Terugblik op Vlissingen
MEDEDELING
Vanaf vrijdag 22 mei in de boekhandel:
Al in een
boerensloot
DE RUITER
Zingen voor Roemenie
J.P.A. Rossël
tandprotheticus
Art-shop
PASTEL
DEMONSTRATIE
Vlissingse archiefsprokkels gebundeld
89e JAARGANG. VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN DE GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN, WESTKAPELLE, ARNEMUIDEN, DOMBURG, MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE
TOTALE OPLAGE: 47.500 EX. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTR. 7-9 VLISSINGEN - TEL. 01184-19910 - POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN.
Privatisering
GOES - „Negen Zeeuwen van Oranje". Dat is de
titel van het vrijdag te verschijnen boek, waarin de
wortels worden blootgelegd van de negen in Zeeland
geboren voetballers, die deze eeuw het allerhoogste in
hun sport hebben bereikt: het Nederlands Elftal.
NIEUWE KUNSTGEBITTEN
Hypnose
BUNKERROUTE
1-
Tragedie
In verband met Hemelvaart zal
De Scheldebode in die week op dinsdag
26 mei a.s. verschijnen.
Advertenties voor deze uitgave dienen uiterlijk
vrijdag 22 mei a.s. om 16.30 uur in ons bezit
te zijn; redactiekopij uiterlijk vrijdag 22 mei om
.11.00 uur.
SCHELDEBODE
Jeugdvoetbal
op Bonedijke
Kampioenschap
scheidsrechters
E SCHELDEBODE.
WOENSDAG
301 M V 20 MEI 1992
VLISSINGEN - De Engelsen
hebben er een term voor: een
'coffee-table book'. Een boek
om op een salontafeltje neer te
leggen en steeds opnieuw op te
pakken om in te bladeren en te
lezen. Zo'n boek is 'Grepen uit
Vlissingens Verleden van Christ
Peters, die ruim tien jaar als ge
meente-archivaris in Vlissingen
werkzaam was. Hij 'sprokkelde'
heel wat wetenswaardigheden
uit de rijke geschiedenis van de
stad bijeen. Deze 'archiefsprok
kels' zijn nu gebundeld in een
prachtig uitgegeven en fraai ge-
illustreerd boek.
De auteur heeft volgens eigen
zeggen geprobeerd prettig lees
bare stukjes te maken voor een
breed publiek. Hij is daar uit
stekend in geslaagd. In elf
hoofdstukken komen evenzo-
vele facetten van de geschiede
nis van Vlissingen aan bod. De
keuze van de onderwerpen is
gevarieerd: van de onstaansge-
schiedenis van Vlissingen en de
geschiedenis van kerk en maat
schappij tot de geschiedenis van
het bedrijfsleven en de rampen
die Vlissingen troffen.
Dat de uitdrukking 'de ge
schiedenis herhaalt zich' geen
loze kreet is, bewijst wel de re
constructie van de plundering
van de stad op 29 september
1787. Door een verslechterde
economische situatie ten ge
volge van de terugval van han
del en scheepvaart onstond een
steeds grotere kloof tussen arm
en rijk. De 'standenstaat',
waarbij de bestuursbaantjes in
handen van een klein aantal
mensen was, die de baantjes bo
vendien in de familie probeer
den te houden, ondervond
steeds meer tegenstand van de
minderbedeelden. De spanning
in de stad ontlaadde zich uit
eindelijk in een golf van ge
weld. Drie dagen lang konden
plunderaars hun gang gaan. Pe
ters vond in het archief onder
andere een ooggetuigeverslag
van een angstige Willem Arents,
die drie gewapende plunderaars
tegenkwam. Hij kon ontkomen
door over een sloot te springen.
Gelukkig waren Arents' bela
gers zo dronken waren dat zij
hem niet konden achtervolgen.
Urenlang hield de arme man
zich nog schuil 'onder een dorn-
bos', nat van het angstzweet en
van de sprong in de sloot.
Het schoonhouden van de
stad door de eeuwen heen kómt
ook aan de orde. Een eeuwigdu
rende zorg voor de overheid,
bang als men was voor besmet
telijke ziekten en brand. Wie
dacht dat privatisering een uit
vinding van deze tijd was, moet
hoofdstuk acht punt 5 maar
eens opslaan: het schoonhouden
van de stad werd tot in de 19e
eeuw verpacht aan particulie
ren. Enerzijds waren de kosten
voor de stad laag en anderzijds
liep men zelf geen risico.
Behalve dergelijke momenten
van herkenning kan de lezer
ook steeds nieuwe ontdekkin
gen doen in 'Grepen in vlissin
gens verleden'. Zoals het voor
die tijd revolutionaire plan om
de toren van de St. Jacobskerk
na de grote brand in 1911 op te
bouwen in beton. Gelukkig ver
dween er ook toen al eens een
plan in een bureaulade.
De geschiedenis herhaalt
zich. Van de geschiedenis kun je
leren. Die twee gezegdes drin
gen zich steeds op bij lezing van
dit boek. Een link met het he
den is moeiteloos gelegd. Een
bewegende dansvloer en licht
shows iets van deze tijd? In de
jaren dertig had hotel Britannia
als eerste in Nederland een 've
rende' dansvloer. Bovendien
was er de mogelijkheid aanwe
zig om voor verschillende kleu-
Een hoofdstuk in 'Grepen uit Vlissingens verleden' is gewijd aan de oorsprong van straatnamen zo
als de Zelkes en het Koopmansvoetpad. Op de foto de Wagenaarstraat, zoals die er in 1900 uit zag.
reffecten te zorgen.
Het probleem van de opvang
van vluchtelingen? Aan het be
gin van de Eerste Wereldoorlog
werd Vlissingen overspoeld met
Belgische vluchtelingen. Nadat
de gemeentevroedvrouw van
Vlissingen midden in de nacht
moest assisteren bij een beval
ling van een Belgische vrouw op
het stationsemplacement, be
sloot zij een moederhuis in te
richten om de ellende van de
vluchtelingen wat te verzach
ten. Een kroniekschrijver die op
boeiende wijze de geschiedenis
van Vlissingen verhaalt? Niets
nieuws onder de zon. In 1912
onthulde burgemeester Buteux
van Oost- en West-Souburg een
borstbeeld van Pieter Louwer-
se, die zich na zijn vroegtijdige
pensionering als onderwijzer -
wegens doofheid- toelegde op
het schrijven van historische
boeken voor de jeugd, zoals
'Vlissinger Michiel' en 'Vlissin
gen 1572'. Zijn boeken werden
veel gelezen. Wie het boek van
Christ Peters eenmaal in han
den heeft gehad weet, dat de
geschiedenis zich weer her
haalt.
„Negen Zeeuwen van Oranje"
Het boek wordt uitgegeven door De Koperen Tuin.
De in Amsterdam bij het dagblad Trouw werkende,
maar in Goes wonende journalist Matty Verkamman,
heeft met zijn collega's Henri van der Steen (Bra
bants Nieuwsblad) en Chris van Nijnatten (Sport In
ternational) het boek geschreven. Verkamman, die
naast een serie statistische werken, eerder de, boeken
„Doping en Sport" (samen met Volkskrantvcollega
Frans van Schoonderwalt), „het Nederlands Elftal,
1905-1989" en (als een der auteurs) „De Kroniek van
de Olympische Spelen" schreef, heeft zich bijna twee
jaar lang verdiept in de Zeeuwse roots van „De Ne
gen". Hoewel in het met tweehonderd, meestal nooit
eerder gepubliceerde foto's verluchte boek, ook ruime
aandacht wordt geschonken aan de interlands van de
betreffende spelers, ligt het accent op de persoonlijke,
soms aangrijpende achtergronden. Mede omdat het
hedendaagse voetbal wordt bedreigd door racisme in
de stadions, hebben de auteurs besloten een kwart
van de auteursrechten van het boek te schenken aan
de Anne Frank Stichting.
De Negen Zeeuwen van
Oranje zijn aardig over de pro
vincie verdeeld. In het jaar 1906
had Toine van Renterghem als
international de primeur voor
Zeeland. Hij werd in 1885 in
Goes geboren. De volgende spe
lers waren Jo Schot (Middel
burg, geboren in 1894), Adri
van Male (Philippine, 1910),
Frans de Munck (Goes, 1922),
Wim van Hanegem (Breskens,
(ADVERTENTIE)
Spec, voor slechtzittende gebitten
en ingevallen gezichten.
REPARATIES: klaar terwijl u wacht
Informatie GRATIS.
Tel. afspraken 01184-14533
H0BEINSTRAT 52-VLISSINGEN
1944), Jan Poortvliet (Amemui-
den, 1955), Adrie Koster (Zie-
rikzee, 1954), Danny Blind
(Oost-Souburg, 1961) en Peter
van Vossen (Zierikzee, 1968).
De laatste speler kwam in
maart van dit jaar onverwacht
in de nationale voetbalploeg te
recht. De volgend seizoen bij de
Belgische topclub Anderlecht
onder contract staande Van
Vossen, diende zich als interna
tional aan op het moment dat
de cover voor het boek - Acht
Zeeuwen van Oranje - al klaar
was.
De schrijvers van 'Negen Zeeuwen van Oranje' met een proefdruk van het vrijdag verschijnende boek. In het midden Matty Verkam
man, links Chris van Nijnatten en rechts Henri van der Steen. foto: Cor Viveen
De twee Goesenaren die het
Nederlands Elftal hebben ge
haald, zijn dus Toine van Ren
terghem en Frans de Munck. In
de speurtocht naar de wortels
van van Renterghem heeft
Matty Verkamman een bijzon
der familieboek aangetroffen.
Het blijkt dat de vader van
Toine bekend stand als „De
Wonderdokter van Goes". Deze
Als de zon wat meer kracht krijgt, dan weet je dat ze weer
komen. De ladingen toeristen. Velen nem^n, als waren ze
slakken, hun eigen huisje mee. De landslakken een caravan,
de waterslakken een boot. Iedereen die in Zeeland is opge
groeid ervaart hun komst bijna als een natuurverschijnsel.
Je leert er mee leven en een Duitser die de weg vraagt
krijgt een vriendelijk 'immer gerade aus' te horen.
Bij steeds meer boerderijen is de hofwei niet langer
bevolkt met koeien. Nee, de boer houdt kampeerders
op z'n wei, dat levert meer geld op. Het aantal men
sen dat gedurende de zomermaanden Zeeland be
zoekt is in sommige delen zelfs het viervoudige van
de vaste bevolking. Zo veel mensen op een kleine
oppervlakte, dat vraagt om organisatie. Zo worden
er elk jaar weer nieuwe plannen gemaakt om de toe
rist te lokken, te vermaken en vooral om aan de toe
rist te verdienen. Onlangs las ik dat er plannen be
staan voor een bunkerroute. Laat ik nu gedacht
hebben dat zo'n route langs de kust al vele jaren be
stond! De route is lopend, fietsend, of met de auto te
volgen. Om de paar honderd meter markeren vlag
gen en uithangborden de route. Duidelijk geven ze
aan waar en wat er gebunkerd kan worden. Friet,
ijs, bier en warme vis (na tweehonderd meter links)
Bert de Mol
V
•u
,5.
vader, dr. Albert Willem van
Renterghem, was in Nederland
de eerste arts die patiënten on
der hypnose behandelde. De be
roemde schrijver/arts Frederik
van Eeden kwam tegen het
einde van de negentiende eeuw
naar Goes teneinde van Ren
terghem in actie te zien met zijn
„hypnose-wonderen" die hij
verrichtte in het pand aan de
Grote Markt, waar nu Foto Ver-
schoore is gevestigd. Albert
Willem van Renterghem blijkt
zijn leven en werken te hebben
vastgelegd in een vijftienhon
derd bladzijden omvattende
autobiografie, die onder meer
een fascinerend beeld van het
Goes in de tweede helft van de
negentiende eeuw geeft. Frede
rik van Eeden raakte diep on
der de indruk van van Renterg
hem en haalde hem over „niet
langer in het verre Goes te ve
geteren". De twee artsen sticht
ten in Amsterdam de eerste Ne
derlandse kliniek voor „hypno
tische psychotherapie".
Ook van de tweede Goese-
naar die Oranje haalde, de be
roemde keeper Frans de Munck,
zijn de roots blootgelegd. De
Munck, die in het begin van de
jaren vijftig als „Zwarte Pan
ter" grote bekendheid genoot,
heeft een Belgische achter
grond. In het boek is onder an
dere een leerlingenlijst opgeno
men - met namen en adressen -
van de eerste klas van de lagere
school aan de Goese Beesten
markt in 1929.
Van alle negen spelers zijn
trouwens de foto's van hun ge
boortehuis afgedrukt. Van de
Munck betreft dat een foto van
de al lang niet meer bestaande
Westerstraat in Goes.
Aangrijpend is het hoofdstuk
over de „Tweede Zeeuw van
Oranje", Jo Schot uit Middel
burg. Deze midvoor werd in
1920 door de MV AV Middel
burg na moeilijkheden ge
royeerd. Hij vierde nadien
triomfen bij NAC uit Breda. Jo
Schot had een moeilijk leven.
Hij werd in 1894 als kind van
een uit Tholen afkomstige onge
huwde moeder geboren. Als
jonge jongen kwam hij in Mid
delburg in het Armweeshuis te
recht. Kort na zijn eerste inter
land in 1922, kwam hij op een
tragische manier om het leven.
Loodgieter Jo maakte een dode
lijke val van de Koorkerk bij de
Abdijgebouwen.
Adri van Male was in de ja
ren dertig tien jaar lang de
doelman van Feijenoord en het
Nederlands Elftal. Hij was later
in Rotterdam als opbouwwer
ker actief voor de Partij van de
Arbeid. Met Zeeland bleef Van
Male een zeer speciale band
voelen. Hij bracht zijn vakan
ties door in Zeeuws-Vlaanderen
en na zijn pensioen verhuisde
hij van Rotterdam naar Middel
burg. Deze sympathieke vertel
ler overleed tijdens de produc
tie van „Negen Zeeuwen van
Oranje".
De beroemdste Zeeuw van
Oranje, Wim van Hanegem,
heeft de meest dramatische
achtergrond. Willem werd op 20
februari 1944 in Breskens gebo
ren. Zeven maanden, later be
hoorden veel familieleden tot de
199 slachtoffers van het gruwe
lijke bombardement op Bres
kens. Onder de doden bevonden
zich onder andere de vader en
een broertje van Willem. Na
maandenlange speurtochten
heeft Verkamman een opmerke
lijke familie-tragedie kunnen
reconstrueren. Het blijkt dat de
vader van Willem, Lo van Ha
negem, een negen maanden
oude baby het leven heeft ge
red. Lo van Hanegem heeft tij
dens het helse bombardement
die baby met zijn lichaam be
schermd. Het jongetje - hij is
thans als kankerspecialist aan
het Radboudziekenhuis in Nij
megen verbonden - bracht het
er zonder een schrammetje van
af. Hij lag onder het lichaam
van zijn redder, die door een
bomscherf werd getroffen en op
slag dood was.
In het door vormgeefster
Trudi Warns fraai uitgevoerde
„Negen Zeeuwen van Oranje",
hebben ook de meer recente in
ternationals Jan Poortvliet,
Danny Blind en Peter van Vos
sen hun.persoonlijke levensver
halen verteld. Danny Blind
praat over zijn zeer sportvrien-
delijke lagere school in Oost-
Souburg, over zijn Molukse
vriendjes op het voetbalveld en
tevens over een tragische erva
ring in zijn jeugd.
Jan Poortvliet doet uit de
doeken hoe hij als tiener in Ar-
nemuiden werd geconfronteerd
met een dominee die hem vanaf
de kansel wilde afhouden van
voetballen op de Dag des Hee-
ren. Deze predikant blijkt in
tussen zelf op zondag te spor
ten. De uit een oud-gerefor
meerd gezin afkomstige Peter
van Vossen vertelt hoe hij in
dertijd bij de v.v. Zierikzee stie
kem op zondag voetbalde en als
jonge jongen brak met de religie
van zijn ouders. Het neemt niet
weg dat van Vossen in termen
van louter respect over zijn
ouders praat. Van Adrie Koster
is de unieke foto in het boek op
genomen waarop te zien is, hoe
een amateur met een „dood
schop" een einde aan zijn loop
baan als voetballer maakt.
Negen Zeeuwen van Oranje. Uit
gever: De Koperen Tuin, Goes.
Auteurs: Matty Verkamman, Chris
van Nijnatten, Henri van der Steen.
Vanaf 22 mei verkrijgbaar in elke
boekhandel. Prijs: 34,50.
Sloten vind je in het Zeeuwse landschap in
allerlei maten en soorten, Van kanaal-ach-
tige rechttoe-rechtaan watergangen tot van
die heerlijk ouderwets kronkelende slootjes,
en de bevolking van al die watertjes varieert
navenant. Kikkers, padden en salamanders,
stekelbaarsjes en schaatsenrijders; ze heb
ben allemaal hun vaste plekje waar ze jaar
in jaar uit aan te treffen zijn, terwijl je ze
honderd meter verder tevergeefs zoekt. Het
heeft allemaal te maken met de eigenschap
pen van het water of een dier of plant zich
ergens thuisvoelt. In het Zeeuwse is het
vaak het zoutgehalte van een sloot wat voor een belangrijk
deel bepaalt hoe de bevolking is samengesteld. Verreweg de
meeste sloten hebben een min of meer brak karakter. Soms
komt dat door kwelwater wat onder de dijken door sijpelt,
maar veel vaker is het zoute veen in de ondergrond de bron
waar het zout vandaan komt. In allebei de gevallen is het
'zout in ieder geval afkomstig uit het zeewater. Wat dat be
treft verloochent het Zeeuws landschap haar afkomst niet.
Maar er is nog een andere herinnering aan het zilte verle
den. Veel sloten kenmerken zich door een bochtig verloop.
Dat zijn oude getijdekreken die, nadat nieuw land was in-,
gepolderd, in gebruik genomen werden als perceelsschei
ding. Wat er in de loop der eeuwen ook allemaal verander
de, die oude grenzen bleven vaak intact en nog steeds zijn
ze heel bepalend voor het gezicht van het Zeeuwse land
schap. Het is een erfenis om zuinig op te zijn.
(ADVERTENTIE)
organiseert op 22 mei een grote
Marianne Colijn is van 14.00-17.30 en
van 19.00-21.00 uur in onze zaak aan
wezig om het pasteitekenen te demon
streren.
Deze dag kunt u profiteren van enkele
leuke aanbiedingen waaronder:
Ingres bloks: 24x30
van 13.70 voor 10.75
30x40 47 nr
van 22.80 voor 17.95
Schmincke pastels:
1 houten kist, inhoud naar keuze:
landschap, portret, algemeen
15 pastels n
van 61.50 voor 49.50
Sanslix pastelkarton
van Schmincke,
per vei 9.50
Paul Krugerstraat 61
Vlissingen
Tel. 01184-12733
VLISSINGEN - Zater
dag 23 mei houdt de s.v.
Walcheren een jeugdvoet-
baltoernooi voor C-junio-
ren, D-, E-, en F-pupillen.
Aan het toernooi nemen 23
verenigingen deel. In to
taal zullen er zaterdag on
geveer 375 voetballertjes
aan het werk gaan op de
sportvelden van het sport
park Bonedijke aan de
Olympiaweg. Het eerste
fluitsignaal klinkt om tien
uur en het laatste wordt
rond half vijf verwacht.
De deelnemende vereni
gingen zijn: Flakkee, Wip-
polder, Kloetinge, Kapelle,
Hontenisse, Amemuiden,
A.Z.V.V., Aardenburg,
Hansweertse boys, Kwa-
dendamme, Serooskerke,
S.S.V.'65., Spui, Zaam-
slag, Apollo, Goes, D.F.'S-,
LeBo, Biervliet, Nieuw-
dorp en Zierikzee.
VLISSINGEN - Drie Wal-
cherse koren geven op 23 mei
om 20.00 uur een gezamenlijk
concert in de St. Jacobskerk. De
opbrengst van de collecte is be
stemd voor een ziekenhuis in de
Roemeense stad Baraolt, dat in
1990 werd geadopteerd door de
Christelijk Gereformeerde Kerk
in Goes.
Het interkerkelijk mannen
koor 'Comt nu met Sangh', dat
in september zeven jaar bestaat,
nodigde de 'Koorgroep Walche
ren' en 'De jonge zangers Vlis
singen' uit voor dit concert. De
ongeveer 360 zangers en zange
ressen worden begeleid door or
ganist Jan Wisse. De koorzang
wordt afgewisseld met samen
zang.
Twee jaar geleden ging voor
het eerst een groep mensen naar
het ziekenhuis in Baraolt, dat
ligt in het Hongaarstalige ge
deelte van Roemenie, Transsyl-
vanie. Zij troffen een zieken
huis in desolate toestand aan.
Weinig of geen apparatuur, ver
sleten matrassen en een ouder
wets met hout gestookt fornuis
om het eten voor de patiënten
klaar te maken.
Vorig jaar slaagde een groep
vrijwilligers erin om in enkele
weken de kraamafdeling en de
keuken een grondige opknap
beurt te geven. Dit jaar staat
renovatie van de kinderafdeling
en de wasserette op het pro
gramma.
Daarvoor zijn voor vijftigdui
zend gulden aan materialen en
gereedschappen nodig. Een ex
tra kostenfactor is dat alles
vanuit Nederland meegenomen
moet worden. De totale renova
tie neemt zeker nog enkele ja
ren in beslag.
VLISSINGEN - Zondag 24
mei wordt op het sportpark Bo
nedijke het kampioenschap
Zuid I voor scheidsrechtets ge
houden.
De organisatie van dit kam
pioenschap is dit jaar in handen
van de scheidsrechtersvereni-
ging (C.O.V.S.-) Walcheren.
Deelnemers zijn 14 C.O.V.S.-
verenigingen uit Brabant en
Zeeland.
Om half 10 starten de poule
wedstrijden in 3 poules. Vervol
gens zijn er vanaf 14.00 uur
kruisfinales en finales. De deel
nemende C.O.V.S.-verenigingen
zijn: Noord en Zuid Beveland,
Zeeuws Vlaanderen, Pergen op
Zoom, Den Bosch, Langstraat,
Tilburg, Oss/Uden, Valkens-
waard, de Betuwe, Breda, Box-
meer/Cuijk, Roosendaal, Eind
hoven en Walcheren. De win
naar van dit toernooi plaatst
zich voor de landelijke finale.
