soubujbg
/CttGf
lady
ve rs dijk
225.-
MEIJERS
Ook 1976 is een goed wijnjaar
Voedselbederf en hoe het tegen-
te houden is
MENU VAN
DE
WEEK
Wie koopt er nou
hartje winter
'n zonnescherm?
HARRY V.D. BERG'
„DE BEZIGE HAND
BIJ ONS GEEN
BTW-VERHOGING!
ZOET EN ZOUTWATERVISSEN
PLANTEN AQUARIA ENZ.
VOGELS EN KOOIEN
GROTE NAJAARS
INRUILAKTIE
W JrA
Herfstweer - vallende
bladeren - mist en
gladde wegen
208.-
is binnen
GRIJZE ROODSTAART PAPEGAAIEN
TOPKONDITIE
Onze modieuze
intercollectie
Modehuis/Sporthuis
S" U dus!
BUTEUXSTRAAT 10, SOUBURG
TEL. 01183-61241
BIJ ELKE PERMANENT EEN
BUSJE HAARLAK GRATIS
Grote sortering
MOMENTEEL VOORRADIG
Het is nu van belang
dat U een fiets heeft in
Kanaalstraat 62
Troelstraweg 346
Souburg
Vlissingen
Vochtigheid
DE SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 27 OKTOBER 1976
U! Wam juist nü kunt u profile- (ttn 31 december) kunnen wi|
ren van een grandioze Degalux- vlot leveren. Dus weet u zeker
wirtter-aktie g. dat u de komende zomer
'nWinter-voor- \ljf (wie weet, net zo mooi
deel dat u niet -I" als de 2 vorige)
periode
goed zit... Met een
i fantastisch, fleurig
I Degalux zonne-
scherm.
I"
Gezien bij...
Woensdag de gehele dag gesloten
(Kerastase-specialist)
Maar wel tot eind november
(afspreken is niet verplicht).
Paspoortstraat 16-Oost-Souburg-Tel. 01183-61506
„Altijd nèt een haartje betqr"
VOOR UW
HUISDIEREN
Oost-souburg
Buteuxstraat 11-13
Tel.62843
Dit willen wij voor iedereen
mogelijk maken door:
A Een speciale prijs voor Uw oude fiets
B Een speciale aanbieding
HOLLANDSE SPORTFIETSEN
van 1 ste kwaliteit v.a.
C BATAVUS RACEFIETSEN
10 versnellingen
Nog steeds
N
Verder een geweldige sortering
trim-, race-, sport- en kinderrijwie
len. O.a. het komplete Sparta-pro
gramma en sportfietsen van klasse
met 5 jaar garantie.
Terwijl de boeren in Europa
nog gebukt gaan onder de ge
volgen van de afgelopen hitte
en droogte, juichen de wijn
boeren langs Moezel en Rijn.
Met de wijndruif daar gaat
alles goed. De wijnstok staat er
fris en groen bij. Het is de enige
plant, die niet heeft geleden
van de uitzonderlijke droogte.
Integendeel, de wijnstok voelt
zich optimaal, ondanks de
weinige regen in die periode.
Maar ook deze wijnstok
heeft wel degelijk behoefte aan
vochtigheid. Die is dan ook
ruimschoots aanwezig in de
vruchtbare ondergrond van de
wijnbergen. Door een gunstige
samenstelling van de bodem in
de wijnbergen, langs Moezel en
Rijn, kunnen de diepgroeiende
wortels van deze plant het no
dige water snel opnemen uit
het grondwater van de rivier
beddingen. Ook al is het?
grondoppervlak buitenge
woon droog. De afgelopen
droogte heeft het weer eens
bewezen: een wijnstok kan
gemakkelijk enige weken zon
der regen.
De periode tussen de éérste
week van augustus en de éérste
week van september is beslis
send. Wanneer deze periode
wordt gekenmerkt door een
hoge temperatuur, gepaard
met wat regen, dan ziet het er
gunstig uit, dan kan weer een
groot wijnjaar verwacht wor
den. Momenteel is het zelfs zo,
dat de rijpheid van de druiven
al zo'n drie a vier weken voor
loopt op andere jaren. Inmid
dels is de pluk in Duitsland be
gonnen. De kelders zijn klaar
voor verwerking. De drukke
tijd voor de wijnbouwer is be
gonnen.
Bij gunstig weer, laat de
wijnbouwergraag een groot
deel van de druiven nog even
hangen; voor de hogere wijnen.
Dit heeft twee belangrijke
voordelen. De zon zorgt voor
een grotere suikerontwikke
ling in de druif, daarnaast
krijgt de wijnstok de gelegen
heid méér smaakstoffen uit de
grond te halen. Het zijn juist
deze smaakstoffen die de wijn
uiteindelijk zijn karakteris
tieke smaak en aroma moeten
geven.
Nederland is, na de Ver
enigde Staten en Engeland, de
grootste afnemer van Duitse
wijnen. De Duitse wijn heeft
zijn positie op de wereldmarkt
met zeker 20% kunnen verbe
teren in 1975. De wijnhandel
zal dus zijn voorraden Duitse
wijnen flink moeten aanvul
len. Maar dan wel met de ho
gere wijnen. Want in ons land
wordt de vraag naar betere
wijnen (de kwaliteitswijnen)
steeds groter. Dit is overigens
niet verwonderlijk: wij zijn op
weg een wijndrinkend volkje
te worden. Dat brengt met zich
mee, dat we selectiever gaan
worden in onze keuze. We
nemen geen genoegen meer
met goedkopere drankjes.
Duitsland zorgt ervoor, dat
er betaalbare wijnen van grote
klasse op de markt gebracht
worden. Dat zijn hoofdzake
lijk witte wijnen, want dat is
de specialiteit van onze oos
terburen. Daarin zijn ze uniek,
het zijn ongetwijfeld de beste
witte wijnen ter wereld. De
Duitse wijnwet van 1971 heeft
daartoe belangrijk bijgedra
gen. De taal van het etiket is
duidelijker geworden.
De wetgever heeft een eind
gemaakt aan de ons bekende
fantasienamen op etiketten.
De totale wijnproduktie werd
ingedeeld in drie kwaliteits-
groepen, die ieder zekerheid
bieden wat kwaliteit en her
komst betreft. Dit zijn de ta
felwijn (TafelvVein), kwali
teitswijn (Qualitatswein, af
gekort tot QbA) en kwaliteits
wijn met Predikaat (Quali
tatswein mit Pradikat).
Tafelwijnen zijn lichte,
frisse wijnen, die goed passen
bij de dageiijkse maaltijd. Ze
hebben een minimum alcohol
gehalte van 8,5%. Ze worden
ook wel „Schoppenweine" ge
noemd: een open wijn. Het eti
ket moet het woord „Tafel-
wein" vermelden.
Het alcoholgehalte van kWa-
liteitswijn moet minimaal 9%
bedragen. Aan deze wijnen
worden hogere eisen gesteld.
Ze moeten een uitgesproken
eigen smaak hebben, die type
rend is voor het gebied waar ze
verbouwd zijn.
Iedere kwaliteitswijn heeft
een A.P.-nummer meegekre
gen. Dit nummer garandeert
dat de wijn aan gestelde mini-
mumêisen voldoet.
Kwaliteitswijn met predi
kaat behoort tot de topklasse.
Ook deze wijnen dragende ga
rantie van het A.P.-nummer.
De druiven, die voor de wijn
gebruikt zijn, moeten uit één
district afkomstig zijn,. Er mag
geen suiker worden toege
voegd. Overigens wordt elke
predikaatswijn gecontroleerd
op de oogstmethode en de rijp
heid. De oogsttijden zijn ver
schillend. Er zijn vijf verschil
lende predikaten.
Kabinett - De eerste oogst
voor predikaatwijnen heet
Kabinett. De oogsttijd is in de
regel oktober, tot in januari
blijven de wijnen liggen rijpen
in de kelders. Zo ontstaat een
evenwicht tussen een fijne
zoetheid en fruitig zuur.
Spatlese - Een latere oogst,
begin november. De druiven
zijn volrijp. De wijnen onder-
scheidemzich door hun elegan
tie en rijpheid. Ze zijn geurig
en vol.
Auslese - Voor Auslese wor
den alleen de volrijpe druiven
gebruikt. Beschadigde en on
rijpe druiven worden zorgvul
dig verwijderd. De „uitgele
zen" druiven worden afzon
derlijk geperst tot een kwalita
tief hoge wijn.
Beerenauslese - Dit predi
kaat geldt voor die wijnen, die
worden gemaakt van alleen
overrijpe (Edelfaule) en bijna
beschimmelde druiven. Wij
spreken van „edele rotting".
Ze worden met de hand uitge
zocht. Zo ontstaat een edele,
volrijpe en fruitige wijn.
Trockenbeerenauslese - Een
indrukwekkende naam voor
een indrukwekkende wijn. Al
leen overrijpe (Edelfaule) en
ingedroogde druiven worden
voor dit hoogste predikaat ge
bruikt. Het zijn kostbare
goudkleurige wijnen. De druif
bevat haast geen vocht meer,
de most is rijk aan suiker.
Wijnen van uizonderlijk hoge
kwaliteit.
Veel huisvrouwen hebben
een moderne keuken, die ge
makkelijk is schoon te houden.
Toch heeft iedereen wel eens
beschimmeld brood of zure
melk; en natuurlijk staat u wel
eens in tweestrijd of u vlees dat
enkele dagen is bewaard in de
koelkast nog kunt gebruiken of
dat u het weg moet gooien.
Iedereen zal wel eens voedsel
en dus geld weggooien, dat nog
best had kunnen worden opge
geten. Aan de andere kant eet u
misschien wel eens iets, wat
uw gezondheid en die van het
gezin niet ten goede komt.
Welke bacteriën, schimmels en
andere micro-organismen
voedsel kunnen bederven,
vindt u hieronder op een rijtje.
Belangrijk zijn de tips, hoe u ze
het beste kunt weren uit uw
keuken en provisiekast.
M icro- or ga nis men
Hieronder staan sommige
schimmels, gisten, bacteriën
en virussen beschreven die
voedselinfeetie, voedselvergif
tiging of bederf kunnen ver
oorzaken.
Voedselinfeetie ontstaat
door het gebruiken van voedsel
of dranken waarin zich ziekte
kiemen bevinden, die aanlei
ding kunnen geven tot maag
darminfecties.
Voedselvergiftiging wordt
veroorzaakt door giftige stof
fen (toxinen), die tijdens hun
ontwikkeling door bacteriën
worden gevormd in het voed
sel.
Een produkt is bedorven als
het door toedoen van bepaalde
micro-organismen zo is veran
derd wat betreft kleur, geur,
smaak of consistentie, dat het
niet meer is të eten. De aanwe
zigheid van ziektekiemen of
toxinen is niet met het blote
oog waar te nemen.
Schimmels kunnen op bijna
alle voedingsmiddelen
groeien. Zij veroorzaken
meestal alleen zichtbaar ber-
derf, maar soms ook smaakaf-
wijkingen (vetsplitsing).
Sommige schimmels kunnen
onder bepaalde omstandighe
den (zoals een voor hen ge
schikte temperatuur en voch
tigheidsgraad) toxinen uit
scheiden. Schimmels groeien
in tegenstelling tot de meeste
bacteriën nog bij een lage tem
peratuur in vrij zure voe
dingsmiddelen en gerechten,
zoals slaatjes en vruchtesap
pen, maar ook op brood en
vochtig geworden droge pro-
dukten.
Een van de bekendste toxi-
nevormers is de Aspergillus
flavus. Deze schimmel kan af-
latoxinen vormen in pinda's,
maïs, sojabonen en andere
zaadprodukten als deze voch
tig zijn. Deze aflatoxinen rijn
zeer giftig. Er zijn maatregelen
getroffen om te voorkomen dat
deze schadelijke toxinen de
mens bereiken. In het Alge
meen Besluit van de warenwet
staat dat in grondnoten (pin
da's) en in eet- en drinkwaren
die daarmee zijn bereid, afla-
toxine niet aantoonbaar mag
zijn.
Ook het bedrijfsleven ziet
erop toe dat b.v. veevoeder af-
latoxinevrij is.
Gisten kunnen ook bederf
veroorzaken. Ze vermeerderen
zich zelfs bij koelkasttempera-
tuur en een lagepH. Voorzover
wij weten vormen ze geen
toxinen in voedingsmiddelen.
Bacteriën kunnen worden
aangetroffen in niet zure verse
voedingsmiddelen (vlees, ge
vogelte, vis en melk). Sommige
bacteriën kunnen zowel voed
selinfeetie, voedselvergiftiging
als bederf veroorzaken.
Voedselvergiftiging kan te
weeg worden gebracht door
Salmonellae. Dikwijls zijn het
produkten van dierlijke oor
sprong die ermee zijn besmet,
hoewel dit ook wel eens voor
komt bij plantaardige produk
ten. Het is gebleken dat veev
oeder een belangrijke besmet
tingsbron kan zijn. Vis- en
diermelen die in zeer grote
hoeveelheden worden geïm
porteerd uit tropische en sub
tropische gebieden zijn vaak
met Salmonellae besmet. Ook
kan deze bacterie via riool en
oppervlaktewater zowel bij
landbouwhuisdieren terecht
komen als bij ratten, muizen,
vogels en insecten, die weer
voor verdere verspreiding zor
gen. Ook het dooiwater van
b.v. diepvrieskuikens kan
Salmonellae bevatten. Om
verdere besmetting te voorko
men is het beter dit dooiwater
op te nemen met keukenpapier
dat wordt weggegooid en niet
met een vaatdoekje.
Een andere bacterie is de
Staphyclococcus aureus. Deze
bacterie komt in grote aantal
len voor in pus, maar ook in de
keel-neusholte van gezonde
personen. De toxinen, ge
vormd door deze bacterie ver
oorzaken voedselvergiftiging.
Het toxine is hittestabiel en
wordt door koken onvol
doende geïnactiveerd.
Ham, worst, gebak kunnen
alsze lang zijn blijven staan bij
warme temperatuur, besmet
zijn met Staphyclococcus au
reus.
Clostridium botulinum ver
oorzaakt botulisme. Sporen
van deze bacterie verdragen
hoge verhitting en overleven
een slecht uitgevoerd sterilisa
tieproces. Deze bacterie groeit
alleen zonder zuurstof en kan
zich daardoor ontwikkelen in
onvoldoende verhitte conser
ven en geweckte produkten of
in een produkt als leverworst.
Koken inactiveert het toxine,
maar niet de sporen. Geweckte
produkten moeten daarom
koel worden bewaard en voor
het gebruik opnieuw worden
gekookt.
Clostridium perfringens
wordt voornamelijk aange
troffen op vlees en gevogelte
dat door de darminhoud is be
smet. Sporen kunnen verhit
ting overleven. De toxinen van
deze bacterie komen pas in de
dikke darm vrij en veroorza
ken enteritis. Niet higiënisch
geslacht vlees zou deze bacte
rie kunnen bevatten. Krach
tens de Vleeskeuringswet
wordt geëist dat slachtplaat
sen aan strenge hygiënische
eisen voldoen. Er wordt ook
nauwgezet gecontroleerd of
men zich aan deze wet houdt.
Het toxine is hittegevoelig.
Bacillus cereus is een bacte
rie die vrij veel lijkt op de Clo
stridium perfringens. Vooral
melk en zetmeelrijke produk
ten kunnen de besmetting op
de mens overdragen. Met name
zijn dit gedroogde zetmeel- en
graanprodukten, waarin na
vermenging met water of melk
en verhitting (zoals bij pud
ding en vla) eventueel overle
vende hittestabiele sporen een
goede voedinsbodem vinden.
Bewaar daarom rijsttafelge
rechten (nasi, bami) koel.
Deze micro-organismen
veroorzaken alleen ziekten,
indien ze in het voedsel in staat
zijn tot grote aantallen uit te
groeien.
Bederf veroorzakende bac
teriën zijn verder de Pseudo-
monas, de Lactobacillus en
vele andere soorten. De Pseu-
domonas b.v. is te herkennen
aan slijmvorming op gekoeld
vlees. Door toedoen van deze
bacterie krijgt het vlees een
afwijkende kleur, geur en
smaak.
Tot slot zijn er nog de virus
sen. Van de rol die zij bij voed-
selbesmetting spelen is nog
niet zoveel bekend. Wel weten
we dat b.v. besmettelijke geel
zucht (Hepatitus A) een virus
ziekte is, die ook door voedsel
(schelpdieren) kan worden
overgebracht.
onder welke omstandigheden
kunnen micro-arganismen
zich vermenigvuldigen?
Voedselvergiftiging en be
derf treden alleen op, wanneer
de micro-organismen zich in
het voedsel hebben kunnen
vermeerderen. Van invloed
zijn groeivoorwaarden zoals
voedingsstoffen, zuurgraad,
wateractiviteit en het al of niet
aanwezig zijn van antimicrobe
stoffen, geschikte tempera
tuur, zuurstof, begeleidende
microflora.
Voedingsstoffen. Alle
micro-organismen hebben
water nodig. Daarnaast kun
nen micro-organismen niet
zonder eiwitten,j koolhydraten
en mineralen. Bepaalde soor
ten hebben één of meer vitami
nes nodig, o.a. vitamines van
het B-complex.
Zuurgraad of pH. De meeste
bacteriën voelen zich het beste
thuis in een neutraal milieu,
zoals in vlees, gevogelte en vis.
Schimmels, gisten en melk
zuurbacteriën verdragen een
zuur milieu (vruchtesappen,
slaatjes met mayonaise, yog
hurt).
Wateractiviteit. De waterac
tiviteit geeft de hoeveelheid
water van het produkt aan die
beschikbaar is voor micro
organismen. Deze duidt men
aan het met getallen tussen 0
en 1. Produkten met een hoge
wateractiviteit zijn melk,
vlees, vis, gevogelte en groente.
Micro-organismen komen
hierin eerder tot ontwikkeling
dan in b.v. droge worst, kaas,
chocolade, melkpoeder, die
een lage wateractiviteit heb
ben.
Tot de antimicrobe stoffen
behoren o.a. conserveermidde
len, die de ontwikkeling van
micro-organismen remmen.
Ook van nature komen deze
stoffen in voedingsmiddelen
voor, zoals bepaalde etheri
sche oliën in kruiden en spece
rijen (knoflook, kaneel, kruid
nagel).
De ideale temperatuur is
voor een aantal organismen
verschillend, maar meestal ligt
deze tussen de 7 en 55 °C. De
temperatuur waarbij de
meeste ziekteverwekkende
bacteriën groeien ligt tussen de
30 en 37 °C. Bij lage tempera
tuur, zoals bij koelen 5 °C) en
diepvriezen (-20 °C) ontwikke
len de bacteriën zich uiterst
langzaam of niet. Ze blijven
echter wel in leven. Bij verhit
ting boven 80 °C sterven de
meeste bacteriën af. Sporen en
toxinen zijn dikwijls tegen
temperaturen boven 100 °C be
stand.
De meeste bacteriën ver
meerderen zich zowel in een
omgeving mét als zonder zuur
stof. Sommige bacteriën (o.a.
Pseudomonas) hebben beslist
zuurstof nodig, evenals veel
gisten en schimmels. Clostri
dium botilinum en Clostri
dium perfringens ontwikkelen
zich uitsluitend zonder zuur
stof. Denk aan vacuüm ver
pakte vlees en vleeswaren.
Begeleidende microflora.
Organismen die tegelijkertijd
in een voedingsmiddel aanwe
zig zijn, kunnen elkaar zowel
negatief als positief beïnvloe
den. Tenslotte speelt ook de
tijd nog een rol. Een miro-
organismen heeft een aanpas-
singstijd aan de nieuwe omge
ving nodig. Vooreen aantal or
ganismen is de tijd waarin ze
zich delen verschillend,
hoe vindt besmetting plaats?
Besmetting kan plaats vin
den via de mens (drager en
transportmiddel), grond, stof,
oppervlaktewater, mest, be
dorven voedsel. Ook kan be
smetting worden overgebracht
via slecht gereinigde appara
tuur, huisdieren of ongedierte.
Er moet voor worden gewaakt
dat geen nabesmetting plaats
vindt. Leg b.v. geen gebraden
vlees op een plank waarop kort
tevoren rauw vlees is gesne
den.
zo houdt u voedselbederf tegen
Zorg voor een goede per
soonlijke hygiëne. Was de
handen goed na bezoek aan het
toilet, na vuile karweitjes, vóór
u ze met voedsel in aanraking
brengt. Was de handen met
warm water en zeep. Gebruik
zo mogelijk papieren hand
doeken en anders in ieder geval
een schone handdoek.
Verschoon theedoeken,
handdoeken, vaatdoekjes bij
intensief gebruik dagelijks. Bij
minder intensief gebruik enige
keren per week, want in voch
tige theedoeken, handdoeken
of vaatdoekjes kan groei van
bacteriën plaatsvinden.
Maak plaatsen waar voedsel
wordt bewaard regelmatig
schoon (koelkast éénmaal per
week met warm sodawater
uitnemen en daarna met water
na; laat hem dan ook ont
dooien. Vergeet niet de koel
kasten met een zelfontdooier
schoon te maken. Doe de „pro
visiekast" tenminste twee keer
per jaar op dezelfde manier).
Houd alle materialen die met
voedsel in aanraking komen
goed schoon. Was snijplanken,
bestek, serviesgoed en pannen
steeds in heet afwatwater
70 °C), spoel ze na en droog ze
af met een schone theedoek.
Probeer te voorkomen dat
ongedierte (vliegen etc) bin
nenkomen. Gebruik horren
voor de ramen. Laat geen
etensresten staan.
Laat diepgevroren podukten
altijd in de koelkast ontdooien
uitgezonderd groente. Houd er
wel rekening mee dat dit soms
24 uur duurt.
Zet warme voedingsmidde
len pas nadat ze snel zijn afge
koeld in de koelkast.
Bewaar restjes in de koel
kast en niet langer dan 2 3
dagen.
Was handen na het aanraken
van rauw vlees of rauwe kip.
Neem dooiwater van diep
vriesvlees en -kip op met keu
kenpapier, niet met een vaat
doekje.
Barbecuen en grilleren zijn
begrippen, die eigenlijk pas
sinds enkele jaren ingeburgerd
zijn. Barbecuen hoort eigenlijk
buiten op houtskool te ge
schieden, maar er zijn er ook,
die bij slecht weer binnen,
eventueel in de open haard,
gebruikt kunnen worden.
Grilleren is het bruin en al of
niet gaar maken van gerechten
door middel van stralende
warmte. Dit is mogelijk in een
oven, tafelgrill, contactgrill of
grilleerpan of op een rooster of
aan een draaispit.
De sausen, die bij de gegril
leerde gerechten gegeven kun
nen worden, kunnen klaar
worden gekocht of zelfge
maakt. Onder het weekmenu
staan enkele recepten voor
sausen.
Zondag: lamscoteletten en
kippeborstjes op de barbecue;
stokbrood, salade en sausen;
gepofte appelen op de barbe
cue.
Maandag: macaronisalade
met toast en boter; flensjes.
Dingdag: raapstelen, gehakt,
aardappelen; kwark met
pruimencompote.
Woensdag: spitskool, ge
bakken kaasplak, aardappel
puree; griesmeelmet rode bes-
sesap.
Donderdag: andijvie, cote-
let, gebakken aardappelen;
vla-flip.
Vrijdag: tomatensoep; ge
bakken schol, sla, gebakken
aardappelen.
Zaterdag: open sandwiches;
bananenbeignets.
Bourguignonnesaus: 1/8
liter slagroom of sour cream, 3
augurkjes, 1 eetlepel zilverui
tjes, 2 hardgekookte eieren, 1
eetlepel kappertjes, 1 eetlepel
mayonaise, 2 eetlepels toma
tenketchup, tabasco, aroma-
zout, worcestersauce, papri
kapoeder, seasonall, oregano,
peper, zout, madeira of cognac.
Klop de slagroom (of sour
cream) tot vladikte. Hak de
augurkjes, de uitjes en de eie
ren fijn. Meng ze met kapper
tjes door de slagroom of sour
cream. Schep de mayonaise en
de tomatenketchup erdoor.
Maak de saus met de kruiden
op smaak af en voeg tot slot een
scheutje madeira of cognac
toe.
Olijvensaus: 1 eetlepel
olijven, 1 plak ham (100 g), 2
eetlepels geraspte oude kaas, 1
eetlepel mayonaise, 1/8 liter
sour cream, tabasco, aroma-
zout, paprikapoeder, oregano,
peper, zout.
Snijd de olijven en de ham
fijn en meng ze met de kaas en
de mayonaise door de sour
cream. Maak de saus op smaak
af met de kruiden.
