de mens houdt de rat in leven
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZUID-BEVELAND
BTonchi letten
OVERDENKING
35STE JAARGANG
No. 24
15 NOVEMBER 1968
ALHOEWEL DE RAT ZIJN ERGSTE VIJAND IS
nieuwe modellen
Voor
Babylijf
de scheldebode
REDACTEUR
J. A. WESTSTRATE MIDDELBURG
ROUAANSE KAAI 21 TELEFOON (01180) 2453
Abonnementsprijs bij vooruitbetaling f 1,80 per kwartaal
Franco per post f 3,60 per halfjaar
ADMINISTRATIE
J. M. C. VAN DER PEYL KRUININGEN
MARKT 19 TELEFOON (01130) 1381 GIRO 2 84 25
Advertentieprijs 1-25 mm f 3,75, verder 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
In te zenden vóór woensdag 12 uur
UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „DE SCHELDEBODE"
Verschijnt des vrijdags
DRUK F. VAN DER PEYL - KRUININGEN N.V.
EEN HOPELOZE STRIJD
Van alle dieren die op aarde leven heeft er niet één zoveel mensen gedood als
de rat. De kwestie is, dat dit vieze knaagdier ziektekiemen bij zich draagt en dus
verspreidt, zonder daar zelf onder te lijden. In deze tijd vindt men op de rat de
verwekkers van de Ziekte van Weil (die open water levensgevaarlijk als zwem
water maken), van paratyfus en brucellose. Verder draagt de rat dierziekten over
zoals mond- en klauwzeer, varkenspest en de ziekte van Bang.
Maar in de Middeleeuwen verspreidden de ratten de verschrikkelijke pest. Deze
ziekte heeft toen nog altijd méér mensen gedood dan alle oorlogen en verscheuren
de dieren bij elkaar. Werkelijk, vergeleken bij de rat is een haai, een krokodil,
een dolle tijger of noem maar op een tamelijk onschuldig diertje.
Een gezellig praatje wordt dit dus niet. Maar misschien is 't toch wel leerzaam.
ER ZIJN VELE SOORTEN RATTEN
Op het ogenblik is de rat zijn gewel
dige schuld aan het inlossen. Men heeft
n.l. albino's van de bruine rat gekweekt
en die zijn als laboratoriumdieren be
kend. Zij worden bij duizenden gekweekt
en als proefkonijnen gebruikt. Zij wor
den zo tam dat u er gerust mee spelen
kunt.
Er zijn overigens vele soorten ratten.
Allereerst de bruine rat die overal voor
komt waar voedsel te vinden is, maar
vooral in huizen, sohuren, pakhuizen,
enz. en die de mens dus vergezelt. Van
de 100 lezers die wel eens een rat heb
ben zien weglopen, zullen er 99 alleen
de bruine rat gezien hebben. Hij kan
baby's lelijk toetakelen en als hij in de
benauwdheid komt zelfs een mens aan
vallen.
Op de tweede plaats is er de zwarte
woelrat die als een mol in gangen in
de grond leeft, vooral bij water. Deze
rat is gedrongener, heeft een korte
staart, oren die nauwelijks uit de vacht
steken en is zwartbruin tot grijsbruin
van kleur. Men dacht vroeger dat dit de
rat was die in de Middeleeuwen de pest
verspreidde, maar ofschoon hij vroeger
talrijker was dan nu, is dat niet zozeer
het geval. Hij houdt zich n.l. weinig bij
de mensen op.
Ten derde is er de zwarte huisrat,
ook wel scheepsrat, blauwe rat of dak-
rat genoemd. Deze heeft een hekel aan
vocht en komt alleen in de droge stre
ken van ons land voor. Deze rat en de
bruine zijn de grote mensendoders uit
het verleden.
De vierde rattensoort is de muskus-
of bisamrat, die 50 tot 60 cm lang kan
worden en oorspronkelijk alleen in Ame
rika voorkwam. Het dier heeft een
mooie, dichte en donkerbruine vacht en
daarom werd en wordt fel op hem ge
jaagd. De dames die een bontmantel
van bisam verkiezen, lopen dus in rat-
tenvellen. In 1905 begon men in Tsjecho-
Slowakije een paar dieren van dit soort
te kweken. Later volgden bijna alle
Europese landen.
Maar zoals wel vanzelf spreekt ont
snapten er af en toe dieren en deze
vermeerderden zich schrikbarend omdat
ze hier geen natuurlijke vijanden en wei
nig mededingers vinden. Ze eten n.l. de
onderste stengeldelen van water- en
moerasplanten. In Amerika waar prak
tisch geen dijken en lage polders voor
komen, was men niet bang voor de bi
samrat, maar in Europa wel. Het dier
ondermijnt dijken en heeft al heel wat
overstromingen veroorzaakt. De bestrij
ding is dan ook internationaal opgezet,
vanuit Parijs. De rat is n.l. al tijdens de
oorlog in ons land doorgedrongen van
uit België en nog steeds komen daar de
meeste dieren vandaan. Op de bestrij
ding gaan wij hier niet in; die wordt
met kracht aangepakt d.m.v. vangpre-
mies en rijksrattenvangers. Maar alleen
Engeland en Ierland (eilanden) konden
hem geheel uitroeien.
Scheldwoord.
In onze taal neemt de rat geen eer
volle plaats in. Men is zo arm als een
kerkrat, want in een kerk is geen voed
sel te vinden. Een hotelrat is een boef
en wie als de ratten het zinkende schip
verlaat staat er niet best voor. Hij kan
met Harry Mulisch een bericht aan de
rattenkoning zenden. De naam „rat" is
een eigenaardig woord. Het is Germaans,
maar Prof. J. de Vries vermoedt, dat
het dier pas met de volksverhuizing van
uit het Oosten naar onze streken is ge
komen en wel via Zuid-Rusland.
De naam rat of rot betekent „knaag
dier" (Latijns rodo ik knaag) en on
ze verre voorouders moeten een soort
gelijk werkwoord gehad hebben. Van
daar ook het hoogst merkwaardige feit,
dat de rat in de Germaanse, de Romaan
se en de Keltische talen precies dezelf
de naam heeft. De Gotische naam rat
heeft geen verwanten in enige taal van
het Oosten, waar d© rat vandaan is ge
komen.
De mens en de rat.
De rat is bang en schuw. Hij verde
digt zich alleen in doodsangst. Maar hij
is listig, legt wintervoorraden aan en
weet overal wel een gaatje te vinden
waardoor hij naar binnen kan dringen.
Het is waar, dat ratten paarsgewijs
ieren stelen, d.w.z. dat de ene rat het
ei met de voorpoten omvat terwijl de
andere ei en collega aan de staart van
de laatste wegsleept!
Zou de mens afvallen vernietigen of
diep begraven en zorgen dat de rat niet
bij voedsel kon komen, dan zou met na
me de bruine rat van gebrek uitsterven.
Dit is zelfs in onze tijd nog niet be
reikt en in de Middeleeuwen, toen zo
veel gebouwen en schuren van hout wa
ren, al helemaal niet. Men wist toen dat
de pest een besmettelijke ziekte was,
vermoedde zelfs dat de ratten haar over
brachten maar slaagde er helemaal niet
in de ratten goed te bestrijden.
Katten en honden (plus de wilde klei
ne roofdieren zoals bunzing, otter, we
zel en hermelijn) bijten wel ratten dood,
maar het vlees stinkt. Zelden of nooit
zal een roofdier een rat oppeuzelen. En
dat had tot gevolg dat de roofdieren nu
niet zo heel erg achter de rat aanzaten.
Poes pakt liever een vogeltje, want dat
smaakt veel beter, ondanks de veren-
hinder. Goede foxterriers kunnen ver
beten rattenvangers zijn, maar in de ho
len en nesten dringen zij niet door.
Afschrikken.
De mens ging de rat aanvankelijk te
lijf met vallen of klemmen, vangkooien,
kloosters en... bijzondere rattenvangers.
Vroeger waren de klemmen en vang
kooien zeer geliefd, want daarin kon
men een rat levend vangen. Dat was
waardevol, want dan maakte men ijlings
een ketel kokend water gereed en ging
met d© levende rat langs holen en ga
ten. Telkens kreeg de arme rat een
druppel kokend vocht op zijn huid, zo
dat hij het uitgilde van de pijn tot hij
stierf. Deze angst- en doodskreten
maakten, dat de andere ratten ijlings
de benen namen! Het gevolg was ech
ter alleen, dat boer Jansen zijn ratten
naar boer Pietersen joeg. Na verloop
van tijd kwamen ze wel weer terug...
In het noorden des lands gebruikte
men rattenkloosters. Dat zijn houten
kisten in de vorm van een glaskrat (ta
melijk smal dus). Zo'n klooster vulde
men met stro en wat graankorrels en
zette het ergens neer waar ratten kwa
men. De ratten vestigden zich al gauw
in zo'n klooster. Was het zover dan sloot
men de kleppen en liet het hele kloos
ter in de vaart zinken. Zo verdronken
de ratten. Na droging en uitschudden
kon het klooster opnieuw worden ge
bruikt. Hiermee kon men het ongedierte
tamelijk goed in bedwang houden.
Met de hand!
Vroeger waren er in vele streken ook
speciale rattenvangers. Deze pakten
ratten met de hand, drukten tussen duim
en wijsvinger de schedel (van het dier)
in en wierpen ze in de kruiwagen.
Wanneer deze vol was werd die in tri
omf rondgereden! U vraagt natuurlijk
of de ratten soms naar die vangers toe
kwamen. Dat was inderdaad het geval.
Ratten nestelen n.l. graag onder stenen
of betonnen vloeren. De gangen staan
echter veelal met elkaar in verbinding.
De rattenvanger stopte eerst alle gaten
dicht met een mengsel van leem en glas
scherven en stampte dat goed aan. Maar
één gat liet hij open en dat bewaakte
hij, terwijl anderen met emmers water
de gangen begonnen te vullen. Op' die
wijze kwamen alle ratten één voor één
naar boven waar de dood hun wachtte,
of zij verdronken onder de vloer.
De sage van de Rattenvanger van
Hameln is een vermeniging van twee
soorten vertelsels. De ene betreft een
mythe: kinderen verdwijnen door magi
sche kracht in rivier of bergwand. De
andere is het gewone verhaal van de
rattenvanger. Dat ratten echter door
muziek bekoord worden is sage: het
dier is volstrekt onmuzikaal.
Sinds de vorige eeuw is men de rat
ten met vergif te lijf gegaan en ook wel
met suspensies van virussen en bacteri
ën die de rat aantasten. Het gif over
won en op den duur had men giffen die
praktisch alleen voor knaagdieren scha
delijk waren. Vóór het zover was zijn
echter heel wat onhandelbare echtelie
den door rattenkruid (arsenicumoxyde!)
HORLOGES
V00P MODERNE MENSEN
KAPELLE TEL. (01102) 1223
om zeep gebracht. Want het wapen der
vrouw is het vergif...
Kannibalen...
Tegenwoordig kunt u op ieder ge
meentehuis een pakje haverkorrels ha
len dat met gif is doordrenkt. Daarvan
hebben de ratten niet etrug. De Russen
hebben echter de eer voor het eerst de
biologische bestrijding van ratten te
hebben ingevoerd. Dat deden zij aldus.
Zij kweekten ratten in laboratoria, bij
duizenden. De jonge mannetjes werden
na het spenen gecastreerd. Dat kan men
chemisch doen. Deze onvruchtbare man
netjes kregen nu maandenlang niets
anders te eten dan fijn gehakte soort
genoten, die als overtollige exemplaren
in de vleesmolen verdwenen, zoals oude
ratten die niet meer vruchtbaar waren
en het overschot aan vrouwtjesratten.
Het gevolg was, dat de mannetjes
rasechte kannibalen werden en tenslotte
niets anders meer lustten dan ratte-
vlees, dood of levend. Deze kannibalen
liet men los op iedere plaats waar rat
ten in het wild leefden. Het gevolg kunt
u raden: de kannibalen drongen door
in de holen en nesten van him wilde
verwanten en peuzelden alles op wat hun
voor de bek kwam. Zelfs de vrouwtjes
spaarden zij niet. En daar zij zelf on
vruchtbaar waren stierven zij zonder na
komelingen te hebben verwekt, zodra de
ratten „op" waren...
Deze werkwijze bleek doeltreffend,
maar duur te zijn. Wij houden ons daar
om liever aan het gemeentegif. En
mocht u dit een vies en giftig en wreed
praatje vinden: zorg dan dat de ratten
niets bereiken kunnen dat zij lusten.
Want nog altijd geldt de waarheid, dat
de mens de rat bestrijdt en hem tegelijk
door zijn onnadenkendheid in leven
houdt. Een rat doet alleen maar scha
de; hij heeft geen enkel nut!
(Nadruk verboden)
ALLE VRAGEN VOOR DEZE RUBRIEK UITSLUITEND TE ZENDEN AAN:
REDACTIE „MET RAAD EN DAAD", ROUAANSE KAAI 21, MIDDELBURG
met bfyRuiting van een postzegel van 20 oent voor doorzending van uw brief
W(j willen u met deze adviezen zo goed mogeltyk van dienst z\|n en geven
zo mogeiyk advies op elke vraag. W(J kunnen eohter geen aansprakelijkheid
aanvaarden voor elders verkregen inlichtingen of gegevens RED.
Toeslag. Een bejaard echtpaar
volgt een streng vet- en zoutloos dieet.
Als zij in een bejaardenflat waren ge
trokken, zouden zij toeslag voor dit di
eet hebben ontvangen. Nu dit niet door
gaat, krijgen zij die toeslag niet. Is dat
juist?
Zonder verdere gegevens kunnen wij
niet nagaan waarom de gemeente u
deze toeslag nu weigert, al zal dit ver
moedelijk wel met uw inkomen in ver
band staan. Men zal redeneren dat u
in eigen huishouden minder kosten hebt
en dus die diëetkosten wel kunt dra
gen. Bent u het met deze beslissing niet
eens, dan kunt u zich tot B. en W. in
uw gemeente wenden en valt de beslis
sing daar ook in uw nadeel uit, dan
kunt u nog in beroep gaan bij Gedepu
teerde Staten.
POEDER - CREME - OLIE - ZEEP
Elektriciteit. Een paar weken ge
leden viel het licht bij ons uit en na
informatie bleek dat ze bij de buren wel
licht hadden en een paar huizen ver
derop weer niet en zo was het om en
om. Zelfs hoorde ik dat ze bij iemand
in de ene kamer wel en in de andere ka
mer geen licht hadden. Hoe kan dit nu,
de stroom komt toch door een en de
zelfde kabel?
In vrijwel geheel Nederland geschiedt
de elektriciteitsvoorziening d.m.v. zo
genaamde driefasen distributienetten.
Hierbij worden vieraderige kabels met
drie zogenaamde fase-geleiders en een
zogenaamde nulleider toegepast. Kleine
verbruikers worden nu op één fase aan
gesloten, waarbij men alle verbruikers
om en om over de fasen verdeelt, gro
tere worden op drie fasen aangesloten.
Ontstaat nu in het laagspanningsnet een
storing (bijvoorbeeld een overbelasting)
dan valt veelal slechts één fase uit, om
dat de beveiliging van de drie fasen on
afhankelijk van elkaar werkt. Alle op
deze gestoorde fase aangesloten ver
bruikers blijven spanning houden. Hier
mede is tevens verklaard, dat bij een
aangeslotene slechts een gedeelte van
de verlichting uitviel, het betreft hier
dus kennelijk een op drie fasen aange
sloten verbruiker.
Pemell Roberts, -r- Graag zou ik het
privé-adres van Pernell Roberts weten
(Adam uit Bonanza).
Personen die meespelen in de Bo-
nanza-serie kunt u het beste schrijven
naar het volgende adres: Bonanza-fan-
mail Department at N.B.C., 3000 W.
Alameda, Burbank, Califomië.
Huwelijksvoorwaarden. Wat is het
nut van huwelijksvoorwaarden en hoe
gaat dit in zijn werk? vraagt een a.s.
bruidegom.
De aanstaande echtgenoten dienen
zich vóór het wettelijk huwelijk naar de
notaris te begeven, die de akte in de
gewenste vorm kan opmaken en die te
vens desgewenst een testament kan op
stellen, waarbij de man aan de vrouw
een uitkering voor levensonderhoud
schenkt, behalve haar erfdeel. Aangezien
men bij huwelijksvoorwaarden desge
wenst de vermogens gescheiden kan
houden, kan men voorkomen dat de
goederen van de ene echtgenoot in de
nalatenschap van de andere vallen.
Mocht de vrouw eerder overlijden, dan
erft de man alles, tenzij de vrouw bij
testament anders bepaalt. Wat de terug
gave van loonbelasting betreft, hiervoor
is de datum niet zozeer doorslaggevend.
De echtgenote kan n.l. niet zonder meer
de loonbelasting terugvorderen. Zij heeft
echter de mogelijkheid een aanslag te
vragen. Dat betekent dat zij wordt aan
geslagen in tariefgroep II voor het in
komen, dat zij in het huwelijksjaar vóór
de huwelijksdatum heeft genoten. Dat
moet zij aangeven op een aangiftebiljet
dat zij op verzoek kan krijgen. Heeft zij
tot het huwelijk niet meer dan 1500,
aan loon genoten, dan blijft dit beneden
het belastbaar minimum en is de ver
schuldigde inkomstenbelasting dus ni
hil. Daarop komt vervolgens de inge
houden loonbelasting in mindering
(geldt dus als vooruitbetaling) en dan
krijgt zij dus een negatieve aanslag ten
bedrage van die loonbelasting. Het ver
zoek om een aanslag moet gedaan wor
den binnen 6 maanden na afloop van
het belastingjaar, waarin het huwelijk
plaatsvond.
Bestuursverkiezing. Lang ben ik
aktief geweest in het verenigingsleven
op allerlei gebied. Bij een periodiek af
treden of een vakature in het bestuur
was er steeds gelegenheid tot het stel
len van (tegen)kandidaten. In belang
rijke gevallen (op landelijk niveau)
moest dit zelfs een poos voor de ver
gadering gebeuren. In mijn tegenwoor
dige woonplaats schijnt het de gewoonte
te zijn, dat men een volkomen vrije
stemming houdt, waarbij het kan gebeu
ren, dat iemand gekozen wordt, die er
allerminst op gerekend had en dit ook
niet op prijs stelt. Daarentegen zou een
geschikt persoon, die toevallig verhin
derd was aanwezig te zijn, weinig of
geen kans maken. Welk systeem ver
dient naar uw mening de voorkeur?
U schrijft ons niet om welke reden in
uw tegenwoordige woonplaats het sy
steem van de absoluut vrije verkiezing
van bestuursleden nogal veelvuldig toe
gepast wordt. U vestigt wel de aan
dacht op een nadeel ervan, n.l. dat soms
afwezige leden die bijzondere geschikt
heid hebben, bij deze wijze van verkie
zing gepasseerd worden. Het voordeel
van deze methode lijkt ons, dat welbe
wust te grote invloed van het bestuur
door eenzijdige kandidaatstelling wordt
tegengegaan. Het nadeel kan o.i. op
geheven worden, door reglementair de
mogelijkheid te openen ook op niet-aan-
wezige verenigingsleden te mogen stem
men, terwijl verder ook aanbeveling ver
dient de eerste vrije verkiezing te doen
volgen door een verkiezing uit een aan
tal hooggeplaatsten, dat dubbel zo groot
is als het aantal vakaturen. Tenslotte
kunt u rechtstreeks voorstellen aan de
besturen der verenigingen doen om zo
nodig het reglement te wijzigen of te
voren kandidaten te (doen) stellen voor
bepaalde belangrijke of alle vrijkomen
de zetels.
Leger. Wat is de duur voor de
eerste oefening in het leger voor de
opleiding van officier?
De minimumduur voor de eerste oefe
ning in het leger bedraagt voor hen die
opgeleid worden voor officier 18 maan
den, voor hen die opgeleid worden voor
onderofficier 15 maanden en voor de
overigen 12 maanden.
ftoestdrank in tabletvorm.95ct
En zij beloofde een gelofte en
zeide: Here der heirscharen...
1 Samuël 1 11a.
In de stilte van het Heiligdom kwam
Hanna tot bedaren. Allengs geraakte
Peninna meer op de achtergroond. Bij
de grote God van Israel werd Hanna
kleiner dan klein. Stond zij machteloos
tegenover een kwade behandeling, hier,
in de lieflijke woning van de Here der
heirscharen, gevoelde zij weer van Wie
zij haar hulp moest verwachten. Was
Hij niet de Here der heirscharen, de
Here der legermachten, de geduchte
Macht der machten? Tot wie kon zij
beter vluchten dan tot Hem? Nu alles
haar tegen was, en zij zich niet kon
verdedigen, beriep zij zich op Hem. Als
Hij voor haar streed, -behoefde zij voor
niets en niemand meer te vrezen!
Lezer, als gij u een bits woord zo
aantrekt, komt dat ook, doordat gij te
weinig in het Heiligdom komt? Gij hebt
misschien gemeend, dat gij er wel te
gen kon, en... zó was de maat vol. Pre
cies eender staat het met onze kracht
tegen de verleiding. De sterkte is Go-
des. Ga niet alleen door 't leven. Want
't kan ons wel eens teveel worden. De
sombere gedachten kunnen als een drom
van zwarte geesten in gelederen voor
ons staan, zie... er vliegt één op ons
af, en nóg een, en nóg een. Als een klit
hangen ze ons aan, wij kunnen ze maar
niet van ons afschudden.
Bij Hanna was het een menigte van
stekelige woorden, verachtelijke blik
ken, vergalde dagen, en ook wij kunnen
worden gekweld door een legio van zor
gen, waar wij weinig tegenover kunnen
stellen. Als wij dan maar de achter
grond zien.
Ik voel mij aangegrepen
Door zonden, fel benepen,
Een heir niet t' overzien;
Die ik veel minder dan
Mijn hoofdhaar tellen kan;
Zij doen mijn krachten vliên.
Zo zong een geïnspireerd dichter, toen
hij de „garde" van het vijandelijk leger
zag.
Stel daar nu tegenover de aanspraak
van Hanna's gebed: Here der heirscha
ren. Dat leger van zorgen en zonden is
wel talrijk, maar de sommen van Gods
gedachten van liefde zijn machtig vele,
ontelbaar, meer dan de zandkorrels der
zeeën. Als de God van de engelen en de
sterren vóór ons is, dan... Al zie ik zelfs
een leger mij omringen, nog vrees ik
niet; 'k verlaat mij op de Heer!
(Uit een Dagboek)
WEMELDINGE
Van 1723 november 1968
Woensdag 20 november: Nieuwe Maan
HOOGW.
LAAGW.
v.m.
n.m.
▼.m.
n.m.
Zondag
0.42
1.05
6.27
6.54
Maandag
1.33
1.51
7.17
7.40
Dinsdag
2.18
2.37
8.01
8.23
Woensdag
3.04
3.22
8.41
9.03
Donderdag
3.51
4.09
9.25
9.48
Vrijdag
4.39
4.55
10.10
10.32
Zaterdag
5.28
5.45
11.00
11.21
Te Hansweert 35 minuten vroeger
Te Yerseke 5 minuten later
