INTERTEST CONSUL NYLONTAPIJT
SLAAPKAMERTAPIJT
99.80
NYLONTAPIJT
H00GP00L-TAPIJT
BOUCLÉ TAPIJT
129.-
ORTVLIET'S
Een pak slaag was heel gewoon bij
opvoeding van Aardenburgse wezen
U wilt veel, heel veel zien, en dat kan het best bij de grootste tapijtspecialist van Zeeland, Poortvliet's Tapijthuis
te Goes, Middelburg en Vlissingen, waar U nylon- of wollen tapijt tegen de scherpst mogelijke prijzen koopt.
SPECIAALZAKEN IN TAPIJT
Lijnwaad
Blok
Geseling
Pel
GOES: LANGE V0RSTSTRAAT 94 - TEL.: 01100-14644
MIDDELBURG: LANGEVIELE 82 - TEL.: 01180-13928
VLISSINGEN: WALSTRAAT 121 - TEL.: 01184-17632
Gratis gelegd
Zelflegkorting 10.- p/m
p/m
Gratis gelegd
Zelflegkorting 10.- p/m
p/m
Gratis thuisbezorgd
Eventueel leggen door ons 10.- p/m
p/m
type Verto Queen
Gratis gelegd
Zelflegkorting 10.- p/m
Gratis gelegd
Zelflegkorting 10.- p/m
p/m
tAptftAkif
Alle afleveringen
NETTO-CONTANTi
Ontdek het zelf
De Scheldebode
Groot Zeeland
Breng méér vaart in uw omzet
SCHELDEBODE VAN WOENSDAG 17 MAART 1976'
TAPIJT KOOPT U NIET ZOMAAR
Dit tapijt is vlak getuft, zonder pretenties, niet besmettelijk en volkomen probleemloos, ook
uitermate geschikt voor trappen.
Te leveren in 3 kleuren
Normale prijs 109.-, nu
Wollen hoogpool
versterkt met 20% nylon
400 breed
van 139.-, nu
Enkele uitlopende kwaliteiten
van 109.- p/m, nu
■BMHMilIHMMMmilMMBMItffliiÉMÉByMaaiiUAaiMi
Zuiver wollen
380 breed
van 159.- nu
in prachtige berberkleur
400 breed
van 179.- nu
De gang van zaken bij de
opvoeding van wezen in de
vorige eeuwen heeft menig
schrijver, toneelschrijver of
cineast ertoe gebracht de me
thodes die nierbij werden
toegepast, fel te hekelen of de
z.g. „vaders" en „moeders"
alsmede regenten die zich a'
dan niet onder het mom van
„naastenliefde" inzetten
voor de opvang van weeskin
deren eens flink in het zon
netje te zetten, maar dan wel
met de bedoeling dat lezer of
toeschouwer met afschuw
kennis zou nemen van wat
zich binnen de weeshuizen
allemaal (kon) afspelen.
Ook in het deftige en erg
„christelijke" Aardenburg
van enkele eeuwen terug had
men met een weeshuis en we
zen te maken en uit de ar
chieven kan men een ge
trouwe reconstructie maken
van hoe het er allemaal toe
ging.
Vermelden we eerst, dat de
reglementen waarschijnlijk
werden afgekeken van die
van het weeshuis in Sluis,
want daarheen gingen de re
genten alvorens het regle
ment voor de wezen en dat
voor de binnenvader en de
schoolmeester te Brugge
werden gedrukt bij Paulus
Roose „In de vier Evangelis
ten" in de Wollestraat.
De binnenvader
schoolmeester had als voor
naamste opdracht de kinde
ren op te voeden in de christe
lijke leer, hen daarnaast on
derwijs te geven en voor hun
lichamelijk welzijn te zor
gen. Alles onder zeer strenge
controle van de regenten, ge
deputeerden uit de Kerke-
raad en uit het gemeentebes
tuur. Menigmaal rezen ge
schillen, diverse keren kwam
er een nieuwe „binnenva
der".
nog een aparte instructie van
11 artikelen voor de binnen-
moederDe
binnenvader-meester had tot
taak op zondagmorgen alle
„lijnwaad" van de knechtjes
(jongens) in te zamelen dat
door de week vuil was ge
maakt. De binnenmoeaer
deed dit bij de meisjes. Zodra
alles ingevorderd was, werd
alles nageteld. Bij vermissing
van kleding of schoeisel
moesten binnenvader- en
moeder zich verantwoorden
bij heren-regenten.
In de zomer kregen de kin
deren zondagsmorgens cate
chisatie, in de winter gebe
urde dit 's avonds om 6 uur.
Onder het eten werd door de
bekwaamste jongens voorge
lezen uit de bijbel, niet alleen
op zondag, maar elke dag,
's morgens, 's middags en 's
avonds. Wie niet aandachtig
luisterde kreeg een flinke tik
met de „placke" die als waar
schuwing bij de binnenvader
op tafel lag. Degene die een
klap kreeg, behield de placke
tot er een volgende bestraf
fing werd uitgedeeld en wie
aan het eind van de maaltijd
in het bezit van de stok was,
kreeg een extra-slag.
3 3 artikelen kent het reg
lement (en daarnaast was er
Op zondag gingen de
kinderen tweemaal naar de
kerk, de kleinsten vooraan,
de ouderen daarachter. Zij
die tot de jaren van „discre
tie" waren gekomen en
daarom vroegen, mochten al
leen ter kerke gaan, mits ze
zich natuurlijk behoorlijk
gedroegen. Niemand mocht
thuisblijven. Wie zonder toe
stemming uitging kreeg twee
klappen, wie aan straat
schenderij deed of ging
„boomgaarden" werd aan
het blok gezet. (Dit blok is
waarschijnlijk het blok dat
nu nog in de kelder van het
stadhuis te Aardenburg
wordt bewaard, zie foto).
Op maandagmorgen vond
al vroeg de uitdeling van de
„werkendaagse" kleren
plaats. Wie iets in ontvangst
nam dat stuk was, en dit niet
onmiddellijk zei, kreeg twee
klappen en degene die be
paalde kledingstukken of
schoenen geheel sleet zonder
dit tijdig te rapporteren,
werd gegeseld.
Na het opstaan dienden de
kinderen zich meteen te ver
voegen op de „plaats", waar
ze gewassen wejden. Enige
meisjes dienden er voor te
zorgen dat er op tijd water
was en moesten ook de klein
sten helpen bij het wassen en
drogen. De jongens dienden
zelf hun haren te kammen,
nagels te „snijden" en zich
van luizen en onkruid (sic) te
zuiveren. Bij wie een luis ge
vonden werd: een klap. De
grootste jongens sliepen bij
elkaar en waren verplicht bij
elkaar de luizen te vangen.
De stok stond steeds achter
de deurOm 8 uur was het
ontbijt. De „ambachtskinde
ren" (ij die in de leer waren
voor een of ander ambacht)
gingen tijdig de deur uit, de
overigen kregen onderwijs.
In de school zaten de be
sten vooraan en moesten de
anderen zoveel mogelijk hel
pen. Wie z'n les niet leerde;
een klap. Wie niet op inkt of
andere spullen paste: twee
klappen. Bij het uitgaan van
de school werd een psalm ge
zongen; na het gebed kon
men spelen tot de middag
maaltijd. Na schooltijd was
het ten strengste verboden
om te spelen met voorwerpen
waarmee men zichzelf of een
ander kon verwonden. De
straf die voor een dergelijk
vergrijp voorgeschreven was,
was een geseling. Wie vloekte
of dit vloeken niet op tijd
rapporteerde; geseling resp.
een pak slaag, 's Zomers
mochten de kinderen opblij
ven tot 's avonds 9 uur, maar
in de winter ging iedereen
meteen na het avondeten
naar bed. Wanneer zich een
geval van schurft voordeed,
wat kennelijk nogal eens ge
beurde doordat de kinderen
bij elkaar sliepen, zorgde de
binnenvader dat geen be
smette bij een onbesmette
sliep.
De zwaarste straf die
men als weeskind kon oplo
pen, was opsluiting. In juli
1762 trof dit een meisje, maar
het gebeurde niet dan na toe
stemming van het gemeente
bestuur. Deze opsluiting ging
gepaard met „water en
brood". Ondeugende jongens
werden al of niet aan het blok
te kijk gezet of gegeseld,
want op 25 februari 1777 bij
voorbeeld kreeg een zekere
Wijnandt, die op de kinderen
moest letten in de kerk, toe
stemming om - tegen extra
beloning - een der kinderen
„eens rustig op de rug te
kloppen met een eindje
touw". Tijdens de Franse re
volutie toen de armen- en
wezenverzorging op geheel
andere leest werd geschoeid,
horen we niets meer van der
gelijke lijfstraffen. De laatste
Bestraffing die werd toege
past bestond hierin, dat de
jongens een groen leren pet
moesten dragen, terwijl bij
jongens en meisjes in zeer
opvallende kleur de letters
W.A. op de kleding werd ge
naaid (Weeshuis Aarden
burg).
De kleding heeft bij wezen
trouwens steeds een bijzon
dere rol gespeeld. Het eerste
voorschrift in Aardenburg
dateert van 31 december
1709. Toen werd voorge
schreven dat de wezen op
hun kleding een geel lapje
moesten dragen met daarop
een rode burcht (het wapen
van de stad). In 1774 weradit
besluit bevestigd, doch in dc
Franse tijd raakte dit lapje in
onbruik. Op 5 juli 1820 werd
het in ere hersteld. Op 11
april 1836 werd de kleding:
zwart met groene uitmonste
ring en de burcht op de rech
terarm. Waarom weten we
niet, maar enige maanden la
ter werd de burcht weer afge
schaft. (Sedert de sluiting
van het weeshuis werden de
wezen ondergebracht bij
particulieren. Dit gebeurde
in 1774 en waar in dit artikel
over wezenverzorging na die
datum gesproken wordt, gaat
het om het „weeshuis" als
„college van toezicht op de
uitbestede wezen".)
Nog één bijzonderheid; de
wezen werden uitbesteed bij
de goede maar laagst bie
dende gezinnen. Het „Wees
huis" behoefde dan niet zo
veel geld aan het kind te
spenderen.
W.A.S. Dierick
zoals talloze winkeliers reeds tot hun voldoening hebben
ondervonden, dat
(edities voor Vlissingen en Middelburg) al dan niet in combi
natie met zijn partnerbladen in de huis aan huis combinatie
niet meer wèg te dénken is voor een succesvolle reclame-campagne op
Walcheren of in welk marktgebied in Zeeland dan ook
Bel even met 01184-16830.