i
Walcherse joden werken aan de toekomst
Zeeuwen sportief de meimaand door
Peuters krijgen speelhuisje
HAV1*
Knuuï
D
Open dag in
Popkensburg
MEDEDELING
TENTOONSTELLING IN GROTE KERK OVER
DE GESCHIEDENIS VAN DE JODEN OP WALCHEREN
SPORTMAAND FEESTELIJK VAN START IN SPORTCENTRUM GOES
Verenigingswedstrijden
van de Zeeuwse turners
Omloop van het
Veerse Meer
UW REIS WAAR 00K
NAAR TOE BEGINT MET
EEN KOFFERAANBIEDING
VAN BIJOU
eDELSEY
DELSEY REISKOFFERS
PROMOTIE-UITVOERING
199.-
179.-
99.-
Broekhuis
NIET BEZORGD?
BEL 01184-19910
LET OP
de Ruiter
Libris.liii]C(inii)leteB(iJ;hajidcl
Joodse begraaf
plaatsen
De toekomst
Programma
UW SCHELDEBODE
Bestuurswisseling
DE SCHELDEBODE
WOENSDAG
1 MEI 1991
301
E SCHELDEBOD
VERSCHIJNT WEKELIJKS GRATIS HUIS-AAN-HUIS OP WALCHEREN. 38e JAARGANG. OPLAGE: EDITIE VLISSINGEN 24.000 EX. GEMEENTEN: VALKENISSE, VLISSINGEN EN WESTKAPELLE. EDITIE MIDDELBURG: 23.100 EX GEMEENTFN ARNFMI linFM
DOMBURG, MARIEKERKE, MIDDELBURG EN VEERE. DE SCHELDEBODE IS EEN UITGAVE VAN DE STEM WEEKBLADEN. KANTOOR: SCHELDESTRAAT 7-9 - VLISSINGEN - TEL. 01184-19910 - POSTADRES: POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN
VEERE - Tot en met 27 okto
ber is in de Grote Kerk van
Vcere een tentoonstelling te be
zichtigen over de geschiedenis
van de joden op Walcheren en
in het bijzonder in Middelburg.
Daarmee presenteert zich de
Stichting Synagoge Middelburg
voor de tweede maal met een
expositie in de Grote Kerk. Op
een aantal panelen in één van
de kapellen wordt door middel
van foto's, schetsen en teksten
aan vier thema's aandacht be
steed, namelijk: Portugese joden
in Zeeland, joodse begraaf
plaatsen op Walcheren alsmede
de betekenis van joodse symbo
len op grafzerken, de Middel
burgse synagoge en, onder het
motto „Werken aan de toe
komst", de plannen tot herstel
en restauratie van deze synago
ge-
In het onderdeel over de Por
tugese joden wordt o.a. inge
gaan op hun komst naar de
Zeeuwse hoofdstad na de val
van Antwerpen (waar een
bloeiende Portugees-Spaans-
joodse gemeenschap bestond) in
1585. Zij stichtten in Middel
burg een eigen gemeente. De
stadsbestuurders waren ver
heugd over de komst van deze
actieve en vakkundige mensen,
maar de calvinistische predi
kanten waren minder verdraag
zaam. Nog in 1591 wisten zij de
magistraat te bewegen toestem
ming te onthouden aan de
komst van meer Portugese jo
den. Wel beschikten de joden
over een eigen huissynagoge
aan de Rouaansekaai. Buiten de
wallen werd, aan de Jodengang,
in 1655 een eigen begraafplaats
ingericht. Aangezien hun toe
komstmogelijkheden in Amster
dam gunstiger zijn vertrokken
steeds meer joden daarheen.
Daar kwam bij een voortdurend
geharrewar met de gerefor
meerde kerkeraad in de jaren
vijftig van de 17e eeuw. Die zag
b.v. kans een verzoek in 1655
tot de bouw van een synagoge
af te laten wijzen. In Middel
burg vestigden zich nu vooral
Hoogduitse en een aantal Poolse
joden, gevlucht voor pogroms.
Op de tentoonstelling is o.a.
een kopie te zien van een door
Rembrandt in 1636 getekend
portret van zijn vriend Menasse
ben Israël, door velen be
schouwd als de grootste rabbijn
die Nederland ooit heeft ge
kend. Hij onderhandelde - ook
samen met zijn zoon Samuel
ben Menasse - met Cromwell
over de toelating van joden in
Engeland. Menasse ben Israël
overleed in Middelburg op 30
november 1657, enkele maan
den nadat hij daar zijn zoon aan
de Jodengang had begraven.
Er wordt ook herinnerd aan
Middelburgs eerste rabbijn Ja
cob Juda Templo Leon (1603-
1671) die vooral bekend is ge
worden door de vervaardiging
van een model en een mini-
tieuze beschrijving van de Tem
pel van Salomo, die vaak in bin
nen- en buitenland werd ten
toongesteld.
Walcheren kende (en kent)
vier joodse begraafplaatsen,
twee in Middelburg en twee in
Vlissingen. In Middelburg zijn
zij gelegen aan de Jodengang (in
1656 geopend, in 1721 gesloten)
en aan de Walensingel (nog in
gebruik), in Vlissingen aan de
Zaaihoekweg en in het plant
soen aan de Koudekerkseweg
tegenover ziekenhuis Bethesda.
De meeste stenen of zerken op
de begraafplaats aan de Joden
gang bevatten Portugese of
Spaanse teksten. Enkele ervan
dragen fraaie adellijke familie
wapens. Slechts enkele van de
bijna honderd stenen hebben
Hebreeuwse inscripties. Hier en
ook op andere joodse begraaf
plaatsen zijn aan de geschiede
nis van het oude Israël ont
leende symbolen ingebeiteld.
Daarvan hangen op de tentoon
stelling foto's, met verklarende
bijschriften.
De geschiedenis van de in
1705 gebouwde synagoge achter
de Middelburgse Herenstraat
(een "schuilkerk") wordt in het
kort weergegeven en geïllu
streerd met een omstreeks 1750
gemaakte tekening van het ge
bouwtje, dat op de begane
grond 83 en op de vrouwengale
rij 33 zitplaatsen telde. Een foto
uit 1905 van het interieur is
eveneens aanwezig. In 1942
werd de synagoge opslagplaats
voor ingeleverde radiotoestel
len. Vlak voor de bevrijding van
Middelburg in de herfst van
1944 bleef als gevolg van de be
schieting met de granaten wei
nig meer dan een puinhoop van
de sjoel over. Reeds op 24 maart
1942 waren de ongeveer 70 nog
in Middelburg wonende joden
naar Amsterdam overgebracht,
voor verreweg de meesten een
tussenfase op de weg naar de
dood. Pas in 1980 werden de
restanten van de synagoge door
de gemeente geconserveerd.
Al enkele jaren is de Stich
ting Synagoge Middelburg druk
bezig gelden in te zamelen voor
herstel van het gebouwtje. Daar
zal aanmerkelijk meer dan vijf
Geconserveerde overblijfselen van de synagoge aan de Herenstraat in Middelburg
- Foto: Jan Kole
ton voor nodig zijn. Aan bijdra
gen van particulieren is inmid
dels ongeveer 130.000.- bin
nen. De synagoge staat nu ook
op de monumentenlijst. Aan
melding voor plaatsing daarop
was in 1961 verzuimd. De
bouwplannen zijn zo goed als
gereed. Op de tentoonstelling
zijn interessante artist's impres
sions te zien van het toekom
stige exterieur en interieur.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllf
VLISSINGEN - Een nieuwe term heeft het
Zeeuwse land bereikt; de meimaand sportmaand. Dit
initiatief, afkomstig van de Zeeuwse Sportraad, is het
nieuwste wapen in de strijd om toeristen naar de pro
vincie te trekken. Getracht wordt om met een aan
trekkelijk aanbod van topsport, grote sportevenemen
ten en meerdaagse sportieve activiteiten de Zeeuwse
eilanden ook buiten het zomerseizoen interessant te
maken voor het publiek.
Vrijdag 3 mei wordt de Zeeuwse Sportmaand in
Goes feestelijk geopend met een groot sportfestijn in
en om het Sportcentrum Goes. Het publiek kan hier
kennismaken met minder bekende sporten. De bedoe
ling is dat er niet alleen demonstraties gegeven wor
den maar dat de aanwezigen zelf onder deskundige
begeleiding ook eens een poging wagen. De hele
avond zijn er activiteiten als steile wandklimmen, ka
novaren, duiken, ringrijden en dergelijke te zien. De
verschillende verenigingen hopen op deze wijze leden
te werven en uiteindelijk een goed zakelijk resultaat
te behalen.
De commissie Sportmaand
1991 ontving, na een oproep in
oktober vorig jaar, meer dan 80
aanmeldingen van sportieve
evenementen. Na een selectie,
waarbij gelet werd op de sprei
ding over de maand mei en de
regionale spreiding, kan er uit
eindelijk een programma van
ruim 30 activiteiten aangeboden
worden.
De Zeeuwse Sportraad koos
voor de maand mei als sport
maand vanwege een aantal re
denen. De belangrijkste daarbij
was uiteraard de seizoensver
lenging. Een ander argument
was het stilliggen van de zaal
activiteiten in het zomerseizoen.
Veel verenigingen zijn dan niet
actief. September viel bij voor
baat al af aangezien zij het
stempel cultuurmaand al
draagt.
Het programma is onderver
deeld in topsport, grootschalige
activiteiten en meerdaagse eve
nementen. Bij het eerste strijden
bekende sporters of topteams
tegen elkaar voor de eerste
plaats. Zo is er het internatio
naal kanopolotoemooi in Sluis
of de bowlinginterland tussen
België en Nederland in Goes.
Enkele jaarlijks terugkerende
evenementen zoals Olympia's
Tour lagen al van te voren vast.
De eerste twee etappes van deze
internationale ronde van Neder
land voor amateurwielrenners
gaat op 18 mei in Zeeuwsch-
Vlaanderen van start.
Onder grootschalige evene
menten worden de triatlons, de
motorsport, frisbee en derge
lijke verstaan. Activiteiten waar
veel mensen aan deelnemen.
De meerdaagse evenementen
bestaan uit fietstochten, wan
deltochten en zeilraces. Voor
het publiek is het mogelijk om
aan deze activiteiten deel te ne
men. De wandeltochten in de
omgeving van Haamstede en
Kruiningen voeren door een
Hengelen is een van de activiteiten tijdens de sportmaand
SINT-LAURENS - Op de za
terdagen 4 mei en 8 juni houdt
de Woongemeenschap van
Ouderen 't Hof Popkensburg,
gelegen aan de Kasteelstraat
achter Ned. Hervormde kerk de
jaarlijkse open dagen.
Iedereen die nog niet eerder
met deze woonvorm heeft ken
nisgemaakt wordt uitgenodigd
om op één van deze dagen tus
sen 10.00 en 17.00 uur een
kijkje te komen nemen, waarbij
men na ontvangst met een kopje
koffie en een praatje, over het
gehele complex rondgeleid zal
worden.
VLISSINGEN - De fi
nale van de verenigings
wedstrijden voor jongens
en heren vindt plaats op
zaterdag 4 mei in de sport
zaal 'Vrijenhove' op het
Baskensburgplein. Er zijn
verschillende leeftijdscate
gorieën en verschillende
nivo's. Deze wedstrijden
zijn een vervolg op de twee
voorrondes die in elk
rayon van Zeeland zijn ge
houden.
Uit elk rayon zijn de
beste groepen doorge
stroomd naar de finale.
Deze groepen zijn:
Astrow-Souburg; Oranje-
Nassau-Vlissingen; SVS-
Serooskerke; Atlas-Hein-
kenszand; Volharding-'
Goes; Thor-Sas van Gent;
RKHAV-Hulst; EMM-Ter-
neuzen; Dio-Breskens;
SHF-Scherpenisse; WIK-
Sint Annaland; Exelsior-
Poortvliet; Duiveland-
Oosterland.
De strijd speelt zich af
op de onderdelen sprong,
brug, rek, mat, ringen en
paard-voltige, 's Morgens
beginnen de wedstrijden
in categorie E om 9.30 uur.
De prijsuitreiking door de
heer Mijnsbergh, erelid
van de regio Zeeland, is
om 12.45 uur.
's Middags speelt de
strijd zich vanaf 13.30 uur
af op nivo F, G en H. Wet
houder L.C. Poppe- de
Looff reikt om 17.00 uur
de prijzen uit,
De organisatie van de fi
nale wedstrijden is in han
den van gymnastiekvere
niging Oranje-Nassau.
mooie water- en bosrijke omge
ving. Bij de inschrijving kunnen
de deelnemers zelf een afstand
kiezen tussen de 5 en 50 kilome
ter.
Voor diegenen die de
Zeeuwse wateren eens van
dichtbij willen bekijken zijn er
mogelijkheden om mee te varen
tijdens één van de zeilraces. Een
ander alternatief is de wedstrijd
op een rondvaartboot te volgen.
Op 1 juni kan iedereen tijdens
de opstapdagen meevaren met
een catamaran.
Dinsdag 14 mei is er in Hein-
kenszand een symposium
„Jeugdsport in de praktijk". Be
kende sporters en trainers laten
in workshops zien hoe de ver
eniging anno 1991 met jeugdle
den kan omgaan. De overige ac
tiviteiten in de maand mei zijn:
badminton, roeien, dammen,
gehandicaptensport, paarden
sport, zeilvliegen, volleybal,
wielrennen, hengelsport, vliege
ren, korfbal, rugby en voetbal.
WOLPHAARSDIJK - Zondag
5 mei verzorgt de de Zeeuwse
Ren en Tourclub Theo Middel
kamp de 'omloop van het Veerse
Meer'.
Inschrijven voor deze vrije
toertocht kan tussen 9.00 en
11.00 uur in hotel 'Royal' in de
Lepelstraat.
Er zijn routes uitgezet van 125,
75 en 40 kilometer. De laatste
afstand is bij uitstek geschikt
voor een familietocht. Nadere
informatie verstrekt de secrea-
taris van de toerafdeling G. Bo-
nestroo, tel, 01184-64819
Vier weken na de opening, op sportgala officieel afgesloten
vrijdag 31 mei wordt de Sport- met onder meer de Aanmoedi-
maand in de vorm van een gingsprijs Jong Zeeuws Talent
- FOTO: ARCHIEF DE SCHELDEBODE
1991. Herhaling van de
Zeeuwse Sportmaand hangt af
van het succes.
MIDDELBURG - Voor de
peuters van peuterspeelzaal 'De
Zandkruumels' was het vorige
week woensdagmiddag even
feest. Ze mochten het nieuwe
speelhuis inwijden, dat 's mor
gens was geplaatst door twee
studenten van scholengemeen
schap 'De Wellinge', Ronald de
Witte en Ronnie Kauffman. In
januari begonnen zij met dit
project en het lukte ze om het af
te ronden voor de examentijd
begint. Zij doen dit jaar allebei
eindexamen LTS. Klasseleraar
Wim Mulder: „wij proberen
ieder jaar een dergelijk project
te realiseren. Het doel dat we
daarbij voor ogen hebben is om
de leerlingen op deze manier
wat idealisme bij te brengen.
De eer voor het schilderwerk
- het speelhuis is uitgevoerd in
de primaire kleuren rood, geel
en blauw - is voor de cursisten
van de volwassenenopleiding
voor schilders. Het ontwerp
werd getnaakt door bestuur en
leiding van de peuterspeelzaal,
waar wekelijks vijftig peuters
naar hartelust kunnen spelen
met hun leeftijdgenootjes.
- FOTO: ANDRIEN SMEELS
75 cm op wielen
70 cm op wielen
Beautycase
nu
nu
LEDERWAREN
LANGE DELFT 44 MIDDELBURG
VOORJAARSSHOW
donderdag 9 mei 11.00-
17.00 uur, vrijdag 10 mei
9.00-21.00 uur, zaterdag
11 mei 9.00-17.00 uur,
zondag 12 mei 11.00-
17.00 uur
|^l KLOKKENMAKERU
Sinds 1953
Nederlands grootste
klokkenspeciaalzaak
Kerkstraat 5-13. Tel. (01670) 63385
4651 BA STEENBERGEN
VOOR DE BETERE
MANNENMODE
HOEDEN EN PETTEN
Nu ook een ruime sortering in
de grotere matenkleding
ST. JACOBSSTRAAT 10
VLISSINGEN
VLISSINGEN - De Stichting
'Help de Armsten in Polen' on
dervond een bestuurswijziging.
Als nieuwe secretaris trad aan
de heer F. Nowachi.
Het nieuwe secretariaatsa
dres is Hof van Voorne 19, 4624
KJ Bergen Op Zoom, tel. 01640-
56969.
Voor Vlissingen en omstreken
is de contactpersoon de heer
Stroo, Westerzicht 777,
CG Vlissingen, tel. 01184-6442z
Hier kunt u terecht voor inhei
tingen in %voor de afgifte
kleding.
Een geslaagde reis begint
met een bezoekje aan
onze reisgidsen- en
kaartenafdeling.
Vraag naar onze gratis
reisgidswijzer.
Geopend: maandag t/m
vrijdag van 9.00-12.30 uur en
van 13.30-18.00 uur,
zaterdag van 9.00-17.00 uur.
Vrijdagavond
koopavond.
Paul K'u9«r*trMl 55-57
4312 MB VUMingan. Ml. 011 §4-12733
In verband met Hemelvaart zal
in die week op dinsdag (7 mei)
verschijnen. Advertenties voor
deze uitgave dienen uiterlijk
vrijdag 3 mei a.s. om 17.00 uur
in ons bezit te zijn; redactiekopij
uiterlijk vrijdag 3 mei a.s. om
10.00 uur.
