Open Oosterschelde: bewuste keuze 'Zeeland Veilig WAARSCHUWING ENKELING WERD PROTEST VAN VELEN l i Colofon ZEELAND - Al in februari 1953, na de water snoodramp, begint de inderhaast opgerichte Delta commissie aan haar taak om een plan te maken dat een dergelijke ramp in de toekomst moet voorko men. Kustverkorting is daarbij het toverwoord, slechts de Nieuwe Waterweg en de Westerschelde zullen openblijven. Deze kustverkorting stelt de waterbouwkundi gen voor moeilijke maar ook uitdagende proble men. Het laatste en grootste project wordt de af damming van de Oosterschelde. De tijd werkt ech ter in het voordeel van de Oosterschelde. Deze zeearm mag blijven zoals hij is: zout, een zeldzaam natuurgebied, rijk aan vis en schelpdieren. Er komt een pijlerdam met schuivende stormvloedke ring. Onderzoek Dijkverhoging FEESTPROGRAMMA OPENING Televisie L, achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond achtergrond 313 In 1957 wordt de Deltawet aangenomen, waarin ook de af damming van de Oosterschelde is opgenomen. Met deze afdam ming is in 1978 het Deltaplan voltooid, zo luidt de planning. Het Haringvliet en De Grevelingen zullen voor die tijd al afgesloten zijn. Met de opgedane ervaring za) ook de zeearm Oosterschelde veranderen In het Zeeuwse Meer. Tegenstand krijgt de Delta wet dan nauwelijks. In de jaren zeventig blijkt de mentaliteit echter veran derd te zijn. In 1967 begint Rijkswaterstaat aan het grote karwei om de Oosterschelde af te dammen. Maar niet ieder een is nog overtuigd van de wenselijkheid ervan. Weten schappers van het Delta-insti tuut voor Hydrobiologisch Onderzoek in Yerseke waar schuwen tegen de afsluiting en het verloren gaan van de bij zondere flora en fauna van de Oosterschelde. De waarschu wing van enkelen groeit uit tot een protest van velen. De Oos terschelde is een uniek gebied in West-Europa en wellicht in de gehele wereld. De schorren, slikken en platen, vochtige- en graslanden maken dit water rijke gebied voor vogels een fourageer-, rust- en broedge bied bij uitstek. Het gebied is bijzonder rijk aan overgangen tussen zout en brak, nat en droog, voedselarm en voedsel rijk. Deze grote verscheiden heid aan milieutypen heeft ge leid tot het ontstaan van een bijzonder planten- en dieren leven. Juist in de jaren zestig en zeventig gaan de ogen van het grote publiek steeds meer open voor het belang van na tuur en milieu. Ook vissers, oesterkwekers en mosselkwekers hebben be lang bij een open Oosterschel de. Als mosselkweekgebied maar vooral ook als oester- kweekgebied is de Ooster schelde nauwelijks te vervan gen. De vissers en kwekers maken dit ook duidelijk. De Vereniging ter Bevordering van de Visserij belangen in Zeeland (Zevibel) roert zich danig. Tijdens een vaartocht van de Provinciale Statenle den van Zeeland bijvoorbeeld onderstreept de aanwezigheid van ongeveer twintig vissers- kotters het motto 'Ooster schelde open'. De politie te wa ter moet er aan te pas komen om voor een vrije doorvaart te Het Deltagebied omstreeks 1.500. zorgen. De druk om de Ooster schelde open te houden wordt steeds groter, zeker als de ver schillende belangengroepen elkaar vinden in het comité Samenwerking Oosterschelde (SOS). Minister J. Stuurhof van Verkeer en Waterstaat laat een onderzoek instellen naar de ontwikkeling van de Oos terschelde, maar houdt vast aan afsluiting. Minister W. Drees jr. laat Rijkswaterstaat een tussenbalans opmaken van het Deltaplan, waarin ook aandacht aan het milieu wordt geschonken. Rijkswaterstaat vindt, uit oogpunt van veilig heid, afdamming toch het beste en denkt eventuele na delige gevolgen wel op te kun nen vangen. Maar de wens om de Oos terschelde open te houden ma nifesteert zich steeds vaker en het aantal tegenstanders van een dichte Oosterschelde neemt toe. De Provinciale Sta ten van Zeeland willen uit oogpunt van veiligheid echter het werk zo snel mogelijk vol tooid zien, terwijl ook boeren voorstanders zijn van een af gedamd, zoet Zeeuws Meer. Op 9 november laat minister drs. T. Westerterp de Tweede Kamer weten, dat „het kabinet na ampel beraad tenslotte heeft besloten de Ooster schelde te doen afsluiten met een zogenaamde stormstuw- caissondam". Het is het kabi net Den Uyl, dat deze milieu vriendelijke oplossing kiest. Met 75 tegen 67 stemmen ver werpt de Tweede Kamer een motie van M. Schakel om de Oosterschelde geheel af te sluiten en aanvaardt daarmee het regeringsvoorstel om de Oosterschelde open te houden. De steun voor het voorstel is gebonden aan drie voorwaar den. Het werk moet technisch uitvoerbaar en in 1985 klaar kunnen zijn. De kosten ten slotte mogen de 1750 miljoen plus 20% (in de aannemerswe reld gebruikelijke marge) niet te boven gaan. Rijkswaterstaat krijgt an- De huidige situatie. De met rood aagegeven stukken maken deel uit van het Deltaplan. derhalf jaar de tijd om het project uit te werken. In juni 1976 komt Rijkswaterstaat met een rapport: Een storm vloedkering is technisch en fi nancieel haalbaar, maar het moet er dan wel één worden met pijlers en schuiven. De kosten worden begroot op bijna vier miljard. Een open Oosterschelde brengt wel met zich mee dat de dijken verhoogd moeten worden. In ijltempo wordt deze dijkverhoging aangepakt, waarbij toch de natuurlijke kustpatronen zoveel mogelijk worden ontzien. In 1980 is er ongeveer 150 kilometer dijk opgeknapt, terwijl er ook ha vens door dit werk zijn verbe terd, zoals bijvoorbeeld bij Bruinisse en Colijnsplaat. Op 15 december 1983 doet de Rekenkamer verslag over de financiële besluitvorming bij het Oosterscheldeproject De hoofdlijn is dat het project fi nancieel te optimistisch is ge presenteerd om een open Oos terschelde politiek haalbaar te maken. Anderzijds wordt de Tweede Kamer voorgehouden, dat zij te weinig kritisch is ge weest tegenover het rege ringsvoorstel. In 1986 nu blijken de totale kosten 7.8 miljard te bedragen, dus bijna tweemaal zoveel als gepland. Voor dit bedrag is dan wel de knapste water bouwkundige prestatie gele verd die denkbaar is, terwijl scheepvaartbelangen, recrea tie, landbouw en visserij ten volle aan hun trekken komen en de veiligheid toch bovenaan is blijven staan. Bij de bouw van de storm vloedkering moeten de water bouwkundigen het opnemen tegen een zeearm met een ge middeld eb en vloed vermogen van 1.100 miljoen kubieke me ter en een gemiddeld tij van 2.80 meter. Ter vergelijking: bij het Brouwershavense Gat ging het om 350 miljoen m*. Er zijn drie stroomgeulen met een maximale diepte van 40 meter. De bouw is begonnen met het opspuiten van drie eilan den tussen de geulen: Neeltje Jans, de Roggenplaat en Noordland. De stroomgaten zullen overwonnen worden door 65 zware betonnen pijlers die de metalen schuiven dra gen, waarmee de Ooster schelde bij gevaarlijk hoog water afgesloten kan worden. Naast de sterke stroming is er ook nog een zanderige, slappe bodemlaag. De slappe bodem moet gedeeltelijk weggebag- gerd worden, waarna er beter zand gestort wordt Om de bo dem te verdichten op de plaat sen waar de pijlers moeten ko men, is een speciaal schip ont wikkeld, de Mytilus. Dit schip boort met vier trilnaalden in het zand om het zo te verdich ten. Om wegspoelen van de bodem te voorkomen, worden filtermatten neergelegd die geen zand doorlaten. Deze pijlers, met een ge wicht van gemiddeld 17.000 ton, worden in een bouwput gemaakt op Neeltje Jans. Als er een pijler klaar is, laat men de bouwput vollopen zodat het hefschip erbij kan komen. Met grote precisie worden de pij lers dan bij gunstig tij ge plaatst Daarna wordt rondom de pijler een laag steen ge stort, waarbij stenen tot 10 ton gebruikt worden. De stalen schuiven tenslotte komen tus sen een boven- en onderbalk te hangen, die de dwarsver binding in de stormvloedke ring vormen. Voor dit gewel dige project is 600.000 m* beton gebruikt en 6 miljoen ton stortsteen. Het laten zakken van één van de schuiven BURGHSLUIS - Er worden op zaterdag 4 oktober 25.000 gasten verwacht op het werkeiland Neeltje Jans. Iedereen die aan de Pijlerdam gewerkt heeft is, met het hele gezin, welkom en kan meedoen aan allerhande akti- viteiten. Maar, onbetwist, hoogtepunt blijft natuurlijk de officiële ingebruiksname van de werken door koningin Beatrix. Om twaalf uur 's middags is het zover. De NOS verzorgt een rechtstreekse televisie uitzending, zodat dit belangrijke moment door iedereen 'bijgewoond' kan wor den. De manifestatie met voor elk wat wils onder de titel: 'Zeeland Veilig' begint 's morgens om half negen. De gas ten worden welkom geheten en vergast op koffie en Zeeuwse speculaas. Er ligt een vloot van vissersschepen ter bezichtiging, evenals duikers en werkmaterieel. Ook het Delta informatiecentrum is open voor bezoek. Om ne gen uur begint een kermis en vanaf die tijd wordt er ge werkt aan een groenten en fruit mozaëk, verzorgd het Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen in Neder land in samenwerking met de Centrale Tuinbouwveiling Zeeland. Er is een kinderbouwspeelplaats, een crèche, paardentram en er worden films vertoond over de Oos- terscheldewerken. Muzikale medewerking wordt ver leend door Kunst en Eer, Witte van Haemstede, Luctor et Emergo en Dixiehooms. Vanaf half tien worden er rondvaarten verzorgd, ver trek ieder half uur. Verder vermeldt het programma volksspelen, markt van oude ambachten, boogschietde- monstratie, poppenkast door theater Alteklein en demon straties ringrijden. De direkte televisie-uitzendingen beginnen om tien uur, via Nederland 2. De gasten op Neeltje Jans kunnen de beelden zien op zogenaamde vidiwalls. Vanaf tien uur vinden er helicopterrondvluchten ge houden. Kosten 45 gulden voor 15 minuten vliegen. Ver der demonstraties met radiografisch bestuurbare model- boten en er zijn muzikale optredens van het Westkapels Dameskoor, Dos bouw band, Dixihoorns en Rust Roest. Om half elf begint een Folkloristisch Podium met me dewerking van de groepen Wallacra, de Babbelaars, de Klompedansers, Engel Reijnhoudt, Rien de Jonge en Piet Brakman. Ook start van de eerste zeilwedstrijd in de Op timistklasse. De Eerste Nederlandse Parachutistenclub zorgt voor de landing van vier parachutisten die herden kingspostzegels uitreiken aan een estafettelopers van de atletiekvereniging Dynamo uit Middelburg. Elf uur: een muzikaal optreden door het Seniorenor kest, Zeeuws Mannenkoor, Luctor et Emergo, Two Rivers Jazzband, Kunst en Eer. Ook weer een poppenkastvoor stelling door Alteklein. Om half twaalf aankomst van de Koningin met haar gasten. De langding per helicopter en de verwelkoming zijn te zien op vidiwalls en tv. Hare Majesteit maakt een rijtoer. Tegelijkertijd een vlootschouw van slepers-, ber- gings en meetvaartuigen, de koninklijke Marine, de Stichting Vrienden van de Vereniging Stoomvaart, stich ting Stamboek Ronde en Platbodemj achten en de water sportverenigingen van Zierikzee, Colijnsplaat en Yerse ke. Om twaalf uur vindt de officiële ingebruiksname van de stormvloedkering plaats. Om een uur zijn de schuiven dicht en verklaart de Koningin 'Zeeland Veilig' vanaf het dakterras van het Ir. Topshuis. Ook nu weer in beeld ge bracht op vidiwalls en direkte uitzending via de televisie. Vervolgens daglichtvuurwerk, het overvliegen van Fok- ker-Friendships en een helicopter-formatie, vlootver- toon, start tweede zeilrace en muzikale optredens door Dos bouw band, Senioren Orkest Zeeland, Two rivers Jazzband, Witte van Haemstede en Rust Roest. Kwart over een vertrek H.M de Koningin met haar ge volg, rijtoer, overvliegen Dakota. Half twee begint een voorstelling van jeugdcircus Bongo en een show en quizzprogramma gepresenteerd door Romeo Altenberg met optredens van Maywood, Raddle and Frost, Anita Meijer, Frizzle Sizzle en Lee To wers. Twee uur begin van de Marlboro Disco met Eric de Zwart en Martin Anders. De stormvloedkering Schaar is open ter bezichtiging. Half drie een voorstelling van Poppentheater Al teklein. Drie uur een muzikaal optreden door Apollo, Veere's Genoegen, Juliana Blaasorkest, Eendracht maakt Macht, Juliana Drum Bugelkorps, Interscaldes en start derde wedstrijd zeilrace. Half vier aanvang tweede voorstelling Jeugdcircus Bongo. Vijf uur een concert door het Zeeuws Orkest, aan geboden door de Koninklijke Maatschappij de Schelde. Om vijf uur wordt het feestprogramma afgesloten met vuurwerk. 6e controlekamer oftewel het 'zenuwcentrum' van de storm vloedkering ^illllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllflllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^ Deze speciale Oosterschelde-bijlage van de Zeebra e Weekbladen verschijnt in: de Zeeuws Vlaamse Koerier, het Nieuwsblad voor de Bevelanden, de Scheldebode en Ons Eiland. Deze extra pagina's kwamen tot stand dankzij de mede- 1 werking van: E *Beatrix van der Weide....tekst *Luc Vrankentekst *Hugo Kabostekst E *Johan Berrevoetsfotografie Ka rel van der Poleindredactie en lay-out £E' Het initiatief om de Oosterschelde open te houden is volgens de po litici een bewuste keuze geweest. Freek de Jonge heeft na aanleiding van deze problematiek eens ge zegd: „Oosterschelde open en dan weer Ooster schelde dicht. Waarom maken ze er geen rits sluiting in". En voor een dergelijk oplossing heeft men min of meer gekozen: de stormvloedkering. Als deze 'dam' op 4 oktober officieel in gebruik wordt genomen is een uniform beleid in het Deltagebied noodzakelijk. Er zal nog genoeg gepraat worden, voordat de rust in dit unieke gebied terugkeert. ZEELAND - De af damming van de Ooster schelde heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Zowel de landelijke- als provinciale-, regionale- en lokale overheden en tientallen belangengroe pen hebben aan de be sluitvorming deelgeno men. Het is moeilijk ge weest om aan alle wen sen en verlangens tege moet te komen.

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1986 | | pagina 13