Museum Museum in Jaarbeurs Utrechtse musea zetten hun beste beentje voor 60.000 Kratten Cola in watertoren Oranje met een grote ,0' Dorestad zeker geen dorre stad reduktiebon U 150 Jaar Centraal Museum Ulevellen en duimdrop Loosdrechtse kasteelheer enthousiast verzamelaar Deelnemende musea Holle boomstam SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 2 NOVEMBER 1988 317 Een Museum Museum? Op de Verzamelaarsjaar markt, die op 19 en 20 november plaatsvindt, staat het. Liefst dertig musea uit stad en provincie Utrecht zetten in dit museum vol musea hun beste beentje voor. Het zal de bezoekers verbazen hoe leuk ze zijn. Eén stap hier binnen en u zult niet kunnen wachten ze de komende maand te bezoeken. Nederland Museumland Trotse kooplieden Loop naar de pomp! Plagerijtjes Ark van Noach f Nieuwjaarswensch Karei de Grote 'Appels' Kloostermoppen voor maximaal twee personen JAARBEURS UTRECHT/ HOLLAND Bij inlevering van deze reduktiebon aan de Jaarbeurs-kassa betaalt u perpersoon f 7— entree i.p.v. f 8,— Een vliegtuig met cockpit en onderdelen, een oude kruide nierswinkel, een maquette van De volgende musea nemen aan het Museum Museum deel: Amerongs Historisch Museum; Kasteel Ameron- gen; Museum Flehite, Amers foort; Dierenpark Amers foort; Kasteel Groeneveld, Baarn; Oranje Museum, Baarn; Huis Doorn; Kasteel De Haar, Haarzuilens; Baro metermuseum, Maartens dijk; Kasteel Sypesteyn, Nieuw Loosdrecht; Bijen teeltmuseum, Odijk; Slot Zuylen, Oud Zuilen; Heksen- waag, Oudewater; Kanton naal en Stedelijk Museum, Wijk bij Duurstede; Streek museum Het Rondeel, Rhe- nen; Ouwehands Dierenpark, Rhenen; Museum Oud Soest, Soest; Militair Luchtvaartmu seum, Soesterberg; Museum 't Vurhuus, Spakenburg; Centraal Museum Utecht; 's Rijksmunt, Utrecht; Heden daagse Kunst, Utrecht; Histo risch Kostuum Museum, Utrecht; Kruideniersmuseum Betje Boerhave, Utrecht; Van Speelklok tot Pierement, Utrecht; Nederlands Spoor wegmuseum, Utrecht; Rijks museum Het Catharijnecon- vent, Utecht; Universiteits museum, Utrecht; Waterlei dingmuseum, Utrecht; Slot Zeist. een boorinstallatie, een heuse straat met een draaiorgel en straatmuzikant met smartlap, een luxe oude boerenwagen met het gereedschap dat nodig is om deze kar te maken. Af komstig uit de Utrechtse mu sea en allemaal te zien in het Museum Museum. Verzamelen en musea hebben veel met elkaar gemeen. Mu sea zijn verzamelaars: heel professionele. En veel collec ties die nu in een museum zijn te vinden waren vroeger in handen van particulieren. Omgekeerd zijn sommige col lecties van "gewone" verza melaars net zo waardevol als die in een duur museum. Dit jaar is uitgeroepen tot Museumjaar. Van de ruim 800 Nederlandse musea doen 552 mee aan deze actie. Veel mensen denken bij musea nog steeds aan stoffige, muffe en duffe instellingen. Maar ac ties als Nederland Museum- land en het bijzondere Mu seum Museum, dat is ontwor pen door Henk van der Feest van Prince Productions, laten zien dat het tegendeel waar is. Annelies Jordens, museum- consulente van de provincie Utrecht, heeft het initiatief tot Museum Museum geno men. ,,We hebben heel veel kleine en enorm aparte musea in Utrecht zoals het Tabaks museum in Amerongen, 't Annelies Jordens, Museum- consulente provincie Utrecht. 1988 is uitgeroepen tot Museumjaar. Iedere maand krijgen de mu sea uit één provincie ex tra aandacht, in decem ber de provincie Utrecht. Als bijzondere promotie voor de ko mende museummaand is op de Verzamelaars jaarmarkt het Museum Museum opgezet. Dit Museum Museum is een co-produktie van het Bureau Museumconsu- lente van de provincie Utrecht en de Jaar beurs. Het is ontwor pen door Prince Pro ductions uit Almere. Vurhuus met klederdrachten in Spakenburg en het Bijen teeltmuseum in Odijk. Maar Utrecht kent ook bekendere unieke musea. Denk bijvoor beeld aan het Catharijne Con vent of het Spoorweg Mu seum, met z'n romantische stoomtreinen van het eerste uur. Diezelfde sfeer van roman tiek hangt rond de 7 kasteel musea die de provincie Utrecht kent. Tegenwoordig zijn het prachtige gebouwen. maar heel vroeger echte kastelen waar ridders in woonden. Om in die tijd te leven was het geen pretje. De ridders trokken tegen elkaar ten strijde met zwaard, knots en "goedendag", een knots met stalen punten waarmee ze elkaar de hersens in sloegen. Nederland heeft veel musea vergeleken met andere lan den. Hoe zou dat kunnen ko men? Annelies Jordens: „Ne derlanders voeren als koop lieden de wereld af. Ze kwa men terug met veel mooie voorwerpen van heinde en verre, om te laten zien hoe het daar was. Maar omdat ze zo vaak en ver van huis waren, hadden ze ook behoefte om dingen uit eigen land aan zich zelf te tonen. Dit was tenslot te hun basis die ze zo vaak misten. En misschien waren ze ook gewoon heel trots op al dat mooie dat Nederland te bieden heeft! Al die prachtige musea zijn uniek. Daarom is het een hele klus ze bij elkaar te krijgen voor het Museum Museum en de actie in december. Maar iedereen doet mee en het re sultaat is fantastisch. Er is dan ook heel wat promotie. We kelijks is er een radiopro gramma vanuit een museum, in december vanuit de Utrechtse. En op 27 novem ber zend de VARA een tele visie programma uit over de Utrechtse musea, dat u niet mag missen", zegt mevrouw Jordens enthousiast. Een Ne derland Museumland-gids en een boekje met allerlei leuke museum-fietsroutes in de pro vincie Utrecht zijn bij de VVV's, de boekhandel en na tuurlijk... op het Museum Museum te krijgen. Het enige dat nog van een oude Larense pomp-stoommachine rest is de koperen naamplaat (en een lege oliekan). De stoom- en drukmeters op de foto doen het nog steeds, maar gebruikt worden ze echter niet meer! Barsten kan hij niet. Daarvoor zijn de muren te dik en wordt hij te goed onderhouden: de oudste w atertoren van Nederland en teveas Waterleidingmuseum aan de Predik herenstraat in Utrecht. In 1886 kwam hij in gebruik, nadat een aannemer hem er voor 40.000,-had neergezet. Voor zo'n bedrag heb je nu een paar verkeerslichten aangelegd, maar in die tijd bedroeg het uurloon 15 cent! De toren heeft een paar verdiepingenen bovenin is een metalen reservoir met 15.000 kubieke meter water. Omgerekend naar flessen cola zijn dit wel 60.000 kratten. Nog steeds is de toren in gebruik, maar niet om water te leveren. Cola dan misschien? Nee hoor, in de toren zit meetapparatuur die de behoefte aan water in de stad Utrecht peilt en zonodig moderne pompen in werking zet. Een heel aparte herinnering aan de vroegere watervoorziening is een 600jaar oude uitgeholde dikke boomstam. Deze was inde grond geplaatst en deed als waterput dienst. Omdat deze in het grondwater stond, rotte het hout niet weg. Omdat de potten waarmee het water werd opgehaald tijdens de weg naar boven weieens sneuvelden, zijn onder in deze put veel potscherven aangetroffen. Die scherven brengen geluk, want uit dit geschiedkundig materiaal is veel af te leiden over de tijd waarin de brokken werden gemaakt. ul26 Goed water was vroeger schaarser dan goed bier. Dat is nu helaas anders, maar het scheelt wel een hoop tijd. Je kon er tot honderd jaar geleden uren voor uit trekken om even een emmertje water te halen. ,,Er zyn nog veel wachtenden voor u", luidde het motto bij de pomp. De uitdrukking „loop naar de pomp" zeg je niet voor niets tegen iemand die je liever kwijt dan rijk bent. Op het Museum Museum krijgt u een goede indruk van dit aparte museum. x:xv:v:'v:*>:¥x*:*x Aap verliefd op oppasser Veel mensen staan er niet bij stil, maar ook de dierentuin is een museum. Een museum dat dieren verzameld om ze voor uitsterven te behoeden en ze te bestuderen. En natuurlijk heeft het die renpark z'n 'gewone' verza meling dieren, maar heel bij zonder is de kolonie chimpan sees van het Dierenpark Amersfoort. Omdat het typisch groepsdie- ren zijn, leven ze in Amers foort bijeen. De kinderaapjes die in het dierenpark worden geboren, groeien op bij hun natuurlijke moeder. Opvallend zijn de plagerijtjes van jonge 'chimps', waarmee ze de grenzen binnen de apen- groep leren ontdekken. Het zijn soms net mensenkinde ren. Die overeenkomst tussen mensen en chimpansees is goed te zien in de film van Bert Haanstra 'Chimps onder elkaar', die in het dierenpark draait. Er gaan zelfs verhalen van een chimpansee die ver liefd werd op z'n vrouwelijke oppasser! In de provincie Utrecht zijn twee dierentuinen, die beide op het Museum Museum niet ontbreken: Dierenpark Amersfoort en Ouwehands Dierenpark uit Rhenen. Één van hen, Dierenpark Amers foort, komt met een maquette van een 'ark'. Vanaf Wereld dierendag, 4 oktober, heeft het dierenpark namelijk 'de Ark van Amersfoort' voor het publiek opengesteld. Deze 'ark' is een speciaal gebouw in het bos. De 'ark' is net als een echte boot door water om ringd. 'In de Zoo begint het zo!' heet de expositie die er wordt ge houden. Daarin is, geschikt voor jong en oud, onder ande re de levensloop van de gewo ne boerenkip te zien. Hoe komt een kuikentje uit z'n ei? Hoe groeit het op? Die kui kentjes lopen er vrij rond. Kinderen zouden die leuke gele bolletjes graag oppak ken, maar dat mogen ze niet. Ze mogen wel spelen met le vensgrote (speelgoed)beren! Op deze ark, waarvan de ma quette in het Museum Mu seum staat, zou Noach jaloers zijn geweest! Eén van Utrechts jongste mu sea is het Oranje Museum in Baarn. Het werd vorig jaar mei officieel maar toch feeste lijk door prins Bernhard en prinses Juliana geopend. Het woord oranje in „Oranje Museum" schrijf je met recht met een grote „O". „Er zijn hier duizend en één leuke en mooie dingen over ons ko ningshuis te zien", zegt de heer Mark Veldhuysen, die bij het museum de collectie beheert, aanvult en tentoon stelt. „We hebben hier een 70 cen timeter hoge replica van de Gouden Koets, inclusief koet sier, zoals die op Prinsjesdag rijdt. Naast de replica's en maquettes zijn in het Oranje Museum talloze foto's, gravu res, schilderijen, gebruiks voorwerpen en andere zaken te bewonderen, die met het Koningshuis in verband staan." Hoe komt zo'n museum nou aan al die prachtige dingen? „Van de week kwam een ou de dame met een zeldzame gravure uit 1902. Op de ach terkant stond handgeschre ven „Van harte wenscht u een gezegend kerstfeest, Emma". „Het bleek een oude nieuw jaarswens van de koningin moeder!" licht Veldhuysen toe. De heer Veldhuysen schat dat in Nederland dui zenden mensen „Oranje-za ken" verzamelen. Niet alleen op het Museum, ook bij het Oranje Museum zelf bent u natuurlijk welkom. Het museum is van 1 novem ber tot 1 maart gesloten. Gouden Koets op schaal met 200 militairen en erewachten Bijen houden imkers zoet In Nederland zijn ongeveer 13.000 imkers, de houders van bijen. Sommige mensen vinden dat maar een eng vak. Een imker gewa pend met masker en pijp, die een stevige rook produceert, pakt zonder angst de honingraten uit de korf. Hoewel, een korf? De meeste imkers houden hun bijen te- In het hartje van de oude bin nenstad van Utrecht, op 't Hoogt 6, kunt u snoepen. Daar staat het kruideniersmuseum dat er net zo uitziet als het win keltje van kruideniersvrouwe Elisabeth Betje Boerhave uit 1873. Het is een museum dat het lek kerste deel z'n eigen tentoon gestelde materiaal verkoopt. En wat had het gruttersbedrijf vroeger niet allemaal aan heerlijkheden: ulevellen, duimdrop, kerkpepermunt en koikflülzn i/anfL<kuL WIJK BIJ DUURSTEDE, door vroegere bewo ners „Dorestad" genoemd, heeft een roerig verleden. Het begon al in de prehistorie, toen mensen zo'n 1600 jaar voor onze jaartelling die plek bewoonden. Het stroomgebied van de rivieren Rijn en Lek, waar Dorestad ontstond, was vruchtbaar - dankzij de rivier - èn droog genoeg om huizen niet in het moeras te laten wegzakken. Pijl- en speerpunten uit steen en brons en graf-urnen zijn stille getuigen van de nederzetting in die tijd. De speerpunten zijn door hun verblijf in de grond niet meer zo vlijmscherp als vroeger, maar destijds bewezen ze tijdens de jacht grote dienst. Inliet Kantonnaal en Stedelijk Museum in Wijk bij Duurstede, één van de musea op de Verzameljaarsmarkt, zijn al die archeologische voorwerpen te bewonderen. Meermalen raakte de stad in verval en bloeide weer op. Ook toen Karei de Grote aan het bewind kwam, ging het de stad voor de wind. Het werd een belangrijke internationale haven plaats, voor kooplui uit Duitsland, Frankrijk, Engeland en zelfs Scandinavië. De prachtige buitenlandse munten en dukaten, die in het museum in Wijk bij Duurstede te zien zijn, getuigen daarvan. Maar als het een stad in die tijd voor de wind ging, toonden de Noormannen daar weieens ongewenst veel belangstelling voor. In de 9e eeuw werd de stad leeggeplunderd. Een flinke buit, want als er niets te halen viel dan kwamen de Noormannen niet. Een 17 meter lang wrak uit de 12e-eeuw! In 1930 in Utrecht gevonden en daarna in onderdelen naar het Centraal Museum gebracht. Om de enorme bodemplaat binnen te krijgen, moest wel eerst een deel van de achtergevel van het museum worden opengehakt. „Het Centraal Museum in Utrecht is het grootste mu seum in de provincie waar boeiende beeldende kunst uit alle tijden is te zien", zegt voorlichter Hans Schopping. Schopping merkt trots op dat het Utrechtse Centraal Museum het oudste stede lijk museum van Neder land is. „In 1838 besloot burgemeester Van Asch van Wijck dat het een goe de zaak was allerlei be langrijke geschiedkundige voorwerpen, die de ge schiedenis van de stad Utrecht toelichten, 'aan den volcke' te tonen. Tot het begin van deze eeuw bleef het bij tentoon stellen van alleen die col lectie oude voorwerpen. Daar voegde zich eerst een fraaie schilderijenverza meling bij, waarna meer uitbreidingen volgden. Het doel, een historisch museum te zijn, verander de. Het werd een echt 'centraal' museum waar al lerlei kleinere collecties onder één dak kwamen, die voorheen door de hele stad waren verspreid. Dit jaar vieren we alweer onze 150e verjaardag", aldus een enthousiaste Schop- ping. Een van de mooiste dingen die het Centraal Museum de bezoeker te bieden heeft, is de collectie schil derkunst. Die omvat een compleet overzicht: fraaie schilderijen uit de 15e- eeuw tot en met de nieuw ste ontwikkelingen. En bij na de hele geschiedenis van de Nederlandse ab stracte kunst. Zo tonen zij het publiek echte 'Appels' genwoordig in kasten. Hoe die veranderingen in de imke rij door de jaren zijn gelopen, is te zien in het Bijenteelt Mu seum in Odijk. In de vrucht bare streek rond Odijk bewe zen fruit- en bijentelers elkaar wederzijds dienst: de bijen verspreiden het stuifmeel van de fruitbloesems en de nectar komt daarvoor als een belo ning retour. Het is een druk volkje, zo'n bijenkolonie. En op het Museum Museum kunt u ze aan het werk zien. Maar wel achter glas! Je moet er maar op komen. Je familie eren door een kasteel te bouwen en daarin alles te verzamelen wat met die fami lie te maken heeft. Jonkheer Henri van Sypesteyn (1857- 1937) deed het tot aan zijn dood. Op de fundamenten van een oud landhuis stelde hij in Nieuw Loosdrecht Kasteel Sypesteyn samen uit delen van gesloopte kastelen en an dere monumentale gebou wen. Achtentachtig familie portretten, vanaf de 17e eeuw, sieren de wanden. Maar dat is niet alles. Jonkheer Henri bouwde een particuliere verzameling op van bij elkaar tienduizend, schilderijen, porselein, meu bilair, glas en zilverwerk en andere geschiedkundige voorwerpen. Beheerder van Kasteel Sype steyn, de heer Van Geffen: „Het is geen kleinigheidje wat de jonkheer heeft gepres teerd. Hij woonde in Den Haag, waar hij een goede be kende was aan het Koninklij ke Hof. De jonkheer reali seerde zich dat hij de laatste telg uit zijn adelijke geslacht was. „Van heinde en verre liet hij toen kloostermoppen (de grote middeleeuwse bakste nen) oude kasteelbalken, kas teeldeuren en andere oude bouwmaterialen komen. Als er iets gesloopt werd was hij er als de kippen bij. Hierdoor is elke deur, elke trap van het kasteel anders. Materialen vanaf de zestiende tot en met de negentiende eeuw zijn er in verwerkt. Het kasteel is zo eigenlijk al een museumcol lectie op zich." Met de dood van Henri van Sypesteyn in 1937 nam de laatste en kleurrijke telg van het adelijk geslacht Van Sy pesteyn afscheid van deze we reld.

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1988 | | pagina 17