foto's mooier maken in de doka
buiten fotograferen...een erg praktisch boek
bodend T V-programma over
uw eigen leven
vinterse sporten
zijn fotogeniek
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 15 FEBRUAR11984
305
In een doka kun je films ontwikkelen en in kleur of in
zwart-wit vergrotingen maken. Dat is algemeen bekend.
Minder bekend is datje in de doka ook reeds gemaakte op
namen mooier kunt maken. En dat het zelfs mogelijk is om
geheel nieuwe foto's te maken van een of meer negatieven.
Over de vele mogelijkheden om te "spelen met licht" gaat
het in dit artikel.
Natuurlijk bedoelen we met winterse sporten allereerst de
wintersport, zoals die wordt beoefend door vele honderd
duizenden Nederlanders. Maar winterse sporten zijn ook
het ijszeilen en schaatsen, sleetje rijden en watje verder op
en rond het ijs kunt doen. De winter geeft naast ongemak
ook veel mogelijkheden voor ontspanning en wie daar de
camera op richt zal ontdekken dat ook dit seizoen vol motie
ven zit die het waard zijn om in beeld te worden gebracht.
Er zijn - ruw gezegd - in Nederland zo'n 900.000 smalfilmca
mera's. En er zijn volgens de laatste gegevens ongeveer
700.000 videorecorders. In veel gezinnen zal ongetwijfeld
zowel smalfilm- als videoapparatuur aanwezig zijn. Als dat
ook bij u het geval is, dan kunt u een boeiend TV-program-
ma maken met uzelf of uw gezin in de hoofdrol. Een pro
gramma dat waarschijnlijk al voor een deel in uw bezit is,
want het is te maken van bestaand filmmateriaal.
Een moeilijk begin voor een junior
schaatsenrijder met koude handen
en onwillige schaatsen... vergeet
niet zo'n ervaring van te leggen. En
doe het vandaag want morgen dooit
het misschien.
Sneeuw en ook ijs geven meestal
een beter reliëf als bij een lage
zonnestand wordt gefotografeerd.
Niet uitstellen
Mensen hebben vaak de begrij
pelijke neiging om het maken van
foto's nog maar even uit te stellen.
Een advies: doe dat vooral niet.
Morgen kan de wereld nóg
mooier zijn, maar 't kan ook
ineens veranderen. Dan vallen die
ijspretfoto's met recht in het water
en is die wit-versierde wereld van
vandaag verandert in een vieze en
modderige massa. Stel het maken
van winterse foto's daarom niet
uit maar zorg dat u al die mooie
en bijzondere onderwerpen vast
legt voor het te laat is.
Terug naar het begin
Om het dokawerk tot in de per
fectie in de vingers te krijgen,
zullen we moeten beginnen bij
de start en het eenvoudige werk.
Dan kan een goede gids van pas
komen en zo'n gids is de mini-cur
sus die wordt uitgegeven door de
Stichting Amateurfotografie in
Amsterdam.
Zwart/wit en kleur
Er is de mini-cursus "De don
kere kamer in" die het vergro
ten in zwart-wil behandelt en ver
telt wat u er voor nodig hebt en
wat de kosten zijn. Die cursus kost
f 4,50. De titel van de cursus
"Kleurvergroten" zegt al waar het
over gaat: het maken van vergro
tingen van kleurenfoto's. Ook hier
veel informatie in dit geval over
het werken met kleurendia's en
kleumegatieven. Deze in kleur
uitgevoerde cursus kost f5,-. Als u
beide of een van de cursussen wilt
ontvangen dan kunt u het beste
het bedrag van f 4,50 en/of f 5,- in
postzegels in een envelop slui
ten en deze met vermelding van
de gewenste cursus plus uw naam
en adres opzenden aan Stichting
Amateurfotografie, Singel 32,
1015 AA Amsterdam.
Nu is het met het werken in de
doka wel zo dat je de kennis stap
voor stap moet opbouwen. Ver
groten van foto's is niet moeilijk
en al na enkele proeven kun je een
goed resultaat bereiken, zeker als
je van te voren met aandacht een
mini-cursus leest over dit onder
werp (aan het eind van dit artikel
vindt u over zo'n korte cursus
meer informatie).
Meer mogelijkheden
Wie de nodige ervaring heeft in
het "gewone" werk gaat bijna van
zelf zoeken naar mogelijkheden
om meer uit zijn of haar negatie
ven te halen. Dat gebeurt door het
zoeken van ae beste papiersoort.
Door op bepaalde plaatsen van de
foto het licht tegen te houden of
door een deel van de foto wat ex
tra te belichten oftewel door te
drukken. Daardoor kunnen de
contrasten vergroot worden en
kan er een boeiender foto ont
staan.
Nog een stap verder
Zo'n stapje verder is bijvoorbeeld
het behandelen van een negatief
of foto met een verzwakker. Dat is
een chemische behandeling waar
door de dekking verandert en ook
vaak het contrast. Veel mooie fo-.
to's met helderwitte partijen -
zoals bijvoorbeeld de wintersport
foto op deze pagina - zijn met een
verzwakker nabewerkt om te be
reiken dat het wit ook zuiver wit is.
Doka-werkers noemen dat meest
al "farmeren" naar de man die de
meestbekende verzwakker heeft
samengesteld.
Grafische foto's
Grafische foto's ontstaan door het
uitschakelen van de grijze halfto-
nen, zodat er een foto in alleen
zwart en wit ontstaat. Deze foto-
grafiek wordt bereikt door via een
of meer contactopnamen op grafi
sche film een "hard" resultaat te
verkrijgen waardoor de donkere
partijen helemaal zwart en de lich
te grijspartijen wit worden. De fo
to moet voor zo'n bewerking wel
geschikt zijn.
Een nieuwe foto
Soms bevredigt een op zich goede
foto niet helemaal omdat er iets
aan ontbreekt. In zo'n geval kan er
via een extra belichting met een
deel van een ander negatief een
nieuwe foto ontstaan. Dat is niet
gemakkelijk, maar is voor ervaren
dokawerkers wel een uitdaging.
Een voorbeeld van zo'n dubbel
beeld is de duinfoto bij dit arti
kel. 't Was best een geslaagde
foto maar door het ontbreken van
een rustpunt toch niet zo interes
sant. Door de drie reigers van een
andere opname op de juiste plaats
"in te drukken" ontstond een op
name die wel het goede evenwicht
en een blikvanger heeft.
Artistieke toepassingen
Wie nog verder wil gaan speelt
met de mogelijkheden van de so-
larisatie, waarbij een beeldomke
ring wordt verkregen en isohelie,
een procédé waarmee via een aan
tal deelpositieven de halftonen
worden verdeeld in zwart, wit en
een of meer grijzen van gelijke
waarde. Er worden via deze en an
dere technieken ware meester
werken gemaakt. Werken in de
doka krijgt dan een artistieke toe
passing, die erg veel voldoening
geeft maar alleen kan worden
beoefend als je - door veel erva
ring - alle mogelijkheden hebt le
ren kennen.
Oorspronkelijk was deze duinfoto
we! mooi maar door het ontbreken
van een blikvanger toch niet bijster
boeiend. Door een combinatiedruk
waarbij in het lichte deel een drietal
reigers werd verwerkt, ontstond een
nieuwe foto die wèl het goede even
wicht heeft.
Skiën hoog in de besneeuwde ber
gen... van zoiets genieten en er geen
foto's van bewaren is jezelf de kans
ontnemen er nog vaak naar te kij
ken en het steeds opnieuw te bele
ven.
Zo wit is de sneeuw ook vaak in
werkelijkheid. In de doka zorgt een
behandeling met een verzwakker
voor een fraai contrastrijk resul
taat, dat we zonder te farmeren
vaak niet kunnen bereiken.
skylight-filter aan te bevelen, hoe
wel het maar voor een deel helpt.
Vaak is een polarisatiefilter ge
wenst om het blauw van de hemel
contrastrijker weer te geven.
men ter sprake. Zwart/wit- en
kleurenfilms en ook het gebruik
van filters en direct klaar-films zijn
in dit hoofdstuk verwerkt. In het
derde deel worden de camera en
de overige apparatuur beschre
ven. Daarbij gaat het steeds om
het fotograferen buiten, waarbij
bijvoorbeeld vele soorten statie
ven worden getoond. Ook de
scherptediepte komt ter sprake.
De sluitertijden bij diverse bewe
gingssnelheden worden gegeven
plus een overzicht van de camera
typen en de objectieven.
In het laatste deel komen de on
derwerpen die buiten de aandacht
vragen aan bod. Dat zijn bijvoor
beeld landschappen en steden, ar
chitectuur en portretten, evene
menten en kinderen, sport en die
ren en natuuropnamen van dicht
bij.
"Buiten fotograferen" is het
aansluitende handboek op de uit
gave "Binnen fotograferen" dat
begin 1983 verschenen is en dat
ook werd geschreven door Mi-
Verder van huis
"Buiten fotograferen"... het lijkt
niet zo'n erg geschikt boek om aan
te bevelen in een tijd waarin veel
mensen vooral binnenshuis met
de camera in de weer zijn. Maar
dat is een misverstand want juist
in de wintermaanden zijn er bui
ten veel fotogenieke elementen.
En veel van die onderwerpen
zoals sneeuw en regen, wolken
luchten, landschappen en steden
schoon die ook in dit seizoen uit
stekend in beeld zijn te brengen
worden in "Buiten fotograferen"
beschreven.
Het boek is van de hand van de
vakfotograaf Michael Freeman en
bestaat uit vier hoofdstukken. Het
eerste gaat over de verlichting om
dat die voor het welslagen van een
buitenopname zo belangrijk is.
De belichtingsmeter wordt be
sproken en de vele soorten dag
licht, de kleurtemperatuur en de
zonnestand.
Dan is er - in het tweede deel -
de film. Alle soorten films, ook
de nieuwe 1.000 ASA-films ko-
Gaat u maar na: u hebt in de
kast met alle filmspullen een aan
tal al of niet gemonteerde film-
spoeltjes liggen. Van die trouw
partij in de familie. Van de vakan
tie van vorig jaar. Er is een aantal
scènes van toen de kinderen nog
klein waren. En van een herfst-
wandeling met de hond. Erg veel
materiaal, korte stukjes en com
plete filmverhalen over wat u hebt
beleefd.
Hoe maak je van filmfragmenten
die vaak in verschillende seizoenen
en soms wel met een verschil van ve
le jaren zijn opgenomen, een een
heid? Wie graag de films die in de
loop van de jaren zijn gemaakt op
video wil afspelen, zal op die vraag
een antwoord moeten vinden. In
bijgaand artikel geeft onze filmme
dewerker een aantal suggesties.
mogelijkheden om - als u er nu
nog een filmpje aan besteedt -
die leuke en dierbare gefilmde
herinneringen samen te vlechten
tot een geheel en er een langere
film van te maken, 't Is alleen een
kwestie van het vinden van een
goede formule; het monteren van
alle fragmenten is voor iemand
die daar enige ervaring in heeft,
geen probleem.
Het overschrijven
Als u die montage gereed hebt
en het gefilmde verslag klaar is
dan kunt u de film bij uw foto
handelaar inleveren. Die zorgt er
voor dat de film in z'n geheel
wordt overgeschreven op beeld
band van het systeem dat u op uw
recorder kunt verwerken. Als u
geluidsfilm hebt gebruikt wordt
ook het geluid op deze beeldband
opgenomen.
Een hoogtepunt
En dan kan het gebeuren dat u
op een avond als er toch niets
leuks op het scherm te beleven
valt, alle huisgenoten of familie
of vrienden uitnodigt voor een
heel bijzonder TV-programma. U
doet de cassette met uw zelfge
maakte film in de recorder, u
drukt op een knop en dan ver
schijnt op de beeldbuis de titel
van de film "Dit is ons leven".
Misschien is het verhaal minder
sprankelend als dat van een TV-
film. En zijn de opnamen niet zo
gepolijst mooi. En zijn de over
gangen wat minder professioneel
als die van de series die door vak
mensen zijn gemaakt. Maar uw ei
gen film is die avond een hoogte
punt en zelden zal er zo intens
naar het scherm gekeken zijn.
Om dicht bij huis te beginnen:
als de Bilt praat over matige tot
strenge vorst dan worden wij, die
in de hele wereld bekend staan als
Waterlanders, plotseling IJslan-
ders. Elke plas of sloot, meer of ui
terwaard wordt een sportterrein
dat ook als zodanig wordt ge
bruikt.
Pak ook de camera
In de haast om zoveel sportief
genoegen te beleven vergeten
veel mensen dat ijs er niet al
leen is om er op te schaatsen.
Dat ijs is ook ideaal voor het ma
ken van foto's van al die krabbe
lende beginners, van zwierige
kunstrijd(st)ers en stoer voortij
lende hardrijders. Of kies als dat
kan een drukke ijsbaan, zoek een
goed standpunt bijvoorbeeld te
gen de zon in en ga met een serie
foto's naar huis die niet onderdoet
voor het werk van de oud-hol-
landse meesters die in schilde
rijen ook al die vrolijke ijspret
hebben vereeuwigd.
Ook uw gezin
Nu is dat één mogelijkheid om
met de camera van de winter te
genieten: het zo mooi mogelijk
weergeven van de vele motieven
die er nu zijn. Maar vergeet ook
uw gezin niet. Maak een foto van
dat kleine mannetje dat zijn eerste
les krijgt en een scheve schaats
rijdt. En als u op uw eentje of als
gezin een tocht maakt, laat dan
onderweg ook uw camera vaak
klikken. Later zijn foto's van zulke
bijzondere momenten heel waar
devol.
zicht over het besneeuwde dorpje.
Van de gezellige afscheidsavond
in het hotel. Dat zijn ervaringen
die niet alleen mooie foto's ople
veren maar bovendien een heel
bijzondere betekenis hebben
voor u en eventueel uw gezinsle
den. Want de sfeer van zo'n va
kantie in de sneeuw is onvergete
lijk en blijft, dank zij uw serie fo
to's, ook altijd zichtbaar.
Wit is niet wit
Nu hebben ijs- en sneeuwfoto's
wel eens het bezwaar dat ze de
lichte partijen niet zo stralend wit
weergeven als ze in onze herinne
ring waren. Dat komt omdat -
vooral in een zonnige omgeving -
de blauwe lucht wordt weerkaatst
in de lichte gedeelten. Ons oog
corrigeert de kleurafwijking mees
terlijk maar de camera doet dat
niet. Voor zonnige sneeuwfoto's is
dan ook het gebruik van een z.g.
Er zijn deze winter naar verwach
ting zo'n 650.000 Nederlanders
die per auto, trein of bus naar de
verre sneeuwgebieden gaan of al
zijn gegaan. En ook voor hen geldt
het advies: laat uw camera meege
nieten. Van die eerste skiles en de
vrolijke belevenissen van uw
groep. Van de drukte bij de ka
belbaan en het schitterende uit-
chael Freeman. Beide boeken zijn
rijk geïllustreerd met foto's van de
auteur en bevatten zeer veel ver
helderende tekeningen. "Buiten
fotograferen" kost f 34,80; het is
een uitgave van Elsevier in Am
sterdam en evenals het boek "Bin
nen fotograferen" (f 33,80) ver
krijgbaar bij of voor u te bestel-
len door uw fotohandelaar.
Op een lyst
Wie er voor voelt om van het ei
gen leven een TV-film te ma
ken, begint met een inventari
satie. U plakt alle gedeelten achter
elkaar en draait deze op de projec
tor. Daarbij noteert u de onder
werpen en de tijd, die van elk on
derwerp beschikbaar is. Schrijf dat
op in dezelfde volgorde als waarin
het op de film zit.
Een verhaal opbouwen
De kunst is nu om van dat mate
riaal een verhaal op te bouwen
dat leuk en afwisselend is zonder
dat het een omsamenhangende
indruk maakt. Het beste is om
te zoeken naar rustpunten in de
vorm van tussentitels. Die kun
nen worden gemaakt met losse ti-
telletters, maar als u dat wat veel
werk vindt dan kan het ook met
een bord, waarop u de tussentitel
en/of de datum met krijt schrijft.
Spelen met de tyd
Een andere mogelijkheid is om
die fragmenten, waarvan de eer
ste misschien al vijf of tien jaar ge
leden zonder geluid zijn opgeno
men, te monteren met steeds
vooraf een korte gesproken toe
lichting van een "verteller". Dat
kan de filmer zelf zijn maar ook
een gefilmd gesproken commen
taar van een van de kinderen doet
het erg leuk. Zo worden toch die
oude opnamen meteen herkend
en is het mogelijk ze in hun juiste
verband te zien. Er zijn nog meer
