f LEKKER VOOR GAAT ZITTEN De Honte roeit Elfstedentocht BEURS n Activiteiten op Koninginnedag HET WEEKBLAD WAAR JE Culturele activiteiten in Grote Kerk Veere Informatie weg als papier verslechtert nniRO PARKING GESLOTEN Info-avond verre oosten M 301 v MIDDELBURG - Wat de zure regen in onze bos sen aanricht en al aangericht heeft, weten we in middels. Dat historische gebouwen er onder te lij den hebben eveneens. Maar dat de zure lucht wel eens bezig zou kunnen zijn met een aanslag op ar chieven, boeken en prenten in de landelijke biblio theken, musea en archiefbewaarplaatsen is nog minder bekend. 0tVic\ë\e maanda9 28 apïü nog even Se Aantasting Veroorzaker Filters DIE TUK ZIJN OP NIEUWS UIT EIGEN OMGEVING GAAN EVEN ZITTEN VOOR Verschijnt wekelijks gratis huis aan huis op Walcheren. 33e jaargang. Oplage: Editie Vlissingen 22.685 ex. Gemeenten: Valkenisse, Vlissin gen en Westkapelle. Editie Middelburg 21.034 ex. Ge meenten: Arnemuiden, Dom burg, Mariekerke, Middelburg en Veere. Advertentie-exploitatie: J v. Emden, tel. privé 01184- 60369; Jos Rentmeester, tel. pri vé 01195-379. Openingstijden kantoor Vlissin gen: 08.30-12.30 u, 13.30-17.00 u. Redactie: Redacteur: Nico Schapendonk, tel. 01184-19910. Correspondent: Rina Savic, tel. privé 01184-64630. JirGAVE ZEEBRA WEEKBLADEN WOENSDAG 23 APRIL 1986 J^NTOOR^ORENSIRAAJ 5 - VLISSINGEN - TEL. 01184-19910 - POSTADRES: POSTBUS 5051 - 4380 KB VLISSINGEN MIDDELBURG - Het weer mag dan de laatste tijd veel te wensen over laten, niemand verwacht hier toch een aan kondiging van een Elfsteden tocht. Toch komt er nog een, op 9 en 10 mei en voor het eerst doen fer Zeeuwen aan mee. Roeiend wel te verstaan. Roeivereniging Honte in Middelburg bereidt zich, on der leiding van Frans Knol en Truus Méngelers, voor op dit stoutmoedige gebeuren. „Het initiatief is genomen door de Friese Roeivereniging „Wet- terwillelegt Frans uit. „Er doen in totaal zestien roeiverenigingen mee (waar onder zelfs één uit Berlijn!) met ploegen van zes tot twaalf mensen. Onze ploeg telt zes mannen en evenveel vrouwen, zowel ervaren als minder er varen roeiers. In vier ploegen, die elkaar acht keer afwisse len, moeten we binnen 24 uur de totale lengte van 196,5 km afleggen. Dat betekent voor iedere ploeg tweemaal een af stand van 25 km, vergelijk baar met een toch van Veere naar Vlissingen en terug. Dat vraagt veel conditie en uithou dingsvermogen en we gaan Enkele leden van roeivereniging De Honte voor de „Westerschelde". - foto z. savic. dan ook hard aan de gang met lange-afstand-training". „Ook smeren we elke dag handen en billen in met kam- ferspiritus om de huid te har den tegen blaren", vertelt Frans Knol. „We vertrekken 9 mei om acht uur 's avonds vanuit Leeuwaren naar Dokkum, en dan weer terug naar Leeu warden. Dit is een aanpassing van de geschaatste Elfsteden- route, om te voorkomen, dat we 's nachts op de grote meren roeien en verdwalen. Verder volgen we precies de bekende Elfstedenroute". „Het wordt een pittige tocht", voorspelt Frans, „met bochtige, ondiepe vaarwegen, soms zo smal, dat we met inge trokken riemen moeten roeien. De vrachtvaart op de grote watergangen en de plezier- vaart, vooral rond Werkum, zullen veel golfslag veroorza ken". „De boot wordt daarvoor dan ook extra uitgerust met een voortaft (doek over de voorkant), golfspreider (scherpje bovenop) en storm- boorden (verhoogde zijkan ten)", vertelt Frans, achteloos wat vakjargon rondstrooiend. „Staat er veel wind, meer dan windkracht zes, dan wordt de tocht uitgesteld", gaat hij verder. Organisato risch komt er een hoop bij'kij ken: de boot en de mensen moeten vervoerd worden, er moet reserve- en reparatie materiaal mee. Eten, drinken en slaapplaatsen moeten wor den geregeld. Maar als het lukt, als we het halen binnen 24 uur en met alle stempels, dan zijn we ieder een elfste- denkruisje rijker en krijgt onze boot, „de Westerschelde" een plaquette opgeschroefd". Het gesprek vindt plaats op de steiger van de roeivereni ging aan de Havendijk. Het wordt meermalen onderbro ken door een brul van Frans, die met een grote toeter aan wijzingen geeft aan zijn „roei- leerlingen". In verscheidene boten maken deze leerlingen de Middelburgse haven onvei- lig- „De Honte bestaat ruim 25 jaar en heeft ongeveer 125 le den van achttien tot ruim zes tig jaar. Als je lid wordt en het vereiste diploma hebt gehaald, mag iedereen zo vaak komen roeien als hij of zij wil. We hebben onlangs het „huis- vrouwenroeien" ingesteld, voor vrouwen met kinderen, waarvoor dan kinderoppas aanwezig is. Financieel staat de vereniging er moeilijk voor", vervolgt Frans wat zor gelijk. „De boten zijn aan vervan ging toe en de loodsen takelen af, vooral onder water. De le den zijn zelf aan het opknap pen begonnen. Daarnaast on derzoeken we nog de moge lijkheden van sponsoring. De uitdaging van zo'n Elfsteden tocht geeft ons wel weer veel inspiratie!" VEERE - In de Grote Kerk van Veere worden van april tot en met oktober weer een aantal culturele activiteiten gehouden. Er zijn van zondag 27 april tot en met zondag 26 oktober verschillende exposi ties te zien. Ook worden er al lerlei concerten en andere cul turele manifestaties georgani seerd. De activitieten worden verzorgd door de stichting Delta Cultureel. In het seizoen 1986 zin er vijf verschillende exposities te be zichtigen. Begonnen wordt met de expositie 'Veere-Zee- land'. Op deze tentoonstelling is van alles te zien over onder meer Veere toen en nu, de lot gevallen van de Grote Kerk, de zeehaven Veere, de handel en de visserij en Zeeland vier honderd jaar geleden. Verder is er een expositie te zien over de conservering van de kerk. Aan de hand van foto's en schaalmodellen worden de ontwikkelingen rondom de kerk geillustreerd. Ook de to ren wordt bij de tentoonstel lingen betrokken. Tenslotte is er een expositie ingericht over boerenwagens en over de boomkorvisserij. In de maanden juni, juli en augustus zijn er een aantal concerten gepland die ook al lemaal in de Grote Kerk wor den gehouden. Er zijn optre dens geregeld van de De Ruy- tersingers uit Vlissingen, het /Zeeuws Orkest, het Bevelands Kamerkoor, The Blue Jeans Big Band, de Muziekvereni ging Veere's Genoegen, het zi geunerorkest Siperkov, de te nor Georde Webb en het histo rische dansensemble Volba. De Grote Kerk is dagelijks open van 10.00 uur tot 17.00 uur, behalve op zondag, wan neer de kerk toegankelijk is van 14.00 uur tot 17.00 uur. IlllllllllllllIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Zure lucht tast archieven aan Zure regen wordt gevormd door koolmonoxyde, zwaveldio- xyde en stikstof. Deze stoffen zijn afkomstig van uitlaatgassen van auto's, uitstoot van chemische industrieën en van de mest overschotten. Ze lossen gemakkelijk op in water, daarbij een zuur vormend dat met neerslag of als stofdeeltjes op aarde te rechtkomt. Om nu te onderzoeken in welke mate deze zure.oxyden zich in papier ophopen en het aantasten, heeft het ministerie van WVC een nationale com missie ingesteld: de commissie ACBAM. De afkorting staat voor: „Aantasting Cellulose bevattende materialen in rela tie tot de concentraties van enige luchtverontreinigende verbindingen in Bibliotheken, Archieven en Musea". In de commissie zitten vertegen woordigers van verschillende instanties, waaronder de Rijksarchieven. (ADVERTENTIE) duto- Binnenkort vangt een door WVC gesubsidieerd en door TNO Delft uitgevoerd onder zoek aan. Het gaat om een uit gebreid onderzoek van de lucht in archieven en musea. Er zullen metingen worden verricht om het verschil in zuurtegraad van binnen- en buitenlucht te bepalen. Men hoopt er zo achter te komen wat nu precies het effect is op het papier, welke stoffen pre cies verantwoordelijk zijn en wat er aan kan worden ge daan. Het onderzoek zal drie jaar duren. De metingen zullen worden verricht in het Algemeen Rijksarchief in Den Haag, de Rijksarchieven in Arnhem en Leeuwarden, het Rijksmu seum in Amsterdam, Museum Boymans van Beuningen in Rotterdam en het Zeeuws Mu seum in Middelburg. Behalve voorwerpen, van cultuur- dan wel natuurhisto rische aard, worden in het Zeeuws Museum prenten be waard. Papier dus. Voor kun stenaar, museum en publiek is het van belang dat deze lang blijven voortbestaan. Musea kampen met het probleem dat oude, maar ook nieuwere prenten worden aangetast. Sommige worden donkergeel, andere verbleken, weer an dere vertonen vlekken of schimmels. Hiervoor kunnen een aantal oorzaken zijn. Er kan een schutblad of passepartout van slecht materiaal gebruikt zijn of een verkeerd plakmiddel. Er is te weinig, of juist weer teveel ventilatie in de lijst. Er zijn zuurbevattende kartons of plaatmaterialen gebruikt. Provinciaal museumconsu- lente, mevrouw M. Kruger wordt er regelmatig mee ge confronteerd. Zure lucht kan een museum er niet nog eens bij hebben. Mevrouw Kruger staat dan ook helemaal achter het onderzoek, omdat ze „de zorg voor de conservatie in het algemeen, wat betreft de mu seale voorwerpen, van hoogste prioriteit" vindt om aan te werken. Ze is van mening dat het onderzoek daar zeker toe zal bijdragen. In het Rijksarchief in Mid delburg is het probleem van de verzuring al langer bekend. Er worden oude kaarten, boeken en archieven bewaard die een gezamenlijke planklengte van acht negen kilometer inne men. Hiervan is een flink deel aangetast. Rijksarchivarus R.L. Koops hierover: „In prin cipe bewaren we hier natuur lijk voor „de eeuwigheid". Maar als het papier verslech terd is de informatie weg". Hij is dan ook benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek in het Zeeuws Museum en stelt: „Ook zonder luchtver ontreiniging hebben we al problemen genoeg". Dit vereist enige uitleg, met name over papiervervaardi- ging. Tot in het begin van de negentiende eeuw werd papier gemaakt uit lompen. Dit handgemaakte papier is nog steeds van redelijke kwaliteit. Het bestaat uit langere, dus steviger vezels dan het latere papier. Bovendien werd lom penpapier vaak gespoeld in kalkrijk water waardoor als het ware een ingbouwde „buf fer" ontstond tegen verzuring. De papiermachine werd uit gevonden. Door de Fransen werd in de eerste helft van de negentiende eeuw een enorm ambtelijk apparaat opgezet. Na 1850 vond een explosie in archiefvorming plaats. Er was steeds-meer papier nodig en er ontstond een tekort aan lom pen. Naarstig werd gezocht naar een alternatief. Dat werd gevonden: Hout! Daarvan was wel voldoende voorhanden. Houthoudend papier is op gebouwd uit cellulose. In de vezels bevindt zich echter ook vijfentwintig procent lignine, een houtstof die afkomstig is van de celwanden van hout achtige planten. Omdat lig- Archivaris Jongepier met een middeleeuws boekwerk. Het ontzuren van dit soort boeken om ze tegen verval te beschermen is erg moeilijk. - foto peter lievense. nine afbraak veroorzaakt, moest het worden gekookt. Dit werd gedaan in een zwavel- kalk oplossing. Daarin zit al een gedeelte van het pro bleem: met de zwavel werd WALCHEREN - Op Konin ginnedag staat ook Walcheren weer te schudden onder de vel$ activiteiten die voor die dag georganiseerd zijn. De hele dag worden er in de ste den en dorpen spelletjes ge daan, optochten gehouden, ge sport, gemusiceerd enzavoort. In Middelburg beginnen de festiviteiten om negen uur in de morgen met het hijsen van vlaggen rond de Markt door Scouting Middelburg. Een kwartier later, om 9.15 uur houdt burgemeester Rutten een felicitatie-rede op het bor des van het Stadhuis. In en rond het zwembad Poelendaele wordt voor de jeugd van zeven tot en met 14 jaar een jeugdtriathlon gehou den. De triathlon duurt van 9.00 uur tot 12.00 uur. In de verschillende wijken en in St. Laurens en Nieuw- en Sint Joosland worden tussen 9.00 uur en 12.30 uur allerlei kin derspelen gespeeld. Om 13.30 uur begint een Mo numenten-wandeltocht van ongeveer vijf kilometer. Deel name aan deze tocht bedraagt ƒ3,50 gulden. Start en finish van deze tocht bevindt zich in het Abdij-restaurant. Op de Markt is er tussen 14.00 uur en 16.30 uur een Activiteiten- markt. Hierop presenteren al lerlei clubs en verenigingen hun aativiteiten. Om 14.30 uur begint op het Abdij plein een Oranjeorkest, 's Avonds wordt er in verschil lende Middelburgse wijken een feestelijke kinderoptocht gehouden. Om 20.00 uur wordt er op de Markt een muzikale majorettenshow gehouden. Om 21.30 uur tenslotte is er op de Dam een openluchtfilm, Beverly Hills Cop, te zien. In de Vlissingse Schelde- buurt is ook het een en ander georganiseerd. Om 9.30 uur vertrekt er een optocht met versierde fietsen en stepjes vanaf de Bouwen Ewout- school. Om 9.45 uur is er een show te zien van Oranje Nas sau op het Van Nispenplein. Van 10.00 uur tot 12.00 uur worden er kinderspelletjes ge speeld. In de middag wordt het Juist of Misspel gespeeld. Dit is een spel dat een beetje lijkt op de Knock Out-show. Alleen kunnen de deelnemers van de Juist of Miskwis niet in één keer buiten spel staan, zoals in de Knock Out-show. Deelne mers aan deze kwis kunnen een inschrijfformulier invul len op het Van Nispenplein. Op dat formulier staan vra gen, die voor 13.55 uur inge vuld moeten zijn. Vanaf dat moment begint de kwis zelf pas. Verder wordt er die mid dag een song- en playbackfes- tival voor kinderen en jonge ren tot en met vijftien jaar. Om 16.00 uur wordt er gekos tumeerd gevoetbald. Om 17.00 uur vindt er een ballonopla- ting plaats. Tenslotte wordt er van 19.30 uur tot 22.00 uur een Oranjebal gehouden dat voor iedereen toegankelijk is. door het papier al een zuur- veroorzaker opgenomen. Omdat houtpapier kort-ve- zelig is, en daardoor minder stevig, werd een hars-aluin lijming toegepast, om het pa pier beschrijfbaar te maken. Aluin bevat sulfaat en dat vormt zwavelzuur met water en zuurstof: een tweede inge bouwde „verzuurder". Rond 1900 is men begonnen andere stoffen toe te voegen. Tegenwoordig bestaat papier uit puur cellulose, waaraan door sommige papierfabri kanten kalk wordt toegevoegd als „zuurbuffer". Naast de ge noemde oorzaken van binnen uit, en het „schepje daar bo venop" door de verzuurde bui tenlucht, zijn er nog andere mogelijke oorzaken voor het verval van papier. Inkt- en kopervraat kunnen veel kwaad aanrichten. Inkt in oudere, handgeschreven ar chieven was vaak samenge steld op een bepaalde zuurba- sis. Het gevolg is nu dat de let ters zich soms door het papier „heenvreten". Hetzelfde geldt voor de groene, koperhou- dende inkt die vaak voor land kaarten werd gebruikt. Papier voelt zich het best bij temperatuur van achttien graden Celsius en een relatief luchtvochtigheidsgehalte van 55 procent Is het te droog, dan breekt papier op den duur af; is het te vochten, dan gaat het schimmelen. Nog slechter zijn grote schommelingen: het op nemen en weer afstaan van vocht door de papiervezels veroorzaakt slijtage. Met het oog op een geauto matiseerde instandhouding van de bewarings condities bevindt zich in het Rijksar chief te Middelburg een kli- maatbeheersingsunit. Deze houdt temperatuur en lucht vochtigheid constant. De unit werd geplaatst toen het Rijks archief in 1965 het gebouw aan de St. Pieterstraat betrok. Door middel van dit enorme apparaat vindt een doorlo pende toevoer van buitenlucht plaats. Maar daarmee wordt ook weer zure lucht binnenge haald. De unit bevat wel fil ters tegen stofdeeltjes en der gelijke. Uit het onderzoek van TNO zal mogelijk blijken welke speciale filters kunnen worden ontwikkeld om ook de zure lucht buiten te houden. Het Rijksarchief heeft sinds een jaar een eigen restauratie atelier. Kon men voor die tijd alleen eenvoudige materiële verzoring plegen, nu is men een stuk beter geoutilleerd. Een van de eigen medewer kers, de heer H. Cornielje, volgt een opleiding tot restau rateur. Boeken kunnen ontzuurd worden, maar dat is een lang durig en arbeidsintensief kar wei. Ze moeten uit elkaar wor den gehaald, waarna vel na vel in een bad met bepaalde chemicaliën wordt gelegd. De heer Donkers van Restauratie Atelier „De Tiendschuur" in Tilburg zegt hierover: „Er is bijna geen beginnen aan. We kijken dan ook halsreikend uit naar ontwikkelingen in de Verenigde Staten en Canada, waar men proeven neemt met ontzuring door middel van gassen. Dat is veel simpeler en bovendien kunnen veel meer boeken ineens worden behan deld". De boeken hoeven dan niet uit elkaar. Er is sprake van duizenden boeken tege lijk. „De Tiendschuur" houdt zich nu nog voornamelijk be zig met de restauratie van 16e, 17e, 18e en 19e-eeuwse boeken. De heer Donkers: „Daar is nog genoeg in te doen". Hij stelt de kwaliteit van die beoeken be ter is dan van boeken van na 1850, „maar ook bij de oudere boeken zijn langzamerhand de gevolgen van de verzuurde lucht merkbaar". Aan onze lezers en adverteerders Woensdag 30 april a.s., ko ninginnedag, zijn onze kan toren de gehele dag Daar onze weekbladen zoals normaal te doen gebruikelijk verspreid zullen worden, blij ven de afsluittijden voor zowel redactie- als advertentiekopij ongewijzigd. Redactie en advertentieafd. Zeebra Weekbladen B V. De samenwerkende ANVR- reisbureaus in Zeeland orga niseren op 29-04-1986 een in formatie-avond over het Verre Oosten. Deze keer zullen vooral de Landen Singapore, Maleisië en Thailand in de be langstelling staan. Deze avond sluit ook prima aan bij de unieke rondreis door bovengenoemde landen in september. De avond wordt georganiseerd in samenwer king met Singapore Airlines. In verband met de verwachte drukte wordt dringend aange raden kaarten ƒ5,- te reser veren bij de ANVR-reisbu- reaus. De avond begint om 20.00 uur en wordt in Hotel Britan nia gehouden.

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1986 | | pagina 1