ovepöenkinq
AlvWillegen Gzn
Al vWillegen Gzn
Nederlands Suikerwerk
Al vWillegen Gzn
24STE JAARGANG
No. 26
29 NOVEMBER 1958
J. A. WESTSTRATE
- MIDDELBURG
STICHTING „DE SCHELDEBODE"
Verschijnt zaterdags
DRUK Fa. F. VAN DER PEYL KRUININGEN
J. M. C. VAN DER PEYL - KRUININGEN
Nieuw-Guinea in gevaar!
wordt over de gehele wereld gevraagd
klokjes
REDACTEUR:
KOU AAN SE KAAI 21
Abonnementsprijs btj vooruitbetaling 1,25 per kwartaal
Franco per post 2,50 per halfjaar
TELEF. 01180—2453
UITGAVE
ADMINISTRATIE
MARKT 19 - TELEF. 01130—381 GIBO 28425
Advertentieprijs 1-25 mm 2,50, verder 10 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
In te zenden vóór donderdag 12 uur
Velen zeggen: Wie zal ons
het goede doen zien? Ver
hef Gij over ons het licht
Uws aanschijns, o Here.
Psalm 4 7.
Zou dat niet een van de grootste
invloeden zijn in de wereld, die men
sen doen nalaten, doen spreken en
zwijgen, doen worstelen stroomop of
wel bij de pakken neerzitten: „Wat ve
len zeggen?" O, de macht van die
„men" is zo groot. Zij maakt lafaards
en schijnheiligen. Zij maakt ongelovige
en harde harten. En de invloed van die
„men" is toch wel beschouWd_ zo ver
achtelijk.
Hier in ons tekstwoord zaaien velen
twijfel in het hart, dat God zoekt. Twij
fel in mensen, twijfel in het leven, on
geloof zelfs aan 't bestaan van iets
goeds.
Zalig wij, als wij onze schouders on
der het juk van die „velen" hebben
uitgebogen. Als we niet meer angst
vallig luisteren naar wat de mensen
zeggen en vinden, maar als vrije, zelf
standige wezens de stemmen om ons
heen aan ons laten voorbijgaan. Dan
heffen wij onwillekeurig 't hoofd tot
God omhoog, die alleen recht heeft in
ons leven te heersen. Dan gevoelen wij,
dat bij Hem alle heil is. Wij begeren,
in 't besef dat Hij beide handen gevuld
heeft met het goede, dat Hij ons heeft
toegedacht, niets anders dan in 't licht
van Zijn aanschijn, onder de goedkeu
ring van Zijn oog te wandelen. Zijn wij
heden moede van mensenmeningen
Laten wij Hem dan toe, ons met het
licht van Zijn Geest te bestralen.
(Uit een Dagboek)
Afeten rinqen
GOUDZILVER-OPTIEKUURWERKEN
TEL:223 - KPPELLE Z B.
Wordt de overdracht al voorbereid?
Bij al het nieuws dat wij in Neder
land plegen te verwerken, staat de
gang van zaken op Nieuw-Guinea te
zeer op de achtergrond. Bij herhaling
staat dit grote gebied in het grote we
reldnieuws. De publieke Opinie in Ne
derland echter wordt er nauwelijks koud
of warm van. Al waait de Nederlandse
vlag al eeuwen boven dit tropenland,
een zekere mate van lotsverbondenheid
of andere nauwe banden hebben wij
met de papoea's nooit kunnen en willen
smeden. Voorheen en thans hebben wij
ons superieur gevoeld aan de daar le
vende volken. Onze schuld ligt daar,
waar wij onvoldoende pogingen hebben
gedaan de inheemse bevolking van dit
woeste gebied een zeker ontwikkelings
peil te geven.
Wij zijn na de oorlog schoorvoetend
begonnen een randje van dit geweldige
gebied in cultuur te brengen. Helaas in
een tempo waar we nu niet bepaald
trots op mogen zijn. Het bewijs wordt
al geleverd door het departement voor
overzeese gebiedsdelen, waar minister
Helders naar onze mening meer zit om
het evenwicht in het kabinet te bewa
ren dan om er een geweldige bestuurs
taak ten uitvoer te brengen.
Rondom de kwestie Nieuw-Guinea
hangen voor een weldenkend Nederland
een aantal vragen, die een antwoord
verdienen. Juist nu we weer bezig zijn
in Nederland naar bezuinigingen te zoe
ken, kan de inzet in het geschil tussen
Indonesië en Nederland niet zonder
aandacht blijven.
Alles wat wij van onze eigen regering
over de resten van onze glorie in het
verre oosten horen is negatief. Onze
minister Luns heeft een gesprek met
minister Dulles van de Verenigde Sta
ten. Na afloop van dit gesprek heeft
Dulles verklaard dat de Amerikanen
van mening zgn dat alle geschillen in
het verre oosten langs vreedzame weg
moeten worden geregeld, inclusief de
kwestie Nieuw-Guinea. Deze uitspraak
wordt dan met vette letters in de kran
ten gedrukt met een prachtige foto van
de heer Luns, die misschien niet eens
om die verklaring gevraagd heeft. En
als hij erom heeft gevraagd, is hij veel
te bescheiden geweest. Want de woor
den van minister Dulles geven ons geen
garantie dat de Indonesiërs zich van
daag of morgen niet op Nieuw-Guinea
zullen storten. Wij hebben nog van geen
enkele N.A.V.O.-bondgenoot de garan
tie van militaire steun bij een derge
lijke aanval. Niet bepaald een succes
voor onze buitenlandse politiek.
Over ons, zonder ons.
In het verre oosten gaan Indonesië
en Australië rustig confereren over...
Nieuw-Guinea, zonder dat door Neder
land de eis wordt gesteld, dat dit ge
sprek achterwege blijft of door onze
vertegenwoordigers wordt bijgewoond.
Het is een even zotte vertoning als
wanneer bijvoorbeeld Nederland en de
Verenigde Staten een gesprek zouden
gaan houden over het eventueel over
nemen van Jutland zonder dat de De
nen daarin werden gekend. Hetzelfde
geldt voor de vraag wat de Verenigde
Staten en Indonesië over dit onderwerp
moesten bespreken zonder tegenwoor
digheid van onze vertegenwoordiging
in de V.S.
Hier wordt openlijk de houding aan
genomen voor het wereldforum dat In
donesië rustig Nieuw-Guinea kan gaan
bezetten wanneer het daartoe maar de
stilzwijgende toestemming heeft van
alle belanghebbende naties, behalve Ne
derland. De Nederlandse verdediging
van dit reuzeneiland is immers weinig
meer dan een wassen neus.
Niemand denkt er meer bij na, dat
wij met de internationale politieke ac
tiviteit over ons en zonder ons op het
terrein der internationale buitenlandse
politiek zonder meer genegeerd wor
den. Op dit terrein presteren wij wer
kelijk niets en wanneer er later nog
eens gepubliceerd wordt dat de Neder
landse regering op de hoogte werd ge
houden, is onze regering daarmee niet
geëxcuseerd. Op een kwade dag wor-
:len wij er dan van op de hoogte ge
steld dat wij uit Hollandia en Biak ver
dwijnen moeten.
GOUD ZILVER OPTIEK UURWERKEN
TEL:223 - KflPELLE Z B.
Een mysterie.
Deze lauwheid maakt voor de Ne
derlander Nieuw-Guinea tot een my
sterieuze zaak. Evenzeer is er nog wei
nig te roemen op ons departement van
buitenlandse zaken betreffende pogin
gen om met hulp van derden enige
schadevergoeding te halen uit de dief
stal van honderden Nederlandse bedrij
ven in Indonesië.
Onze economische politiek op Nieuw-
Guinea laat alles te wensen over. Par
ticuliere investeringen laten er op zich
wachten omdat wij geen krachtige hou
ding aannemen. De regering besteedt
trouw per jaar zo'n 60 miljoen aan het
geen zij beslist niet laten kan en laat
de boel er verder op zijn beloop. In de
memorie van antwoord op de begrotin
gen 1957 en 1958 van Nederlands
Nieuw-Guina staat sombere taal over
de te verwachten opbrengst van delf
stoffen in dit gebied. De olieproduktie
zal nog stop komen te staan als er geen
nieuwe vindplaatsen worden aange
boord. De gevonden steenkool ligt te
veel verspreid en is van te matige kwa
liteit om geëxploiteerd te worden. Wel
heeft men nikkel- en kobalthoudend
laterie-erts gevonden, maar een mijn-
bouwkundig onderzoek moet nog aan
tonen of die rijkdommen geëxploiteerd
kunnen worden. Het is alles in mineur
gesteld en het lijkt allemaal op misère.
Rijp voor afstand?
Wij vragen ons af of met al die con
ferenties en praatjes over geen kansen
voor exploitatie de Nederlandse publie
ke opinie niet rijp wordt gemaakt voor
afstand van dit gebied. In ieder geval
doet de regering niets om beide landen
hechter aan elkaar te binden. Het is een
trieste zaak, waarbij wjj bezig zijn de
laatste resten van ons eens zo trotse
wereldrijk door anderen te laten ver
kwanselen.
Doen wij wat voor de opbouw van
een respectabele defensie op en om
Nieuw-Guinea? Helaas laten de mili
taire deskundigen en maritieme mede
werkers daarover nergens optimistische
geluiden horen.
Vanzelfsprekend zullen wij op Nieuw-
Guinea met zijn geweldige oppervlakte
nimmer zoveel troepen kunnen legeren
dat elke plaats onder controle van onze
militaire macht is. Het is zaak dat wij
een eventuele invaller de toegangsweg
afsnijden. Want een aanvaller kan ook
niet overal tegelijk landen. Het is dus
noodzakelijk dat wij de zee en de lucht
in de buurt van Nieuw-Guinea kunnen
blijven beheersen.
Ter zee behoeven wij ons direkt niet
benauwd te maken, De Indonesische ma
rine heeft nog niet veel te betekenen,
al zou de afstand tussen Nederland en
Nieuw-Guinea voor ons een reden moe
ten zijn om onze marine in het verre
oosten, desnoods met flinke N.A.V.O.-
hulp, uit te breiden. Dit zou de veilig
heid van de westerse bastions in het
verre oosten ten goede komen. Maar
Nederland is blijkbaar alleen lid van de
N.A.V.O. om bijdragen te leveren, niet
om er ook van te profiteren.
Uit de lucht geveegd.
Met onze overmacht in de lucht
rond Nieuw-Guinea is het al gedaan. De
Indonesiërs, die niet in een militair
bondgenootschap zitten, ontvingen van
de Russen reeds een aantal Mig-straal
jagers en Iljoesjin-bommenwerpers, dat
groot genoeg is om ons aldaar uit de
lucht te vegen en dus ook van de zee.
Deze toestand kan niet voortduren,
temeer niet wanneer men bedenkt, dat
op de Indonesische begroting 1958-'59,
die een tekort aanwijst van 8 miljard,
een miljard roepiah is uitgetrokken
voor de aanschaf van militair materi
aal. Intussen vertoont onze begroting
ook een tekort. Als wij ook eens een
achtste van dat tekort gingen uittrek
ken voor de aanschaf van bommenwer
pers en straaljagers? Neen, zegt de re
gering, op onze begroting staat 60 mil
joen gulden voor Nieuw-Guinea en 1500
miljoen voor defensie in N.A.V.O.-ver
band grotendeels in Europa.
Met de geschetste politiek is onze re
gering bezig Nieuw-Guinea weg te ge
ven. Aan Indonesië? Aan een trustee?
Wat doet het er toe. Aan de Neder
landse zaak wordt in onze dagen op
totaal onverantwoorde wijze afbreuk
gedaan. (Nadruk verboden)
Er is bijna geen land ter wereld of
er worden artikelen van Nederlandse
suikerwerkfabrikanten gebruikt en ho
gelijk gewaardeerd. Uitvoer vindt plaats
naar liefst 72 landen, waaronder alle
Euromarktlanden maar oojc Engeland
(waarnaar de export zeer' belangrijk
is), Koeweit en de Belgische Congo,
Honkong en Irak, Amerika, Australië
en Zuid-Afrika, Ethiopië, Jordanië,
Aden, Nigeria, enzovoorts, teveel om
allemaal op te noemen.
^Uerlovlngór inc/en
in alle gewenste breedten
'fllll£6£N
Kapalle (Z-B.)
T.l 01102-223
De Nederlandse suikerwerkindustrie
heeft, vooral na de laatste wereldoor
log, een peil bereikt, dat het beste in
het buitenland overtreft. Zij heeft de
geest van de tijd begrepen en gemo
derniseerd, er daarbij naar strevend om
de hoogste kwaliteit te bereiken en een
groot assortiment te maken. Alleen
aan suikerwerken wordt per jaar voor
dertig miljoen gulden uitgevoerd; ge
maakt wordt 50 60.000 ton per jaar.
Wat valt er onder deze
industrietak
We onderscheiden enkele artikelen-
groepen zoals: hard gekookt suiker
werk (drups, trekwerk, toffee's cara
mels), laag gekookt suikerwerk (fon
dant, vruchtenartikelen), dragee arti
kelen (een dragee is een kern van
noot, chocolade of soms likeur met
daaromheen een over het algemeen
glad, soms ruw, suikerhuidje; er zijn
harde en zachte dragee's) en gestoken
en gecomprimeerde tabletten (peper
munt). Er bestaat vrijwel geen fabriek
die het gehele 'assortiment maakt.
Meestal specialiseert men zich in een
paar artikelengroepen.
Er zijn heel wat suikerwerkfabrikan
ten in Nederland, ruim 350, waarvan
een honderdtal 80 van de totale
produktie maakt. Er is dus een zeer
groot aantal middelgrote en kleine be
drijven. Een beetje historie zal dat be
grijpelijk maken.
Een beetje historie.
Eigenlijk is er niets nieuws onder
de zon. Men vermoedt dat de oude
Egyptenaren het suikerwerk al onder
de een of andere vorm hebben gekend.
De Romeinen deden dit zeker. Er kwa
men daar zelfs beperkende bepalingen
ten aanzien van het suikerbakkerswerk,
daar men zich te veel te buiten ging
aan het nuttigen van suikersiers tukken.
Met kennersblik worden versgegoten
fondantjes in rubbervormen bekeken
Zij brachten het suikerwerk door hun
veldtochten ook naar het noorden, maar
het suikerwerk zoals wij dit kennen
komt pas in het begin van de 17e
eeuw, wanneer de raffinaderijen ont
staan. Suiker was een goed conserve
ringsmiddel en zo komt het dat suiker
werk veel werd verkocht door apothe
kers. Een voorbeeld waren de gecon
serveerde rozeblaadjes, die genees
krachtige werking moesten hebben. Het
rozeblaadje komen we thans nog te
gen, al is het dan geheel van suiker.
Daarnaast kwamen de suikerbakkers
op en onder hen waren beroemde na
men. Vele tegenwoordige fabrieken zijn
ontstaan uit een suikerbakkerij. Ook
waren er stekebakkers. Die verkoch
ten bijvoorbeeld pepermuntsteek en
kaneelsteek en hun beste afnemers wa
ren de boeren, die dit gebruikten in-
plaats van suiker. Gingen ze koffie
drinken, dan ging de pruim uit de
mond tijdelijk althans, en de steek er
in!
Industriële bedrijven waren er prak
tisch niet. Er was er een in Schiedam
omstreeks 1800, dat nu niet meer be
staat en in Dokkum bevindt zich nog
een van de oudste suikerwerkfabrieken
van ons land.
De grote opkomst.
Na 1918 is technisch een zeer grote
ontwikkeling opgetreden en de grote
opkomst van deze industrietak begint
dan ook na de eerste wereldoorlog. Van
boterbabbelaars tot mechanisch ge
maakte en verpakte zuurtjes die teza
men een fleurige rol vormen, is een
hele stap.
Nederland is bekend om zijn gestoken
pepermunt (deeg wordt gemaakt van
een suikermassa, waaruit de peper
munten worden gestoken). Aanvanke
lijk werd pepermunt uit Engeland ge-
importeerd en wel in blauwe zakken.
Omstreeks 1900 gingen wij zelf peper
munt maken en verpakten ook in deze
blauwe zakken. Eerst kregen wij geen
voet aan de grond, maar langzamer
hand gingen wij naam maken. De rol-
lentechniek, die van de laatste 20 jaar
dateert, heeft hiertoe ook meegewerkt.
Ook de toffee werd voor de eerste
wereldoorlog uit Engeland geïmpor
teerd. Door de oorlog stagneerde de
invoer en gingen wij zelf aan de slag.
Zo zijn wij via de apotheker en de
suikerbakker gekomen tot industriële
bedrijven, die de wereld van suiker
werk voorzien; een staaltje van Neder
lands vakmanschap en doorzettingsver
mogen om trots op te zijn en even bij
stil te staan, wanneer we de Sint-
Nicolaas- en kerstetalages van suiker
werken zien, een pepermuntje nemen
omdat dat zo heerlijk fris is, of een
zuurtje, toffee of welk ander suiker-
werkprodukt ook, eenvoudig omdat het
zo lekker is.
ALLE VRAGEN VOOR DEZE RUBRIEK UITSLUITEND TE ZENDEN AAN:
REDACTIE „MET RAAD EN DAAD", ROUAANSE KAAI 21, MIDDELBURG
met bijsluiting van een postzegel van 12 cent voor doorzending van uw brief
Klamp in de goot. „Ik heb in 1931
samen met een vriend een blok van
twee huizen gebouwd", klaagt iemand.
„Enige maanden geleden is het andere
huis verkocht. De nieuwe eigenaar heeft
kortgeleden in de goot op de scheiding
tussen mijn en zijn perceel een „klamp"
laten zetten en daar het water van
mijn perceel naar het zijne afliep,
stroomt thans het water bij de klamp
over de goot, waardoor ik genoodzaakt
ben een nieuwe afvoer naar de riole
ring te maken. Gaarne zou ik verne
men of de man tot dergelijke plage
rijen gerechtigd is".
Ihadeine
GOUD-ZILVER OPTIEK UURWERKEN
TEL:2Z3 - KflPELLE Z B
Het burenrecht houdt o.m. wat dit
betreft een voorschrift in, t.w. art. 700
van het Burgerlijk Wetboek, luidende:
Elke eigenaar is verplicht zijn daken
zodanig in te richten, dat het regen
water op zijn erf of op de openbare
weg aflope, indien dit laatste niet bij
de wetten of bij verordeningen is ver
boden. Hij mag het water niet op de
grond van zijn nabuur doen uitlopen.
Zo tussen U en uw vroegere vriend
wat dit betreft al een afspraak heeft
bestaan, door de eigendomsoverdracht
is deze verplichting niet op de nieuwe
eigenaar overgegaan. Voor alle zeker
heid raden wij U aan ten kantore van
het kadaster na te doen gaan, of er
op uw erf of dat van uw buurman
enige erfdienstbaarheid bestaat (b.v.
voor de riolering). Dit betekent dan,
dat daarin geen verandering gebracht
mag worden.
Kernsplitsing. Enkele lezers wil
len iets weten over kernsplitsing,
schriftelijke cursussen daarover en tot
wie zij zich kunnen wenden.
Voor schriftelijke cursussen, waarin
ook het onderwerp kernsplitsing aan
de orde komt, kunt U zich wenden tot
P.B.N.A. te Arnhem. Een speciale cur
sus alleen over dit onderwerp bestaat
er nog niet, zo ver als ons bekend. Eni
ge titels van boeken, speciaal over dit
onderwerp zijn: Kernphysica door G. J.
Sizoo 3,25)Atoomenergie, door G.
J. Sizoo 3,25); Atomen worden ver
brijzeld, door H. J. Slechtner 3,50)
Moleculen en atomen, Buchner Rut
gers 5,25); Elementaire deeltjes,
atomen en moleculen, door H. M. Dor-
gelo 15,—).
Welke diploma's men nodig heeft om
„in de kernsplijting werkzaam te zijn",
is moeilijk op te geven, daar er zeer
vele richtingen en nevenfuncties mo
gelijk zijn. In het algemeen zullen di
verse diploma's in de wis- en natuur
kunde in aanmerking kunnen komen.
Insekten in huis. De heer J. S.
stuurt ons enige insecten, die in zijn
woonkamer ontdekt werden. Hoe kun
nen deze worden bestreden?
De ingesloten insecten behoren zeer
waarschijnlijk tot de grasvliegen, een
overigens onschuldig insect voor zover
ons bekend, evenals de larven. Te ver
delgen met de gewone stuif-, spuit- en
rookmiddelen.
"S-lorlogeó
Kapelle (Z.-B.)
Tel. 01102-223
WATERGETIJDEN WEMELDINGE
Van 30 november6 december 1958
Donderdag 4 dec.: Laatste Kwartier
HOOGW.
LAAGW.
vm.
n.m.
v.m.
n.m.
Zondag
5.47
6.00
11.27
11.37
Maandag
6.19
6.38
12.02
Dinsdag
6.56
7.18
0.20
12.46
Woensdag
7.39
8.10
1.02
1.34
Donderdag
8.34
9.09
1.55
2.27
Vrijdag
9.35
10.19
2.58
3.40
Zaterdag
10.54
11.41
4.17
4.54
Te Yerseke 5 minuten later
Te Hansweert 30 minuten vroeger