Vlissinger nog op zoek naar locaties stoommachines
Stress: Hoe kom je er van af
499.
295.
17.95
TUINCENTRUM VERSTRATEN EN WALHOUT
Pools koor in Zeeland
Vliegeren voor vrede
Verzekeringsmaatschappijen bieden korting
BLOEMBOLLEN
KAMERPLANTEN groen en bloeiend
NU EEN KAS VOL KOOPJES!!
GAZONMAAIERS
10-20%!!
Afsluiting Filmfestival
door filmorkest Max Tak
Unieke kans fotomodellen
In de greep van Oktopus
395.-
17.50
Razzmatazz
start met
"Psalter"
ONZE AFDELING TUINMEUBELEN
BLIJFT KOMPLEET, NU TOT 25% KORTING!!
Leuke sortering tuinverlichting
Nu de dagen korter worden
steken we weer een lichtje op
Bomen, heesters, vaste
planten in 500 SOORTEN
10 WINTERHEI TOOr 17.50
PARTIJ PRACHTIGE WINTERVI0LEN
TUINARCHITECTUUR HOVENIERSBEDRIJF
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1989
Windstilte
Bedrijfsleven
Zeeland
V0LKUNSTST0F TUINMEUBELEN SET MEUG
En dat het
hele jaar door!
Schitterende Clematis
(bijzondere soorten)
Schitterende
Engelse tuinbank
3-zits
GROTE PARTIJ BLOEIENDE
HEIDEPLANTEN Nu 10 stuks
LEUKE COLLECTIE CHINEES
HANDBESCHILDERD PORSELEIN
Veerseweg 124a - Middelburg - Tel. 01180-12380
Donderdag koopavond!
i
313
Historicus blaast stoom af
Vlissingen - Afgestudeerd, een prettig gevoel. Rik
Steenaard, geboren Middelburger, koos in 1985 de
studierichting maatschappij geschiedenis aan de
Erasmus universiteit te Rotterdam. Vanaf 7 sep
tember mag hij zich historicus noemen en kijkt te
rug op leuke studiejaren.
Rik studeerde af op het gebruik van stoommachi
nes in de industrie tijdens de eerste helft van de ne
gentiende eeuw. Tot voor kort was daar nog maar
weinig over bekend. Waarom stoommachines?
weest", zegt Rik. Er werden
nog twee stoommachines gelo-
caliseerd daterend uit de tijd
voor 1850. De eigenaars waren
le Nobel Zoon die op 13
augustus 1846 hun gloed
nieuwe stoommachine klaar
hadden voor gebruik in hun
ros-, grut-, en pelmolen.
P. Boogaert die eind 1847 een
schors-, graan-, en pelmolen
bezat, durfde ook de nieuwe
technieken aan.
„Onze samenleving veran
dert continue door techniek en
industrie. Ik had belangstel
ling voor het begin van de "in
dustrialisatie" en de mensen
die zich daarmee bezighielden.
In een ver verleden moeten
personen de eerste stappen op
deze weg hebben gezet. Die
mensen en hun industrie wilde
ik vinden;vandaar dat ik op
zoek ging naar de allereerste
stoommachines in Nederland".
Als rechtgeaarde Zeeuw bleef
hij Zeeland nauwlettend in de
gaten houden en tot zijn ver
bazing kwam hij hier een aan
tal stoommachines tegen.
De allereerste stoomma
chine in Zeeland werd op 15
september 1827 in gebruik ge
nomen bij de oliefabriek van
"de Heeren Spoors Spren-
ger" in Middelburg. Het mo
numentale gebouw genaamd
"Het Pakhuis Luyk", bestaat
nog steeds. Volgens de bewo
ners ligt er een maalsteen in
de tuin. Wie nu over de Goese
Korenmarkt wandelt ervaart
hoe rustig het er is, maar
vroeger klonk er het brom
men, gonzen en dreunen van
de stoommachine. Spoors
Sprenger moeten wel rijkelui
zijn geweest en bovendien
vakbekwame mensen. De aan
schaf van een stoommachine
was een kostbare aangelegen
heid en bovendien moest het
huis waar zo'n machine geïn
stalleerd werd, verbouwd
worden.
Vanuit Dordrecht kwam in
specteur Klaverwij den, zoals
gebruikelijk in die tijd per
boot en diligence, onderzoeken
of de stoomketel aan de veilig
heidseisen voldeed. „Ik heb ge
luk gehad dat er van die vei
ligheidseisen waren, anders
zouden de stoomfabrieken
nooit beschreven zijn ge-
Een molenaar in Vlissingen
gebruikte z'n stoommachine
alleen bij windstiltes, waar
schijnlijk was windenergie in
die tijd toch nog wel goedko
per. Maar, de moderne stoom-
technieken hadden voordelen.
Het grootste voordeel was dat
de stoommachine nooit moe
was. Stel je voor, er is veel
graan te malen en het is wind
stil!
Vandaar dat de gebroeders
Leendert en Aernout Minder
hout in Vlissingen vanaf 1847
hun stoommachine juist bij
windstiltes inzetten. Verder
vermeldt een gemeentelijk
verslag uit 1853 van de stoom-
molen "welke gedurende aan
houdende windstilte vele
diensten heeft bewezen". Rik
vraagt zich af, waar de stoom-
molen in Vlissingen heeft ge
staan. Jammer dat veel niet te
achterhalen valt.
In de voedingsmiddelen-in
dustrie van Zeelend (graan
molens, grutterijen en oliesla
gerijen) werden de stoomma
chines gebruikt. Deze brach
ten pompen, maalstenen, ras
pen, builen en persen in bewe
ging. In Zierikzee en Hulst
stonden ook stoommachines.
Daar werd van de Zeeuwse
ZEELAND - Het Poolse koor
"DZWON" van de RK paro
chie te Grudziadz geeft in de
periode van 1 tot en met 9 ok
tober een serie optredens in
Zeeland.
Het eerste optreden is op
zondag 1 oktober om 9.30 uur
in Vlissingen in de RK kerk
aan de Singel. 3 Oktober wor
den de bewoners van het Ja
cob Roggeveenhuis in Middel
burg met een bezoek van het
koor vereerd. Natuurlijk mo
gen ook andere bezoekers in
de Buitenruststraat komen
luisteren. Aanvang 13.30 uur.
Diezelfde dag wordt ook opge
treden in Wolphaarsdijk, om
20.00 uur in de Hervormde
Kerk.
Woensdag 4 oktober zijn er
twee optredens in Hansweert.
Om 14.30 in bejaardentehuis
Maria Oord en om 20.00 uur in
de RK kerk. Donderdag 5 ok
tober zingen de Polen in Se-
rooskerke, om 19.30 uur in de
Ned. Hervormde kerk. Vrijdag
6 oktober om 20.00 uur staat
DZWON in de Vlissingse St.
Jacobskerk. Zaterdag 7 okto
ber is er een optreden in Der
Boede te Koudekerke om 14.00
uur en de Zeeuwse trip wordt
op 8 oktober afgesloten met
een optreden in de RK Kerk in
Middelburg. Om 10.00 uur.
GOES - De vliegergroep
One Sky/One World houdt
voor het derde jaar de inter
nationale vredesvliegerdag op
zondag 8 oktober. De Veerse
dam dient hiervoor als decor.
Enthousiast wordt hier aan
meegewerkt door het jonge
renpastoraat, de jongerenko
ren, Pax Christi Midden Zee
land en het Katholiek Maat
schappelijk Activeringswerk.
De vredesviering wordt mu
zikaal omlijst door diverse
jongerenkoren. Evenals de af
gelopen jaren belooft het weer
een stemmige en geestdriftige
start te vormen voor het vlie
geren op de dam.
Dit jaar doen ook groepen uit
West-Brabant mee.
Verschillende groepen van het
jongerenpastoraat bereiden
zich op de dag voor en maken
Deze dag is toegankelijk
voor iedereen en geeft zowel
de amateur fotograaf als per
sonen die geïnteresseerd zijn
in het modelwezen de moge
lijkheid zich hier te manifes
teren.
Modellen van het promotie
team zullen op een aanwezig
podium shows lopen, die in
eerst instantie beginnen als
iedere modeshow, maar die
daarna gedirigeerd worden
door de aanwezige fotograven.
Het zijn dus de fotograven die
eigenlijk de show bepalen en
op deze manier de door hen
gewenste foto's kunnen ma
ken. Daarnaast zijn meerdere
modellen aanwezig die in en
rond het Arsenaal poseren
voor de fotograven.
Meisjes en uiteraard ook
jongens die ook wel eens wil
len poseren voor de camera
Op fotogebied worden er
verder dia's vertoond van uit
Vlissingen verdwenen plekjes
en er draait een seri dia's van
de strandcross welke onlangs
aan de Boulevard werd gehou
den. Daarnaast laat de foto
club in een expositie zien wat
haar leden zoal op foto vast
legt en geeft zij informatie
over het gezamelijk beoefenen
varyrefotografie als hobby.
De toegang tot het Arsenaal
is evenals de deelname aan
deze dag geheel gratis. Dit is
mogelijk door sponsoring door
o.a. Fot Back en Foto de Grave
en modezaak x-ray. Om 16.00
gaan alle camera's weer in de
tas.
De schitterende film The Kid wordt door het Max Tak Orkest
op passende wijze van muziek voorzien.
MIDDELBURG - Deze week wordt het eerste Filmfestival
van Zeeland afgesloten. Dat gebeurt met een filmprogramma
uit de jaren 1920-1930. Uit die tijd dateren de stomme films. Deze
worden door het Orkest Max Tak voorzien van authentieke mu
ziek. Deze happening vind plaats op zaterdag 30 september in Me
Concertzaal aan de Singelstraat. Aanvang 20.00 uur; kaarten
twaalf gulden vijftig.
Schets van een vervoerbaar stoommachien voor het oppompen van water uit 1847. Het kostte in die tijd 1800 gulden. Met dank aan
Het Algemeen Rijks Archief
meekrap, een soort wortel, een
rode verfstof gemaakt.
De veiligheidsvoorschriften
waren er niet voor niets. De
inspecteurs controleerden o.a.
de veiligheidskleppen waar
stoom afgeblazen kon worden.
Het kwam vaak genoeg voor
dat zodra de inspecteur ver
dwenen was, de veiligheids
kleppen weer afgesloten wer
den, zodat de machine meer
paardekracht leverde. Hier
door gebeurden vaak ongeluk
ken. Bij ontploffende ketels
vielen doden en gewonden.
Zelfs complete gebouwen
stortten in.
Samen met de stoomboten
waren er in Zeeland al voor
1850 toch aardig wat stoom
machines in gebruik. Het veer
Vlissingen - Breskens onder
hield als een van de eersten
een geregelde dienst met de
stoomboot genaamd "de Schel
de".
Rik is 28 jaar en woont in
middels in Vlissingen. Mis
schien kan iemand hem nog
aan meer informatie helpen,
zoals de juiste locatie van de
velschillende molens. Hij is te
bereiken onder tel. nr. 01184 -
10852.
Het filmprogramma bestaat
uit vijf films. De publiekstrek
ker is ongetwijfeld The Kid
van Charlie Chaplin.
Het or
kest Max Tak bestaat in volle
dige samenstelling uit twaalf
musici en concentreert zich
o.a. op het repertoire van Max
Tak. De groep treedt op sinds
1978. Tot het instrumentarium
behoort ook een wasbord.
OOST-SOUBURG - Razz
matazz start haar nieuwe con
certseizoen op 30 sept, met een
optreden van de Belgische
groep "Psalter". De aanvang is
21.00 uur. Kaarten kosten 10,-
(ook tel. te bestellen bij Ad
Li jnse 01100-30168).
Psalter is een muzikaal
Vlaams gezelschap dat al
vanaf 1978 bestaat. Ze brengen
Vlaamse liekes, het liefst in
"aantwaarps" dialect; eigen
teksten op oude melodieën of
zelf geschreven. Keltische in-
strumentaaltj es wisselen het
geheel af.
Psalter is: Jerry Vervoort -
fluit, gitaar, dulcimer, psalter
en zang;
Heide Leyssen - mandoline,
psalter en zang;
Joris Visterin - harmonika.
zelf vliegers en hopen weer
veel jonge en oude vredesvlie-
geraars te ontmoeten.
Waarom vliegen voor vre
de?
Allereerst is het een vreed
zame bezigheid, je doet er geen
vlieg kwaad mee en het is
rustgevend en ontspannend.
Het heeft te maken met "het
leven nemen zoals het is", zon
der beter, sneller, sterker,
slimmer te willen zijn dan een
ander.
De vlieger is het symbool
voor vrede/ontspanning/ge
lijkheid onder de mensen.
De vredesviering begint om
11.00 uur op de Jacobadijk 23
te Kamperland.
Na de lunch gaan de vlie
gers om 13.00 uur de lucht in.
Voor meer informatie: 01100-
23866.
VLISSINGEN - Op zaterdag 30 september verzorgt fotoclub 'de
draadontspanner' samen met modepromotie team Alienne en
fotomodellen dag in het Arsenaal, naast de nieuwe jachthaven
onder aan de Boulevard. Aanvang 11.00 uur.
worden indien gewenst door
aanwezige visagiste's profes
sioneel opgemaakt. Voor de
kinderen zijn twee grimeurs
aanwezig.
'S-HEER ABTSKERKE - „Stress is nergens voor
nodig. Hoewel we natuurlijk allemaal leven in een
wereld vol spanningen, hangt het van onze houding
en reactie af of we zelf stress opdoen of niet". Aldus
TM-leraar Sjoerd Vos, die onlangs in het rustieke
dorpje 's-Heer Abtskerke op Zuid-Beveland is ko
men wonen. Daar functioneert al enige tijd een
centrum voor Transcendente Meditatie, dat zich in
een levendige belangstelling uit de hele regio mag
verheugen.
Sinds de officiële opening in februari van dit jaar
hebben zo'n vijfenzeventig mensen de korte TM-
cursussen gevolgd. „Toch blijkt dat sommige men
sen nog steeds niet weten wat TM nu eigenlijk is",
vervolgt de heer Vos. „Velen denken dat het een
vreemde sekte is, of dat je een rare guru moet vol
gen. Als ze eens langs zouden komen op een van
onze informatie-avonden zouden ze zien dat er al
lemaal heel gewone mensen zitten. En de presenta
tie die we op zo'n avond geven is ook heel praktisch
en zakelijk. We zijn niet bezig een nieuwe religie
aan te prijzen, we geven alleen les in een eenvoudi
ge, wetenschappelijk onderzochte techniek".
Die techniek blijkt nogal wordt. Er is zelfs een instituut
wat teweeg te brengen: diepe
ontspanning, normalisering
van de bloeddruk, verminde
ring van slapeloosheid, toege
nomen creativiteit en intelli
gentie, betere studieprestaties
en nog een hele waslijst meer.
Allemaal onderzocht door ge
renommeerde universiteiten
en laboratoria. Meer dan drie
honderd studies in totaal.
Geen wonder dat verzeke
ringsmaatschappijen staan te
dringen om kortingen aan te
bieden aan TM-beoefenaars.
Een grote Nederlandse ziek
tekostenverzekeringsmaat
schappij biedt zo'n 30% korting
op de premie; ook een auto
verzekering, een hypotheek en
een risicoverzekering zijn mo
gelijk met riante kortingen.
Dit alles omdat gebleken zou
zijn dat mensen door de medi
tatie minder gespannen zijn
en dus minder ongelukken
maken en minder vaak ziek
worden. En het is toch bekend
dat verzekeraars niet over een
nacht ijs gaan, voor ze geld
weggeven aan kortingen.
Dat TM nu ook zeer zakelijk
ingestelde lieden weet te inte
resseren blijkt ook uit het feit
dat er in diverse Nederlandse
en buitenlandse management
tijdschriften positief en be-
langstellend over geschreven
dat zich helemaal toelegt op
het introduceren van TM in
het bedrijfsleven met aange
paste cursussen en gedegen
begeleiding. In enkele heel be
kende grote Amerikaanse en
Japanse bedrijven onder an
dere General Motors, Sumi
tomo en Toyota, is TM als be
drijf scursussen ingevoerd,
met groot succes. En niet zo
zeer als 'stress-management'
voor de overbelaste managers,
maar even goed voor alle
werknemers. „Want omdat
TM een methode van zelfont
plooiing is, helpt het ook om
creativiteit en arbeidsvoldoe
ning te verhogen", voegt col
lega TM-leraar Wim Kooy er
aan toe.
Ook in Zeeland, dat bij som
migen de naam heeft wat be
houdend te zijn, blijkt de
Transcendente Meditatie tech
niek aan te slaan. En zeker
niet alleen bij de jongelui, ook
grijzende zakenlieden in drie
delig pak en 65-plussers kunt
u op een TM-cursussen tegen
komen. En geef ze eens onge
lijk. We kunnen allemaal wel
wat diepe rust gebruiken,
nietwaar. En met al die kor
tingen lijken de cursusbedra
gen lang zo hoog niet meer ten
slotte.
MIDDELBURG - Oktopus is een professioneel blazersensem
ble uit Den Haag. Oktopus werkt op dinsdag 3 oktober een aan
trekkelijk programma af in de concertzaal aan de Singelstraat.
De aanvang is 20.00 uur en kaarten kosten achttien gulden.
Oktppus legt zich toe op het
uitvoeren van muziek voor
acht of meer blaasinstrumen
ten.
De kombinatie van in
strumenten is gebaseerd op
die van het klassieke blaasor-
kest, bestaande uit twee ho
bo's, twee klarinetten, twee
hoorns en twee fagotten.
Het Haags blazersensemble
stelt zich ten doel leen 2Yrtoire
te kiezen waarin vernieu
wende aspecten en originali
teit voorop staan. Op het pro
gramma staan onder andere
werken van Jos Post en Per
Due en Franz Krommer.
Deze week:
4 stoelen 340.-
4 kussens (3 dessins) 200.-
1 tafel 0 80 cm 79.-
Totaal 619.-
9-delige set Kettler Napoli nu 525.-
12-delige set Grosfillex Bahia met ovale tafel nu 799.-
Grote partij kuipstoelkussens nu HALVE PRIJS!!
Deze zichzelf opladende en
's avonds zichzelf met foto-
elektrische cel aanschakelende
tuinlamp verlengt de zomertijd
in de tuin. Maar ook in de win
tertijd wordt automatisch
iedere avond de tuin bij het in
terieur betrokken, door de heel
eenvoudig overal te (verplaat
sen snoerloze tuinlamp.
Kompleet met foto-elektrische
cel, onderhoudsvrije accu,
standaard met verlengstukken
en scharnier en wandbevesti-
ging en zonnepaneel met tien
(10) jaar garantie
WEEKAANBIEDING:
NU
voor slechts
ongekend assortiment, vele bijzondere
soorten, leuke geschenkverpakking
50 bollen nu
in 7 kleuren!
nu met hoge korting
