zo haar best op een kleurplaat van de SRV dat zij de eerste prijs won. De prijs, een mooie fiets, ontving zij uit handen van de plaatselijke SRV man E 1 Ronnyde Koeijer. Groot was echter haar verbazing toen ze zag dat het om een jongensfiets ging E die ook nog tivee maten te groot was. De organisatoren van de prijsvraag waren er zelf ook niet E gelukkig mee. „We zijn wel een beetje verkeerd voorgelicht over de vorm en de afmetingen van E i de fietsen. Maar als het echt een probleem is voor Caroline Ovaa, dan kan haar te grote E jongensmountainbike wel omgezet worden in een andere prijs. En dat kan best een andere mountainbike zijn", verklaarde C. Boender van Groma, de groothandel die de kleunoedstrijd organiseerde. foto: harry de lange niiiiiiiiiiiniiiiiMiiiiiiiiiiiHiiHiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiimiimmiiimiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiHiiHiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiir l

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1992 | | pagina 13