Slecht werkman geeft materiaal altijd de schuld
Goed gereedschap
is het halve werk
Handgereedschap
Tangen
Passen en meten
Schildergereedschap
Elektrisch gereedschap
Accessoires
woensdag 13 november 1985
pagina 7
„Een slecht werkman geeft altijd de
schuld aan zijn getuig", zegt een oud
Hollands spreekwoord. Een goed
werkman zal de oorzaak van een slecht
werkresultaat waarschijnlijk bij
zichzelf zoeken. Begrijpelijk, want het
gereedschap zelf bepaalt niet hoe er
wordt gewerkt, dat doet de gebruiker
van dat gereedschap. En helaas
gebeurt het nog al eens, dat er wordt
'gehamerd' met een nijptang en
'gebeiteld' met een schroevendraaier.
Daarom bekijken we in dit artikel
welk basisgereedschap een doe-het-
zelver in huis moet hebben en hoe hij
dat voor zijn knutselklussen moet
gebruiken.
In bijna iedere familie komt wel
iemand voor, die geboren is met de
zogenaamde 'gouden handjes'. Dat zijn
de handige jongens die alles zelf
kunnen: van een stekker repareren tot
de complete verbouwing van een huis.
En met die handjes hebben ze al heel
wat geld uitgespaard voor hun
opdrachtgevers.
Het gereedschap dat zij gebruiken, is
vaak zeer uitgebreid en gespecialiseerd
en past niet in een gewone
gereedschapskist. Wanneer we zulke
doe-het-zelvers als voorbeeld zouden
nemen, voor de aanschaf van ons
basisgereedschap, dan zouden we veel
te hoog grijpen en zeker te duur
uitkomen. Beginnende doe-het-zelvers
moeten beginnen bij het begin, ook wat
de aanschaf van gereedschap betreft.
Voor elk vakgebied zijn verschillende
soorten gereedschap beschikbaar.
Gereedschap voor houtbewerking,
metaalbewerking, elektronisch
gereedschap, gereedschap voor het
sanitair en schildergereedschap. Uit al
deze soorten hebben we die stukken
gereedschap gekozen, die voor een
basisset onmisbaar zijn. Allereerst
zullen we het handgereedschap
behandelen.
De hamer is een veelzijdig stuk
gereedschap dat meestal als eerste
wordt aangeschaft. De klauwhamer is
zeer praktisch doordat spijkers die met
de ene zijde van de hamer in het hout
zijn geslagen, er met de andere zijde
weer uitgetrokken kunnen worden. Bij
de koop moet men er op letten, dat de
kop goed op de steel is bevestigd, bij
voorkeur met een wig. De houten
stelen behoren van het sterke essehout
te zijn. Maar er zijn ook mooie hamers
met lichtmetalen stelen en
onverbrekelij ke
kop/steelverbindingen.
Het is in ieder geval belangrijk, dat de
hamer goed in de hand ligt. Dat bepaalt
voor een deel de keuze van een bepaald
type, want de kwaliteiten ontlopen
elkaar niet veel. Bij het slaan moet
men er voor zorgen dat de steel aan het
eind wordt vastgepakt, dat geeft de
meeste slagkracht. Wordt de „baan"
(het stompe eind van de kop) op den
duur rond, in plaats van vlak, dan is de
hamer gevaarlijk, omdat de kans op
afglijden tijdens het slaan groter
wordt.
Een schroevendraaier moet men
gebruiken voor het in- en uitdraaien
van schroeven. Heel vaak wordt hij
echter misbruikt voor andere
karweitjes. Schroevendraaiers met een
gewone bek (voor schroeven met een
gleufkop), zijn het meest gangbaar.
Maar tegenwoordig wordt er ook
steeds meer gewerkt met
kruiskopschroevendraaiers (voor
schroeven met een kruiskop). Het is
noodzakelijk dat men verschillende
afmetingen in huis heeft, bijvoorbeeld
punt 1 tot en met 3. Voor het zwaardere
schroefwerk is de ratel- of
bolschroevendraaier heel handig.
Daarmee kan men meer kracht zetten
en er worden verwisselbare
schroefstiften van verschillende
afmetingen bijgeleverd.
Onmisbaar is ook een priem. Als hij
zijn voorbereidend werk heeft gedaan,
wordt het schroeven een stuk
eenvoudiger.
Om goed uit de voeten te kunnen met
die allereerste gereedschapsset, zijn er
ook tangen nodig. Met de nijptang
kunnen allerlei zaken stevig worden
beetgepakt. Verder is zij geschikt voor
het uittrekken van spijkers en nagels,
het spannen van ijzerdraad en het
doorknippen van zacht ijzerdraad.
(Voor het doorknippen van staaldraad
wordt een speciale kniptang gebruikt).
De waterpomptang is door haar
verstelbare bek bruikbaar voor
werkzaamheden op het gebied van
kranen, waterleidingen,
verwarmingsbuizen en afvoeren (bij
onvoldoende deskundigheid moet voor
dit soort werkzaamheden altijd de hulp
van een vakman worden ingeroepen).
Moeren losdraaien met de
waterpomptang is niet aan te raden,
omdat ze daardoor bijna zeker
beschadigen en afronden.
Een soort 'drie-in-een-tang' is de
combinatietang, de naam zegt het al.
Het is een kruising tussen de platte
tang, de nijptang en de
waterpomptang. Zij is geschikt voor
het stevig vastgrijpen van dingen met
een niet te grote doorsnee en voor het
uitdraaien van beschadigde schroeven.
Daarnaast kan de
afknijpschaargebruikt worden voor
het werk dat voor de gewone nijptang
te zwaar is.
Omdat er af en toe wel eens een
stekker vervangen moet worden of een
lamp worden opgehangen, is het
prettig om ook een afstriptang en een
rondbektang aan de basisuitrusting toe
te voegen. De eerste om isolatie veilig
van de koperen stroomdraad af te
strippen, de tweede om de draad in de
gewenste vorm te buigen.
Om bij hout- en ijzerbewerking de
materialen op maat te maken, zijn
zagen de eerste hulpmiddelen. Voor het
afkorten van hout, denken we aan een
handzaag met een lengtemaat van
ongeveer vijftig centimeter en een
verfijnde vertanding. De kapzaag, die
een fijnere vertanding heeft dan de
handzaag, leent zich goed voor het
precieze zaagwerk, bijvoorbeeld het
maken van houtverbindingen. Deze
zaag wordt veelal gebruikt in
combinatie met een verstekbak.
Wanneer men in metaal wil zagen,
moet men de ijzerzaag ter hand nemen.
Het bekendst is de beugelzaag met
verwisselbaar zaagblad.
Voor het werk dat 'op de centimeter
nauwkeurig' moet worden uitgevoerd,
is een duimstok of een rolmaat
onmisbaar. In de praktijk blijkt de
rolmaat over het algemeen wat
handiger in gebruik. Het is aan te
raden, er een te nemen die een lengte
heeft van drie meter en is voorzien van
een stopknop. Een ander meetapparaat
dat altijd van pas komt, is het
waterpas.
Op het gebied van sleutels is er heel
wat in de handel te koop. Ze worden
gebruikt om moeren en bouten vast of
los te draaien. Er kan gewerkt worden
met steeksleutels of ringsleutels. Ook
handig is de verstelbare moersleutel
die een hele reeks 'vaste sleutels' kan
vervangen.
Het gereedschap waarvoor de
beginnende doe-het-zelver in zijn
gereedschapskist zeker een plaatsje
moet inruimen, is de steekbeitel.
Daarmee worden alle mogelijke gaten
en sleuven uitgestoken, bijvoorbeeld
voor deursloten en scharnieren. Het is
aan te bevelen om twee verschillende
breedtes te kopen, één van ongeveer 18
mm en één van 6 mmm. De beitels met
een slagvaste kop kunnen samen met
een hamer worden gebruikt.
Wie van plan is om in de toekomst zelf
vloerbedekking te gaan leggen of zelf
wil behangen, kan voor het snijwerk
een o zo handig, maar ook gevaarlijk
(het is vlijmscherp) stanlymes
aanschaffen.
Er is altijd wel iets in huis dat een
nieuw likje verf kan gebruiken. En
soms is een fikse schilderbeurt nodig.
Om die kleine en grote klussen netjes
te kunnen doen, is goed
schildergereedschap nodig.
Voor het verwijderen van oude
verflagen kan het beste een
verfkrabber worden gebruikt (in
combinatie met een verfföhn of een
afbijtmiddel). Daarnaast is een
schrapertje makkelijk, om
bijvoorbeeld droge verspatten te
verwijderen.
Oneffenheden of gaten in het te
schilderen oppervlak kunnen meestal
goed worden bijgewerkt met kit of een
vulmiddel. In het laatste geval is het
nodig dat men een plamuurmes bij de
hand heeft. Schuurpapier is nodig om
alles - na de grondverflaag - mooi glad
te schuren.
Het schilderen wordt uiteraard met
een kwast gedaan. Hoewel, voor grote
oppervlakken is het handiger om een
verfroller te gebruiken. Kwasten en
verfrollers zijn er in verschillende
soorten en maten. Het is raadzaam dat
men voor een juiste materiaalkeus de
vakhandelaar om advies vraagt.
Wil men de kwasten in een soepele
conditie houden, dan is de
kwastenhouder een uitkomst. Goed
uitgespoelde kwasten die hierin
worden opgeborgen, blijven zacht en
schoon. De kwasten hangen vrij van de
bodem in de terpentinedamp, daardoor
blijven de haren recht en komt er geen
vuile neerslag tussen.
De basisuitrusting voor de doorsnee
doe-het-zelf-klussen lijkt nu compleet.
Maar wat nog ontbreekt, is het
elektrische gereedschap. Als we het
daar over hebben, denken we gelijk
aan een boormachine. De juiste
machine uitkiezen, is niet eenvoudig
als men de vele aanbiedingen in de
winkels ziet. Het beste kan men een
apparaat van een vertrouwd merk
nemen.
Voordat men echter tot de koop
overgaat, moet men zich afvragen voor
welke karweien de boormachine
gebruikt zal worden. Gaat het alleen
om af en toe boren in zachte materialen
Of om regelmatige
boorwerkzaamheden in beton en staal?
Ook de vraag of men later
monteerbare hulpstukken wil
bij kopen, is een aankoopbeslissende
factor. In de laatste twee gevallen kan
men beter een stevige
klopboormachine kopen met een
vermogen van minimaal 400 Watt. Is de
machine ook nog rechts- en
linksdraaiend en kan het toerental
traploos geregeld worden (van nul
naar het maximum dan kan men er
ook schroeven mee in- en uitdraaien en
zonder schade gaten boren in glad
metaal of tegelwerk (sommige
„omkeerbare" boormachines kunnen
niet in combinatie met hulpstukken
worden gebruikt, let daar op).
Uit het oogpunt van veiligheid is het
belangrijk dat men controleert of de
boormachine goed is geïsoleerd en een
beveiliging heeft tegen overbelasting
of oververhitting.
Om te kunnen boren heeft men aan een
boormachine alleen niets. Uiteraard is
het nodig dat men ook beschikt over
een redelijke sortering hout-, metaal-
en steenboren van een verschillende
boorbreedte. Zo'n set boren kan verder
worden uitgebreid met:'rubber
steunschijf met poetsvacht en een
aantal schuurschijven; enkele
staaldraadborstels voor het ontroesten
van voorwerpen; raspen en frezen voor
hout- en metaalbewerking.
Uit de verschillende hulpstukken die
van de boormachine een veelzijdig
apparaat maken, zou men de volgende
keus kunnen maken: de
vlakschuurmachine als men veel en
langdurig moet schuren; de
decoupeerzaag voor het fijnere
houtbewerkings- of
meubelmakers werk; de elektrische
schaaf. Hoewel nog wel in de handel
verkrijgbaar, is de combinatie:
boormachine hulpstukken, niet meer
zo gewild. In veel gevallen kan men
voor bijna dezelfde prijs een
stationaire machine, met een eigen
motor, aanschaffen.
Een stuk elektrisch gereedschap dat de
laatste tijd sterk in opmars is, heet de
verfföhn. Hiermee wordt verf
afkrabben een waar genoegen.
Tenslotte willen we er nog op wijzen,
dat tegenwoordig bij zeer veel
bouwmarkten de mogelijkheid bestaat
om professioneel gereedschap te huren.
Misschien een goede tip om het eerst
daar eens mee te proberen, voordat in
de buidel wordt getast voor een eigen
apparaat.
