Niet ikmaar het onderwijs is aan een adempauze toe
Festival Nieuwe Muziek in het teken van John Cage
Pleziervaarten van
Antwerpen naar Goes
Open dag bij vliegclub
MIDDELBURG - Rust, de grote wens
van scheidend schooldirecteur van de
Waayenburgh, de heer de Waard. Met die
rust doelt hij niet op zijn op handen zijnde
VUT, maar geeft hij te kennen dat het vol
gens hem de hoogste tijd is om binnen het
onderwijs een adempauze in te lassen.
„Het onderwijs heeft in een korte periode zoveel
veranderingen meegemaakt, dat het nu zo langza
merhand weer eens tijd wordt dat de schoolbestu
ren en docenten zich met hun vak bezig kunnen
houden", aldus De Waard. „Examenonderdelen bij
voorbeeld, we weten nu al dat ze volgend jaar op
nieuw gewijzigd zullen worden. Al die veranderin
gen brengen onrust, ook bij docenten en het spreekt
voor zich dat dat het onderwijs nooit ten goede kan
komen."
MIDDELBURG - Het Festival Nieuwe Muziek is
dit jaar opgebouwd rondom de Amerikaanse com
ponist John Cage die tijdens dit festival van 27 juni
tot 2 juli persoonlijk aanwezig is. Dit festival wordt
al weer het twaalfde binnen de Zeeuwse grenzen en
duurt van donderdag 16 juni tot en met zaterdag 9
juli. Naast een twintigtal concerten zijn er work
shops, lezingen, een filmprogramma, enkele ten
toonstellingen en een bijzondere foto-expositie.
Programma
315
De Waard verlaat De Waayenburgh
„Of meneer Deetman weg
moet? "Ach", antwoordt hij
diplomatiek, „Je weet nooit
wat je krijgt, wel wat je hebt.
Als er straks een andere mi
nister komt, komen er ook
weer andere plannen."
"Wel heeft minister Deet
man heel wat blunders gesla
gen. Pas nog met de LBO-exa-
mens. De manier van nakijken
moest helemaal worden her
zien. Het zou goed zijn wan
neer die mensen achter de bu
reau's van het Ministerie eens
een jaartje in de praktijk mee
zouden draaien. Het onderwijs
is nu veel te veel in de politiek
terecht gekomen. Je leest al
lerlei rapporten -komt aan het
eigenlijke werk niet toe- en
krijgt dan te horen dat de
plannen weer niet doorgaan.
Wat er aan verandering komt
maakt me niet meer zo uit, als
er maar zekerheid over is."
De Waard begon als ad
junct-directeur op de
Waayenburgh -de Middel
burgse Christelijke Scholen
gemeenschap voor Beroepson
derwijs- in 1967. Later, in 1976,
werd hij directeur.
„Ik ben er een heel klein
beetje ingerold. Ik werkte al
tien jaar in Katwijk als leraar
en had een collega die in dit
type onderwijs terechtkwam.
Hij was er zo enthousiast over
dat ik, daardoor geinspireerd,
bij een zelfde soort school sol
liciteerde. Dit onderwijs trekt
me bijzonder aan, je ziet dat je
voor deze leerlingen veel bete
kenen kan. Leerlingen die op
een basisschool moeite met le
ren hadden, een beetje naar
beneden gedrukt zijn en hier
met een leuk diploma slagen."
„In onderwijskundige zin
heb ik als directeur niets meer
met de leerlingen te maken,
toch houd ik goed contact met
ze. Wel eens op een negatieve
manier, wanneer het in de
klas fout gaat, maar ook bij
persoonlijke probleempjes
blijken ze de weg naar mijn
deur gemakkelijk te vinden. Ik
ben, dacht ik, niet streng. Ik
zal het verhaal altijd van
beide zijden willen horen, zo
wel van de docent als van de
leerling en daarna horen ze
wat er verder gebeurt. Na
tuurlijk word je wel eens beet
genomen, ik kan me dat van
de leerling uit ook best voor
stellen. Ondanks hun mooie
verhaal krijgen ze dan toch te
horen dat ik ze een uur terug
iaat komen."
„Bij problemen thuis is het
vaak moeilijker. Ouders die
niets meer bij willen dragen in
de studie van hun dochter.
Wat doe je in zo'n geval? Je
probeert ze de weg te wijzen,
vertelt ze dat ze een tegemoet
koming in de studiekosten
kunnen krijgen, maar de leer
ling mist wel een stukje ge
borgenheid."
Steeds weer komt in het ge
sprek naar voren dat de heer
de Waard goede begeleiding
op school van groot belang
vindt. „Bij de leerling die stage
loopt bij Vijvervreugd of Der
Boede kan het allemaal best
wel eens even te veel worden.
In zo'n situatie moet er wel
iemand zijn die haar opvangt."
„Het IHNO, individueel on
derwijs voor leerlingen die
wat meer moeite hebben met
lezen, schrijven of rekenen,
krijgt helaas nog vaak een
stempel opgedrukt", betreurt
directeur de Waard. „Ouders
Schooldirecteur De Waard neemt 22 juni afscheid van De Waayenburgh.
verzetten zich nogal eens,
wanneer er voor hun kind in
dividueel onderwijs wordt ge
adviseerd. En dat terwijl de
leerling het zelf vaak wel goed
vindt. Er heerst ook geen en
kele rivaliteit tussen de I-leer-
ling en de leerlingen van de
andere afdelingen, ze worden
er niet op aan gekeken. Erg
jammer dat de ouders er nog
zo'n moeite mee hebben."
Toch heeft De Waard zelf
enige moeite met de vraag wat
zijn I-leerlingen aan moeten
vangen na het verkrijgen van
hun diploma. „Ik vind het
moeilijk om daar uitspraak
over te doen. De leerlingen
hebben tijdens hun stagepe
riode kunnen ontdekken wat
lukt en wat niet. Sommigen
komen zo ook aan een baan.
Destijds hebben we samen met
iemand van het arbeidsbureau
geprobeerd om onze leerlingen
te bemiddelen, maar om fi
nanciële redenen is dit later
stopgezet. Als school mis je de
faciliteiten voor dit soort ac
ties. Je zou iemand moeten
hebben die contacten legt met
de bedrijven en die bovendien
het soort leerlingen kent."
Nu het behalen van een di
ploma allang geen garantie
meer is voor werk, waar kij
ken ouders dan naar bij het
opgeven van nieuwe leerlin
gen?
„Ze kiezen soms voor de
Waayenburgh omdat het
hoofdzakelijk meisjes zijn die
de opleiding volgen, of omdat
het een kleine school is. Je
moet het als school voorname
lijk hebben van de mond op
mond reclame. Je goede naam.
Maar dat stukje goodwill kan
je ook binnen de kortste keren
weer kwijtraken wanneer de
school op een of andere manier
in opspraak wordt gebracht"
„Er begint zo langzamer
hand een gevecht om leerlin
gen te komen. Er zijn er steeds
minder en met name de scho
len voor het lager beroepson
derwijs worden pas in het al
lerlaatste geval gekozen.
Ouders zien hun kind liever op
een gymnasium dan in het
LBO. Hier is echt sprake van
een negatieve selectie. Erg
jammer, want de leerlingen
die, zoals ik het noem, weinig
'zitvlees' hebben kunnen veel
beter hier terechtkomen dan
bijvoorbeeld op een MAVO. Je
ziet ze daar finaal mislukken.
Ze blijven een paar keer zitten
en toch maar doorzetten. En
dat terwijl er tegenwoordig
goede afspraken tussen scho
len onderling zijn, zodat een
laatbloeiende LBO-er kans
maakt door te stoten tot HA-
VO-niveau. Misschien niet
aardig om te zeggen maar de
MAVO laat nu ook makkelij
ker leerlingen toe, tenslotte is
elke leerling er een. Gelukkig
is het niet zo dat men probeert
elkaar vliegen af te vangen. Er
is regelmatig overleg tussen
acht scholen voor het Christe
lijk Voortgezet Onderwijs en
dan komt onder meer de voor
lichting aan de ouders ter
- -FOTOZESA
sprake. We wijzen erop toch
vooral te kijken naar het be
lang van de leerling. Ook ma
ken we gezamenlijke afspra
ken over advertenties, zodat
we elkaar niet dood concurre
ren. Inmiddels is uit onder
zoeken gebleken dat maar een
klein percentage leerlingen
afkomt op een advertentie,
maar ach, je doet het toch, dat
percentage heb je dan in ieder
geval binnen."
Officieel gaat hij 1 augustus
met de VUT, maar 22 juni
neemt de directeur van de
Waayenburgh afscheid van
alle mensen 'waar hij zo pret
tig mee samengewerkt heeft'.
„Ik blijf nog wel even bezig
in het organisatieleven. Ik zit
in de Zeeuwse Protestantse
Schoolraad en ben ook ge
vraagd in het bestuur van een
basisschool in Oost-Souburg.
Het liefst wil ik actief blijven,
in plaats van aan de kant te
gaan zitten. Zolang ik nog ge
zond ben, kan ik dit werk niet
laten liggen."
De rederij Flandria gaat vanaf zaterdag regelmatig dagtochten
organiseren van Antwerpen naar Goes.
GOES - Goede contacten tussen de steden Antwerpen en Goes
hebben er toe geleid dat de bekende Belgische rederij Flandria
deze zomer dagtochten gaat organiseren van de Sinjorenstad
naar de Ganzestad. Weliswaar is het aantal vaarten dit jaar nog
bescheiden, uitbreiding van het vaarprogramma behoort echter
tot de mogelijkheden. De dagtocht Antwerpen - Goes wordt
tijdens de Binnenstadsfeesten officieel gedoopt.
Zaterdag 11 juni kunnen belangstellenden aan de Scheldekade
in Antwerpen voor de eerste maal aan boord voor een vaart
richting Goes. In de zomermaanden wordt de tocht zes keer
herhaald. Er wordt gevaren op 19,23 en 26 juli, op 9,16 en 23
augustus. Dat betekent dat meestal op dinsdag van wal wordt
gestoken. Een bewuste keuze omdat juist op die dag in Goes de
weekmarkt wordt gehouden. De Belgische opvarenden hebben
dan niet alleen de gelegenheid om op het gemak in de Ganzestad
rond te neuzen, maar kunnen meteen een kijkje nemen bij de in
Goes aanwezige marktkooplieden. De opvarenden gaan in de
ochtenduren in Antwerpen aan boord om enige uren later af te
meren in de buurt van de stadshaven in Goes. Aan het eind van
de middag keert het gezelschap naar Antwerpen terug.
Zaterdag hebben de Zuiderburen voor de eerste keer de
gelegenheid om kennis te maken met Goes. Gezien de
festiviteiten tijdens de Binnenstadsfeesten vallen de Sinjoren
meteen met hun neus in de 'Hollandse' boter.
Op zaterdag 18 en zondag 19 juni houdt de Vliegclub Midden-
Zeeland open huis. Iedereen die wil kennismaken met het
zweefvliegen kan die dagen tegen gereduceerd tarief een ken-
nismakingsvlucht maken in een van de zweefvliegtuigen van de
organiserende vereniging. Tijdens de open dagen kunnen be
langstellenden tussen tien uur 's morgens en zeven uur 's avonds
een kijkje komen nemen op het vliegveld Midden-Zeeland. Te
gen betaling van 17,50 kan een vlucht worden gemaakt boven
het Veerse Meer en de omgeving van Amemuiden. Daarnaast
kunnen de bezoekers kennismaken met de activiteiten van de
Vliegclub Midden-Zeeland.
Het idee om een John Cage
Festival te organiseren leefde
al zo'n zes jaar, maar steeds
bleef het bij concerten. Nu
vindt dit festival dan eindelijk
plaats en wordt dit het eerste
in Nederland rond deze 76-ja-
rige componist/kunstenaar.
Aanvullend voor veel mu
ziekliefhebbers zijn er een
zestal workshops, ook wel
'masterclass' genoemd, waar
bij de componist door middel
van lezingen en gesprekken
met gastsprekers/componis
ten tracht de luisteraar inzicht
te geven in zijn lange en veel
zijdige loopbaan als compo
nist.
Evenals vorig jaar zal de
VPRO-radio alle concerten
opnemen voor de live-uitzen
ding op 16 juni en eventuele
latere radio-uitzendingen.
De financiering van het fes
tival is in handen van de Pro
vincie Zeeland en de gemeente
Middelburg, terwijl voor ver
schillende projekten een niet
onbelangrijke bijdrage door
WVC beschikbaar is gesteld.
John Milton Cage werd op 5
september 1912 in Los Angeles
geboren. Hij koos pas in de
vroege dertiger jaren voor een
professionele muzikale carriè
re. Cage studeerde compositie
Greetje Bijma.
bij Richard Buhlig en Adolph
Weiss en niet-westerse volks
muziek bij Henry Cowell.
Vanaf 1934 volgde hij cursus
sen en contrapunt bij Arnold
Schönberg.
John Cage wordt regelmatig
beschreven als een katalysator
in muziek en andere kunst
vormen, en een van de meest
invloedrijke figuren van de
avant-garde sedert de Tweede
Wereldoorlog. In totaal heeft
hij 230 composities op zijn
naam staan en is hij tevens
auteur van ruim 200 geschrif
ten en maakte hij meer dan
300 werken op het gebied van
de beeldende kunst, voorna
melijk etsen en grafiek. Hij
kreeg verschillende onder
scheidingen. In 1968 werd hij
gekozen tot lid van de Ameri
can Academy and Institute of
Arts and Letters en vrij recent
tot 'Commandeur des Arts et
Lettres'. Verder heeft hij de
titel Doctor honoris causa in
de uitvoerende kunsten aan
het California Institute of the
Arts (1986).
John Cage zijn eerste com-
poneerperiode staat in het te
ken van ritmische patronen in
combinatie met toonreeks-
fragmenten. Vanaf de late ja
ren dertig houdt Cage zich be
zig met het zoeken naar nieuw
geluidsmateriaal. Toentertijd
vormde hij samen met zijn
vrouw en enkele vrienden een
slagwerkkwartet wat groeide
tot een slagwerkensemble. In
deze jaren ontstonden talrijke
stukken voor slagwerk. Deze
interesse voor slaginstrumen
ten hangt samen met het feit
dat Cage vanaf 1935 muziek
voor de dans schrijft, omdat
het slagwerk als coördinatie
middel voor dans en muziek
bij uitstek geschikt is. Zo werd
hij begeleider van verschei
dene dansgroepen, en was dit
compositietechnisch voor hem
een enorme groei. Het brengt
hem tot het componeren van
„rhythmic structures".
De ontdekking van de zoge
naamde 'geprepareerde' piano
in 1940, een vinding uit nood
geboren, is een van Cage's be
kendste wapenfeiten. Door
ruimtegebrek voor slagwerk
op het toneel bij een werkop
dracht voor het schrijven van
begeleidende muziek voor een
dans bracht hem op het idee
om van een piano een slag
werkersensemble voor éen
speler te maken. Op exact
aangegeven plaatsen tussen en
om de snaren van een vleugel
plaatste hij allerlei voorwer
pen als stukjes plastic en gum
mi, schroeven, tochtstrips en
dergelijke en de pianoklank
veranderde hierdoor ingrij
pend. Bovendien verschilden
de preparaties in het snaren-
koor onderling waardoor er
twee verschillende klanken
ontstaan, door het linker pe
daal al dan niet te gebruiken.
In de vroege veertiger jaren
schreef Cage uitsluitend mu
ziek voor dit instrument. In
zijn streven het hele gebied
van hoorbaar geluid voor de
muziek bruikbaar te maken
gebruikt Cage vanaf 1939 elec-
trische apparaten in zijn mu
ziek en 'pre-elektronische mu
ziek' ontstaat.
In de jaren '50-'51 leerde
Cage de componisten Morton
Feldman, Christiaan Wolff en
Earle Brown kennen en de
pianist David Tudor. Deze
ontmoeting leidde tot samen
werking gedurende een aantal
jaren. Christiaan Wolff de
gene is die Cage bekend
maakte met het Chinese ora
kelboek 'I Tjing', Boek der
veranderingen, dat vanaf die
tijd vrijwel onafgebroken door
Cage gebruikt wordt bij het
componeren. Naast John Ca
ge's muzikale ontwikkelingen
is er nog een ander aspect van
Cage's werk in de vorm van
zijn betrekkingen met het
theater en zo werd hij wel
meermalen de vader van de
moderne experimentele kunst
genoemd.
Tot slot is hij sinds vorig
jaar auteur van twee opera's,
Europeras 1 2 die eind 1987
in Frankfurt in première gin
gen.
Donderdag 16 juni wordt het
festival officieel geopend door
drs. J.H. Knopper met daarop
volgend een pianorecital van
de Japanse pianiste Aki Taka-
hashi. Verder speelt het Trio,
en het Greetje Bijma jazz-
kwintet. Eveneens is er dan de
opening van de tentoonstelling
'De Bruiloft' met 18 componis
tenportretten van William
Verstraeten gemaakt in 1986/
1987 en nieuw werk van de
Zwitserse kunstenaar John M.
Armleder. Deze openings
avond is gratis toegankelijk.
Vrijdag 17 juni het Radio
Kamerorkest (Oostkerk) met
wereldpremières van Hans
Zender en Joël Bons en twee
pianoconcerten. Verder het
Takahashi quartet (Klove
niersdoelen). 22.30 uur.
Aki Takahashi uit Japan luistert de openingsavond op met een piano-recital.
Zaterdag 18 juni, 15.00 uur
'Kunst na arbeid', voor har
monieorkest; 20.30 uur Aki
Takahashi, pianorecital; 23.00
uur Instant Composers Pool.
Maandag 20, dinsdag 21 en
22 juni vanaf 21.00 uur verto
ning van verschillende video
films.
Donderdag 23 juni, 20.30
uur: Geoffrey Madge-piano,
Mifune Tsuji - viool, Tadashi
Tanaka - cello, composities uit
de jaren '20; 22.30 uur: Maar
ten Altena Oktet met gast
Frederic Rzewski op piano.
Vrijdag 24 juni, 20.30 uur:
Johan Faber - slagwerk; 22.30
uur: Fernando Grillo - contra
bas en het Gaudeamus strijk
kwartet.
Zaterdag 25 juni, 17.00 uur:
John 'Snijders - piano; 21.00
uur: Michael Marang - klari
net; 22.30 uur: Burton Greene
Ensemble.
Maandag 27 juni, start van
de Masterclass van John Cage,
die om 14.00 uur in gesprek is
met Paul van Emmerik; 20.30
uur: Kronos Quartet (Oost-
kerk), dit is het wereldbe
roemde jazz/pop-strijkkwar
tet uit San Francisco; 22.30
uur: Slagwerkgroep Amster
dam en Xenakis Ensemble
(Oostkerk).
Dinsdag 28 juni, 10.00 uur:
Masterclass; 14.00 uur: John
Cage in gesprek met John Pa-
paioannou; 20.30 uur: Mifune
Tsuji - viool; 22.30 uur: Frede
ric Rzewski - piano met een
drie uur durende compositie
van 32 veeleisende concert
etudes.
Woensdag 29 juni, 10.10 uur:
Masterclass; 14.00 uur: John
Cage in gesprek met Iannis
Xenakis; 20.30 uur: Xenakis
ensemble met solisten Judith
Bingham, Ann Manly, Spyros
Sakkas, Geoffrey Madge, Jo
han Faber, Willie Verdievel en
Tadashi Tanaka (Oostkerk).
Zowel het Xenakisensemble
alsGeoffrey Madge zijn Edi-
sonwinnaars 1988. Xenakis is
de componist; 22.30 uur: Slag
werkgroep Amsterdam (Oost
kerk).
Donderdag 30 juni, 10.00
uur: Masterclass; 14.00 uur:
John Cage in gesprek met
Frans van Rossum; 17.00 uur:
Gerard Bouwhuis en Cees van
Zeeland - piano; 19.30 uur:
Klaas Hoek - orgel (Nieuwe
Kerk); 22.00 uur: Koor Nieuwe
Muziek (Wandelkerk); 22.30
uur: Spyros Sakkas - bariton.
Zaterdag 2 juli, 10.00 uur:
Masterclass; 14.00 uur: John
Cage in gesprek met Mischa
Mengelberg; 17.00 uur: Blok
fluittrio Dolce; 20.00 uur: Ra
dio Philharmonisch Orkest
(Oostkerk), voor het eerst in
Europa de uitvoering van de
drie versies van Quartets. Elke
versie duurt 40 minuten en is
geschreven voor respectieve
lijk 24,41 en 93 instrumenten.
Zondag 3 juli, 20.00 uur:
Francis Marie Uitti - cello,
Eberhard Blum - fluit en Gene
Carl - piano.
Maandag 4 juli: Computer
muziek door Arie Louws en
Klaas Jan Boterbloem en Ron
Kuivila.
Dinsdag 5 juli, The music of
Cage en Imaginary Conversa
tions, films van Frank Schef-
fer.
Woensdag 6 juli, Xenakis
ensemble en solisten (Oost
kerk).
Donderdag 7 en vrijdag 8
juli, zie dinsdag 5 juli.
Zaterdag 9 juli, een ander
half uur durend gekozen film
programma van John Cage.
Tijdens het festival is er de
tentoonstelling van John M.
Armleder met schilderkunst,
beeldhouwen en architectuur.
Werk van John Cage aange
kocht door het Stedelijk Mu
seum Amsterdam en voor dit
festival uitgeleend. Tijdens
het festival wordt er ook een
film gemaakt over John Cage
en Middelburg. Deze film zal
nog tijdens het festival te zien
zijn.
Vragen omtrent het festival
en de toegangsprijzen, Stich
ting Nieuwe Muziek Zeeland,
Kloveniersdoelen in Middel
burg, 01180-23650, waar even
eens uitgebreide programma
boekjes te koop zijn.
