NIEUWS-EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZUID-
oveRöenkinq
ing van zool
Snuif en wrijf
25STE JAARGANG
No. 34
30 JANUARI 1960
J.
A. WESTSTRATE MIDDELBURG
UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „DE SCHELDEBODE'
Verschijnt des zaterdags
J. M. C. VAN DER PEYL - KRUININGEN
Land- en Tuinbouw
Jan Adriaanszoon Leeghwater
Metselaar, schrijnwerker, klokkemaker, molenbouwer,
architect, publicist en tovenaar
AAN PANDEN
Plaatselijk Nieuws
YERSEKE
REDACTEUR:
ROUAANSE KAAI 21 - TELEF. 011802453
Abonnementsprijs bij vooruitbetaling 1,25 per kwartaal
Franco per post 2,50 per halfjaar
DRUK Fa. F. VAN DER PEYL KRUININGEN
ADMINISTRATIE
MARKT 19 - TELEF. 01130—381 GIRO 28425
Advertentieprijs 1-25 mm 2,50 verder 10 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
In te zenden vóór donderdag 12 uur
Ik weet, waar gij woont.
Openb. 2 13.
Vertroostend en moedgevend is dit
Schriftwoord, als weinig andere. Wij
vernemen hier, dat het Vaderoog niet
alleen ons gadeslaat, maar ook reke
ning houdt met onze omgeving, en met
de eigenaardige verzoekingen, die daar
tot ons komen. Dat Hij ons kent in
onze persoonlijke strijd, en ons niet aan
ons zelf overlaat. Hoe grote vertroos
ting ligt er in die weinige woorden,
voor ieder onzer afzonderlijk. Wellicht
is de weg van een, die deze regels leest,
zeer eenzaam! Wellicht wandelt hij te
midden dergenen, die vreemdelingen
zijn aan de eeuwige dingen en afkerig
van de vreze Gods. Wellicht is onze
levenshemel verduisterd door allerlei
tegenwerking, die de snaren der naar
gemeenschap dorstende ziel pijnlijk doet
trillen. Wellicht beeft het hart des
morgens terug voor de moeilijkheden van
de dag, voor de aanraking met on
gelijksoortige naturen.
Begrijpelijk is het, dat wij, kortzich
tige mensenkinderen, het „waarom"
voelen oprijzen in onze ziel. Wij staan
voor zoveel raadselen. Wij' menen zo
veel beter tot ontplooiing te zullen ko
men, indien wij in een andere omgeving
leven en arbeiden mochten. Zó begrij
pelijk is het, dat de grote Hartenken
ner dit ook verstaan heeft en ons daar
om Zijn troostwoord toezendt: „Ik, Ik
weet het alles, Ik weet waar gij woont!"
En immers, dan moet alles goed zijn,
zoals het is!
(Uit een Dagboek)
VEELZIJDIG PIONIER:
Nederland is bekend in de wereld als die dagen. Goede barakken waren er
waterland en polderland. Een groot ge- niet. Duizenden arbeiders, die uit aller-
deelte van onze bodem ligt onder de lei plaatsen werden aangevoerd, wroet-
zeespiegel. Hoe zou ons land er uit zien ten dagen, maanden en jaren in de
zonder zijn polders, die oneindige vlak- modder. Boeren en vissers bedreigden
ten van vruchtbare grond, leveranciers hen en saboteerden de werkzaamheden,
van een groot deel van ons voedsel Sociale maatregelen en arbeidsinspec-
WAAROM KLAVER IN GRASLAND?
De laatste tijd wordt er in ons land
veel propaganda gemaakt voor klaver
rijke kunstweiden.
In tegenstelling tot Denemarken is
het Nederlandse grasland over het al
gemeen arm aan klaver. De hoge stik
stofgiften hebben de klaver grotendeels
uit de zode verdreven. Hierdoor is het
rantsoen aanmerkelijk armer geworden
aan kalk en magnesium, twee voor het
vee zo belangrijke mineralen, die juist
in klaver in behoorlijke hoeveelheden
voorkomen.
Dat de kopziekte de laatste jaren in
sterke mate optreedt, is voornamelijk
een gevolg van een tekort aan kalk en
magnesium, dus van klaver, in het
weide- en hooirantsoen.
Om het klaverpercentage van onze
graslanden te verhogen, is in de eerste
plaats een zorgvuldige keuze van het
in te zaaien gras- en klavermengsel
van belang. Daarnaast speelt ook de
bemesting een rol van betekenis. Te
grote hoeveelheden stikstof belemmeren
de klavergroei, terwijl een bemesting
met kali, fosforzuur en kalk daarente
gen de ontwikkeling van klaver bevor
dert.
Door een basisbemesting met kalizout
en Thomasslakkenmeel kan thans reeds
grotendeels een goede bemestingstoe
stand voor klaver worden verkregen.
Beide meststoffen laten zich goed met
elkaar mengen, waardoor men op ar
beidskosten kan besparen.
De dijkdoorbraak bij de Noorder
IJpolder en de overstroming van
Tuindorp Oostzaan hebben ons op
nieuw geconfronteerd met het feit,
dat grote delen van ons land,
wanneer wij niet door natuurlijke
(duinen) of kunstmatige (dijken)
middelen werden beschermd, on
der water, veelal zelfs meters wa
ter zouden komen te staan. Mogen
gebeurtenissen als de Ramp van 1
februari 1953 en de overstroming
van heden ons ook doen stilstaan
by de grootheid van die mannen,
die het reeds eeuwen geleden, met
beperkte middelen, gepresteerd
hebben, grote stukken land aan
het water te ontworstelen. Een
van hen was Jan Adriaensz. Leegh-
water, over wie nevenstaand ar
tikel handelt.
Uw verkoudheid van neus.
keel of borst weg met
Volgens voorlopige cijfers zijn er op
de sluitingsdatum van de aanmeldings
termijn rond 27.700 gevallen van zout-
schade aan panden bij het Rampschade
bureau in Rotterdam aangemeld. Pan
den die aan publiekrechtelijke lichamen
en woningbouwverenigingen toebehoren,
zijn hierbij niet inbegrepen. Per pro
vincie is het aantal aangemelde panden
als volgt:
Zeeland 18.650
Noord-Brabant 1.370
Zuid-Holland 7.680
Het betreft hier gevallen van zout-
schade die in de tweede wereldoorlog
en/of tijdens de stormvloedramp van
1953 is ontstaan.
Om voor schadevergoeding van rijks
wege in aanmerking te komen moest
de aanmelding vóór 20 januari j.l. ge
schieden.
Met recht hebben wij een belangrijk
deel van onze grond aan de elementen
ontworsteld.
Het zijn onze waterbouwkundigen, die
Neerlands naam, als heerser over het
water, hebben groot gemaakt. Van hen
is Jan Adriaenszoon Leeghwater de
geestelijke vader. Zijn pioniersarbeid op
waterbouwkundig gebied kan niet hoog
genoeg worden geschat en met dank
baarheid herdenken wij zijn sterfdag
nu 310 jaar geleden. Dankbaar zijn wij
hem, omdat zijn durf en werkkracht
ons de mogelijkheid schiep het rijk in
Europa te vergroten zonder andere vol
keren te benadelen. Het droogmalen
van de Zuiderzee heeft ons bewezen,
welke perspectieven er nog zijn in de
strijd tegen onze erfvijand: het water.
Leeghwater was een veelzijdig man
en zeer eenvoudig, zoals alle werkelijk
groten nu eenmaal
zijn. Zijn verdien
sten liggen op ve
lerlei gebied. Ver
wierf hij grote
roem met het
droogmalen van
polders, minder be
kend is zijn archi
tectonische be
kwaamheid, uitge
kristalliseerd in
het raadhuis van
De Rijp, waarvan
hij de bouwmees
ter is. Behalve dit
juweeltje van Oud
hollandse bouw
kunst vervaardig
de hij ook klok
kenspelen en to
renuurwerken voor
vele dorpen en ste
den. Noemen wij
de klokken van de
Wester- en Zuiderkerktoren te Amster
dam, dan kan men daaruit afleiden
dat zijn kwaliteiten ook op dit terrein
hoog moeten worden geroemd. Als met
selaar heeft hij meegebouwd aan de
toren van de Nieuwe Kerk en het pa
leis op de Dam te Amsterdam. Voorts
was hij een bekwaam schrijnwerker,
terwijl hij ook uit marmer, steen en
ivoor iets fraais wist te scheppen. Ten
slotte leverde hij als publicist tal van
verdienstelijke prestaties.
Leeghwater zag het levenslicht in
1575. Temidden van meren, piassen en
sloten heeft hij zijn kinderjaren gesle
ten en al op jonge leeftijd leefde het
verlangen in hem die lastige watervlak
ten droog te leggen. Hij ontpopte zich
als een eerste klas bouwer van molens,
die echter hoofdzakelijk werden gecon
strueerd voor het persen van olie. Jan
had al lang ontdekt, welke mogelijk
heden er waren voor die molens met
betrekking tot de droogmaling en hij
zwoegde dag en nacht aan de perfec
tionering van zijn vierwiekige helpers.
De resultaten die hij boekte met kleine
plassen waren verbazingwekkend en hij
besloot grotere werken uit te voeren.
Bij de boeren en vissers uit die da
gen ontmoette hij weinig geestdrift
toen hy hun zijn plannen voorlegde om
de Purmer, Wormer en Beemster droog
te leggen. Die meren waren visrijk en
hadden hun strategische waarde in de
80-jarige oorlog ten volle bewezen. Men
vreesde ook de wraak der watergoden
indien men zich tegen het water zou
keren.
De stormen richtten echter nogal wat
schade aan op de oever en mede dank
zij de vooruitziende blik van vele Am
sterdamse kooplieden, die het werk fi
nancierden, kwam Leegwater tenslotte
tot de uitvoering van zgn bemalings
plannen, die een groot succes werden.
ties waren dingen waar nog nooit
iemand van had gehoord. Harde kerels
had Leeghwater nodig, die van 's mor
gens vroeg tot zonsondergang groeven,
zwoegden en pompten, wegzakten in de
moerassen en stikten in de modder.
Met bloed en zweet is Neerlands gro
te naam als waternatie geschreven.
Veel van dat alles is vergeten. Tien
tallen onzer voorouders hebben de strijd
tegen het water met de dood moeten
bekopen. Maar Leeghwater slaagde. In
1612 was zijn grootste werk, ooit ter
hand genomen, voltooid: de Beemster
lag droog aan zijn voeten.
Maar zelden is iemand tevreden. Een
voorbeeld van deze stelling is ook
Leeghwater, die dikwijls tussen Haar
lem en Amsterdam reisde en dan ver
vuld werd van zijn levensdroom: het
droogmalen van de Haarlemmermeer.
Veel moeite heeft hij zich getroost
dit doel te berei
ken. Zijn gedach
ten omtrent de
mogelijkheden van
uitvoering schreef
hij neer in een
opzienbarend boek
voor die dagen
„Haarlemmer-
Meer Boeck". Zijn
naam ging over de
gehele wereld. Hij
reisde naar Vlaan
deren, Duitsland,
Frankrijk, Enge
land en Zweden,
maar kwam ten
slotte weer naar
Amsterdam in het
jaar 1635, na in
Duitsland bjj een
geweldige storm
ternauwernood aan
de dood te zjjn
ALLE VRAGEN VOOR DEZE RUBRIEK UITSLUITEND TE ZENDEN AAN
REDACTIE „MET RAAD EN DAAD", ROUAANSE KAAI 21, MIDDELBURG
met bijsluiting van een postzegel van 12 cent voor doorzending van uw brief
ontsnapt.
In de twintiger jaren had hij Frederik
Hendrik nog even geholpen, die 's-Her-
togenbosch belegerde en daar bijna in
de moerassen was blijven steken. De
onneembaarheid van Den Bosch maakte
Leeghwater tot een legende door al het
land rondom de stad droog te malen,
waardoor men de vesting kon bereiken,
die weldra in handen van de Prins
overging.
Geheimzinnige duikproeven.
Dit was het tweede contact van
Leeghwater met prins Frederik Hen
drik. Het eerste dateert uit zijn jeugd,
toen hij duikproeven demonstreerde. Ze
ker is, dat hij een tijdlang onder water
heeft vertoefd, waar hij enkele peren
half heeft opgegeten en op een muziek
instrument psalmen heeft gespeeld op
zodanige wijze dat de prinsen Maurits
en Frederik Hendrik, die in spanning
"op de begane grond waren gebleven,
konden meezingen. Nooit heeft men
kunnen uitzoeken op welke manier
Leeghwater erin geslaagd is deze proef
uit te voeren, maar men vermoedt, dat
hy vóór de demonstratie een soort dui
kerklok in het water heeft neergelaten.
Na zijn terugkomst in het vaderland
heeft Leeghwater nog vele pogingen
M. V. schrijft: In het hout van ons
huis zitten kleine gaatjes. Vermoedelijk
olm. We zijn bang, dat het vliegje ook
gaatjes gaat boren in onze meubels.
Weet U een afdoend middel hiertegen?
Zeer waarschijnlijk zijn de balken in
uw huis aangetast door de houtworm.
De kans, dat uw meubelen en het an
dere houtwerk worden aangetast, is in
derdaad zeer groot. De bestrijding is
echter moeilijk en moet geregeld her
haald worden. Het beste is de kwaal
bij de bron aan te pakken en het reeds
aangetaste hout elke week intensief met
Flit met DDT te bestuiven. Beter is
nog de gaatjes met een spuitje met dit
middel in te spuiten, doch dit is prak
tisch alleen uitvoerbaar in het begin
stadium. Bij een reeds ernstige mate
van aantasting zullen de betreffende
balken vervangen moeten worden. Over
legt U eens met uw huisbaas, wat hier
aan te doen is. Als voorzorgsmaatregel
kunt U uw meubelen enz. ook geregeld
met flit bestuiven, en dan niet alleen
de zichtzijde, maar speciaal ook de on
derkant en achterkanten. Bij verhuizen
ontloopt U natuurlijk wel de moeilijk
heden, doch wanneer de besmetting
reeds heeft plaatsgevonden, en dat blijkt
pas wanneer het te laat is, helpt het
ook niet meer. Oppassen met dergelijke
ontsmettingsmiddelen! Wanneer kleine
kinderen aanwezig zijn, die de gewoon
te hebben overal aan te komen en op
te kluiven, dan zijn dergelijke insecten-
dodende middelen niet te gebruiken.
Ook oppassen met vuur, wanneer in
tensief flit verstoven is.
Mieke Telkamp. Hoe oud is de
zangeres Mieke Telkamp, vraagt J. V.
Deze zangeres (haar werkelijke naam
is Mieke Telgenkamp) is geboren op
14 juni 1934.
Soedanlopertje. N. N. vraagt: Hoe
kan ik een lopertje (doorstopwerk) van
Soedan uitwassen?
U kunt dit doen in een koud sopje
van alkalivrij wasmiddel.
Polen en de Joden. Toen in 1943
of 1944 in Polen in het Joden-ghetto te
Warschau de opstand tegen de Duitse
SS-troepen uitbrak, waren de sowjet-
russische troepen vlak in de buurt van
Warschau doorgedrongen. Nu wilde ik
gaarne het volgende weten: Waarom
zijn de Russen toen niet opgerukt om
de Joden te helpen bevrijden? Of heb
ben de Russen later hiervoor een ver
klarend motief opgegeven, waarom ze
dit toen niet deden? Zo ja, welk motief
hebben zij hiervoor opgegeven?
Vragensteller haalt twee zaken door
een. In 1943 kwamen de Joden in het
ghetto van Warschau in opstand tegen
hun onmenselijke onderdrukkers, doch
hun strijd was een wanhoopsstrijd, aan
gezien er nergens hulp te verwachten
was. De Russen waren toen nog ver
weg en de Poolse ondergrondse kon
weinig doen omdat die paraat moest
taald luidt: „Hemelsgebergte". Achter
het Hemelsgebergte ligt... het Hemelse
Rijk, zo redeneerden vermoedelijk de
Europeanen.
„Blue Peter". Waartoe dient de
Blue Peter vlag op schepen? Aldus L.
R. M.
De seinvlag P, bijgenaamd Blue Pe
ter, is een rechthoekige blauwe vlag
met wit vierkant in het midden en ze
wordt gehesen op schepen, die de ha
ven gaan verlaten.
Likeurvlek. Mevr. G. W. K. heeft
het ongeluk gehad een glaasje likeur
op haar kokosvloerbedekking te laten
vallen. „Hoe moet ik de vlek er weer
uit krijgen?" vraagt deze dame.
Probeert U het eerst eens met een
sopje van alkalivrij wasmiddel. Daarna
afspoelen met water. Eventueel verder
behandelen met wat alcohol of eau de
cologne.
Olympische spelen 1935, Berljjn.
Wie werden eerste en tweede op de
Olympische spelen 1936 te Berlijn bij
het hardlopen?
De eerste twee plaatsen werden be
zet door de heren J. Owens en J. Met
calfe, beiden U.S.A.
BIN N ENVERI NGBED
HAZET-FABRIEK EN ZEVENBERGEN
SCHUIMRUBBERBED
Examen maehineschrijven.
Op het te Bergen op Zoom gehouden
examen maehineschrijven slaagden on
derstaande personen voor het praktijk
diploma: T. J. Dieleman en A. J. Kole
te Kruiningen; L. de Best, P. G. v. d.
Boomgaart, G. J. Dagevos, A. A. Gle-
rum, A. J. Karelse en C. J. de Schipper
te Wemeldinge; J. M. Eckhardt, A. J.
Kok, W. B. Maas, G. Manneke, J. Mol,
J. J. van Pagee, L. Hoekman, C. de
Koeyer, M. J. van Kruiningen, J. A.
Mullié, J. L. Philipse, A. M. Reijn-
goudt, M. D. Riedijk, W. P. Sandee, J.
G. Vlaming en R. Rottier te Yerseke.
Voor het diploma maehineschrijven En
gels slaagden: Wim Vette, Jaap v. d.
Plasse, Marian Boone en mej. C. de
Koeyer. Op laatstgenoemde na zijn al
Modder, storm en sabotage
De meeste moeite had men met de
Beemster, die reeds voor een groot
gedeelte drooggelegd door een plot
seling opgestoken storm weer vol liep,
waardoor men jaren van noeste arbeid
in de golven zag verdwijnen. Leegh
water verdubbelde zijn krachten daarop
letterlijk, door in plaats van 21 molens
nu 42 van die verfraaiers van het land
schap rond het meer te bouwen, dat
toen nog Baamstria, Bamster of Bem-
ster heette.
Zelf werkte hg als arbeider actief
mee en dat was geen kleinigheid in
deze geslaagden leerling van de Chr.
blijven voor de grote strijd om de be- I Ulo alhier en volgden de door de school
vrijding van Polen op het strategisch 1 georganiseerde cursussen machineschrij-
juiste moment. Toen eind juli 1944 delven. De lessen werden daar gegeven
gedaan zijn Haarlemmermeerplannen te RUSSen in (|e voorsteden van Warschau door dhr. K. Koetsdijk, Staatsgediplo-
verwezenlijken. Echter zonder succes.
Twee eeuwen moesten verglijden aleer
men zijn van vooruitziende blik getui
gende levensdroom in vervulling deed
gaan. Nochtans kon h\j terugzien op
een vruchtbaar leven. Niet minder dan
40.000 ha vruchtbare grond werden
door zjjn initiatief aan het water ont
rukt.
In 1937 werd in Midden-Beemster een
verschenen, was dit moment gekomen.
In Warschau grepen op advies van
Moskou 40.000 strijders naar de wa
pens. Op 1 augustus begon de strijd,
onder generaal Bor, doch de Russen
deden niets en staakten hun opmars,
zogenaamd omdat hun verbindingen te
lang werden en er eerst voorraden en
troepen moesten worden aangevoerd. 63
dagen later, in september 1944, toen de
borstbeeld van Leeghwater onthuld dat Duitsers 80 van Warschau hadden
ontworpen is door D. Steenbergen. Deze verwoest, en de Polen vrijwel tot de
sobere hulde was geheel in overeenstem- lataste man waren gevallen, rukten de
ming met de eenvoud, die deze grote Russen Warschau binnen en noemden
Nederlander kenmerkte. De grootste v, ,ie hevriiders
eer ontving hy by het droogleggen van
de Haarlemmermeer, toen men een der
gemalen naar hem noemde. Terecht,
want zijn geest maalde hier reeds droog
toen niemand nog de golven dezer mi
niatuurzee durfde trotseren. Willen wij
hem thans, 310 jaar na zijn dood, her
denken, dan dienen wij naast hem te
zien die velen van zijn medewerkers en
arbeiders, wier naam nooit genoemd
werd, doch die door noeste vlijt en grote
offers hebben bijgedragen tot de glorie
van Nederland als een natie, die de wa
teren tart en heeft overwonnen.
(Nadruk verboden) Mr. A. G.
China. China wordt ook wel „Het
Hemelse Rijk" genoemd. Hoe is deze
uitdrukking eigenlijk ontstaan?
De benaming „Hemels (e) Rijk" ken
nen de Chinezen zelf niet voor hun
land. Die werd aan China gegeven door
niet-Chinezen. Hoe deze naam ont
stond is niet precies bekend, doch het
vermoeden is gerechtigd, dat het als
volgt is ontstaan: Op de grens van
Europa en Azië, om precies te zijn in
het grensgebied tussen Rusland en Chi
na, ligt het massieve Tien Sjan ge
bergte waarvan de naam letterlijk ver
meerd leraar maehineschrijven.
Zaalhandbal.
Vandaag zullen drie teams van Nep-
tunus in Middelburg binnen de lijnen
komen. De dames-senioren spelen tegen
Zeeland Sport II, de heren van Nep-
tunus II tegen Walcheren II .terwijl het
eerste team van Neptunus de strijd zal
aanbinden tegen Olympus I. Indien
Neptunus I deze wedstrijd weet te win
nen, zullen zjj de gedeelde tweede
plaats innemen met Olympus I.
WATERGETIJDEN WEMELDINGE
Van 31 januari—6 februari 1960
Donderdag 4 februari: Eerste Kwartier
HOOGW.
LAAGW.
v.m.
n.m.
v.m.
n.m.
Zondag
5.51
6.16
11.25
11.41
Maandag
6.33
7.00
12.10
Dinsdag
7.16
7.37
0.22
12.50
Woensdag
7.50
8.11
0.59
1.31
Donderdag
8.28
8.57
1.39
2.10
Vrijdag
9.90
9.45
2.21
2.55
Zaterdag
10.04
10.54
3.20
4.00
Te Yerseke 5 minuten later
Te Hansweert 30 minuten vroeger