INTERTEST CONSUL NYLONTAPIJT SLAAPKAMERTAPIJT 99.80 NYLONTAPIJT H00GP00L-TAPIJT BOUCLÉ TAPIJT 129.- ORTVLIET'S Een pak slaag was heel gewoon bij opvoeding van Aardenburgse wezen U wilt veel, heel veel zien, en dat kan het best bij de grootste tapijtspecialist van Zeeland, Poortvliet's Tapijthuis te Goes, Middelburg en Vlissingen, waar U nylon- of wollen tapijt tegen de scherpst mogelijke prijzen koopt. SPECIAALZAKEN IN TAPIJT Lijnwaad Blok Geseling Pel GOES: LANGE V0RSTSTRAAT 94 - TEL.: 01100-14644 MIDDELBURG: LANGEVIELE 82 - TEL.: 01180-13928 VLISSINGEN: WALSTRAAT 121 - TEL.: 01184-17632 Gratis gelegd Zelflegkorting 10.- p/m p/m Gratis gelegd Zelflegkorting 10.- p/m p/m Gratis thuisbezorgd Eventueel leggen door ons 10.- p/m p/m type Verto Queen Gratis gelegd Zelflegkorting 10.- p/m Gratis gelegd Zelflegkorting 10.- p/m p/m tAptftAkif Alle afleveringen NETTO-CONTANTi Ontdek het zelf De Scheldebode Groot Zeeland Breng méér vaart in uw omzet SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 17 MAART 1976' TAPIJT KOOPT U NIET ZOMAAR Dit tapijt is vlak getuft, zonder pretenties, niet besmettelijk en volkomen probleemloos, ook uitermate geschikt voor trappen. Te leveren in 3 kleuren Normale prijs 109.-, nu Wollen hoogpool versterkt met 20% nylon 400 breed van 139.-, nu Enkele uitlopende kwaliteiten van 109.- p/m, nu ■BMHMilIHMMMmilMMBMItffliiÉMÉByMaaiiUAaiMi Zuiver wollen 380 breed van 159.- nu in prachtige berberkleur 400 breed van 179.- nu De gang van zaken bij de opvoeding van wezen in de vorige eeuwen heeft menig schrijver, toneelschrijver of cineast ertoe gebracht de me thodes die nierbij werden toegepast, fel te hekelen of de z.g. „vaders" en „moeders" alsmede regenten die zich a' dan niet onder het mom van „naastenliefde" inzetten voor de opvang van weeskin deren eens flink in het zon netje te zetten, maar dan wel met de bedoeling dat lezer of toeschouwer met afschuw kennis zou nemen van wat zich binnen de weeshuizen allemaal (kon) afspelen. Ook in het deftige en erg „christelijke" Aardenburg van enkele eeuwen terug had men met een weeshuis en we zen te maken en uit de ar chieven kan men een ge trouwe reconstructie maken van hoe het er allemaal toe ging. Vermelden we eerst, dat de reglementen waarschijnlijk werden afgekeken van die van het weeshuis in Sluis, want daarheen gingen de re genten alvorens het regle ment voor de wezen en dat voor de binnenvader en de schoolmeester te Brugge werden gedrukt bij Paulus Roose „In de vier Evangelis ten" in de Wollestraat. De binnenvader schoolmeester had als voor naamste opdracht de kinde ren op te voeden in de christe lijke leer, hen daarnaast on derwijs te geven en voor hun lichamelijk welzijn te zor gen. Alles onder zeer strenge controle van de regenten, ge deputeerden uit de Kerke- raad en uit het gemeentebes tuur. Menigmaal rezen ge schillen, diverse keren kwam er een nieuwe „binnenva der". nog een aparte instructie van 11 artikelen voor de binnen- moederDe binnenvader-meester had tot taak op zondagmorgen alle „lijnwaad" van de knechtjes (jongens) in te zamelen dat door de week vuil was ge maakt. De binnenmoeaer deed dit bij de meisjes. Zodra alles ingevorderd was, werd alles nageteld. Bij vermissing van kleding of schoeisel moesten binnenvader- en moeder zich verantwoorden bij heren-regenten. In de zomer kregen de kin deren zondagsmorgens cate chisatie, in de winter gebe urde dit 's avonds om 6 uur. Onder het eten werd door de bekwaamste jongens voorge lezen uit de bijbel, niet alleen op zondag, maar elke dag, 's morgens, 's middags en 's avonds. Wie niet aandachtig luisterde kreeg een flinke tik met de „placke" die als waar schuwing bij de binnenvader op tafel lag. Degene die een klap kreeg, behield de placke tot er een volgende bestraf fing werd uitgedeeld en wie aan het eind van de maaltijd in het bezit van de stok was, kreeg een extra-slag. 3 3 artikelen kent het reg lement (en daarnaast was er Op zondag gingen de kinderen tweemaal naar de kerk, de kleinsten vooraan, de ouderen daarachter. Zij die tot de jaren van „discre tie" waren gekomen en daarom vroegen, mochten al leen ter kerke gaan, mits ze zich natuurlijk behoorlijk gedroegen. Niemand mocht thuisblijven. Wie zonder toe stemming uitging kreeg twee klappen, wie aan straat schenderij deed of ging „boomgaarden" werd aan het blok gezet. (Dit blok is waarschijnlijk het blok dat nu nog in de kelder van het stadhuis te Aardenburg wordt bewaard, zie foto). Op maandagmorgen vond al vroeg de uitdeling van de „werkendaagse" kleren plaats. Wie iets in ontvangst nam dat stuk was, en dit niet onmiddellijk zei, kreeg twee klappen en degene die be paalde kledingstukken of schoenen geheel sleet zonder dit tijdig te rapporteren, werd gegeseld. Na het opstaan dienden de kinderen zich meteen te ver voegen op de „plaats", waar ze gewassen wejden. Enige meisjes dienden er voor te zorgen dat er op tijd water was en moesten ook de klein sten helpen bij het wassen en drogen. De jongens dienden zelf hun haren te kammen, nagels te „snijden" en zich van luizen en onkruid (sic) te zuiveren. Bij wie een luis ge vonden werd: een klap. De grootste jongens sliepen bij elkaar en waren verplicht bij elkaar de luizen te vangen. De stok stond steeds achter de deurOm 8 uur was het ontbijt. De „ambachtskinde ren" (ij die in de leer waren voor een of ander ambacht) gingen tijdig de deur uit, de overigen kregen onderwijs. In de school zaten de be sten vooraan en moesten de anderen zoveel mogelijk hel pen. Wie z'n les niet leerde; een klap. Wie niet op inkt of andere spullen paste: twee klappen. Bij het uitgaan van de school werd een psalm ge zongen; na het gebed kon men spelen tot de middag maaltijd. Na schooltijd was het ten strengste verboden om te spelen met voorwerpen waarmee men zichzelf of een ander kon verwonden. De straf die voor een dergelijk vergrijp voorgeschreven was, was een geseling. Wie vloekte of dit vloeken niet op tijd rapporteerde; geseling resp. een pak slaag, 's Zomers mochten de kinderen opblij ven tot 's avonds 9 uur, maar in de winter ging iedereen meteen na het avondeten naar bed. Wanneer zich een geval van schurft voordeed, wat kennelijk nogal eens ge beurde doordat de kinderen bij elkaar sliepen, zorgde de binnenvader dat geen be smette bij een onbesmette sliep. De zwaarste straf die men als weeskind kon oplo pen, was opsluiting. In juli 1762 trof dit een meisje, maar het gebeurde niet dan na toe stemming van het gemeente bestuur. Deze opsluiting ging gepaard met „water en brood". Ondeugende jongens werden al of niet aan het blok te kijk gezet of gegeseld, want op 25 februari 1777 bij voorbeeld kreeg een zekere Wijnandt, die op de kinderen moest letten in de kerk, toe stemming om - tegen extra beloning - een der kinderen „eens rustig op de rug te kloppen met een eindje touw". Tijdens de Franse re volutie toen de armen- en wezenverzorging op geheel andere leest werd geschoeid, horen we niets meer van der gelijke lijfstraffen. De laatste Bestraffing die werd toege past bestond hierin, dat de jongens een groen leren pet moesten dragen, terwijl bij jongens en meisjes in zeer opvallende kleur de letters W.A. op de kleding werd ge naaid (Weeshuis Aarden burg). De kleding heeft bij wezen trouwens steeds een bijzon dere rol gespeeld. Het eerste voorschrift in Aardenburg dateert van 31 december 1709. Toen werd voorge schreven dat de wezen op hun kleding een geel lapje moesten dragen met daarop een rode burcht (het wapen van de stad). In 1774 weradit besluit bevestigd, doch in dc Franse tijd raakte dit lapje in onbruik. Op 5 juli 1820 werd het in ere hersteld. Op 11 april 1836 werd de kleding: zwart met groene uitmonste ring en de burcht op de rech terarm. Waarom weten we niet, maar enige maanden la ter werd de burcht weer afge schaft. (Sedert de sluiting van het weeshuis werden de wezen ondergebracht bij particulieren. Dit gebeurde in 1774 en waar in dit artikel over wezenverzorging na die datum gesproken wordt, gaat het om het „weeshuis" als „college van toezicht op de uitbestede wezen".) Nog één bijzonderheid; de wezen werden uitbesteed bij de goede maar laagst bie dende gezinnen. Het „Wees huis" behoefde dan niet zo veel geld aan het kind te spenderen. W.A.S. Dierick zoals talloze winkeliers reeds tot hun voldoening hebben ondervonden, dat (edities voor Vlissingen en Middelburg) al dan niet in combi natie met zijn partnerbladen in de huis aan huis combinatie niet meer wèg te dénken is voor een succesvolle reclame-campagne op Walcheren of in welk marktgebied in Zeeland dan ook Bel even met 01184-16830.

Krantenbank Zeeland

Scheldebode | 1976 | | pagina 5