Studiedag Tweede Wereldoorlog
met lezingen en historische films
Dierentuinen zorgen voor dieren
EEN WAAR GEBEURD VERHAAL UIT DE OORLOG
Middelburgers exposeren
in bezoekerscentrum de Punt
Infomiddag
over thuiszorg
Wie is er een kabouter kwijt
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 2 MEI 1990
VLISSINGEN - In deze tijd van dodenherdenking
en bevrijding past een terugblik naar de oorlogs
tijd. Bij de oorlog hoort onlosmakelijk het verzet.
Een inwoner van Vlissingen, Daniel Schuilwerve,
kwam ons vertellen over Mathey die de bezetter
voor het lapje hield. Op eigen terrein nog wel.
Lampen
Voorlichting over
inbraakpreventie
In de maand mei laten acht Nederlandse dieren
tuinen niet alleen hun dieren zien, maar wordt er
ook extra informatie gegeven over de verzorging.
Kleine tentoonstellingen over huisvesting, medi
sche zorg, voedsel e.d. geven een beeld van wat er
allemaal komt kijken bij het houden van al die bij
zondere dieren in de dierentuin. Bovendien is er
voor de kinderen die de dierentuin bezoeken een
gratis spel over die verzorging.
MIDDELBURG - Op 10 mei
1990 wordt herdacht dat 50
jaar geleden met de inval van
de Duitsers voor Nederland de
Tweede Wereldoorlog begon.
De wërkgroep Historie en Ar
cheologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen levert een bij
drage aan deze herdenking
met het organiseren van een
historische studiedag, te hou
den op 12 mei, rondom het
thema 'Geschiedschrijving en
beeldvorming van de Tweede
Wereldoorlog'.
Het uitgangspunt voor dit
onderwerp is het verschijnen
van het tweede deel van de ge
schiedschrijving 'Zeeland
1940-1945', waarop de auteur
Gijs van der Ham op 4 april
jongstleden is gepromoveerd.
Van der Ham zal op de studie
dag spreken over: 'De proble
matiek van een provinciale
geschiedschrijving'. Het be
handelen van een kleiner ge
bied geeft immers een speciale
problematiek.
Voorafgaand aan de lezing
van Van der Ham zal Dick
Van Galen Last, bibliothecaris
van het Rijksinstituut vóór
Oorlogsdocumentatie, een le
zing houden over de geschied
schrijving en beeldvorming
van de Tweede Wereldoorlog
in het algemeen. Bij de weer
gave van het recente verleden
speelt ook de mondelinge
overlevering een belangrijke
rol. Met het oog daarop is de
bekende uit Zeeland afkom
stige programmamaker van
de V.P.R.O.-radio, Kees Sla
ger, gevraagd een lezing te
houden over:
'Het belang van
de mondelinge overdracht
voor de beeldvorming van de
Tweede Wereldoorlog. Aan de
hand van werkmateriaal zal
Slager daarbij aantonen hoe
vaak correcties moeten wor
den aangebracht op grond van
dit soort gegevens. Last but
not least komt de bekende
schrijver Adriaan Venema
aan het woord met een lezing
over: 'De biografie als bij
drage tot de beeldvorming van
de Tweede Wereldoorlog'. Ve
nema schreef onder meer een
werk over Mussert en werkt
thans aan de serie 'Schrijvers
en uitgevers en hun collabora
tie'. Onlangs verscheen ook
van hem 'De kleine oorlog',
een relaas gebaseerd op de
oorlogservaringen van kinde
ren.
De lezingen worden afge
wisseld met een drietal histo
rische films, afkomstig uit het
film- en fotoarchief van de
Rijksvoorlichtingsdienst: 'Te
rug naar het eiland' (Walche
ren voor, tijdens en na de
Tweede Wereldoorlog), 'Bro
ken Dykes' (de inundatie van
Walcheren en de daarop vol
gende overgave door de Duit
sers) en 'Walcheren' (een vol
strekt onbekende film betref
fende de strijd op Walcheren).
De studiedag wordt van
10.00 tot 16.00 uur gehouden in
de Zeeuwse Bibliotheek te
Middelburg. Deelname is voor
iedere belangstellende moge
lijk. Inschrijving kan uitslui
tend plaatsvinden door stor
ting van 30.- op giro 3719924
ten name van Werkgroep His
torie en Archeologie te Kapel-
Ie, waarna toegangsbewijs,
koffie-, thee- en lunchbonnen
worden toegezonden. In het
inschrijfgeld zijn alle kosten
inbegrepen, zowel consump
ties als de lunch.
Op de studiedag komt ongetwijfeld ook het bombardement op Middelburg ter sprake. Hier de res
tanten van het Oost-Indisch Huis aan de Rotterdamse Kaai/
- FOTO: GEMEENTE ARCHIEF MIDDELBURG
De Engelse zenders van Mathey
Op de hoek van de Neder-
straat was in de oorlog een
smidswerkplaats gevestigd.
Een oud pand dat tegen de
stadmuur aanleunde en opge
trokken was in een oude, so
lide stijl. Het was dan ook niet
verwonderlijk dat de Duitsers,
toen die op zoek waren naar
een geschikte munitie opslag
plaats, hun ook lieten vallen
op de werkplaats. De werk
plaats van mecanicien Jan
Mathey. Omdat kloppen niet
bij de manieren van de bezet
ter' hoorde, trapten de zwarte
laarzen met geweld tegen de
gesloten deur.
Mathey was juist bezig met
een nauwkeurig werkje: het
solderen van fijne koper
draadjes aan een spoeltje. Het
moest een radio worden, in die
tijd een verboden bezit. Hij
schrok hevig van het gebonk
op de deur; dat waren vast
geen vrienden. Snel gooide hij
een afdekkleed over de werk
tafel die bezaaid lag met zeke
ringen, lampen en luidspre
kers en ging met klamme han
den de deur open doen.
De Duitsers hadden een
schriftelijke mededeling bij
zich waaruit bleek dat de
werkplaat^ ^gevorderd werd.
Er moest een munitiedepot in
komen.
"Alles goed en wel" zei Ma
they, "maar dit is mijn werk
plaats. Ik voer hier allerlei re
paraties uit aan stofzuigers,
strijkbouten en spoor-
treintjes". De radio's noemde
hij wijselijk niet.
Er volgde een verhitte discus
sie en uiteindelijk gingen de
soldaten bij hun meerderen
om advies. De tussentijd ge
bruikte Mathey om als de ge
smeerde bliksem alle radio on
derdelen op een geheime
schuilplaats, in een muurnis,
op'te bergen. In de muurnis
stond ook de zendinstallatie
opgesteld, waarmee bood
schappen naar Engeland wer
den geseind.
Mathey smeet nog vlug wat
speelgoedtreintjes op de werk
tafel en legde een rails aan
waarop hij een stoomlocomo
tief je plaatste met een paar
wagonnetjes.
Toen de Duitsers na verloop
van enige tijd terug kwamen
troffen ze de mecanicien rus
tig werkend aan. Ze hadden de
volgende boodschap bij zich.
Mathey kreeg zijn zin, maar
een heel vertrek kon er niet af.
Een gedeelte van een ruimte
zou afgeschot worden en daar
kon hij dan met z'n stofzuigers
en treintjes terecht.
Enigszins verbluft bleef Ma
they achter. Zoveel medewer
king had hij helemaal niet
verwacht.
Z'n werkplaats werd al snel
volgestouwd met pantservuis
ten, handgranaten, vlammen
werpers en landmijnen. Om de
zaak een beetje in de gaten te
houden was er een magazijn
meester aangesteld. Heinrich
Meyer heette hij en Mathey
werd noodgedwongen goede
maatjes met hem. Want stie-
kum een radiootje bouwen,
dat ging nog wel, maar hoe
kreeg hij ze onopvallend de
deur uit. Het was dus zaak om
Heinrich te vriend te houden.
Gelukkig had Heinrich een
zwak voor 'de fles'. Daar was
Jan Mathey tijdens gesprek
ken bij de deur achter geko
men. En toen hij hem eenmaal
een fles drank gegeven had,
had Heinrich niet meer zo'n
behoefte om Jan nauwkeurig
in de gaten te houden. Zo kon
het gebeuren dat Mathey een
radio in een tas deed, daarbo
venop een paar treinstelletjes
en railsen legde en vervolgens
doodgemoedereerd de werk
plaats uit wandelde. "Ik ga
maar eens een stukje speel
goed wegbrengen Heinrich!"
zei Mathey, en daar ging hij,
met de clandestiene radio in
de tas.
De radio's werden overal op
Walcheren gebracht. Mathey
vroeg er geen geld voor, hij
ruilde ze voor eten. Dat was
weer aanleiding voor allerlei
roddels in de buurt. "Hij zal
wel heulen met die Duitsers"
zeiden de buren. Sommigen
draaiden hun hoofd om als ze
hem zagen, want niemand in
de omgeving wist van de ra
dio's en de zender in de muur
nis. Met de zender seinde Ma
they regelmatig naar Enge
land de troepenverplaatsing
van de Duitsers door. Ook de
plaatsen v&'n de munitiedepots
kwamen de Engelsen op die
manier aan de weet.
Johannes Petrus Mathey
Op een gegeven moment
raakt Mathey door zijn voor
raad lampen heen. En zonder
lampen kon er geen radio ge
bouwd worden. Hij besloot
Heinrich eens te polsen. Hij
kocht een kruikje jenever en
overhandigde het aan Hein
rich. "Zeg Heinrich, moeten
jullie nog wel eens de kant van
Belgie uit?'*, begon Mathey.
"Ik zit namelijk erg verlegen
om lampen voor een toverlan
taarn en de gloeilampen die ik
hier nog in voorraad heb zijn
niet geschikt voor het projec
tiescherm. Hier in de buurt
zijn de nergens te koop, maar
misschien zijn er aan d'over-
kant nog. Ik zal de serienum
mers voor je op een briefje
schrijven. En niks voor niks
natuurlijk he, een paar flessen
'schnaps' zitten er wel in voor
jou en je vrienden. En mocht je
naast de speelgoedlampen ook
nog een paar pakjes Belze
shag op de kop kunnen tikken,
dan houd ik me aanbevolen".
De drank had het brein van
Heinrich min of meer bene
veld en hij beloofde Mathey
vlot dat hij eens een praatje
met deze en gene zou maken.
En jawel, al na een paar dagen
kwam Heinrich met het be
richt dat een kameraad wel
genegen was om voor, die Hol
landse kindervriend wat
spulltjes mee te brengen, zeker
als daar zo'n lekkere vergoe
ding tegenover stond.
De lampen waren geen pro
bleem; de Belgische winkels
lagen er vol mee en ook shag
was volop aanwezig in de Belz.
De twee Duitsers zaten er niet
mee. De oorlog kwam hen ook
de keel uit en ze wilden wel
weer eens naar de Heimat te
rug. Als je dan je misere wat
kan verzachten met een flinke
slok alcohol, wat zou je je dan
sappel maken.
En zo gebeurde het dat Ma
they een door vol radiolampen
en een baaizaak vol shag van
de Duitsers ontving. Ze moes
ten een weten. De pakjes shag
vonden gretis aftrek bij de be
volking die al tijden liep te
tandhakken naar een paf-
fertje. De shag werd geruild
voor eigengestookte jenever,
die weer als betaalmiddel voor
de shag en de lampen diende.
Zo was de cirkel rond en kon
Jan Mathey weer radio's bou
wen. Dat deed hij graag, want
hij was een echte maniak in
electronica. Hij was een van
de eersten die in 1928 begon
met de verkoop en reparatie
van radio's. De geheime zen
der had hij ook zelf gebouwd.
De oorlogsradios' waren van
zelfsprekend geen luxe uitvoe-
VLISSINGEN - In het Be
zoekerscentrum Grevelingen
wordt een tentoonstelling ge
houden tussen Pasen en Pink
steren. Drie personen geven
hun indrukken weer, vanuit
drie verschillende invalshoe
ken.
De expositie zou de naam
„3 x 3" kunnen dragen. Drie
keer Zuid-West-Nederland
bekeken vanaf de boot, vanuit
het vliegtuig en vanaf de fiets,
door drie verschillende perso
nen, voortkomend uit één ge
zin.
Addie Nieuwenkamp-Mida-
vaine geeft een beeld van het
stromengebied met impressies,
gemaakt vanaf een zeiljacht.
Jacqueline Midavaine laat fo
tografisch delen van het Del
tagebied zien die vanuit de
lucht gemaakt zijn en Jan Mi
davaine biedt de bezoeker een
aantal indrukken, op de ge
voelige plaat vastgelegd vanaf
het land.
Het tekenwerk van Addie
Nieuwenkamp-Midavaine
aquarel, ingetekend met con-
té-krijt - is vriendelijk van
karakter en sluit nauw aan bij
de zichtbare werkelijkheid,
vooral de natuur. Haar wand
tapijten zijn abstract van aard
maar zijn veelal ook op de na
tuur geïnspireerd. Enkele ge
gevens over de techniek: het
werk dat hier geëxposeerd
wordt is een combinatie van
aquarel en conté-krijt en
pastel.
Het liefst werkt zij in kleu
ren, zowel met waterverf als
met kleurkrijt of gekleurde
stoffen (wandkleden). Zij
maakt ook graag portretten.
Jacqueline Midavaine,
maakt reeds 26 jaren beeld
platen van landschappen en
objecten. Zij doet dit vanuit de
lucht. Zij stelt geïnteresseer
den in staat waarnemingen te
doen aan de hand van steeds
weer opnieuw, door haar per
soonlijk ontdekte veranderin
gen in de natuur en door men
senhanden wisselende vor
men, die tot stand komen door
aanpassingen van de infra
structuur.
Vanuit haar vliegtuig, een
zogenaamde Cessna 180 Sky-
wagon, Jacqueline Midavaine
zich met de voor luchtfotogra
fie gespecialiseerde camera, de
Linhof-Airo-Technica, een
buitengewone invalshoek ver
schaffen, boven de te fotogra
feren objecten.
Jacqueline en Addie hebben
al diverse keren geëxposeerd,
voor broer Jan is het zijn de
buut, hij mag van zijn oudere
zussen meedoen, mits hij zich
wat onderwerp betreft binnen
de natuurelementen water,
wind en lucht houdt.
Voor hem is dat geen al te
zware opdracht, want wo
nende in Westenschouwen,
heeft hij zich dank zij de re-
centelijke winterstormen op
fotografisch gebied aardig uit
kunnen leven.
Zijn specialisatie is het
vastleggen van extremen, zo
als een Noordzee bij orkaan
kracht.
Windkracht 12 en snijdend
stuifzand trotserend heeft hij
instortende duinen en afbre
kende duintrappen fotogra
fisch weten vast te leggen. Als
contrast heeft hij een voor
liefde voor zaken die anderen
nauwelijks in het oog vallen,
b.v. korstmossen en/of na
tuurelementen in verwilde
rende boomgaarden.
Het Bezoekerscentrum Gre
velingen, De Punt bij Ouddorp
is per openbaar vervoer be
reikbaar met lijn 104 van de
ZWN langs de Zeeuwse en
Zuidhollandse kust en is 't ge
hele jaar geopend van 10-17
uur, de toegang is gratis.
MELISKERKE - In „Ons
Huis" wordt op 8 mei een in
formatieve middag over Huis
zorg gehouden.
Deze middag wordt inge
gaan op de verschillende vor
men van thuiszorg o.a. het
werk van de wijkverpleeg
kundige, bejaardenhulp, al
pha hulp, vierentwintiguurs
hulp.
De belangstelling voor de
thuiszorg groeit. Vrijwilligers,
eerstelijns voorzieningen zoals
huisarts, wijkverpleegkundi
ge, gezinsverzorging werken
vaak samen om mensen zo
lang mogelijk thuis de nodige
zorg te verlenen.
De aanvang is 14.00 uur en
de toegang is gratis.
De werkplaats in de Nederstraat, getekend door Mathey junior.
ringen met een palissander
houten kast eromheen. De bui
tenkant was van triplex, maar
de binnenkant zorgde voor een
loepzuivere ontvangst van de
Engelse zender, want zo werd
Radio Oranje in de oorlogstijd
op Walcheren genoemd. Op
afgelegen plaatsen lagen de
Zeeuwen ademloos aan het
toestel gekluisterd, in afwach
ting van de drie klopsignalen
die altijd voorafgingen aan de
uitzending..
Op zijn beurt nam Mathey als
een etherpiraat onverschrok
ken contact op met Londen en
seinde bericht door die afkom
stig waren uit het Zeeuwse
polderlandschap. Zo waren de
geallieerden goed op hoogte
van de schuilplaatsen van de
bezetter.
Nade oorlog kreeg Mathey
een grote slag te verwerken.
Een paar dagen na de bevrij
ding werd hij uit zijn huis ge
haald door mannen van de on
dergrondse. Mannen die nooit
van zijn activiteiten geweten
hadden, zo goed was het ge
heim gebleven. Hij werd be
schuldigd van collaboratie,
waar had hij anders al dat
meel en die shag vandaan?
Maar de beschuldiging duurde
niet lang. In het pand Dam 6 in
Middelburg gaf Jan Mathey
zijn codenummer op waaron
der hij gedurende de oorlog in
Engeland geregistreerd had
gestaan. En dat bleek bij na
vraag natuurlijk te kloppen.
Bij wijze van excuus werden
zijn jaszakken volgestopt met
chocoladerepen en Engelse si
garetten.
In de Zeeuwse Bibliotheek
zijn de volgende voorwerpen
gevonden. De voorwerpen zijn
ingeleverd bij de Gemeente
Politie en kunnen tijdens kan
tooruren afgehaald worden.
Kinderwanten, rood/groen,
lappenpop, meisje kabouter,
A4-schrijfblok (geruit), rode
wanten, opdruk konijntje;
blauwe wanten, d.blauwe ba
ret, geruite sjaal, mintgroen/
wit, skai handschoenen, zwart i
met witte biesjes; rode boe- 1
renzakdoek, zwarte wollen
handschoenen, mintgroene
rugtas, inh. korte herenlaar
zen, zwart; sjaal, blauw/ 1
groen; grijze wollen hand
schoenen, div. linker en rech
ter handschoenen, beige/grijs
riempje, kaart met opschrift
„Portret van uw kind", zilve- j
ren oorknop/oorbel, zakmes,
horloge met zwarte band,
goudkleurige armband, zil
verkleurige schakelarmband,
zilveren ketting, zilveren ket
ting naamplaatje en letter
"J", kinderringetje, goudkleu
rig met groene steen, Madonna
hangertje, zilveren Close Fo
rever armband met naam
plaatjes, metalen armband
met naamplaatje, zilveren
kinder ringetje "Eendje", zil
veren ringetje, zilveren arm
band met bedeltje, div. sleu
tels, telefoonkaart, telekaart
RTT, zwarte portemonnee
inh.: telekaart Frapo pasje
t.n.v. Pamenier, bruine porte
monnee inh.: video-pas Hema,
Janvier-pas t.n.v. B.P. Poppe.
VROUWENPOLDER - In
het verenigingsgebouw wordt
op 10 mei een voorlich tings-
middag over inbraakpreventie
gehouden.
Op deze bijeenkomst
spreekt dhr. H. v.d. Poel over
„Inbraakpreventie".
Er zal tevens verteld wor
den welke voorzorgsmaatre
gelen er genomen kunnen
worden.
De aanvang is 14.00 uur en
de toegang is gratis.
Het aapje op de foto is een
jonge muismaki. Het is een
heel klein „halfaapje". Oor
spronkelijk komt hij uit Ma
dagascar. 's Nachts is de muis
maki wakker. In de regen
wouden van Madagascar
scharrelt hij dan zijn kostje
aan insekten bij elkaar. Over
dag slaapt de muismaki, in een
holletje of in een wirwar van
takken. Als in het voorjaar de
dagen wat langer worden (en
de nachten dus wat korter)
mist dat ook op de muismaki
zijn werking niet. Hij wordt
verliefd.
In de dierentuin is het maar
een onopvallend diertje. Om
dat hij, als het licht is, slaapt is
zijn verblijf overdag donker
gemaakt, 's Nachts gaat bij
hem het licht aan. Hij zal zich
dan terugtrekken in een nest
kastje om te gaan slapen. Voor
dit hele kleine diertje heeft de
dierentuin heel wat moeten
organiseren. Hij heeft een ver
blijf nodig met de tempera
tuur waar de muismaki zich
lekker bij voelt, niet koud,
maar ook niet te warm; in het
donker, in de nacht, wat kou
der dan overdag. Het verblijf
moet zijn ingericht met tak
ken, touwen en balkjes, waar
het diertje zich goed over kan
voortbewegen en waar hij zijn
geurtjes kan afzetten om zich
er thuis te voelen. Een kastje
om veilig in te kunnen slapen
is een "must", evenals langer
wordende dagen in het voor
jaar om de verliefdheids-krie
bels op te wekken. En verder
natuurlijk het juiste dieet, de
juiste sterkte van het daglicht,
de aanwezigheid van schoon
drinkwater en soortgenootjes,
waar hij het goed mee kan
vinden.
Er moet dus goed worden
nagedacht over de zorg van de
kleine muismaki's. Hetzelfde
geldt overigens voor de oli
fant, de zebramangoest, de
baldsnijdersmier, de coati en
de saki, en alle andere 500
soorten dieren die in de acht
grote dierentuinen van Neder
land te zien zijn. Niet alleen de
dierentuinen zelf vertellen
daar in mei alles over, maar
ook het dierentuinspel dat ze
hebben gemaakt laat daar het
nodige over zien. Gezinnen
met kinderen krijgen in de
meimaand zo'n spel cadeau als
ze een van de acht dierentui
nen bezoeken: Artis (Amster
dam), Blijdorp (Rotterdam),
Ouwehands Diernpark (Rhe-
nen), Apenheul (Apeldoorn),
Burgers Dierenpark (Arn
hem), Noorder Dierenpark
(Emmen), Safaripark Beekse
Bergen (Hilvarenbeek) en Die
renpark Amersfoort.
Elke dierentuin belicht ge
durende de hele maand mei
het thema „Zorgen voor die
ren" op een eigen wijze. Dat
gebeurt met tentoonstellingen
over wat er allemaal bij de
voeding van de honderden
diersoorten in de dierentuin
komt kijken. Met kleine ten
toonstellingen over het werk
van de dierenarts in de die
rentuin. Met tekst en uitleg
De muismaki
over achtergronden van het
bouwen en inrichten van dier-
verblijven. Met toelichtingen
door dierverzorgers op hun
dagelijkse werk. Met speciale
rondleidingen die een kijkje
achter de schermen bieden, zo
als in de voedsel keuken, het
voedselmagazijn, of de behan
delkamer van de dierenarts.
Met speciale lessen voor
schoolklassen, enzovoorts.
Maar ook aan al van "gewone"
dingen in de dierentuinen is te
zien hoeveel zorg en aandacht
er aan het welzijn van de die
ren wordt besteed.
Voor speciale doelgroepen,
zoals scholen, bibliotheken en
allerlei organisaties is een 48
pagina's tellend boekje sa
mengesteld. Rijk geïllustreerd
geeft het uitgebreide informa
tie over de zorg voor het wel
zijn van de dierentuindieren.
Over huisvesting, voeding,
verzorging en medische zorg.
Het boekje is niet voor'het pu
bliek te koop, maar kan voor
speciale doeleinden wel wor
den aangevraagd.
