de scheldebode
Katholiek
welzijnsoverleg te Walcheren
opgericht
de zuidwester
combinatie
Scheldende
vrouwen
Strafrecht
Tot 19 feb.
tentoonstelling
Reimerswaal
Gilden
Ondergang
Handel
Vissersplaatsje
Reimerswaal
verlaten
Nieuwe plannen
Middelburgse
raadscommissies nu openbaar
Zeeuwse
ban
Scheldebode-kringetje
«rö Hwaar:
E
Grafeli jke stad
sinds 1380
ALGEMENE
WINKELER PRINS
waaf^ijk "en^r SS
huis aan huis-blad
23e jaargang no. 1
uitgave: n.v. uitgeversmaatschappij de stem - breda
donderdag 6 januari 1972
De intekening
staat open
op de
RUITER
DE
descheldebode
De geschiedenis van
een verdronken stad
Naar aanleiding van de ten
toonstelling „Een verdronken
stad, Reimerswaal", tot 19 fe
bruari in Middelburg, werd in
de vorige uitgave van de
Scheldebode de opkomst van
de nu te loor gegane stad Rei
merswaal beschreven. In 1239
was het al een vry belangrij
ke plaats. In 1375 kreeg Rei
merswaal stadsrechten. De
graaf van Holland was geïnte
resseerd in Reimerswaal. Hij
kocht gedeeltes van de grond
waarop het gebouwd was.
De graaf verloor zijn be
langstelling niet en kocht in
1380 het Ambacht in de stad.
Sindsdien is Reimerswaal een
grafelijke stad, wat tot uiting
komt in het stadswapen, dat
behalve het oorspronkelijke
zwaard, als schildhoofd het
wapen van graaf Albrecht van
Beieren draagt,, net als Goes,
dat ook het wapen van Beie
ren als schildhoofd heeft AI
in 1368 mocht Reimerswaal
voorgeboden maken. Dat is
een soort politieverordening.
In 1402 blijken er inderdaad
voorgebodfinJtfijijn.
Deze voorgeboden beginnen
met de bepaling dat elke
scheldende vrouw beboet
wordt met 1 pond of veroor
deeld tot het dragen van
steen. In 1470 scheldt een
vrouw een andere vrouw uit
en wordt zij inderdaad veroor
deelt tot het dragen van steen
door de stad. Op elke hoek
moet zij roepen: „Beste men
sen. ik heb haar uitgescholden,
maar ik heb gelogen, ik weet
niet beter, of zij is een goede
vrouw". Bovendien moest zij
voor straf een bedevaart doen
naar Aken en ook nog 2 roe
den muur metselen. Een zware
straf. Het volbrengen van de
bedevaart als straf kwam in
die tijd veel voor in Reimers
waal. Soms zelfs wordt ie
mand veroordeeld om twee
bedevaarten na elkaar te doen.
Erg geliefde plaatsen waren in
die tijd. Wilseaken in Oost-
Duitsland-j- Santiago de Com-
postella in Noord-Spanje en
natuurlijk Rome. Keulen spant
echter de kroon met 20 bede
vaarten tussen 1438 en 1540,
waarvan 10 in 1446.
Betreffende de stratrech-
terspraktijk in Reimerswaal is
nog veel materiaal voorhan
den. De blajuwrekeningen van
143 I-TOT 1570 zijn bijna com
pleet bewaard gebleven. De
blajuw van een stad was een
ambtenaar, benoemd door de
graaf, die belast was met het
opsporen van misdaden, het
berechten van misdadigers en
het ten uitvoer brengen van
de straffen. Dit laatste ver
meldt hij in zijn rekeningen.
Merkwaardige straffen kwa
men toen voor. De man. die in
1523 een stadszegel van den
zoute van een zoutcertificaat
trok en dat bevestigde aan een
door zijn knecht geschreven
nieuw certificaat, werd ver
oordeeld op een schavot te
staan en met dat zegel van
den zoute op zijn wang te
worden gebrandmerkt. En de
man die in 1481 zelfmoord
pleegde door in een put te
springen werd veroordeeld om
gehangen te worden aan een
mik tot afschrikwekkend
voorbeeld.
delsstad. Een soort voorhaven
van Antwerpen. Alle schpen
die destijds naar Antwerpen
voeren kwamen langs Rimers-
waal en even verder voorbij
de tol van Iersikerskoord. Het
was ook een stemhebbende
stad. Het had in de Staten van
Zeeland een stem. Het was de
hoofdstad van Zuid-Beveland
en de derde stad van Zeeland.
De vijf stemhebbende steden
waren Middelburg, Zierikzee,
Reimerswaal, Tholen en Goes.
Niet alleen de provisor van
Zuid-Beveland moest in Rei
merswaal zitting houden, ook
de onderdijkgraaf van Zuid-
Beveland beoosten Yerseke
moest in Reimerswaal wonen.
De kerk van Reimerswaal
deelde in deze bloei want in
1431 werd het een kapittel
kerk voor 10 kanunniken en
een deken. Vlak bij de kerk
was een klooster van de
Zwarte of Cellezusters. Buiten
de stad was nog een klooster
van Onzer Vrouwen Pardijs
voor reguliere kanunniken,
een Windesheimer klooster.
Er waren 17 gilden, waarvan
drie schuttersgilden. Het oud
ste gilde was dat der drape-
niers, opgericht in 1363. De
wolnijverheid bestond er trou
wens al in 1285, toen de dra-
peniers van Middelburg van
Floris 5 dezelfde voorrechten
verkregen als die van Rei
merswaal al hadden. Behalve
de ups waren er in Reimers
waal ook downs. In 1450 was
er een grote brand waarbij
alle zoutketen en een groot
deel van de stad in de as
werd gelegd. Nadien werd een
uitgebreid stel voorzorgsmaat
regelen tegen herhaling van
deze brand getroffen, zoals
blijkt uit de voorgeboden van
1494. Nog in 1477klaagt de
stad er over erg arm te zijn,
maar spoedig daarna maakt
Reimerswaal financieel weer
een goede indruk. Ook krijgt
de stad in begin van de 16e
eeuw nog veel voorrechten. De
kroniekschrijvers vermelden
op het jaar 1545 een volkso
proer, waarbij de magistraat
de stad uitgedreven wordt.
Toen Karei de Stoute, die toen
regent was voor zijn vader, dit
oproer kwam onderdrukken
zouden de stedelingen hem
blootshoofds en barrevoets te
gemoet zijn gegaan om om ge
nade te smeken.
De gebeurtenis die definitief
een eind maakte aan de moge
lijkheid voor Reimerswaal om
ooit weer tot bloei te komen,
was de St. Felisvloed op 5
november 1530. In deze ramp
ging het oostelijk deel van
Zuid-Beveland verloren. On
danks indrukwekkende pogin
gen tot herdijking bleef het
overstroomd gebied. Het hoog
gelegen Reimerswaal bleet ais
een eilandje achter. Tot over
maat vanTamp brak de pest
uit. Niet alleen had Reimers
waal door deze ramp het eco
nomisch noodzakelijke achter
land verloren, maar ook werd
de stad van alle zijden door
water bedreigd. In 1552, 1555,
1557, 1561, 1563 en nog vaker
braken de dijken van de stad.
Vanaf 1548 tot 1626 hebben de
verschillende besturen van
Zeeland jaarlijks bijgedragen
in het onderhoud van de dij
kwerken. Echter alles tever
geefs. Toch was het leven niet
geheel zonder genoegen. Voor
lopig bleef de provisor in Rei
merswaal zetelen. Eens per
twee weken hield hij nu ook
zitting in Goes. Hoogtepunt in vreugde van het vissen duurde
deze periode is de feestelijke voor de Reimerswalers niet
huldiging van Philips 2 als 'ang want nog hetzelfde jaar
graaf van Zeeland binnen Rei- werd in de satisfactie van
merswaal in 1549. Kosten nog Bergen op Zoom hun exclusie
moeite werden gespaard om verecht ongeldig verklaard,
dit uitbundig te vieren. In Dit betekende voor de vissers
1566 zijn ook in Reimerswaal 'n dit gebied tot in 1828 ruzie
de beeldenstormers echter te en processen, voornamelijk
uitbundig, maar de magistraat tussen de Bergse en Thoolse
der stad onderdrukt hun ge- vissers. De 80-jarige oorlog is
weid en blijft trouw aan de voor Reimerswaal fataal ge-
In de bloei-tijd was Rei
merswaal een levendige han-
katholieke kerk. In januari
1574 wordt voor Reimerswaal
een zeeslag geleverd tussen de
watergeuzen er de Spar. jokt.
De watergeuzen winnen en
steken Reimerswaal in Brand.
De bevolking wijkt uit en
vooral de gegoede burgers ko
men niet terug. Ook het lan
drecht over Zuid-Beveland, de
protestantse opvolger van de
provisor zetelt nu in Goes en
de stad houdt ook op stemheb
bende te zijn.
In 1578 wordt echter weer
een magistraat aangesteld.
Reimerswaal was nu een vis
sersplaatsje. In 1579 verkrij
gen de vissers het recht om
met uitsluiting van anderen te
vissen op het verdronken land
van Zuid-Beveland. Toen was
al belangrijk de weervisserij,
zoals blijkt uit de voorgeboden
van 1564. De weervisserij op
ansjovis geschiedt met behulp
van V-vormige houten staket
sels. De punt van de V staat
in dieper water dan de benen,
zodat bij eb de vis naar de
punt gedreven wordt en dan
weest. De Staten van Zeeland
voelden er in deze dure oor
logstijd weinig voor om nog
langer geld in de dijken te
steken. Bij elke storm werden
de dijken beschadigd en bleek
de eerder gedane moeite te
vergeefs. In 1625 besloot men
voor het laatst 1200 gulden te
besteden aan het herstel van
de dijken.
In 1629 vertrekt de dominee
naar Schakerlo op Tholen en
spoedig verlaat de gehele be
volking Reimerswaal. Een ge
deelte gaat naar Bergen op
Zoom en Yerseke, maar de
meesten gaan naar Tholen. Op
20 maart 1631 blijkt Reimers
waal verlaten. Men besluit dan
een aantal krijgsgevangen
Spanjaarden in de leegstaande
huizen onder te brengen. In
1632 worden de straatstenen
in 1732 worden de overgeble
ven straten en gorzen van Rei
merswaal verpacht door de
stadhouder van Wolphaarts-
dijk die ook baljuw van Rei
merswaal is en tot 1825 zijn er
ambachtsheren van Reimers
waal die opkomen voor hun
visrechten.
De laatste tijd zijn er vaak
de Reimerswaalsplannen in
het nieuws. Het is de bedoe
ling dat in het Oosterschelder
bekken een haven en indus
triegebied gaat komen. Hoe
dat er uit moet zien staat nog
niet vast. De provincie Zee
land. de gemeente Bergen op
Zoom en de gemeente Rei
merswaal hebben daar elk zo
hun eigen gedachten over. Er
werden voor de tentoonstelling
in Middelburg niet alleen
stukken uit het eigen archief
gebruikt maar ook werd ge
bruik gemaakt van materiaal
van de Nederlandse Jeugd
bond ter bestudering van de
Geschiedenis, mevr. mr. W. E.
S. L. Keijser-Schuurman, Mid
delburg, de heer G. J. Noome,
arts te Krabbendijke, To
grafische dienst Delft. Rij
bureau voor Kunsthistorische
Documentatie te 's Gravenha-
ge, Zeeuws Museum te Mid
delburg, Gemeentemuseum
Bergen op Zoom, Stadsarchief
jèn de opstal publiek verkocht, te Antwerpen, Gemeentear
en in 1634 worden de schul- chief Bergen op Zoom, Ge-
deisers van de stad van de meente Reimerswaal. Alge
opbrengst van deze verkoping meen Rijksarchief Brussel, Al-
schadeloos gesteld. Hiermee is gemeen Rijksarchief 's Gra-
Rijksarchief in
r het bestaan van Reimerswaal venhage,
gemakkelijk te vangen is. De njet helemaal geëindigd. Nog Utrecht.
OPLAGE 32.500 EX
Verschijnt wekelijks gratis huis aan huis op Walcheren en in Breskens.
ADMINISTRATIE:
N.V. Uitgevers Mij. De Stem. Breda.
Reigerstraat 16
Telefoon 01600 - 22341
Postgiro 1114111
Bank:
Alg. Bank Ned. N.V.
Breda
Ned. Credietbank N.V.
Breda
ADVERTENTIE-EXPL.:
I. van der Hoeven. Vlissingen.
Spuiplein 94
Telefoon 01184 - 6830
REDAKTIE:
Mevr. B. Mulder-Kenter.
Platanenstraat 27
Oost-Souburg
Tel. 01183 - 1997
Druk: I oezending techh. mat. n.v. Rotadruk Axel. Nassaustraat 3. telefoon
01155 - 2320.
in 14 delen modelband ligt
ter inzage
KANTOORBOEKHANDEL
MUL MUUCRJTRAMM TELÏTMVUSSINOEN
MIDDELBURG Vanaf 1 uur. De commissies gemeente-
januari 1972 vergaderen de werken, financiën, bedrijven
raadscommissies der gemeente en onderwijs komen dus re-
Middelburg in het openbaar, gelmatig voorafgaande aan de
Voor diegenen die deze verga- raadsvergaderingen bijeen,
deringen willen bijwonen Ia- Besproken worden dan de
ten wij hieronder het verga- raadsvoorstellen, die de desbe-
derschema volgen. treffende commissies regarde-
De commissie gemeentewer- ren- De overige commissies
ken komt de eerste maandag
van de maand bijeen. Aanvang
19.30 uur. De commissie finan
ciën vergadert op de maandag
voorafgaande aan de raadsver
gadering om 16 uur. De e.v.
commissievergadering wordt
op 16 januari a.s. gehouden.
De commissie bedrijven ver
gadert op de dinsdag vooraf
gaande aan de raadsvergade
ring te 19 uur. De e.v. verga
dering is gepland voor 18 ja
nuari 1972. Eveneens op de
dinsdag voorafgaande aan de
raadsvergadering vergadert de
commissie onderwijs. Ook op
18 januari komen de leden
van deze commissie bij elkaar.
De aanvang is gesteld op 17
uur. Indien er punten zijn die
behandeling behoeven komt de
commissie van culturele zaken
bijeen op de woensdag vooraf
gaande aan de raadvergade
ring. Aanvang 17 uur. De com
missie voor de strafverordenin
gen eij de commissie voor de
openbare orde en veiligheid
komt op 13 januari a.s om 20
hebben geen vaste vergaderda
tum.
Zoveel mogelijk zullen wij
u op de hoogte houden van de
vergaderdata. In de meeste ge
vallen zullen de openbare
commissie-vergaderingen in de
zogenaamde B en W-kamer
worden gehouden (zfyingang
Noordstraat).
uur bijeen, terwijl, op woens
dag 19 januari om 17 uur de
commissie sociale zaken en
volksgezondheid haar agenda
zal afwerken. De commissie
ruimtelijke ordening vergadert
op 17 februari a.s. om 19.30
U kent toch zeker de gemeente die grond er ge-
fraaie uitdrukking wel: woon bij aan het bejaar-
„Het kan mij geen biet dentehuis. Een grondige
schelen!" Nou de Suikeru- kwestie, die grondig wordt
nie kan het wel wat sche- afgewerkt,
len. Het blad van deze unie Nou we het toch over
adviseert namelijk de bie- eerlijk en zo hebben. Een
tenteelt in 1972 niet verder zekere modebewust heer-
in te krimpen. Mij 'n biet. schap heeft zich in St.
We hebben altijd de riet- Maartensdijk meester ge-
suiker nog...fijn zoethouder- maakt van zeshonderd her
tje van de ontwikkelings- enpakken. Die hingen in de
landen... nv Maijfair herenkleding
Nou, over zoet houden fabriek daar. Nu niet meer
gesproken mensen. In Ove- dus. Wat zo iemand nou
zande ging het er laatst met zoveel pakken moet is
niet zo zoet aan toe. Daar me een raadsel. Best gekle-
speelde het eerste elftal de heer van het jaar wor-
van Volharding een vriend- den misschien Als hij ze
schappelijke wedstrijd te- allemaal tegelijk aantrekt
gen het tweede elftal. Een is hij i n ieder geval wel de
en ander straalde nu niet meest geklede heer. Het zal
bepaald aleen maar vriend- hem wel heel wat studie
schap uit, waardoor een ze- kosten voor hij dat klaar
kere Geus een kaakfractuur speelt! Over studie gespro-
opliep. Vrede op aarde, ken: wist u dat de Beve-
weet u nog wel. landse burgers, wethouders
In Lewedorp hebben ze en topfunctionarissen weer
wat moeite gedaan met me- naar school gaan In Goes
ten, de zogenaamde meet- wordt te hunner gerieve
moeilijkheden. Lijdend een cursus gegeven,
voorwerp daarvan is het eerste
burger,
n je
denk je
bejaardenhuis in Lewedorp „weet ik veel", en dan valt
Noord. De afrastering was dat ook weer tegen. Moet
het wat roijaal opgezet, je toch weer de banken in.
waardoor er zo maar 349 Om nog meer te gaan we-
vierkante meter teveel was ten. Worden de Bevelandse
omheind. Maar schrikt u vroede vaderen zogenaamde
maar niet, het gaat er alle- „bestweters" van Beste
maal heel eerlijk aan toe. Weterige BestWeters ofte-
AIs het gemeentebestuur wel B en W Weetuwel
het goed vindt, verkoopt de d'OESTER
Dat zat wel snor, nietwaar kelen: Kledingbokser, Lange
mevrouw Roelse, te VHssin- Zelke 200. stropdas; Boutique
gen. Tjonge, «jonge, ga je een La Perruqou. Walstraat
kerstboom kopen en krijg je een pruikenborstel; De Wijn-
daardoor zo maar onverwacht
een heleboel lekkere hapjes
met oud en nieuw in de schoot
geworpen. Wie had dat niet
gehad willen hebben. Trou
wens al die leuke fijne ca
deautjes die in ons kringetje
voorkomen zyn ook niet te
versmaden hoor. Wie zal de
volgende weer zyn.
De gulle gevers zijn deze
qn
kelder, Walstraat 104, een fles
rode Mistella; Smith Kaas,
Marktkraam, pond kaas naar
keuze; Fabro n.v. Domburgs
Schuitvlot 2, Middelburg, pla-
tenbon t.w.v. f 5.-; De Drie
Tonnetjes, St.-Jacobsstraat 4,
koffie met gebak voor 2 per
sonen; Slagerij D. van Oos-
trom. Walstraat 100, 300 gram
vleeswaren; 't Goudoppertje,
Walstraat, waardebon van f 5,-
Potterie Jaap. St.-Jacobs-
kwaliteitstaart; Slagerij De ^UanP Ma tti
Vries, Walstraat 46, een pond r D 7
biefstuk: Vishandel Frans de Jj.. tBn»fnsP«c,a,'st
Muijnck. Oude Markt 11. een A"™*' i
kilo gebakken vis uit de zater- 'herni0™e,er- Kwekerij Dek-
dagredame; Drogisterij Luit- ^"Kfvtesmgel 38. M.d-
vvieler, Lange Zelke 50. luxe ?'lbUrg'f blf me" ot Plante"
flacon badtchuim. Foto De f Bloems.erkunst
Grave, Walstraat 74, waarde- P Kanaalstraat ^9- Sou"
bon van f 2.50 voor foto-arti- bl°<;men en Plan*n naar
ties: de plaats zijn waar be-
VLISSINGEN Op 17 mei
1971 werd door een twintigtal
instellingen het besluit geno
men het Katholieke Welzijnso- van een grotere groep
van een verkort jaarverslag
gezien vanuit de morele be
reidheid daartoe.
PARTICULIER
Hoe nu de relatie van het
Raad zijn officieel vertegen
woordigd "De Gemeente Vlis
singen" en het alle richtingen
omvattende "particulier orga
nisatieleven". Het Katholieke
WelzijnsoverlegWalcheren
daarentegen strekt zich uit
over geheel Walcheren, maar
beperkt zich tot Katholieke in-
ten. In de loop van de vooraf- den in algemene instellingen werd geïnstalleerd. De Stede- stellingen en tot Katholieke
gaande maanden was door de overleg plegen over belangrij- hjke raad voor Maatschappe- leden in algemene instellingen.
staande kathol, ieke instellin- Katholiek Welzijnsoverleg
gen de mening kunnen peilen Walcheren tot de Stedelijke
de Raad voor Maatschappelijk
verleg Walcheren op te rich- plaats zijn waar katholieke le- Welzijn die op 15 oktober 1971
ke beslissingen
sekspartner
Stichting Charitas Walcheren
aan katholieke instellingen en
aan katholieke afgevaardigden
in algemene instellingen op
maatschappelijk gebied een van katholieke leden bij vaca-
gesprek
katholie
optreden als lijk Welzijn is een overleg- en
namens het samenwerkingsorgaan voor het
olieke achterland bij alge- voor het "particuliere organi-
mene initiatieven - voorstellen satieleven" en de gemeente
uitnodiging gericht om hun
gedachten te laten gaan over
de oprichting van een welzijn-
soveriegorgaan.
Uit de reacties bleek dat
aan zo'n orgaan behoefte be
stond. Bij de oprichting kreee
het Katholieke Welzijnsoverleg
Walcheren de volgende tunc-
tures in algemene instellingen
- aanwijzen van katholieke le
den voor besturen van te vor-
algemene instellingen.
In de Vlissingse Stedelijke
Raad voor Maatschappelijk
Welzijn hebben enkele Vlis
singse leden van de Katholie
ke Welzijnszorg Walcheren
zitting.
men
Vlissingen dat zal trachten zo
veel mogelijk te doen om het
welzijn van de inwoners van
Vlissingen te bevorderen. Deze"
raad draagt verantwoordelijk- ,)e Chantasmstel-
He. Katholieke WelaijnsoveHeg ^""refari"' d™
verbetering te brengen. Sa- au K rugerstraat 95,
waaraari een verantwoording y» ,h
wordt afgelegd in de vorm menvattend: in de Stedelijke
orgaan
verantwoording
