MEDEDELING
I SPIRAAL ROULETTE
Studie VOC in boekvorm
Naar de (ouwe)
Moer
Jazz in Middelburg
HAFU
KnUUï
J.P.A. Rossël
tandprotheticus
Hockeytoernooi
op Bonedijke
Recital in
de Oostkerk
CASINO CLUB MIDDELBURG
DIRECTRICE ONDER INDRUK VAN GEBOUWEN EN LESBOEKEN
"d' O R 7v ISnB ERIE
VOOR DE BETERE
MANNENMODE
NIEUWE KUNSTGEBITTEN
In verband met Pinksteren gelden voor
De Scheldebode van 10 juni a.s. gewijzigde
afsluittijden.
Advertenties voor deze uitgave dienen uiterlijk
vrijdag 5 juni a.s. om 16.30 uur in ons bezit te
zijn; redactiekopij uiterlijk vrijdag 5 juni om
11.00 uur.
HE SCHELDEBODE
Een gezellig avondje roulette
Dat kan weer in Middelburg!
introduceert
I EEN NIEUW OBSERVATIE/BEHENDIGHEIDSROULETTE
Daarom nodigen wij u uit om kennis te ko
men maken met het Spiraal roulette
Zandstr. 6A,
tel. 01180-16883
COMMISSARIS
[JE SCHELDEBODE
Dhr. Lemsom, Barbara Antzcak, Ernst de Vries en Eva Golebieivska
renkennis zitten we nog zonder.
Er zijn natuurlijk wel boeken
over westerse economie, maar
die kunnen niet als lesboek ge
bruikt worden. De boeken van
het Delta College zijn voor ons
dan ook van groot belang".
Natuurlijk kunnen de Polen de
Nederlandse lesboeken niet van
kaft tot kaft gebruiken. Uitge
ver Nijgh en Van Ditmar heeft
inmiddels al interesse getoond
om aangepaste lesstof te leve
ren.
Antczak en Golebiewska
hadden eeri gesprek met alle
vakdocenten. Daarbij werd
ieder vak apart doorgesproken.
Het werden zeer concrete ge
sprekken. Volgens Barbara
(ADVERTENTIES)
NU OOK EEN RUIME
SORTERING IN DE
GROTERE
KLEDINGMATEN
Oude Markt 45
VLISSINGEN
Spec, voor slechtzittende gebitten
en ingevallen gezichten.
REPARATIES: klaar terwijl u wacht
Informatie GRATIS.
Tel. afspraken 01184-14533
HOBEINSTRAT 52 - VLISSINGEN
Antczak heeft het bezoek zeker
resultaat gehad. "We hebben nu
een goed beeld van wat ieder-
VLISSINGEN - Tijdens de
pinksterdagen wordt op het
sportpark Bonedijke het McDo
nalds Schorpioentoernooi ge
speeld. Dit driedaags hockey
toernooi voor jongens en meis
jes A junioren is georganiseerd
door de Mixed Hockey Club
Vlissingen.
De wedstrijden beginnen za
terdag om 12 uur. De bezetting
is van kwalititief hoog niveau.
Bij de jongens zijn inschrijvin
gen binnen van Keep Fit (Oss),
Tegenbosch (Eindhoven),
Oranje Zwart (Eindhoven), Gel
drop, Breda, Tempo (Bergen op
Zoom), Deventer, Maarssen en
Vlissingen. Bij de meisjes is in
geschreven door de teams
Weert, Keep Fit, Tegenbosch,
Oranje Zwart, Berkel Enschot,
Goirle, Zwart Wit (Breda), De
venter en Vlissingen.
De finales worden maandag
rond vier uur gespeeld.
een moet gaan doen om ons les
programma nog actueler te ma
ken. Het programma begint 1
september. We hebben dus nog
een drukke zomer voor de boeg,
want alles moet nog vertaald in
het Pools worden.
De stage uitwisseling tussen
Zespol en Delta College is ook
besproken. In 't vervolg is het
voor vijftien van de beste
Poolse studenten van Zespol
mogelijk om een stage in Zee
land te lopen. Iedere stagiair
krijgt dan een Nederlandse
partner. Die partner is dan al
bezig met een stage en krijgt de
laatste twee weken van die
stage de Poolse scholier mee. De
Poolse scholier gaat een ge
richte opdracht maken en krijgt
na afloop van de stage een ge
tuigschrift mee naar huis.
Poolse scholieren lopen nor
maal vier weken stage. De Mid
delburgse stage is een extraatje.
De Middelburgers op hun beurt
gaan in de voorjaarsvakantie op
stage naar Polen. In die periode
zijn de Polen net aan hun eigen
stage bezig. Ook de Middelbur
gers gaan dan een praktijkop
dracht uitvoeren, bijvoorbeeld
een marktonderzoek.
- foto: johanna brouwer
Het Poolse bezoek krijgt mo
gelijk na de zomervakantie een
vervolg. Er bestaan plannen om
nog meer Warschause leraren
naar het Delta College te halen.
Aan deze plannen wordt nog
gewerkt.
MIDDELBURG - Za
terdag 6 juni vindt er een
orgelconcert plaats in de
Oostkerk. Dit recital (on
der auspiciën van de
Werkgroep Muziek van
het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap) wordt gege
ven door Margreeth C. de
Jong en begint om 20.30
uur. Op het programma
staan werken van Nicolas
de Grigny, Johann Kuh-
nau en Johann Seb. Bach.
Margreeth de Jong is or-
ganiste van de Prinsekerk
te Rotterdam. Zij stu
deerde orgel en kerkmu
ziek bij Arie J. Keijzer en
Barend Schuurman aan
het Rotterdams Conserva
torium. Na het behalen
van het diploma Uitvoe
rend Musicus vervolgde zij
haar studie aan de Schola
Cantorum te Parijs bij
Jean Langlais en Marie-
Louise Jaquet. In 1988
werd deze studie bekroond
met het behalen van de
Prix de Virtuosité. Sinds
dien volgt zij nog lessen
bij Guy Bovet te Basel
(Zwitserland).
In 1988 behaalde zij de
eerste prijs van het César
Franck-orgelconcours in
de Kathedrale Basiliek St.
Bavo te Haarlem.
MIDDELBURG - Voor de
vijftiende keer staat Middel
burg tijdens het pinksterweek-
einde in het teken van de jazz.
Donderdag 4 juni vindt om
21.00 uur de officiële opening
van het jazzfestival plaats in de
Stadsschouwburg. Medewer
kende bands zijn de Buffalo
Disaster Jazzband uit de VS en
de Swedish Jazz Kings uit Zwe
den. De toegangsprijs is
12,50, voor donateurs van
Jazz Aktiviteiten Stichting Zee
land (JASZ), die het festival or
ganiseert, is de entree 5,00.
Op vrijdag 5 juni treedt het
looporkest Willie Ashman Ori
ginal Jazzband op in de binnen
stad. Op het podium op de
Lange Delft speelt het orkest
Remake. Beide optredens be
ginnen om 14.00 uur.
Een passepartout van een
tientje geeft vanaf 21.00 uur
toegang tot zestien cafe's, waar
verschillende jazzbandjes voor
de stemming zorgen. Liefheb
bers kunnen vanaf 23.00 uur in
de Stadsdanszaal jazzdancen,
de nieuwste vorm van house-
manie, waarbij oude jazzplaten
op een niuwe manier gemixed
worden.
Streetparades en podiumcon
certen in de binnenstad van
Middelburg zijn zaterdag mid
dag vanaf 13.00 uur te zien en
te horen in de binnenstad. Er
zijn drie podia, op de Lange
Delft, op de Pottenmarkt en op
de Markt. De middag wordt om
ongeveer 16.30 uur afgesloten
met een grote jamsessie op de
Markt.
Met een jazzhappening 's
avonds in vier zalen van de
Stadsschouwburg wordt het
festival afgesloten. Acht bands
werken mee om te zorgen voor
een onvergetelijk slot van dit
jazzlustrum. De entree bedraagt
10,00 (donateurs) of 17,50.
De avond begint om 21.00 uur.
(ADVERTENTIES)
Buffet, dranken en entree
gratis
Komt u voor 23.00 uur,
dan krijgt voor de eerste
100.- die u wisselt 25.
- aan fiches extra.
Geopend v.a. 21.00 uur.
's Woensdags gesloten
Casino Club Middelburg
Zeeland heeft een nieuwe commissaris der koningin. Maan
den lang circuleerden namen van sollicitanten. De beslis
sing is gevallen. De vertrouwenscommissie uit de Zeeuwse
provinciale staten heeft unaniem voor meneer Van Gelder
gekozen. Nu kan er een nieuwe commissie aan de slag, een
commissie die een draaiboek moet maken om de nieuwe
commissaris feestelijk te verwelkomen. Zo'n draai
boek bevat waatschijnlijk 'meer van hetzelfde'
ideeen. Zoals het inhalen van de commissaris met
z'n gezin per sjees bij de provinciegrens. Het over
handigen van bloemen aan de vrouw van de com
missaris. Uiteraard dient zo'n boeket aangeboden
f-, te worden door een jongetje en een meisje, allebei
gehuld in Zeeuwse klederdracht. Als Goes na het
j oplossen van de problemen een nieuwe burgemees
ter krijgt, kan hetzelfde draaiboek uit de kast wor
den gehaald. Voor de provinciegrens dient dan ge
meentegrens gelezen te worden. Waarom wordt
een kersvers bewindspersoon niet met een wat mo
derner voertuig binnengehaald? Waarom daarbij
niet een stoet kinderen van alle soorten en kleuren
IJ die er in deze provincie wonen?
Er lijkt angst te bestaan om af te wijken van de
plaatjes, die niet op een blikje babbelaars passen.
03 In onze winderige provincie is het tijd voor wat
03 frisse wind. Misschien kan meneer Van Gelder wel
mee helpen blazen.
Bert de Mol
Polen op bezoek bij Delta College
Ooit was het één van de belangrijkste acti
viteiten op het Zeeuwse platteland: het ont
graven van veen uit de ondergrond om het
daarin aanwezige zout te winnen voor men
selijk gebruik. Een oud woord voor veen is
'moer' en de zoutwinningsactiviteiten staan
V tAJi ^an °°k bekend als 'moer-nerig'.
Om bij het veen in de bodem te kunnen
komen moest eerst een kleilaag worden
'M weggegraven en pas daarna lag het veen
y J /jfi voor het grijpen. Het vergraven van het
landschap gebeurde aanvankelijk in het
wilde weg en daardoor ontstond een land
schap met veel hoogte verschillen. Hollebollig weiland heet
dat tegenwoordig. In die hollebollige weilanden (voorzover
ze nog over zijn) is een rijk gescharkeerde planten- en die
renwereld te vinden. Nat en droog, zout en zoet, venig en
kleiige bodem wisselen elkaar voortdurend af en dat weer
spiegeld zich in de flora en fauna.
Maar door de bril van de Middeleeuwer gezien werd het
land door al die graverij volledig bedorven, want na de
veenwinning was het als landbouwgrond vrijwel niet meer
bruikbaar. Het land werd gemoerd; naar zij ouwe moer ge
maakt.
Geen wonder dat de moemering aan banden werd gelegd.
Voorzover nog toegestaan, werden strenge eisen gesteld aan
de afwerking van het maaiveld, nadat het veen ontgraven
was. Maar ook op die plaatsen waar men keurig de hand ge
houden heeft aan de naleving van dergelijke verordeningen,
ontstond na verloop van tijd toch weer een reliëfrijk land
schap. Want waar het veen weggegraven was klonk de
grond veel minder in als op plaatsen waar dat niet het geval
was. En zo komt het dat tot voor kort een groot deel van de
Zeeuwse weilanden gekenmerkt werd door een grillig verlo
pend, afwisselend oppervlak.
Tot voor kort, want als gevolg van overstromingen, ruil
verkavelingen en andere ingrepen in het landschap, is de
herinnering aan de moernering bijna overal weggewist. Wie
er nog iets van terug wil zien kan nergens beter terecht dan
in het gebied dat nog steeds met recht en met ere zijn mid
deleeuwse naam draagt: De Moer; het gebied tussen Kapelle
en Yerseke, waar zowel het Zeeuwse Landschap als het
Staatsbosbeheer de erfenis uit het verleden zorgvuldig
koesteren.
•De Yerseke Moer. foto: F.M M. van Pelt.
WOENSDAG
301 M V 3 JUNI 1992
Voor al uw feesten en bijeenkomsten het
meest ideale en sfeervolle restaurant
RESTAURANT-PARTYZAAL-HOTEL
d'ORANGERIE
Koudekerkseweg 2. 4382 EB Vlissingen
Tel. 01184-17778 b.g.g. 19289, fax: 17177
89e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN, WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE MIDDELBURG EN VEERE
TOTALE OPLAGE: 47.500 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR. 7-9 - VLISSINGEN - TEL. 01184-19910 - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN
Deze winter bracht een dele
gatie van het Delta College een
bezoek aan de Poolse handels
school. Zij legden toen uit hoe
hun lesprogramma's in elkaar
steken en wat het inhoudt om
handelslessen volgens westerse
principes te geven.
Voor de Polen maakte het tot
voor kort niet uit hoe de artike
len aan de man man gebracht
werden want alles kostte toch
overal evenveel. Nu begint dat
te veranderen en wordt ingezien
dat een verzorgde winkelpre
sentatie meer klanten oplevert.
Maar handelskennis naar wes
ters idee moet wel aangeleerd
worden. De Warschause Zespol
Handelsschool was dan ook erg
enthousiast over het Middel
burgse aanbod om het lespro
gramma aan te passen.
Na het bezoek heeft direc
trice Barbara Antczak zich veel
moeite getroost om een westers
lesprogramma ingevoerd te
krijgen. De curator, een soort
staatssecretaris, voor onderwijs
gaf tenslotte zijn toestemming
en de Zespol school heeft sinds
dien de eer de eerste school te
zijn met een westers lespro
gramma. Mevrouw Antczak
heeft er een taak bijgekregen:
zij adviseert nu andere scholen
bij hun poging om een westers
lesprogramma op te zetten. Een
welkome bron van inkomsten
voor de school. Het nieuwe les
programma brengt uiteraard
kosten met zich mee. Kosten
waarvoor de overheid geen
budget ter beschikking stelt.
Extra inkomsten krijgt de
school ook uit de verhuur van
de gebouwen voor computer
cursussen. Deze westerse vorm
van geld verdienen is in Polen
nog maar anderhalf jaar moge
lijk.
Het Zespol heeft nu ook een
nieuwe studierichting, 'Kauf-
mann', op het programma. Een
tweejarige studie na het eindex
amen.
Antczak stuurde het westerse
lesprogramma op naar Middel
burg. Volgens directeur Lem
som mankeerde er nog wel het
een ander aan. "Er zijn bijvoor
beeld veel te weinig uren voor
technisch boekhouden en ook
voor verkoopgesprekken is nog
weinig aandacht". Ernst de
Vries vult hem aan met de op
merking dat de Polen nu wel
dezelfde stof op het programma
hebben maar dat de urenverde-
ling heel anders is.
Het Poolse duo arriveerde za
terdag 23 mei in de Zeeuwse
hoofdstad. Het eerste wat Bar
bara Antczak en Eva Gole
biewska opviel in het Delta
College was de uitrusting van
de gebouwen. Modern, nette lo
kalen, nette WC's en alle appa
ratuur die je maar wensen kunt
voor een school. In de tweede
plaats viel hen de aanwezigheid
van veel mannelijke collega's
op. "In Polen is lesgeven voor
namelijk een vrouwenaangele
genheid. Nog geen tien procent
van de leerkrachten is man. He
laas wordt dat veroorzaakt door
de lage lonen in het onderwijs",
zegt Antczak. Wat hen ook op
viel was dat er voor ieder vak
en goed leerboek aanwezig is.
"Daar zijn wij erg jaloers op.
Door de veranderingen in het
economische systeem hebben
wij dat nog niet. Voor de alge
mene vakken zoals Pools en
aardrijkskunde hebben we wel
goede boeken maar voor de ty
pische beroepsvakken zoals
boekhouden, marketing en wa-
MIDDELBURG - Commissa
ris der Koningin dr. C. Boertien
ontving vanmiddag uit handen
van de voorzitter van het Ko
ninklijk Zeeuwsch Genoot
schap, (KNZG) mr. J. van Ma
rion en de voorzitter van de Ka
mer van Koophandel (KvK) drs.
C. Hartog het eerste exemplaar
van 'De Verenigde Oostindische
Compagnie in Zeeland' door V.
Enthoven.
Auteur Enthoven verrichtte
in 1987 een studie in opdracht
van de KvK in het kader van
het VOC-festival. Het KNZG
achtte de studie uitermate ge
schikt om in haar archiefreeks
te publiceren, terwijl de KvK
het boek als relatiegeschenk wil
gebruiken.
In de 16e eeuw was Lissabon
de Europese stapelmarkt van
specerijen. Door embargomaat
regelen hadden Nederlandse
schepen na 1591 geen toegang
meer tot de Portugese hoofd
stad. De felbegeerde specerijen
waren alleen nog te verkrijgen
via distribiteurs in steden als
Middelburg en Amsterdam, en
dan nog tegen buitensporig
hoge prijzen. Balthasar de Mou-
cheron, vluchteling van Neder
landse afkomst en woonachtig
in Veere, besloot om een vloot
uit te rusten om de specerijen
uit Azie zelf op te halen. Men
probeerde eerst een andere
route dan de Portugezen, maar
dat liep tot drie keer toe op een
mislukking uit. Een vloot onder
leiding van De Houtman lukte
het wel om in 1597 een succes
volle tocht te maken, dit keer
langs de zuidelijke route die de
Portugezen ook bevoeren.
Dat was het startsein voor
een explosieve groei van de
vaart op Azie. De kooplieden in
verschillende steden bundelden
hun krachten. In Middelburg
werd de Middelburgse Compag
nie opgericht, in Veere de
Veerse Compagnie. Samen
vormden zij in 1600 de Ver
enigde Zeeuwse Compagnie om
zo beter het hoofd te kunnen
bieden aan de Amsterdamse
concurrentie. Uit economische
motieven en door de overre
dingskracht van prins Maurits
sloten de verschillende compag
nieën zich bij elkaar aan en
vormden in 1602 de Verenigde
Oostindische Compagnie (VOC).
De VOC telde zes kamers,
waarvan Amsterdam en Zee
land de meeste activiteiten voor
hun rekening namen.
De VOC beleefde haar groot
ste bloei in de eerste helft van
MIDDELBURG - De uitwisseling tussen het Delta
College en de Zespol Handelsschool in Warschau be
gint verder vorm te krijgen. Vorige week brachten di
rectrice Antczak en lerares Duits Golebiewska een
bezoek aan het Delta College om de lesprogramma's
aan een nader onderzoek te onderwerpen. De Poolse
dames gaan een hete zomer tegemoet, want de meege
nomen lesstof moet nog voor aanvang van het nieuwe
schooljaar in het Pools vertaald worden.
de 18e eeuw en veel Zeeuwen,
van weesjongen tot regent, pik
ten daar een graantje van mee,
zo blijkt uit de studie van Ent
hoven. In de hoogtijdagen van
de VOC waren meer dan drie
duizend Zeeuwen, van wie er
duizend in Middelburg woon
den, in dienst van de Compag
nie, die daarmee de grootste
werkgever in Zeeland was. Zij
verwierven in totaal een inko
men van f 160 miljoen. De VOC
zorgde indirect voor nog veel
meer werkgelegenheid. In de
tweede helft van de 18e eeuw
bijvoorbeels leverden gemid
deld 66 bakkers uit Middelburg
brood aan de Compagnie, al
was de kwaliteit van dit
scheepsbrood volgens de anna
len niet om over naar huis te
schrijven.
Enthoven raadpleegde voor
zijn studie onder ander de
Rijksarchieven in Den Haag en
Zeeland, familie-archieven en
een kleine dertig andere publi-
katies. het boek geeft een helder
beeld van de activiteiten van de
VOC en de enorme invloed die
de Compagnie had op het eco
nomische leven in Zeeland en
met name op Walcheren. Geen
wonder dat, volgens Enthoven,
'velen in Zeeland een traan ge
laten hebben' toen deze grote
Een replica op schaal van een VOC-schip - foto archief de scheldebode
werkgever het loodje legde, bijvoorbeeld kreeg naast zijn ligt, benevens vrij bier, zout en
Geen slechte werkgever boven- loon bovendien nog 'een huis zeep'. Kom daar vandaag de
dien: een scheepsbouwmeester éan de werf en vrij brand en dag nog maar eens om!
