Hartchirurgische teams
leveren prachtig werk
tóoja 1975
U kunt
de Nederlandse
Hartstichting ook
iets SCHENKEN!
Dingen die u zou moeten weten
Het hart is een krachtige
transportonderneming
Amerika en Nederland
Kans op hartinfarct kan
men zelf kleiner maken
0 nolo Qi -
Reanimatie
cursus
Het Nieuws (T) van de Nederlandse Hartstichting
CotoVïntage
Hartinfarct
symptomen
Herseninfarct
Open
hartoperatie
April 1981/Pagina 2
Overleg
Vergadering
Patiënt
De ménsen!
Verpleegkundigen:
helpt helpen!
Zuurstof
O.
blii KI0P
Laat wdsch"« «°',i0BnoSde«°'
kn'p enHnpn
Kansberekening
Wat nu?
De pil
Gezond verstand
EEN HONKA HUIS
WANNEER U VAN HOUT HOUDT!
APPELS ELEMENTBOUW
Het Nieuws
van de Nederlandse
Hartstichting
Van een medewerker
UTRECHTapril
Ondanks alle alarmerende berichten in de pers wordt in Nederland
door4? meeste hartoperatieteams in goede samenwerking uitstekend
werk gedaan.
Wat is het geheim" van zo'n samenwerking, terwijl het kennelijk
toch ópk voorkomt - want de kranteberichten spreken wat dat betreft
duidelijke taal - dat cardiologen en hartchirurgen verschrikkelijke
ruzie met elkaar krijgen? Dat vroegen we aan dr. Schaepkens van
Riempst en dr. Bruschke, respectievelijk hartchirurg en hartspecia
list in het St.-Antoniusziekenhuis in Utrecht bij het drukste hartchi
rurgische team van Nederland: in 1980 meer dan 1100 operaties.
Dr. Schaepkens: „Het gros van de
centra in Nederland functioneert
goed. Het is jammer dat de hele
hartchirurgie op deze manier in
een bepaald hoekje wordt ge
drukt, alsof het in ons land bij
wijze van spreken dag en nacht
een gevecht zou zijn tussen car
diologen en hartchirurgen.
Wij - cardiologen, anaesthesisten
en hartchirurgen - doen dit werk
hier in een bijzonder harmonieu
ze samenwerking."
Dr. Bruschke: „Hier in huis heb
ben we nooit problemen in de
sfeer van: hier eindigt mijn ge
bied en begint dat van de ander.
Ik zou ook niet zo duidelijk kun
nen zeggen wie er nu bijvoor
beeld uiteindelijk bepaalt of er
eeh "operatie moet plaatsvinden.
Dat soort zaken gebeurt in team
overleg. Waarschijnlijk heeft de
patiënt zélf daar nog het meeste
oVer te zeggen."
De patiënten die zich van het be
gin af aan bij het St.-Antonius
hebben gemeld, komen het eerst
bij de cardioloog terecht.
Dr. Bruschke: „Daar zijn natuur
lijk patiënten bij die helemaal
niet voor een operatieve ingreep
in aanmerking komen. Maar zo
dra er ook maar sprake zou kun
nen zijn van opereren, wordt de
chirurgie erbij betrokken. Onge
veer de helft van onze patiënten
komt overigens van elders. Zij
zijn ergens anders door cardiolo
gen onderzocht en hier aange
meld met de vraag „kun je opere
ren", of soms gewoon: „wat denk
je ervan?" Die patiënten worden
dus bij het team aangemeld."
Dr. Schaepkens: „Eerst be
spreekt de cardioloog van „bui
ten" zijn patiënt met een cardio
loog en een chirurg van ons team.
Blijft de beslissing moeilijk, dan
wordt het geval voorgelegd aan
Dr. Bruschke
een volledige vergadering met al
le cardiologen en chirurgen van
ons team."
En legt iedereen zich dan bij
de uiteindelijke beslissing
neer? Is iedereen bereid zijn
eigen mening ondergeschikt
te maken aan de mening van
het team als totaal?
Dr. Schaepkens: „Je hebt natuur
lijk discussie en verschil van me
ning, op basis van ervaring, ken
nis van de literatuur enzovoorts.
Maar altijd in een sfeer van goede
kameraadschap. Degene die
eventueel tegen een bepaald be
sluit is, legt zich dan toch van har
te bij de mening yan de rest
neer."
Dr. Bruschke: „Het gebeurt ook
Dr. Schaepkens
wel dat er een beslissing geno
men is, maar dat er toch twijfel
ontstaat, bijvoorbeeld door op
merkingen van de patiënt. Zo'n
beslissing kan dan opnieuw door
het team bekeken worden."
Wanneer bij een operatie niet
alles precies zo gaat als ge
dacht was, kan daar dan als
nog wrijving uit ontstaan?
Dr. Schaepkens: „In de praktijk
bij ons niet. Wij hebben regelma
tig vergaderingen waarin we de
dingen bespreken die fout gegaan
zijn. Daardoor houden we toch
controle op hetgeen we doen als
team."
Kan het opnemen van een
nieuwe medewerker in het
team de harmonie niet versto
ren?
Dr. Schaepkens: „Een nieuwe
medewerker wordt alléén be
noemd na uitvoerig overleg, met
alle specialisten en met de gehele
staf. Ons team bestaat nu uit 6
hartchirurgen, 9 anaesthesisten
en 7 cardiologen.
Met het aannemen van nieuwe
mensen hebben we ons in al die
jaren niet één keer vergist."
Er is dus helemaal geen spra
ke van een „samenwerkings-
geheim", bijvoorbeeld een
speciale organisatie die ru
zies moet voorkomen? Het
gaat gewoon om mensen die
goed met elkaar kunnen op
schieten?
Dr. Bruschké: „Ja, het is een
kwestie van ménsen. We zitten
hier misschien wel toevallig met
wat gunstiger omstandigheden
dan elders; alles in één gebouw
bijvoorbeeld. Je ziet elkaar dan
wat vaker en je raadpleegt elkaar
ook nog buiten de officiële dis
cussies om."
Dr. Schaepkens: „Zonder de hulp
van de ander kóm je er toch niet!
Bovendien, zou de onderlinge
verstandhouding niet goed zijn,
dan zou dat ook een nadelige in
vloed hebben op de mensen in de
verpleging, de mensen die het ei
genlijke werk moeten doen. die
dag en nacht met de patiënten in
de weer zijn. Zij zouden dan ook
niet meer weten waar ze aan toe
(ADVERTENTIE)
Terecht veel waardering voor deze sublieme
Rioja. In kwaliteit vergelijkbaar mei een
betere Bordeaux. Echter niet in prijs...
die is opvallend laag.
Verkrijgbaar bij
slijterij en J.V li
wijnhandel.
Import en distributie
tel. 015-569324*
DEURVE
NTA
°/A Igps
Van de directie
DEN HAAG. april
Behalve door jaarlijkse bijdra
gen of contributies kunt u de
NHS begunstigen:
A. gedurende uw leven:
a. door eenmalige schenking
van een bedrag in contan
ten (of van waardepapie
ren).
De schenking is vrij van
schenkingsrecht, indien zij
de (waarde van) 5265,-
niet te boven gaat.
De schenking is aftrekbaar
voor de inkomstenbelas
ting, indien deze krachtens
de algemene regeling voor
giften aftrekbaar is.
b. schenking van een perio
dieke uitkering.
Hierbij is het jaarlijks uit te
keren bedrag steeds aftrek
baar voor de inkomstenbe
lasting, mits aan de volgen
de vereisten wordt vol
daan:
1) de uitkering veschul-
digd is krachtens notariële
akte,
2) afhankelijk is van het le
ven van de schenker,
3) voor een bepaald aantal
jaren is. aangegaan, en
4) de uitkering gedurende
ten minste drie jaar ver
schuldigd is. Indien de ge
kapitaliseerde waarde van
de periodieke uitkering
niet hoger is dan 5.265,-
betaalt de NHS daarover
geen schenkingsrecht.
B.bij uw overlijden door
bij notarieel testament:
1. een bepaalde geldsom (of be
paalde waardepapieren) te
legeteren.
Momenteel is het zo, dat
wanneer (de waarde) het le
gaat niet groter van is dan
10.530,- daarover geen suc
cessierecht verschuldigd is.
2) HNS tot erfgenaam te be
noemen van het geheel of
een gedeelte van uw nala
tenschap.
Indien de waarde van een
dergelijke verkrijger niet
groter is dan 10.530,- is
daarvan geen successierecht
verschuldigd.
Legaten en nalatenschappen
van meer dan 10.530,-
Mocht een legaat of (een deel
van) een nalatenschap groter
zijn dan 10.530,- is de NHS
slechts 11% successierecht ver
schuldigd.
3 Hevig samentrekkende
pijn middenvoor in de borst
2 Die pijn houdt langer dan
15 minuten aan, ook als men
rustig zit of ligt.
'3 Transpireren en onrust,
misselijkheid en braken kun
nen voorkomen
;4 Pijn kan uitstralen naar
hals, rug of armen
U hoeft niet altijd meteen aan
een hartinfarct te denken.
Korte, scherpe steken op één
plaats in de borst wijzen bij
na nooit op een hartinfarct.
Aan de andere kant wil men
tegenwoordig nogal eens
gauw aan het verschijnsel
'hyperventilatie' denken, bij
voorbeeld bij benauwdheid.
Speel echter géén eigen dok
tertje, en ga niet met plastic
zakjes spelen. Roep een des
kundige, want een verkeerde
diagnose kan levensgevaar
lijk zijn.
Hulpverlening in de eerste mi
nuten van een hartstilstand is
een belangrijk onderdeel van
de strijd tegen hart- en vaat
ziekten.
Om écht te kunnen helpen is
het nodig dat zo'n 10% van de
bevolking.tussen 15 en 65 jaar
de techniek van hartmassage
en mond-ojp-mond-beademing
leert.
Dit kan in korte cursussen van
niet meer dan twee avonden.
Hiervoor zijn echter deskundi
ge instructeurs nodig. De
Hartstichting doet daarom een
beroep op verpleegkundigen-
A zich voor dat onderwijs be
schikbaar te stellen. Er zijn
speciale instructeurscursus
sen terwijl voor het lesgeven
een redelijke vergoeding
wordt gegeven.
Verpleegkundigen kunnen
zich opgeven bij de Neder
landse Hartstichting, Ant
woordnummer 300,
2500 VB 's-Gravenhage.
(Geen postzegel plakken)
Net zo goed als het hart kan
worden beschadigd door een
(hart)infarct, gebeurt dit ook
hij. andere organen in het li
chaam. Zowel in de milt als in
nieren komen vaak infarcten
voor 4 die overigens meestal
pas bij een lijkschouwing wor
den ontdekt. Ook in de longen
zien we hartinfarcten, meestal
veroorzaakt door een embolie,
een weefselstukje (bv. een stol
sel), dat door het bloed wordt
aangevoerd en dat het bloed
vat afsluit wanneer dit laatste
ergens nauwer wordt. Het be
kendstzijn echter de hersenin-
farctèn, net als bij het hart ver
oorzaakt door een geleidelijke
afsluiting van de slagader óf
doof een embolie. De strijd te-
gefi 'de vaatziekten is voor de
Nederlandse Hartstichting
dan óók een strijd tegen het
herseninfarct (soms wel „be
roerte" genoemd). Familiele
den. Vfln patiënten met een her
seninfarct of een hersenbloe
ding kunnen bij de Nederland
se Hartstichting het boekje
JZetoerte; waarom doen zij
zo?" gratisaanvragen.
Ons lichaam is één grote,
bedrijvige fabriek; en alle
onderdelen, vanaf de bo
venste haarkruin tot aan
de onderste kleine teen,
zijn zelf óók allemaal fa
brieken en fabriekjes:
chemische, elektrische,
producerende, verwer
kende of afvalbedrijven,
wat niet al.
En net als in onze economische
maatschappij zouden al die indu
strieën nérgens zijn zonder een
voortdurend onderling verkeer
en vervoer. Van grondstoffen,
halffabrikaten, hulpmiddelen,
kant-en-klare produkten; maar,
vóór al van energie, brandstof om
het zaakje in beweging te houden.
In ons lichaam is het hart de grote
transportonderneming, die de
constante stroom van stoffen en
van brandstof op gang houdt.
Uiterst belangrijk voor ons li
chaam is zuurstof, een gas dat de gen, de spieren gaan half werk
longen voor ons uit de buiten- doen of staken helemóél en het
lucht halen en aan het bloed ge- weefsel begint langzaam maar ze
ven. En het hart zorgt er dag en ker af te sterven. Zuurstof is over
nacht, zonder ophouden voor dat al in het lichaam voortdurend no-
het zuurstofrijke bloed in alle de- dig.
len van het lichaam komt, om de
machines draaiende te houden. Ovprmnaritpit
Het hart is een onvermoeibare tapacutii
pomp. Een dubbele pomp, die Het hart is gewoon een onderdeel
met de ene helft zuurstofrijk van het ingewikkelde bouwsel
bloed uit de longen haalt en het dat „lichaam" heet. Maar wel een
naar alle andere lichaamsdelen zeer belangrijk onderdeel. Waar-
doorstuurt; en die met de andere van je ook kunt voelen dat het
helft het bloed waarvan de zuur- werkt, soms wat harder werkt,
kan een hart vaak redelijk nor
maal verder werken. Alleen de re
servekracht is dan wat kleiner.
Met een beschadigd hart moet je
misschien wat kalmer aan doen,
maar het laat je meestal nog lang
niet in de steek.
Het hart, onze transportonderne
ming, is een van onze krachtigste
en trouwste dienaren.
Men hoort wel eens zeggen dat
de kwaliteit van de hartchi
rurgie in Amerika beter zou
zijn dan bij ons. Anderen zeg
gen weer dat men in de USA
weliswaar méér, maar dat
men hier béter opereert.
De waarheid ligt - wie had
dat verwacht - in het midden.
Dr. Bruschke, cardioloog bij
een hartchirurgisch team in
Utrecht: „Het gemiddelde peil
van de normale operaties zal
niet veel van elkaar verschil
len. Maar Amerika geeft wel
degelijk de toon aan: je hebt
daar enkele gigantische insti
tuten, dat wel. En door meer fi
nanciële armslag en de grootte
van het land kan men zich in
de Verenigde Staten meer op
bijzondere handelingen rich
ten, zoals transplantaties of de
operatie van aangeboren hart
afwijkingen.
Misschien is de kwaliteit van
de normale hartchirurgie hier
iets beter. Maar ach, er zijn
zulke goede en nauwe contac
ten, het ontloopt elkaar alle
maal niet veel."
stof opgebruikt is weer naar de
longen brengt voor nieuwe be
voorrading.
Onderweg neemt het bloed dan
nog allerlei andere bestellingen in
de vorm van voedingsstoffen,
hormonen en dergelijke mee, om
soms wat trager. Is hef misschien
daarom dat de mens nog allerlei
andere eigenschappen aan het
hart heeft toegedicht? Als zetel
van de ziel? Als centrum van de
Liefde met hoofdletter? Als ver
zamelplaats van diverse nobele
die op andere plaatsen weer af te eigenschappen? Het zal wel.
leveren.
Maar de zuurstof is het belang
rijkste transportartikel. Want
géén lichaamsdeel kan lane zon
der zuurstof. Wordt geen zuurstof
meer aangevoerd, dan gaan er al
gauw rare dingen gebeuren: er
ontstaan elektrische kortsluitin-
Feit blijft dat ons hart een van de
onderdelen is waar het lichaam
op draait. Een stérk onderdeel,
dat óók. Het hart kan meestal
heel wat méér hebben dan het zo
dagelijks te doen krijgt. Het heeft
een grote overcapaciteit.
Ook na een ernstige beschadiging
(ADVERTENTIE)
Van een medewerker Bepaalde vormen van emotionele
nF\ HA A anrilbelasting te p,as ,en te °Ppas
april »stregg" genoemd - kunnen hart-
We weten nog maar ten dele waarom de ene mens een en vaatziekten bevorderen. Maar
hartinfarct krijgt en de andere niet. Daar zal nog heel vergeet niet dat we sommige
wat wetenschappelijk onderzoek naar gedaan moeten ^Pan™ng<in ge^°°n nodlg heb
J ben. Moet het hart van een ver
liefde jongen niet meer sneller
- en daarvoor in de plaats meer
^et beste ^ee[ we piak-
orT1 te Educatief,
a verantwoord,
maar bovenal
geweldig om tt
BIBALO IS EEN LEERZAAM
„FIJN OM TE DOEN BLAD"
VOOR KINDEREN
Verschijnt elke veer
tien dagen. In elke
goed gesorteerde
boekhandel, kiosk,
supermarkt en
sigarenmagazijn te
koop voor slechts f 1.95.
Vraag Uw tijdschrifthandelaar
of bel nu voor een abonnement
01747-4871
Eigen persdienst
De laatste jaren worden er in
Nederland steeds meer men
senlevens gered door reani
matie.
Daarvoor kan op meer dan
100 plaatsen in ons land een
korte cursus van de Neder
landse Hartstichting gevolgd
worden.
Die cursus vergt weinig tijd:
anderhalf uur theorie en en
kele 'uren praktijk. Om het
half jaar is er dan een korte
herhalingscursus. U staat
dan altijd klaar voor het red
den van een leven.
Uitsluitend schriftelijke aan
meldingen bij de Nederland
se Hartstichting, Postbus 300,
2501 CH Den Haag. U krijgt
dan zo spoedig mogelijk be
richt.
De term „open hartoperatie"
klinkt wat vreemd.
Is een operatie dan niet altijd
„open"?
In de hartchirurgie betekent
het echter dat de funktie van
het hart tijdelijk wordt over
genomen door een hart-long-
machine. Het hart zelf ligt
dan tijdens de operatie stil,
en dat is voor goed opereren
vaak nodig.
Bij een „gesloten" hartopera
tie blijft het hart zélf werk
zaam, óók tijdens de operatie.
worden.
Zo is het ondertussen al wel be
kend dat we bij zware rokers
meer hartinfarcten zien dan bij
niet-rokers. Ook staat al vast dat
we bij mensen met een laag cho
lesterolgehalte in het bloed wei
nig infarcten zien en dat het aan
tal hartinfarcten (maar ook herse
ninfarcten en hersenbloedingen!)
óók groter wordt als de bloed
druk hoger wordt.
Dit wil natuurlijk niet zeggen dat
iemand met een hoog cholesterol
gehalte of een hoge bloeddruk nu
ook een hartinfarct zal krijgen.
Nee: zijn kans om ziek te worden
is groter:' net zoals iemand die
tien loten in de loterij koopt tien
maal zoveel kans heeft op een
prijs als iemand die er één koopt!
We praten in zo'n geval van risico
factoren; iets waar je aan zou kun
nen afmeten of je risico - in dit
geval voor hart- en vaatziekten -
hoger is dan normaal het geval
zou zijn. Eigenlijk zou het woord
'Risicowijzer" (risico-indicator)
beter zijn, maar risicofactor is al
erg ingeburgerd.
Oudere mensen hebben meer
kans op een hartinfarct, maar we
kunnen er natuurlijk niets aan
doen dat we ouder worden. Ook
kan men er niets aan doen als
blijkt dat infarcten mede berus
ten op een erfelijke aanleg, méér
voorkomen in bepaalde families.
Maar we kunnen er natuurlijk wél
iets aan doen door als Nederland
se bevolking er voor te zorgen dat
die "risicofactoren" wat minder
worden: door b.v. bloeddruk te
laten meten en hoge bloeddruk te
laten behandelen. Misschien is
hoge bloeddruk zelfs wel enigs
zins te voorkomen door wat min
der zoutgebruik en door een 'ge
zond gewicht' (vraag per brief
kaart de zg. 'Waagschaal eens aan
bij de Hartstichting). Door wat
minder vet te eten - een beetje
minder luxe past best in deze tijd
graanproducten en groenten te
nemén. Suiker eten we ook méér
dan goed voor ons is, om van 't
alcoholgebruik of het roken maar
niet te spreken!
meer
kloppen als hij zijn meisje ziet?
Niet algemeen bekend is helaas
dat de 'pil' in combinatie met ro
ken, maar óók met zwaarlijvig
heid een onnodig risico geeft.
Wat kunnen, wat moeten we dus
doen?
Gewoon dus het gezonde ver
stand gebruiken. Maar ook: de
Nederlandse Hartstichting hel
pen bij het onderzoek maar alles
wat wij nog niet weten over hart
en vaatziekten.
(ADVERTENTIE)
Finse Honka-blokhuizen voor permanente bewoning.
vlotte levering en snelle realisatie
goede isolatie door toepassing van dubbele wanden en dubbele
ramen (k 0,32)
woningen met een eigen karakter; mooi interieur
begeleiding bij de opbouw van het bouwpakket
levering van het bouwpakket volgens tekening van de opdracht
gever, vrijblijvende offerte
sterke constructie en lange levensduur door toepassing van
massieve grenen balken
ook toepassing als: clubgebouw, kantine, vakantiehuis,
buitensauna's
aantrekkelijke prijzen.
BEL VOOR UITGEBREIDE INFORMATIE
03438-14048
Vijverlaan 25
3971 HJ Driebergen
Telefoon 03438-14048
Het Nieuws van de Nederlandse
Hartstichting is een uitgave van
en door de
NEDERLANDSE
HARTSTICHTING
Sophialaan 10
2514 JR 's -Gravenhage
postgirorekening 300
bankiers: Pierson, Heldring
Pierson
Algemene Bank Nederland
Het copyright voor deze
informatieve uitgave berust bij
de Nederlandse Hartstichting.
Overname van gedeelten uit de
inhoud is toegestaan voor
opvoedkundige en informatieve
doeleinden indien het Nieuws
van de Nederlandse
Hartstichting wordt vermeld.
Twee exemplaren van de nieuwe
publikaties dienen te worden
gezonden aan de Hartstichting
's-Gravenhage.
REDACTIE:
Hoofdredactie: R.H. ten Cate
Eindredactie: A. de Kromme
Redactionele medewerking,
fotografie en opmaak: F.W. de
Winter, dr. E. Dekker, T. Terwiel,
H. Eijkenboom, W. Hofland, H.
Doveren, dr. W. Stiggelbout, M.
Deelen, A. van Drenth, arts, A.A.
Lith, Th. Detiger, ir. F.J. Kok,
G. Wassenberg, A. Meyer,
F. Heijmans, R. van der Linden,
M. Ruyters en G.S. Groot.
Redactieadviezen: T. Meines.
DOELSTELLINGEN
NEDERLANDSE
HARTSTICHTING
De stichting stelt zich ten doel de
bestrijding in de ruimste zin,
preventief zowel als curatief, van
hart- en vaatziekten.
Deze doelstelling omvat:
a. het vergroten van de
beschikbare kennis op dit
terrein door het steunen van
wetenschappelijk onderzoek,
zowel fundamenteel als
toegepast, met name gericht op
de preventie en voorts op de
behandeling en de revalidatie
op het gebied van hart- en
vaatziekten;
b. het verbreiden van kennis door
het geven van voorlichting aan
de bevolking alsook aan
medische en para-medische
groepen, zowel door scholing,
nascholing, publicaties en
andere
communicatiemiddelen, als
door het in stand houden van
een documentatiecentrum;
c. het vervullen van een aktieve,
initiërende, coördinerende en
stimulerende rol bij het streven
naar verbetering van het
raamwerk waarin preventie,
behandeling en nazorg bij hart
en vaatziekten plaats hebben;
d. nauwe samenwerking met- en
hulpverlening aan organisaties
van vrijwilligers uit de
bevolking en uit professionele
groepen, die deze
doelstellingen tot haar taak
rekenen en welke naar de
mening van het
stichtingsbestuur daarvoor in
aanmerking komen;
e. het samenwerken met- en het
coördinerend optreden ten
behoeve van andere
organisaties en instellingen
indien dit naar het oordeel van
het stichtingsbestuur voor het
bereiken van het doel der
stichting bevorderlijk kan zijn;
f. het dienen van advies aan de
overheid; en
g. het samenwerken met
soortgelijke organisaties in het
buitenland.
Klachten over bezorging:
020-585 31 28
Gedrukt door Offset Drukkerij
Limburgs Dagblad
