Hedendaags monnikenwerk
Geert Nijboer conserveert beenderen
van dieren uit het Pleistoceen
leJekernuzkz^es
kiio 7,98
Ml VA 50 jaaraktief
in de Derde Wereld
s
PI
a
R
e|
n
v
e
r
g
a
r
e
n
Toernooien
handbal
Smwr/w«\
Nachtzwemmen
Heinkenszand
Voorlichting
ouderen
DEVLEESCHMEESTERS
Top Pop
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1985
307
BAARLAND - Hoe komt een mens ertoe hande
laar te worden in fossielen resten van dieren die
zo'n vijftig miljoen jaar geleden op onze aardbol
ronddoolden?
Het antwoord hierop geeft Geert Nijboer uit
Baarland, voormalig wetenschappelijk medewer
ker van het museum van Geologie en Mineralogie
in Leiden, die als gevolg van de beperking van de
geldmiddelen van dit museum zich gedwongen zag
zijn beroep aan te passen aan de gewijzigde om
standigheden.
Van wetenschappelijk medewerker in rijksdienst
werd hij handelaar in botten en beenderen van de
ze dieren. Want voor een goed geconserveerde kaak
van een mammoet uit de laatste ijstijd of het Holo-
ceen betaalt zowel de verzamelaar als elk willekeu
rig museum een goede prijs.
Ontzilting
Jeugd
Museum
Malse
Schouderkarbonade
kilo 9,98
kilo 10,98
500 gram 8,98
Heerlijke
Ribkarbonade
Fijne
Haaskarbonade
Magere
Kalfslapjes
Fijn Gekruide elke 4e gratis -| y|Q
Shoarmaburger100 gram 1^4 a/
Gemarineerd gp*
Satehvlees100 gram l^OD
Snijworst200 gram 2,49
PROEF VAN HUN BEKWAAMHEID.
Sir?
Vorige week stond er in de
Scheldebode een stukje over
een IJzendijkenaar die met
veel geduld een hedendaags
panorama van Middelburg had
getekend. Of beter gezegd,dat
was de bedoeling,want de tech
niek liet het bijna volledig af
weten. Het artikel werd vlak
na de aanhef afgebroken bij:
Koninklijk Zeeuws Genot.
Hiernaast drukken we het arti
kel nogmaals af.
MIDDELBURG - Of 't kunst
is of niet,interesseert 'm wei
nig. Hij vindt 't gewoon leuk
om te doen. Monnikenwerk is
het wel. Drie maanden lang is
Joost Heeren uit IJzendij-
ke,Middelburger van geboor
te,bezig geweest om een pano
rama van Middelburg te teke
nen. Elke dag op z'n fietsje van
IJzendijke naar Middelburg
om daar een gevelrij te foto
graferen of een straatbeeld te
schetsen en het in een stil cel
letje van de Zeeuwse Biblio
theek in het grote geheel in te
passen.p
Het 1 meter 30 brede en 32
centimeter hoge panorama
was te zien op een tentoonstel
ling van het Koninklijk
Zeeuws Genootschap der We
tenschappen en het Rijksar
chief in Zeeland. Tussen de
panorama's uit een tijd dat
mensen met dat werk nog hun
brood konden verdienen,hing
zijn panorama uit de tijd dat
de fotografie en film het over
namen.
Joost Heeren deed het op
verzoek van het Zeeuws ge
nootschap. "Het is een oud idee
een stad zo te presente
ren", vertelt Joost Heeren in
boekhandel De Turfkaai,waar
voor de opening van de zaak
een gesprekje kon worden ge
houden. "Vroeger was het re
clame voor een stad,zo'n gete
kend panorama,nu is het voor
namelijk nog leuk."
Hij noemt als voorbeeld de
stad Brugge,waarvan panora-
makaarten tot in Noord-Afri-
ka zijn teruggevonden. Joost
Heeren maakte al eens een pa
norama van zijn woonplaats
IJzendijke. Nu is hij bezig met
Brugge.
Het Middelburgse panora
ma loopt van de Stromenwij k
tot het nieuw industrieterrein.
Op de voorgrond ligt het Ka
naal door Walcheren,daarach
ter de wirwar van
straatj es^tegen,pleinen en to
rens van de stad. Het afge
brande hotel Pax en de aan
wezigheid van Vitrite maken
duidelijk dat het een panora
ma uit de jaren tachtig is.
Om precies te zijn: Joost
Heeren tekende het in het
voorjaar van 1985. Zo is dit pa
norama een curieus tijdsbeeld.
Om overzicht te hebben,is
Joost hier en daar hoog ge
klommen. Hij bekeek de stad
vanaf het dak van Hotel du
Commerce,vanaf de biblio
theek,hij beklom de Lange
Jan.
Overigens is niet elk huis op
het panorama terug te vinden;
het gaat om het beeld. "Dan
had ik het nog meters langer
moeten maken."
Het panorama is in een be
perkte oplage van 350 stuks
gedrukt. In enkele Middel
burgse boekwinkels zijn ze te
koop voor 35 gulden.
1
De Baarlanders hebben gro
te ogen opgezet toen Geert
Nijboer (oud 34 jaar) een goed
jaar geleden zich daar kwam
vestigen in de voormalige pas
torie tegenover de oude kerk
aan de Slotstraat. Er werd een
vracht „ongeregeld goed" bin
nengedragen, stukken van
botten, tanden en geweien,
waarvan niemand de her
komst kon vermoeden. De
naaste buren waren er vast
van overtuigd dat dit wel een
stinkende zaak werd, die hen
veel overlast kon bezorgen.
„Primigenius" is de naam
die Geert aan zijn onderne
ming gaf. Vrij vertaald dus:
handelaar in overblijfselen
van de vroegste verschijnings
vormen, hoewel het woorden
boek Van Dale voor het woord
„genius" beschermgeest aan
geeft.
gels, schedels van verdronken
zeelieden kortom alles wat
heeft waarde. De opgeviste
beenderen moeten aan boord
van de schepen al direkt na
het boven water komen met
zorg weer in bakken met wa
ter bewaard worden. Door het
lange verblijf in het zoute wa
ter is in het kalk van het bot
veel zout opgeslagen dat bij
uitdroging een verwoestende
uitwerking op het bot heeft.
Bij een onzorgvuldige behan
deling valt het dan in gruzele
menten uit elkaar en is het
voor de wetenschap verder
van geen belang meer.
Geert Nijboer groeide in
Drente op, in een omgeving
dus waar de overblijfselen van
primitieve samenlevingsvor
men soms gewoon aan de op
pervlakte komen en voor men
sen die hiervoor belangstelling
hebben voor het oprapen lig
gen. Toevallig behoorde Geert
tot die groep. Van hobby naar
een gedegen vijf jaar durende
studie was voor hem niet meer
dan een logische voortzetting
van de eenmaal ingeslagen
weg. Daarna kwam een aan
stelling tot wetenschappelijk
medewerker aan het Rijksmu-
seu, van Geologie en Minera
logie te Leiden. Geert is gespe
cialiseerd in zoogdieren uit
lang vervlogen tijden.
Merkwaardig genoeg ko
men de fossielen resten van
deze dieren zeer veel in de
Noordzee voor, omdat deze zee
voor het laatste ijstijdperk
land was met een eigen flora
en fauna. Het zijn de vissers
op platvis die de fossiele res
ten van deze fauna gemakke
lijk in de netten krijgen. Nu
dient te worden gezegd, dat er
vissers zijn die een speciaal
oog hebben voor deze fossiele
resten, terwijl er ook zijn die
alles was niet van hun gading
is direkt weer over boord zet
ten.
Geert Nijboer moet het heb
ben van die vissers die de
waarde kunnen vermoeden
van alles wat er in hun netten
terecht komt. Dat hoeft niet
persé een fossielstuk bot te
zijn. Oude ijzeren kanonko-
Daarom gaan de beenderen
die voor een verdere conserve
ring in aanmerkig komen na
een zorgvuldige selectie in een
grote tank met zoet water,
waar ze langdurig in moeten
blijven om het aanwezige zout
aan het bot te ontrekken.
Daarna krijgen ze een conser
verende laag. De waardevolle
stukken worden nauwkeurig
geadministrateerd op vind
plaats, determinatie enz.
Daarna is het klaar voor de
handel. De zeer bijzondere en
zeldzame stukken vinden
meestal hun weg naar de mu
sea. Echter er is ook een groot
aantal verzamelaars dat be
langstelling heeft voor alles
wat de geologie en mineralo
gie betreft. Een versteend wal
viswervel doet het als pronk
stuk in het huis van een verza
melaar buitengewoon goed en
een schedel van een mammoet
uit de oertijd aan de wand
geeft een bijzonder cachet aan
het interieur, althans voor de
liefhebbers.
Geert Nijboer haalt zijn
pleistocene en holcene vond
sten niet uitsluitend uit de
Noordzee. Regelmatig bezoekt
hij Spanje en Zuid-Frankrijk
waar hij honderden kilogram
men aarde ophaalt van zeer
hoge ouderdom. Deze grond
bevat weer onderdelen van
skeletten van dieren die vele
miljoenen jaren geleden daar
leefden. Thuis in Baarland
spoelt Geert deze aarde zeer be
hoedzaam uit en op de zeef
blijven onder meer wederom
de fossiele overblijfselen van
deze dieren liggen. In dit geval
behoeven ze uiteraard niet ont-
zilt te worden. Ragfijne
beentjes van vleermuizen en
andere diertjes komen hieruit
te voorschijn, die weer netjes
gerangschikt voorden.
Om van deze fossiele vond
sten te kunnen bestaan moet
Geert hard en zeer deskundig
werken. De verzamelaars en
andere belangstellenden ko
men regelmatig naar de grote
beurzen voor minerale en geo
logische vondsten die jaarlijks
in verschillende grote steden
van Europa te vinden zijn. Het
bezoek aan deze beurzen com
bineert hij meestal met veld
werk, want trekken en reizen
om de vondsten aan de man te
brengen is een dure zaak en de
opbrengst is nooit met zeker
heid te zeggen.
In de arduinen stoep van de
pastorie in Baarland zijn de
versteende resten te zien van
schaal- en schelpdieren die er
eveneens tientallen miljoenen
jaren geleden geleefd moeten
hebben „Ik weet van een geo
loog", zegt Geert Nijboer, „die
elke dag net zo'n stoep als deze
voorbij ging. Op een goede dag
kon de man zijn nieuwsgierig
heid niet langer bedwingen en
sloeg hij er met een hamer een
stuk af. Natuurlijk hoorde de
eigenaar van het huis de sla
gen op zijn stoep en het gevolg
wat dat er een fikse ruzie ont
stond. Ik wil maar zeggen dat
geologie een vreemde ziekte in
de mens tot abnormale
nieuwsgierigheid kan aanzet
ten.
De woonkamer en de achter
tuin van de oude pastorie in
Baarland hebben een zonder
ling aanzien. In de huiskamer
staan vitrines zeer zeldzame
skelet onderdelen van fossie
len. In de achtertuin liggen op
een grote hoop beenderen van
vele soorten dieren, stukken
gewei van herten, kaken van
hyena's, beenderen van mus-
cusossen en de steppenbison. In
de schuur staan op een balkje
de schedels van omgekomen
zeelieden.
Grote hopen bruin-rode
aarde uit Zuid-Frankrijk en
teilen met ijzeren kanonsko
gels van meer recente zeesla
gen markeren het pad naar de
schuur, een versteende wervel
van een walvis heeft een
plaats gevonden op een boom
stronk. De voormalige dorps
pastorie van Baarland is her
schapen in een museum
werkplaats van overblijfselen
van dieren die 30 tot 50 miljoen
jaren geleden op aarde leef
den. Geert Nijboer is trouw
gebleven aan zijn hobby dat
tenslotte zijn beroep werd.
Paul Boerdam
HEINKENSZAND - De
handbalclub Orion in Hein-
kenszand heeft voor de ko
mende zondagen twee toer
nooien op het programma
staan.
Op zondag 25 augustus ko
men dames- en heren-senio
ren in actie. Deelnemende
clubs zijn dan: Sasja (Antwer
pen); Marathon (Vlissingen);
Walcheren (Vlissingen) en
E.M.M. (Middelburg); H.V.H.
(Hulst) en Hontenisse.
In het jeugdtoernooi op 1
september komen uit: Tholen;
K.H.V.; G.S.C. en H.V.S.V. Alle
wedstrijden worden gespeeld
op het terrein van de S.V.
Heinkenszand aan de Dorp
straat.
HEINKENSZAND - Vrijdag
30 augustus start een nacht-
zwemmarathon voor ploegen
in het zwembad Stelleplas te
Heinkenszand.
De ploegen mogen 6 a 8 le
den tellen afkomstig uit ver
enigingen, bedrijven, buurt
verenigingen, grote families
etc.
Er is gelegenheid voor de
deelnemers een tent of cara
van op de zonneweide te
plaatsen. De start is vrijdag
avond om 20.00 uur. Zaterdag
morgen om 8.00 uur zullen dan
de laatste zwemmers uit het
water stappen. Het is de be
doeling dat na een half uur
zwemmen de deelnemers el
kaar aflossen.
Voor informatie kan men
terecht op de volgende tele
foonnummers 01106-2714 of
01106-1897.
WISSENKERKE/KAM-
PERLAND/COLIJNS-
PLAAT/KORTGENE - Vanaf
eind september tot maart ver
zorgt de stichting „Welzijn
voor Ouderen" weer een aan
tal voorlichtingsmiddagen
voor ouderen (vanaf 55 jaar)
op Noord-Beveland.
Deze informatieve midda
gen worden gehouden in het
Casembroothuis in Kamper
land en in de bejaardentehui
zen in Wissenkerke, Colijns-
plaat en Kortgene.
(ADVERTENTIE)
Middelburg: Lange Delft 57-59.
GOES - De MIVA, de Missie
Verkeersmiddelen Aktie,
houdt op 24 en 25 augustus
haar landelijke kollektie en
giro-aktie. Tevens bestaat de
MIVA dit jaar een halve eeuw.
Vijftig jaar hebben MIVA
vervoermiddelen in dienst ge
staan van het werk van de
kerken in de derde wereld.
Kleinschalig werk weliswaar,
maar juist daardoor zo doel
treffend. Jaar in jaar uit een
constante hulp voor de men
sen. Vervoermiddelen in de
derde wereld zijn nodig. On
misbaar zelfs, omdat alles af
hangt van goed transport. Dat
zien we bijvoorbeeld in de Sa-
hellanden.
Vandaar dat de steun wordt
gevraagd voor de MIVA-aktie.
In totaal wil de MIVA door
middel van een kollekte 617
vervoermiddelen bijeen spa
ren.
Een gift kan gestort worden
op gironummer 272249 ten na
me van MIVA-Breda of op alle
banken op rekeningnummer
707070619
GOES/MIDDELBURG
AVRO'S Toppop is op 24 en 31
augustus te gast in respectie
velijk dansschool Janvier te
Middelburg en dansschool
Janvier te Goes.
De komst van AVRO's Top
pop past in de strategie van
dansschool Janvier om voor de
leden wat meer te gaan orga
niseren. Op 30 augustus wordt
een aantal leden trouwens in
het zonnetje gezet vanwege
het 10 jaar 'les' volgen bij Jan
vier. Dit gebeurt tijdens een
receptie.
Een week na de receptie
komt de nationaal kampioen
latijns-amerikaanse dansen
naar Goes en Middelburg.
Daarnaast heeft Janvier een
aantal bals in voorbereiding.
Op 30 augustus zorgt Janvier
waar er dansles gegeven
wordt door deze school voor
een openingsbal.
Orgelconcert
Vrijdag 23 augustus heeft de Or
gelcommissie Vlissingen tijdens de
weekmarkt weer een kort orgel
concert in de St. Jacobskerk op
het programma staan.
Ditmaal wordt het concert ver
zorgd door Jaco van Leeuwen
(1962) uit 's-Gravenpolder, die dit
jaar de onderwijsakten voor orgel
en piano behaalde aan het Instituut
voor Kerkmuziek in Utrecht. Ook
haalde hij daar het diploma kerk
muziek. Het komende cursusjaar
hoopt bij zijn orgelstudie voort te
zetten aan het Sweelinck Conser
vatorium Amsterdam voor het di
ploma Uitvoerend Musicus.
Tijdens het concert van vrijdag -
aanvang 12 uur - zal Jaco van
Leeuwen werken uitvoeren van
J.S. Bach, L. Vierne en M. Duruflé.
Toegang gratis.
De oudste
Op 21 augustus, vandaag dus,
wordt mevrouw Cornelia Labrujère
uit Vlissingen 105 jaar. Zij is daar
mee de oudste inwoonster van de
stad.
Zij woont in het bejaardenoord
„Sonnevanck" aan de Dr. Gallan-
datstraat 18 te Vlissingen. De ver
jaardag werd gevierd op dit adres
op maandag 19 augustus.
60-Jarig huwelijk
Woensdag 28 augustus 1985
zijn 60 jaar getrouwd: Johann Ste-
phan Berendsen, geboren op 3 no
vember 1901 te Hamburg en Elisa
beth Muelmeester, geboren op 16
februari 1903 te Arnemuiden.
Het echtpaar woont aan de Ger-
brandystraat 154 te Vlissingen. De
burgemeester en zijn echtgenote
zullen hier op 28 augustus om
10.00 uur het paar gelukwensen.
Dorpswandeling
Zaterdag 24 augustus vindt de
jaarlijkse dorpswandeling van de
Heemkundige Kring Walcheren
plaats. Ditmaal wordt een bezoek
gebracht aan Aagtekerke.
De heer C. Klap, wonende al
daar, leidt rond en zal het één en
ander over zijn woonplaats vertel
len. De wandeling begint om 10.00
uur 's-morgens en duurt ongeveer
anderhalf uur. Start bij de kerk.
Naast leden van de kring zijn
ook belangstellenden welkom.
Orgelconcert
Het laatste orgelconcert in de
zomeravond-serie in de Nieuwe
Kerk Middelburg zal op dinsdag 27
augustus worden gegeven door
Herman van Vliet, organist van de
Grote Kerk in Woerden en Oude
water.
Herman van Vliet studeerde aan
het Utrechts Conservatorium waar
hij het einddiploma „Solospel or
gel" in 1965 behaalde. Voorts
volgde hij interpretatiecursussen
bij Feike Asma en de bekende Pa-
rijse organist Jean Guilou. Zijn
concerten, grammofoonplaten en
de door hem gecomponeerde ko
raalbewerkingen geven een
boeiend beeld van deze organist
die een geheel eigen stijl heeft ont
wikkeld. Hij geniet een grote popu
lariteit in de orgelwereld en is dan
ook een veelgevraagd organist.
Het programma, dat zal worden
uitgevoerd, is gevarieerd en bevat
een aantal graag gehoorde wer
ken, deels verzoeknummers.
Uitgevoerd worden Koraalbe
werking gez. 113, F. Asma; Tocca
ta en Fuga in F, J.S. Bach; Aria met
variaties „The Harmonious Blacks
mith", G.F. Handel; Fantaisie in C,
C. Franck Scherzo en Serenade,
Ch. M. Widor; Hommage to Handel
(variaties over een thema van Han
del) S. Karg-Elert. Besloten wordt
met een koraalfinale, H. v. Vliet.
Aanvang 20.00 uur.
Prestatleloop
1 kol.:Dr Souburgse buurtver
eniging Van Duyvenvoorde heeft
voor aanstaande vrijdag een
prestatieloop op het programma
staan. Liefhebbers kunnen zich
vanaf half zeven inschrijven in
De Schuur aan de Middelburgse
straat 113.
Deelnemers kunnen kiezen uit
drie afstanden,te weten tweee-
neenhalf.vijf en tien kilometer.
De route voert over de buitenwe
gen rond Souburg. De kosten
van deelname zijn drie gulden.
Elke deelnemer krijgt een her
innering.
Voetbaltoernooi
Zaterdag 24 augustus is er
een voetbaltoernooi op het
sportcomplex de Nadorst in Mid
delburg. Een en ander wordt ge
organiseerd door de M.V. en A.V.
Middelburg.
Het toernooi begint om elf uur
met een wedstrijd tussen Middel
burg 1 en 's Heer Arendskerke 1
Overige deelnemende clubs zijn
M.S.V. en A.V. Flakkee uit Mid-
delharnis en Aardenburg. Het
gaat in alle gevallen om zater
dagvoetbal.
De prijsuitreiking is om half vijf
in het clubhuis.
Bazar voor Afrika
Op de Kerkring in Grijpskerke
zijn zaterdag 24 augustus een
heleboel attracties te vinden
Kinderen kunnen er touwtjetrek-
ken.lollietrekken of kegelen,er
staat een draaiorgel,een boeren-
kapel.er is een rommelmarkt. Er
worden verkopingen bij opbod
gehouden en via het rad van
avontuur.een verloting met als
hoofdprijs een weekeind Lon
den,er staat een schiettent,er
worden bloemen.fruit tweede-
hands-kleding en handwerken
verkocht en er is natuurlijk aller
lei drank en eetwaar verkrijg
baar.
De opbrengst van de bazar is
bestemd voor een ontwikkelings
project in Eritrea,een Ethiopi
sche provincie. De bazarcom-
missie hoopt allerlei basismate
riaal voor de landbouw te kun
nen geven.
Nodig zijn handgereedschap
en zaden en training hoe alles te
gebruiken of toe te passen,mate
riaal en technische assistentie
voor het bouwen van 25 water
putten,een inentings- en gezond
heidsprogramma voor het vee en
kennis en materiaal voor het op
zetten van kleine bedrijfjes.zoals
kippenfokkerijen.
Activiteiten De Paraplu
Donderdag 22 augustus heefl
het Vlissingse buurthuis De Pa
raplu vakantie-activiteiten voor
jongergn op het programma
staan. Van twee tot vier is er dan
de mogelijkheid om badminton
of squash te spelen in de Jarino-
hal.
Liefhebbers kunnen half twee
vanaf het buurthuis vertrekken.
Die avond is er een drop
ping,waarvoor belangstellenden
zich om negen uur bij het buurt
huis moeten verzamelen. Het is
wel zaak zich vantevoren voor
die dropping op te geven.
Vrijdag 23 augustus bestaat er
de mogelijkheid mee te doen aan
een barbecue en kampvuur op
het strand. Hiervoor is het verza
melen geblazen om half acht 's
avonds. De week wordt besloten
met een disco en een disc-joc-
key wedstrijd. Die begint zater
dagavond aanstaande om ach)
uur. Het is ook hier zaak zich te
voren even op te geven. Het tele
foonnummer is 65453.
Expositie aquarellen
In het Vlissingse Bethesda St-
Josepfziekenhuis zijn tot en mei
7 oktober aquarellen te zien van
de Vlissingse Ank van Arkel- van
Mameren.
De aquarellen zijn de hele dag
te zien in de hal en mogelijk ook
in het restaurant.
