Het ,oude Vredelust'
van bouw tot afbraak
£eh hietm/e hill
J, iflupnlc
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZUID-BEVELAND
36STE JAARGANG
No. 45
17 APRIL 1970
de scheldebode
REDACTEUR ADMINISTRATEUR t
J. M. C. VAN DER PEYL KRUININGEN
MARKT 19 TELEFOON (01130) 1381 GIRO 2 84 25
Abonnementsprijs bij vooruitbetaling f 2,15 per kwartaal
Franco per post f4,40 per halfjaar
Advertentieprijs 1-25 mm ƒ4,50, verder 18 cent per mm
Exd. 4% B.T.W.
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
In te zenden vóór woensdag 12 uur
Verschijnt des vrijdags
UITGAVE
DRUKKERIJ F. VAN DER PEYL - KRUININGEN N.V.
Nu het „nieuwe Vredelust" zijn vol
tooiing nadert is het wellicht interessant
de blik terug te slaan en in gedachten
een ogenblik stil te staan bij het „oude
Vredelust" dat sedert 20 januari 1900
aan zoveel bejaarden een tehuis heeft
geboden.
Bij een terugblik over deze 70 jaar is
het alsof een wandelaar die een lange
wandeltocht heeft afgelegd zich omkeert
en de door hem afgelegde weg nog eens
overdenkt, en dan de aangename maar
ook de minder aangename herinneringen
aan zijn oog voorbij laat gaan.
Ongetwijfeld zullen er nog een aan
tal inwoners van Yerseke zijn die zich
de bouw van Vredelust, op de unieke
plaats aan de Damstraat herinneren,
doch het overgrote deel van Yerseke
kent Vredelust zoals het tot voor kort
zijn plaats innam in het dorpsleven.
Degenen die op enigerlei wijze ooit
betrokken zijn geweest bij het bouwen
van een dergelijk object zullen het met
mij eens zijn, welk een groot aantal be
sprekingen er voor een dergelijke bouw
nodig zijn vóór dat de eerste spade in
de grond gestoken wordt.
Het toenmalige Burgerlijk Armbestuur
was ten volle overtuigd van het feit
dat de wijze van verzorging van de be
jaarden en het onderdak verlenen aan
hen die daarom vroegen, zoals dit vóór
het jaar 1900 werd georganiseerd, drin
gend om verbetering riep. Het was dan
ook bij alle leden van het bestuur een
dure eis geworden zo spoedig mogelijk
wijziging te brengen in deze verzorging.
De lokaliteiten aan de Oudetorenstraat
voldeden niet meer en het was onverant
woord de huisvesting op deze wijze te
laten voortbestaan.
Na verkregen machtiging van het col
lege van Gedeputeerde Staten van Zee
land en met medewerking van het ge
meentebestuur werd op 31 mei 1899 het
bouwen van „een huis voor ouden van
dagen en armenverzorging" aanbesteed.
Het Armbestuur kon echter op de in-
schrijfsom van de laagste inschrijvers,
A. Marteijn en L. Laban, beiden uit Yer
seke, niet ingaan, daar de begroting
overschreden was. Een herbesteding
volgde op 15 juni 1899 doch deze gaf
het zelfde resultaat te zien. Het Arm
bestuur zag geen mogelijkheid de gun
ning te verlenen en wel om dezelfde re
den. Nu werd het bestek enigszins ge
wijzigd en door onderhandse aanbeste
ding kon aan de hierboven genoemde
inschrijvers het werk worden gegund.
Direkt na de gunning is met de bouw
begonnen onder leiding van bouwkundi
gen I. Hage en H. Snijders, die ook het
bouwplan hadden ontworpen. Zonder
enige tegenspoed of ongeval vorderde
de bouw en werd deze in januari 1900
voltooid. De firma W. J. Stokivs te Arn
hem leverde de centrale verwarmings
installatie, iets wat zeker in die dagen
als „bijzonder" kon worden aangemerkt.
De heer J. van de Repe zorgde voor het
schilderwerk en de heren Ph. Bom Jz.
en Chr. Weststrate leverden in hoofd
zaak de meubilering van het huis.
De heer M. Kosten en echtgenote wa
ren intussen tot „vader en moeder" van
het tehuis benoemd en op 20 januari
1900 was het zover dat de eerste be
woners de voor hen gereserveerde ka
mers betrokken. Het waren Anthonie
van Liere, Wilhelmina de Puit en Ja-
comina Griep. Heel spoedig werden zij
door anderen gevolgd.
Op 31 januari 1900 werd onder lei
ding van de voorzitter, de heer W. van
Oeveren (later vertrokken naar Wol-
faartsdijk) de eerste bestuursvergade
ring in het huis gehouden.
Op 28 februari van dat jaar was het
huis reeds door 13 personen bewoond
en gedurende het eerste jaar namen 24
personen hun intrek in het huis.
Inmiddels stond „het huis" nog steeds
zonder naam. De geschiedenis vertelt
dat tijdens de bouw blijkbaar niemand
de vraag had gesteld: „Hoe zullen wij
ons tehuis voor ouden van dagen en ar
menverzorging noemen?" Het is echter
merkwaardig dat dergelijke problemen
waarvoor men zich op een gegeven ogen
blik geplaatst ziet, op ongedachte wijze
worden opgelost. Toen het huis gereed
was ontbrak er nog één ding aan, n.l.
het inrijhek aan de Damstraat. De heer
C. A. E. Sauer bood een ijzeren inrijhek
te koop aan en het bestuur meende dat
dit hek aan de behoefte voldeed. Tot de
koop werd besloten en zie, het aange
kochte hek droeg de naam „Vredelust"
en zo was op ongezochte wijze de naam
voor het huis gevonden. VREDELUST
zou vanaf dit ogenblik de naam zijn
voor het huis dat zijn deuren openzette
voor ieder die zich tot het Armbestuur
om onderdak wendde.
Een bejaardentehuis is voor vele van
zijn bewoners als regel het laatste sta
tion van het leven, en gezien de leeftijd
van de eerste bewoners was het dan
ook te verwachten dat binnen afzien
bare tijd het eerste sterfgeval geconsta
teerd moest worden. Op 18 mei 1900
overleed de eerste inwoner, die op 15
juni in hetzelfde jaar gevolgd werd
door de tweede.
Bij het 25-jarig bestaan van Vredelust
werd geconstateerd dat gedurende deze
periode 89 personen (47 mannen en 42
vrouwen) hun intrek in Vredelust had
den genomen en in diezelfde tijd over
leden 51 personen, waarvan 30 mannen
en 21 vrouwen. Gedurende deze tijd tra
den 20 personen uit de stichting (8 man
nen en 12 vrouwen) die meenden dat zij
een beter tehuis hadden gevonden. Eén
persoon moest wegens verregaand wan
gedrag uit het tehuis worden verwijderd
doch werd later, na getoonde verbete
ring, weer opgenomen.
Daar het bestuur en ook de leiding
geen ervaring had in het „runnen" van
dit huis, werden in den lande allerlei in
formaties ingewonnen inzake een juist
en economisch beheer van het huis. Met
de verkregen inlichtingen werd vrucht
baar gewerkt en kon worden bereikt,
dat aan de bewoners, naar de maatsta
ven van de tijd, een goed verblijf kon
worden aangeboden.
Over het algemeen kon worden gecon
stateerd dat er onder de bewoners van
Vredelust een goede en genoeglijke toon
heerste. Men zocht elkaar in de kamers
op en vermaakte zich met allerlei een
voudig spel. Doch waar mensen van
verschillend inzicht en gevarieerde men
taliteit dagelijks met elkaar omgaan is
het niet ondenkbaar dat er menings
verschillen ontstaan die inbreuk doen
op een goede vorm van samenleving.
Als leeftijdsgrens had het bestuur de
leeftijd van 60 jaar aangenomen, doch
daar Vredelust niet alleen was gesticht
als bejaardentehuis, doch eveneens als
huis voor armenverzorging, kon het be
stuur niet ontkomen aan verschillende
besluiten tot opname van personen, hoe
wel zij de vereiste leeftijd nog niet had
den bereikt. In het register van inwo
ners van Vredelust komen namen voor
van hen die jarenlang verpleegd moes
ten worden voor dat aan hun lijden een
einde kwam, en deze gegevens leveren
het bewijs dat Vrede ust voor velen een
toevluchtsoord is geweest. Het is niet
te beschrijven welke eisen aan de lei
ding zijn gesteld om steeds weer met
grote liefde de verzorging en de verple
ging ter hand te nemen en de vraag
kan worden gesteld wat er van deze
hulpbehoevende mensen terecht zou zijn
gekomen als Vredelust er niet was ge
weest.
Gedurende de eerste wereldoorlog de
den zich begrijpelijkerwijze ook moei
lijkheden voor ten opzichte van alle ar
tikelen welke gedistribueerd werden. In
het jaar 1914 herbergde Vredelust niet
minder dan 48 Belgische vluchtelingen
en de aanwezigheid van deze mensen die
van huis en haard verdreven werden
vergde veel zorg en takt van de leiding
van het huis.
In grote lijnen mag worden gezegd
dat Vredelust steeds voor grote rampen
gespaard is gebleven. Op 29 december
1907 ontstond een binnenbrand tengevol
ge van een verkeerde bouwconstructie
van de schoorsteen. Een gedeelte van
het dak en van de zolder moest worden
vernieuwd. Later op 6 november 1921
beliep het huis aanzienlijke stormscha
de, waardoor de schoorsteen door het
dak viel en op de zolder terecht kwam.
Bij de opening van het huis was het
bestuur als volgt samengesteld: W. van
Oeveren, voorzitter; C. Hartoog, J. de
Schipper, A. Sandee, J. Sandee, leden;
C. de Jonge, secretaris-penningmeester.
Bij het 25-jarig bestaan van Vredelust
hadden zitting: C. Hartoog, voorzitter;
A. van der Burght, J. Kramer, Chr.
Sonke, J. Willemsen, leden; C. de Jon
ge, secretaris-penningmeester.
Maar in elk bestuur komen mutaties
voor en zo zien wij bij het 40-jarig be
staan het bestuur als volgt samenge
steld: J. Padmos, voorzitter; L. J. de
Rijke, C. Hirdes, G. Daane, M. Mol, le
den; C. J. de Jonge, secretaris-penning
meester, terwijl bij het verdwijnen van
het oude Vredelust de heren Mr. C. Pijl
Hogeweg, voorzitter; W. Dronkers, B.
J. Korstanje, P. C. van Putten, Joz. de
Koeijer, leden en J. M. Mol, secretaris
penningmeester, de leiding van het ge
meentelijke sociale werk in handen heb
ben.
Ook in de dagelijkse leiding van het
huis kwamen verschillende mutaties voor
en achtereenvolgens hadden de leiding:
M. Kosten en echtgenote, 20 jan. 1900
1 juli 1911; P. J. Lavooy en echtgenote
1 juli 191124 sept. 1927; J. Kramer en
echtgenote 1 dec. 192720 juli 1928
(overleden). Zijn vrouw bleef tot 1 dec.
1934, bijgestaan door een commissie van
bijstand; D. Kasse en echtgenote 1 dec.
19341 nov. 1937; Fr. Meeuwse en echt
genote 1 nov. 19371 nov. 1956; de heer
en mevr. H. Bouwman 1 nov. 19561
mei 1966; de heer en mevr. P. J. M. de
Keijzer 1 mei 1966.
In de loop der jaren zijn vele verbe
teringen aangebracht. De centrale ver
warmingsinstallatie werd vernieuwd.
Aan het huis werd een serre gebouwd
bedoeld als ontmoetingscentrum en eet
zaal. De eenvoudige ijzeren ledikanten
zijn vervangen door divanbedden, terwijl
op open ruimten op de zolder nieuwe
kamers werden bijgebouwd om meerde
re personen in de gelegenheid te stellen
intrek in Vredelust te nemen.
Thans is dit gebouw, dat 70 jaar een
toevluchtsoord is geweest voor vele be
jaarden en andere daklozen, onder slo
pershanden gekomen en uit de Yersek-
se gemeenschap verdwenen. Naast sen
timentele gedachten over het verdwijnen
van dit gebouw dient er een ruime plaats
te zijn voor de vreugde dat er een nieuw
gebouw verrezen is, groter en geriefe
lijker dan het vorige, een gebouw, dat
evenals het oude ook zijn deuren open
zet voor ieder die van de geboden gele
genheid tot een comfortabele huisvesting
voor bejaarden, gebruik wil maken. Wij
leven in een tijd dat veel aandacht be
steed wordt aan de zorg voor de be
jaarden. Dat is goed. Dat is een gebie
dende eis aan het huidige geslacht om
hen die vóór ons gewerkt hebben een
rustige levensavond mogelijk te maken,
en hen een huisvesting te bieden waar
bij de zelfstandigheid niet verloren
wordt, waarbij men niet afhankelijk is
van kinderen of andere familieleden,
maar waar men temidden van eigen in
terieur en leeftijdsgenoten de laatste
levensjaren kan doorbrengen, wel met
de opdracht om het huis waar men ver
blijft bewoonbaar en beleefbaar te ma
ken. Het oude Vredelust is verdwenen,
een nieuw Vredelust is gebouwd, in mo
derne stijl, met grote en nieuwe moge
lijkheden voor een goede samenleving
voor de bejaarden.
De periode van het „oude huis" is af
gesloten. Het is verdwenen omdat het
niet meer voldeed aan de eisen van deze
tijd. Het heeft plaats gemaakt voor een
huis waarin het moderne leven van 1970
tot uitdrukking wordt gebracht in bouw,
inrichting, sanitaire voorzieningen en
recreatie. Het zal er goed zijn te wonen
als er een goede verstandhouding en
een goed contact is tussen directie en
bewoners enerzijds en tussen de bewo
ners onderling anderzijds.
Het nieuwe Vredelust gaat van start,
een nieuwe toekomst tegemoet.
Nijmegen, l-4-'70 C. J. DE JONGE
ALLE VRAGEN VOOR DEZE RUBRIEK UITSLUITEND TE ZENDEN AAN:
REDACTIE „MET RAAD EN DAAD", MARKT 19, KRUININGEN
met bysluitlng van een postzegel van 25 cent voor doorzending van uw brief
W(j willen u met deze adviezen zo goed mogelijk van dienst z\Jn en geven
zo mogeiyk advies op elke vraag. Wy kunnen echter geen aansprakelijkheid
aanvaarden voor elders verkregen inlichtingen of gegevens RED.
Ba,rend de Beer. Van wie was het
stemgeluid bij de vroegere TV-figuur
Barend de Beer?
De stem van de TV-figuur Barend de
Beer werd gesproken door Jan Duive-
man, die thans de public relations ver
zorgt van het operagezelschap Forum in
Enschedé. Zijn adres is Vassebrink 12,
Enschedé, tel. (05420) 20087.
Standbeeld. Waar staat precies het
standbeeld van Bommel op Den Bom
mel?
Het standbeeld van Ollie B. Bommel
staat in Den Bommel op het Koningin
Emmaplein. Het is er al jaren geleden
geplaatst door een studentenclub, die
zich ook met deze naam sierde.
Kanonneerboot. Kunt u mij enkele
gegevens verstrekken over een kanon
neerboot
De kanonneerboot behoort tot de ca
tegorie van kleine- en patrouillevaartui
gen. Niettegenstaande hun kleine af
metingen is de artilleriebewapening van-
het schip zeer zwaar te noemen. Ze
worden hoofdzakelijk gebruikt bij de
verdediging van zeegaten en bij kust-
bombardementen, vandaar dat ze ook
een zeer nuttige dienst hebben verricht
bij landingsoperaties, zoals in Italië en
bij Normandië. Een apart type is de
motorkanonneerboot, met een zeer ho
ge snelheid (meer dan 40 mijl) en vaak
extra bewapend met torpedo's, die ge
bruikt worden op plaatsen waar grote
oorlogsschepen moeilijk kunnen worden
gebruikt en voor snelle operaties tegen
bijzondere doelen.
At je Keulen-Deelstra. Beschikt u
over personalia van Atje Keulen-Deel
stra?
Het adres van onze Friese schaats-
rijdster Atje Keulen-Deelstra is Rijks
straatweg 22, Imsum, telefoon (05660)
261. Zij is geboren op 31 december 1938
en bezocht na de lagere school de huis
houdschool. Zij trouwde acht jaar ge
leden met de man, die ook bij haar trai
ning een grote rol heeft gespeeld, Jelle
Keulen. Zij hebben drie kinderen van 4,
5 en 6 jaar. De oudste, een meisje, volgt
nu al het voetspoor van haar moeder
op de gladde baan. Reeds op 14- en 15-
jarige leeftijd behaald Atje het meis
jeskampioenschap op de korte baan in
Friesland. Kort na haar huwelijk werd
zij tweede in de wedstrijd om het kam
pioenschap van Nederland op de korte
baan, maar na de opening van de kunst
ijsbaan in Heerenveen kon zij pas echt
haar vleugels wijder uitslaan. In het
vorige ^seizoen kwam zij niet verder
dan de 7e plaats in de wedstrijd om het
lange baankampioenschap en hoe het
haar dit seizoen vergaan is, is voldoen
de bekend. Thans was ze weer voor
enige weken van huis, hetgeen van de
zijde van haar gezin met niet geringe
opofferingen gepaard ging. Haar man
en kinderen verbleven op de boerderij
van haar moeder, die echter door de
sneeuwval een ongeluk overkwam, het
geen voor haar gezin ook financiële
moeilijkheden tengevolge had. Dit toont
weer eens aan welke konsekwenties de
onbetaalde schaatssport voor de betrok
kenen kan hebben.
Peter Alexander. Is het juist dat
de zanger Peter Alexander een Oosten
rijker is en zo ja, waar is hij woon
achtig Treedt hij wel in Nederland op
Over de Oostenrijkse zanger Peter
Alexander kunnen wij u het volgende
mededien: Hij werd op 30 juni 1928 ge
boren in Wenen. Twee correspondentie
adressen van hem zijn: Casa La Sor-
gente, Morcote/Arbostora, Zwitserland
en p/a Wolfgang Rademann, 1 Berlin
41, Amoholzstrasse 9. Over een eventu
eel optreden in Nederland is hier niets
bekend, maar nu u over deze adressen
beschikt, kunt u hem daar zelf naar
vragen.
Laat u dan vakkundig adviseren,
want u koopt bij ons meer dan
alleen maar een paar glazen om
door te kijken
Niet alleen de kleren, maar in
hoofdzaak is het de bril die u
modieus of elegant maakt
In onze optiek-afdeling vindt u
zowel modieuze als elegante
monturen en vele kleuren en
soorten glazen
(v.h. v. Willegen)
Dijkwelsestraat 22
KAPELLE - BIEZELINGE
Telefoon (01102) 1223
Mongooltje. Heeft de vader van
een minderjarig kind (mongooltje) bij
plaatsing in een daarvoor bestemde in
richting recht op financiële bijstand,
zonder dat hij gedwongen wordt zyn
vermogen (b.v. huis) te verkopen ter
medefinanciering van deze opname?
Na het bereiken van de 18-jarige leef
tijd door het kind kan de vader aan
spraak maken op een periode-uitkering
voor het levensonderhoud op grond van
de tijdelijke groepsregeling voor invali
den. Bij opname in een inrichting ver
valt deze uitkering natuurlijk. In dat
geval kan een gedeelte van de verple-
gingskosten verhaald worden op de va
der, afhankelijk van zijn inkomen, waar
bij gerekend wordt 6 van zijn ver
mogen. Dit vermogen zelf wordt dus
niet aangetast. Na het 21e jaar wordt
de vader niet meer aangemerkt als on
derhoudsplichtige.