Jamaicaanse reggae-topper
speelt op Zeeuwse popdag
Kerstboom symbool van huiselijkheid
D
Kerstconcerten
Zeeuwse Koorschool
J.P.A. Rossël
tandprotheticus
DE STEM
MEDEDELING
de Ruiter.
S.P.D.
Broekhuis
TROUW-
BEURS
SHOWS
Forse prijsstijging ten opzichte van vorige jaren
M V 301
w#*4.
32-Kanaals
geluidsinstallatie
captenzorg
Kerstspar
Schaarste
Sage
NIEUWE KUNSTGEBITTEN
Heidens
[JE SCHELDEBODE
De leukste boeken
voor onder de boom
vindt u bij
Libris boekhandel
Van Boeken
krijg je nooit
genoeg!!
de RUITER
H.M.0. Postbus 1663
4700 BR Roosendaal
KERST-
SHOW
Streekziekenhuis Walcheren
vrijdag 27 december 1991
Zondag 5 jan. 1992
in Leysdream te Roosendaal
kaartverkoop 15.- voorverkoop 10.-
Het NIPO zoekt medewerkers voor
een vervoersonderzoek in
MIDDELBURG
^DECEMBER 199"
ESCHELDEBODE
VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS OP WALCHEREN. 38e JAARGANG. OPLAGE: EDITIE VLISSINGEN 24.000 EX. GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN EN WESTKAPELLE. EDITIE MIDDELBURG: 23 100 EX GEMEENTEN- ARNEMUIDEN
DOMBURG. MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTRAAT 7-9 - VLISSINGEN - TEL. 01184-19910 - POSTADRES: POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN
m ¥4 T\ f111 rn/1 rvJ_ 1_ JJ Unnxrl O O Vnnnnln ■■>{1 r
MIDDELBURG - Op de pos
ter van de Zeeuwse Popdag
1991 rijst de leeuw op uit het
geel, rood en groen: de kleuren
die onverbrekelijk verbonden
zijn met de reggae. Reggaeklan-
ken voeren dit jaar de boven
toon op de jaarlijkse terugke
rende popdag, waar Zeeuwse
bands zich kunnen presenteren
aan een groter publiek. De ver
rassing van de avond is de be
roemde Jamaicaanse reggae-
band Yellowman. Leadzanger
Winston Foster, een Jamai
caanse albino -vandaar de
naam 'yellowman'- wordt ook
wel de kroonprins van de legen
darische Bob Marley genoemd.
Een andere publiekstrekker is
de Zeeuwse reggacband Dasjan,
die onlangs de voorronde voor
de Grote Prijs van Nederland
won. Behalve de reggae krijgen
ondermeer hard-rock, Turks-
folkloristische muziek en house
alle aandacht. De Zeeuwse Pop
dag, al jaren georganiseerd door
het Open Jongerencentrum
Midgard in Middelburg, vindt
dit jaar voor het eerst plaats in
de Middelburgse schouwburg.
"De ruimte hier in Midgard
werd te klein", zegt een van de
beroepskrachten van het Open
Jongerencentrum, Peter Remijn.
"Vorig jaar hebben we dat nog
geprobeerd op te vangen door
het programma uit te smeren
over twee dagen, maar dat was
geen goede oplossing. Een grote
tent ergens neerzetten was ook
niet haalbaar. Met subsidie van
de gemeente Middelburg en de
provincie kunnen we het dit
jaar voor het eerst in de
schouwburg houden."
In het kantoortje van Mid
gard hangt een groot schema
van de organisatie van de dag.
Meer dan 50 vrijwilligers wer
ken mee om er een succes van te
maken. De optredens van de
Zeeuwse groepen vinden beur
telings in de grote zaal en in de
foyer plaats, waardoor het pro
gramma een non-stop karakter
krijgt.
"In de grote zaal mag niet ge
rookt worden en er mogen ook
geen consumpties mee naar bin
nen genomen worden", bena
drukt Remijn. "Daar moeten we
streng de hand aan houden. Het
was een van de voorwaarden,
waarop we de schouwburg kon
den huren."
Voor de gelenheid is een 32-
kanaals geluidsinstallatie ge
huurd. 32-Kanaals wil zeggen
dat er 32 ingangen zijn om de
muziekapparatuur op de ge
luidsinstallatie aan te sluiten.
Professionele geluidstechnici
zijn aanwezig om de Zeeuwse
bands -waar nodig- een handje
te helpen. Voor de meeste bands
is het een unieke kans om eens
met dergelijke apparatuur op te
treden. In de foyer, waar het
tweede podium komt, hebben
de bands de beschikking over
de 12-kanaals installatie die
normaliter in Midgard staat.
"Beginnende bands kunnen
van de beschikbare ruimte en
apparatuur in Midgard gebruik
maken om te oefenen", zegt Pe
ter Remijn. "Wel na afspraak,
want op dit moment zit het
vol."
Ook andere activiteiten bin-
'nen Midgard lopen goed sinds
het beleid in 1990 veranderde.
"Voordat mijn collega Wilbert
Mingele en ik aangesteld wer
den, was het beheer in handen
van de bezoekers, maar dat
werkte niet. Nu de zaken wat
beter gecoördineerd worden, is
merkbaar dat de sfeer beter
wordt. Er gebeurt hier van al
les. Bar-ontmoetingsactivitei-
ten, toneel, jamsessies. Als de'
De Middelburgse band Distress is een van de deelnemers aan de Zeeuwse popdag
sfeer goed is, kan er ook meer."
Een goed voorbeeld van wat
er kan is de poster voor de
Zeeuwse Popdag. Het was met
de beschikbare middelen denk
baar geweest om naar een druk
kerij te gaan. Remijn: "Dan
hadden we voor hetzelfde geld
meer posters in meer formaten
gehad. Nu zijn ze in ons jonge
rencentrum gemaakt door vrij
willigers. De oplage is minder
groot, maar het resultaat is
prachtig en zeker zo doeltref
fend." Wie de poster gezien
heeft moet het daarmee eens
zijn.
De Zeeuwse Popdag in de
Middelburgse schouwburg be
gint 20 december om 17.00 uur
en duurt tot 24.00 uur. Kaarten
a f 15,00 zijn verktijgbaar bij de
Free Record Shops in Goes,
Vlissingen en Middelburg en bij
het Open Jongerencentrum
Midgard. Indien nog voorradig
ook verkrijgbaar op de dag zelf
bij de schouwburg voor f 17,50.
De deelnemende bands zijn:
Distress, Deniz, The Passenger,
Morbid Zone, Dasjan, M.I.G., A
nr 1, Duo Top 100 en Yellow
man.
door Jaap Klein
MIDDELBURG - Onlangs was ik in de Belgische
Ardennen getuige van een grappig voorval. Het stadje
Eupen wilde, zoals elk jaar, een kerstboom neerzetten
op het marktplein voor de kerk, en had daartoe een
handelaar verzocht een boom uit te zoeken. Toevallig
had deze nog een mooie staan tegen een zacht prijsje
maar dan moest de gemeente er wel zelf om komen.
Dat was geen probleem. Op zaterdagmorgen togen
twee gemeentewerkers met een wagentje naar de
handelaar. Het gat in het marktplein was al gegraven
en de verlichting lag klaar dus lang kon het niet du
ren. Totdat de twee bij de handelaar aankwamen.
Het boompje dat klaar lag was zeker een meter of
tien lang en twee vrachtwagens breed. De ambtena
ren gaven de moed niet op en bestelden in allerijl een
vrachtwagen met chauffeur. De kerstboom moest
schuin over de platte laadbak worden gelegd en stak
er aan alle kanten meters uit. Zo trok het gevaarte
richting centrum van Eupen.
Op het moment dat ik getuige
werd van dit schouwspel was
het transport door de stad on
geveer halfweg en zat de
vrachtauto klem in een straat
met aan weerszijden gepar
keerde auto's, waarvan som
mige al enigszins beschadigd
waren. De ambtenaren probeer
den wanhopig het tegemoetko
mende verkeer tegen te houden
en om te leiden maar hadden
daar zo te zien weinig ervaring
in.
Achter de vrachtwagen te
kende zich een groeiende rij
auto's af. Van die kant zag men
waarschijnlijk niet veel meer
dan een omgevallen kerstboom
midden op de weg. Op de trot
toirs verzamelde zich langza
merhand een massa geamu
seerde toeschouwers die de ge
meentewerkers met bijtend sar
casme en hoongelach verder de
put in hielpen.
De vrachtwagen ondertussen
kon alleen nog vooruit langs de
geparkeerde auto's die zeker
niet ongeschonden zouden blij
ven. Ik was zelf vanuit het cen
trum komen rijden en kon nog
net een zijstraat inslaan. Van
daaruit kon ik het schouwspel
prachtig overzien. Ik schatte de
afstand tot het centrum nog ze
ker twee kilometer met sterk
stijgende en steeds smaller wor
dende straten, smaller nog dan
de straat waar de vrachtauto
zich nu met moeite doorwurm
de. Omdat ik tijdig bij een af
spraak moest zijn, weet ik niet
wat er verder met het transport
gebeurd is. Zodra de kerstboom
met moeite gepasseerd was ben
ik doorgereden. Het laatste
beeld was dat van de zwetende
gemeentewerkers en een nu
bijna hossende menigte toe
schouwers. Ik betwijfel of de
boom ooit op het marktplein is
aangekomen danwel tussentijds
in stukken is gezaagd door een
dankbare Eupenaar met open
haard-faciliteiten.
Bovenstaand voorbeeld geeft
al aan dat de kerstboom geen
makkelijk te vervoeren boom is.
Te groot voor in de auto, on
handig op de fiets, wie kent niet
dat beeld van met de boom
worstelende mensen. Het weer
houdt echter de mensen er niet
van elk jaar weer een kerst
boom te kopen. In alle soorten
en maten gaan ze over de toon
bank, bomen met of zonder
kluit, luxe bomen, huurbomen,
kunstkerstbomen etc. Volgens
het Produktschap voor Sierge
wassen in Den Haag treedt er
daarbij een verschuiving op in
de voorkeur van de consument.
De traditionele kerstspar maakt
bij tuincentra steeds meer
plaats voor exclusieve soorten
als de Servische spar, de Nord-
mannspar of de Koreaanse spar.
Deze bomen vallen minder snel
uit dan fijnsparren maar zijn
schaarser en daarmee duurder,
tot soms boven de 60 gulden.
Hoeveel kerstbomen er per
jaar verkocht worden, wordt
volgens het Produktschap niet
geregistreerd maar geschat
wordt dat 70% van de huishou
dens een kerstboom in huis
heeft. De verkoop van kerstbo
men lijkt elk jaar eerder te be
ginnen. Voor Sinterklaas wer
den de eerste bomen al gesigna
leerd. In de Ardennen reden
rond die tijd de eerste vracht
wagens vol kerstbomen naar de
tuincentra in binnen- en bui
tenland.
Ook Tonny Leynse uit Mid
delburg importeert z'n kerstbo
men uit de Ardennen, al rijdt
hij er zelf om. Dat gaat al 35
jaar zo want ook z'n vader deed
dat. Leynse voert zo'n 30 tot 40
duizend bomen in bestemd voor
de Nederlandse markt. Daarvan
gaan er 20 duizend naar Zee
land. Hij importeert alleen de
gewone kerstspar. Dit jaar is er
een forse prijsstijging geweest.
„De kerstbomen", vertelt
Leynse, „zijn jarenlang voor de
zelfde prijs verkocht. Daardoor
verdiende de teler weinig geld
en ging minder aanplanten. De
vraag bleef echter stijgen waar
door er een schaarste ontstond.
Het bebrek aan bomen werd
nog groter omdat ook landen
als Italië, Spanje en Engeland
zich op de markt begaven.
Voordien gebruikten ze daar
meer kunstkerstbomen of an
dere soorten, maar langzamer
hand schakelen ze steeds meer
over op de traditionele kerst
boom". Hoewel de transporten
naar Engeland al rond half no
vember beginnen wacht Leynse
tot begin december, om ze zo
„vers" mogelijk af te leveren.
haald door edellieden of koop
lui die contact met Duitsland
hadden. De import verliep niet
zonder slag of stoot want zowel
katholieken als rechtzinnig pro
testanten hadden aanvankelijk
bezwaren. De eersten be
schouwden de boom als protes
tants en hielden het bij hun
kerststalletje, de laatsten ver
oordeelden de boom als zijnde
onbijbels en heidens. Later ver
dwenen deze bezwaren.
De verkoop van kerstbomen is dit jaar vroeg begonnen
De vroege vorstperiode in de
cember is nadelig voor de kwa
liteit van de boom. „De kerst
boom heeft nadat hij omge
zaagd is een vochtige lucht no
dig om langer goed te blijven.
Door het droge vriesweer vallen
de naalden veel sneller uit", al
dus Leynse.
De heer Joziasse van tuincen
trum Intratuin in Koudekerke
kan bovenstaande bevestigen,
maar geeft nog een andere re
den voor de mindere kwaliteit.
„In april, wanneer de sparren
beginnen uit te lopen, is er nog
nachtvorst geweest waardoor
de topjes bevroren zijn en de
bomen veel schade hebben gele
den. Bovendien kunt u zich de
schok voorstellen van een boom
die zo uit de vrieskou in een
warme kamer van 20 graden
wordt gezet". Joziasse impor
teert 90% van de bomen uit De
nemarken. Hoewel hij niet
kwijt wil hoeveel bomen hij
precies verkoopt, geeft hij aan
dat dit in de duizenden loopt.
Vooral de kerstspar maar ook
de zgn. Nobilus-bomen zoals de
blauwspar, die veel minder of
niet uitvallen. En steeds meer
bomen met kluit. Joziasse vindt
de prijsstijging van dit jaar niet
meer dan normaal. Hij spreekt
van een inhaaleffect. „De laat
ste jaren zijn de mensen eigen
lijk verwend geweest. Overal
stegen de kosten behalve voor
de kerstbomen. Dit jaar ligt de
prijs gemiddeld 5 gulden hoger
maar bezien over een termijn
van 5 jaar waarin de prijs niet
is gestegen valt die verhoging
dus nogal mee.
De kerstbomen kosten dit
jaar tussen de 17,50 en 22,50.
En dat is logisch als je ziet wat
voor werk aan zo'n boom vast
zit. De teelt zelf duurt al 5 of 6
jaar en in die tussentijd moet
hij verzorgd worden. Daarna
moet hij worden gezaagd, uit de
bossen gesleept, opgeladen, ver
voerd, afgeladen en verkocht.
Daar zijn heel wat mensen mee
bezig die ook allemaal betaald
moeten worden. Maar eerlijk
gezegd hoor ik ook geen kla
gende mensen".
Jan Pouwelse van tuincen
trum Pouwelse in Vlissingen
wijt de prijsstijging aan schaar
ste. Vooral de late nachtvorst
van april heeft de bomen geen
goed gedaan. De kwaliteit is
duidelijk minder dan andere ja-
ADVERTENTIE)
Spec, voor slechtzittende gebitten
en ingevallen gezichten
REPARATIES: klaar terwijl u wacht
Informatie GRATIS
Tel. afspraken 01184-14533
H0BEINSTRAAT 52-VLISSINGEN
- FOTO: ARCHIEF DE SCHELDEBODE
ren, volgens Pouwelse. „Het is
een open boom", zegt hij, en
„de boom is vrij dun", termen
om de slechte kwaliteit weer te
geven. Pouwelse is bovendien
de enige die het slechte milieu
als een van de boosdoeners aan
wijst, vooral de zure regen is
funest. Pouwelse krijgt z'n bo
men uit Luxemburg. Hij ver
koopt naast de gewone fijnspar
ook de Servische spar en de
blauwspar. Hij merkt een sterke
stijging in de vraag naar luxere
bomen, een toename van 30 a
40% per jaar.
Obk al heeft het gebruik van
de kerstboom de huiskamer
veroverd, toch kent men deze
gewoonte nog niet zo lang in
Nederland. De berichten daar
over spreken zich tegen maar
zeker is wel dat de eerste kerst
bomen aan het begin van deze
eeuw de burgermilieus binnen
kwamen. Andere bronnen zeg
gen dat het gebruik ervan al
veel langer teruggaat en dat de
kerstboom in het midden van de
vorige eeuw zijn intrede deed in
navolging van onze oosterbu
ren. Maar ook daar was de
boom een tamelijk recent ver
schijnsel; hij is getraceerd tot
1600 in Straatsburg, maar was.
pas in de 18e eeuw zo algemeen
dat men van een gebruik kon
spreken. Vermoedelijk hebben
Duitse immigranten hem hier
ingevoerd of is hij hierheen ge-
Waarom versiert en verlicht
men de kerstboom eigenlijk?
Ook daar zijn de bronnen niet
duidelijk over. Een legende uit
Saksen vertelt het verhaal van
de christenprediker Winfried,
die in 725 een bende woestelin
gen zou hebben ontmoet die een
kind aan hun god Thor wilden
offeren, aan de voet van een aan
die godheid gewijde, reusach
tige eik. Winfried, die later Bo-
nifatius werd genoemd, redde
het kind en hakte tot ieders ver
bazing de eik om. Met het hout
bouwde hij daar een kapel. De
legende vertelt dat op de plek
waar de eik stond, een jonge
spar begon te groeien. Toen zou
Winfried hebben verklaard:
„Van nu af zal de spar, die met
zijn takken naar de hemel wijst,
een heilige boom zijn!" Of dit
verhaal waar is kunnen we in
het midden laten. Het is wel zo
dat heidenen aan bomen een
goddelijke eer bewezen en het
kerstboomgebruik kan daar een
overblijfsel van zijn. Ik zeg met
opzet „kan" want volgens de
huidige theorieën is de kerst
boom daar een te jong ver
schijnsel voor.
Volgens volksdeskundige J.J.
Voskuil is de kerstboom gewoon
een symbool van de nieuwe hui
selijkheid. Het is gezellig om er
bij te zitten en zo men christe
lijk is liedjes te zingen. De ver
lichting in de boom geeft een
feestelijke en warme uitstra
ling. Het gekke is dat de versie
ringen en verlichting er meteen
al in zaten toen de boom in Ne
derland werd geïntroduceerd.
Dat moet dus bij de oosterburen
Ook zo zijn geweest en nergens
staat waar die het vandaan
hadden. Een oud-Nederlands
gedichtje gaf dat al aan: „Hij
maakt er nu een kerstboom van,
en siert hem op zoveel hij kan.
Met lichtjes en met suikergoed,
gelijk men dit in Duitsland
doet". Maar waarom? Waar
schijnlijk voor de gezelligheid.
De kerstboom is vaak een
droef lot beschoren. Van de bo
men met kluit, die daarvoor
speciaal worden gestoken, over
leeft ongeveer de helft. Dat zou
meer kunnen zijn als de mensen
wat zachtzinniger met de boom
omsprongen. Een boom die van
uit een warme woonkamer di
rect in de vrieskou wordt terug-
geplant, heeft weinig kans van
overleven. De gezaagde bomen
zijn een erger lot beschoren. Als
dank voor de gezelligheid tij
dens de feestdagen belandt de
boom vaak op de brandstapel.
Of zoals het oud-Nederlands
rijmpje zegt: „Daar ligt nu 't
boompje in den hof, bij asch en
vuilnis, zand en stof. Door nie
mand wordt zijn lot benijd. En
weg is al zijn heerlijkheid".
GOES - Een 37 jaar oude tra
ditie van de Zeeuwse Koor
school zijn de jaarlijkse Kerst
concerten. Ook dit jaar zijn er
weer drie Kerstconcerten te be
luisteren van de Koorschool.
Naast het concert op tweede
Kerstdag in de H. Maria Mag-
dalenakerk te Goes, is er op
zondag 22 december een con
cert in de Nieuwe Kerk te Mid
delburg en zingt de Koorschool
ook nog in Yerseke op vrijdag
20 december.
Gezien de overweldigende be
langstelling die er vorig jaar in
Middelburg was voor het Kerst
concert van de Zeeuwse Koor
school dat in de Koorkerk werd
gegeven, is besloten dit jaar ge
bruikte maken van de Nieuwe
Kerk, die meer ruimte biedt.
Bezoekers kunnen via het Ab
dijplein en de Kloostergangen
naar de Nieuwe Kerk gaan.
Beide concerten beginnen om
half vier, de kerken gaan open
om drie uur.
Het concert in de Hervormde
kerk van Yerseke begint om
19.30 uur. Dit kerstconcert
wordt gegeven onder auspin-
ciën van de Rabobank.
(ADVERTENTIES)
VOOR MEER INFORMATIE
In de weken waarin Kerstmis en
Nieuwjaar vallen, zal
op maandag verschijnen.
Advertenties voor de uitgave van
maandag 30 december a.s.
dienen uiterlijk maandag 23
december om 17.00 uur in ons
bezit te zijn; redactiekopij uiterlijk
dinsdag 24 december om 12.00
uur.
Geopend: maandag t/m vrij
dag van 09.00-12.30 uur en
van 13.30-18.00 uur, zaterdag
van 09.00-17.00 uur.
Vrijdagavond koopavond
Paul Krugerstraat 55-57
4382 MB Vlissingen
Tel. 01184-12733
Eenjarige dagopleiding
op 20,21 en 22
december.
Zie onze advertentie
elders in dit blad.
KLOKKENMAKERU
Sinds 1953
NtóBrtÊtfdb OTDOMV
ióokk+otp9Cm*tzmmk
Kerkstraat S-13. Tel. (01670) 63385
4651 BA STEENBERGEN
zullen op beide lokaties van het Streekziekenhuis Walcheren
de poliklinieken, administratieve afdelingen, laboratorium en
röntgenafdeling gesloten zijn.
Lokatie Vlissingen: Koudekerkseweg 88
Lokatie Middelburg: Noordpoortplein 2
Korrespondenlie-adres:
Postbus 640, 4330 AP Middelburg.
Reserveer nu: Raadhuisstraat, Roosendaal
01650-43963
Veemarktstraat, Breda.
076-211845
Gedurende de hele maand februari 1992 houdt
het NIPO in Middelburg een onderzoek onder
buspassagiers.
Hiervoor zoeken wij medewerkers (m/v) van
21 jaar of ouder die in de bus passagiers tellen
en hen tijdens de busrit enkele vragen stellen.
Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in
diensten van telkens ca. 4 uur, ook gedurende
de weekends. De honorering geschiedt op
basis van uurtarief. Aan de werkzaamheden
zal een instructie voorafgaan.
Bent u geïnteresseerd in deze werkzaamheden
en heeft u gedurende de maand februari een
aantal dagen of delen van dagen beschikbaar,
belt u dan naar mw. J. Meijers
telefoon: (01180) - 39793 (ook 's avonds).
Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie en het marktonderzoek b.v.