Een ring in een ring
4
c Vlaamse regering spreekt bezwaren van Zeeland en Noord-Brabant tegen
Project One
SPOREN IN DE DELTA
Nederland overdrijft de
hoeveelheden stikstof die
uit België de grens
overwaaien, vindt de
Vlaamse regering.
buitenland.
Binnen Nederland is het al heel
lastig om het eens te worden over
stond uit mest, huisafval en zand.
Deze massa werd mogelijk op zijn
plaats gehouden door een soort
wal van plaggen.
We weten dit allemaal door de
archeologische waarnemingen en
grondboringen die Bas Oele uit
het nabije Kapelle in opdracht van
provinciaal archeoloog Jan Trimpe
Burger uitvoerde in 1968. Oele had
als architect al eerder met Trimpe
Burger samengewerkt. In de daar
opvolgende jaren werd hij assis
tent provinciaal-archeoloog en
was actief in heel Zeeland. Oele
overleed op 29 maart jongstleden.
Het toeval wil dat een van de laat
ste archeologische onderzoeken
waaraan hij in april 1996 mee
werkte ook weer plaatsvond in
Kloetinge en opnieuw de bewo-
berekeningen, laat staan als het gaat
om stikstofdie van het ene naar het
andere land waait. Van de Neder
landse rekensommen over Vlaamse
uitstoot deugt weinig, vinden ze in
Vlaanderen.
De Vlaamse landsadvocaat sprak
over ‘misrekeningen’ en ‘overschat-
tingen’. Hij noemde het ‘een staal
tje van ironie’ dat nu vanuit Neder
land tegen dit strategisch belang
rijke project bezwaar wordt ge
maakt, terwijl ook Rotterdam er
voor in de rij had gestaan.
ningsgeschiedenis betrof.
Dit onderzoek gold de tijd van
de Noormannen of Vikingen, die
nog altijd tot de verbeelding
spreekt. De opvallendste sporen in
Zeeland zijn de vijf ringwalburgen
die aan het eind van de 9de eeuw
zijn opgeworpen. Het waren ronde
structuren met een diameter tot
zo’n 200 meter, omgeven door een
aarden wal en een gracht. Ze lagen
in Oostburg, Oost-Souburg, Mid
delburg, Domburg en Burgh. De
meeste dienden hoogstwaar
schijnlijk als wijkplaats tijdens Vi-
kingaanvallen.
extra stikstof voor effect heeft. En
dat kan per plantje of diertje ver
schillen. En daar schort het aan bij
alle onderzoeken die Ineos en de
Vlaamse overheid hebben laten
doen, in de ogen van de provincies.
Vernietiging van de vergunning is
niet het doel, heeft het provinciebe
stuur steeds gezegd, maar Zeeland
eist wel naleving van de stikstofre-
gels.
De milieuverenigingen hebben
gelegen hebben. Het ringvormige
dorp ligt namelijk in een grotere
ring, die gevormd wordt door on
der meer het terrein Bijganck ten
noordoosten van de dorpsbebou-
wing. Deze Kloetingse burg zou
wegens de lage ligging en de ver
minderde Noormannendreiging
nooit echt zijn gebruikt, behalve
als verzamelplek van schapen.
Het onderzoek met proefsleu-
ven en boringen leverde geen re
sultaten of vondsten op. Conclu
sie: er heeft hier geen ringwalburg
gelegen. Een archeologische te
leurstelling, maar het afschieten
van hypothesen is óók belangrijk
in de archeologie en de weten
schap in het algemeen. Een imma
terieel resultaat van het onder
zoek in 1996 is er in elk geval: op
het web kun je de wandelroute
‘Kloetinge ringwalburg’ vinden.
Die beslaat 2,55 kilometer, goed
voor een halfuur archeologische
overpeinzing.
tal van bezwaren tegen de fabriek.
Ineos en de Vlaamse regering snap
pen dit niet, want de nieuwe
ethaankraker van Ineos is veel scho
ner en duurzamer dan alle andere.
Grenzen
Ineos en de Vlaamse regering vin
den, in tegenstelling tot de provin
cies, dat wél goed is uitgezocht ofde
natuur er verder op achteruitgaat
door Project One. Nergens worden
de grenzen die de Vlaamse over
heid heeft gesteld overschreden. En
ook in Nederland blijven de gram
men stikstof per hectare ruim bin
nen de marges, was hun betoog.
Maar volgens de twee provincies
zegt dat niet alles. Het gaat niet al
leen om grammen, maar om wat de
Bijganck
In de jaren 90 vermoedden ken
ners dat Zeeland nog een zesde
burg had en die zou in Kloetinge
Uitspraak
De verwachting is dat de Raad voor
Vergunningsbetwistingen in juni
uitspraak doet. De voorbereidende
werkzaamheden voor de bouw van
de fabriek zijn al begonnen.
e oude Zeeuwen uit de tijd
vóór de grote bedijkingen
waren soms ‘varende lie
den gelijk, terwijl d’omringende
wateren alles bedekken’, noteerde
kroniekschrijver Mattheus Smalle-
gange omstreeks 1696. Hoog wo
nen om droge voeten te houden,
was het devies. En dat was ook de
eerste bewoners van Kloetinge
rond het jaar 1050 bekend. Ze
stichtten hun dorp dus op een terp
van ongeveer 1 meter hoog, die be-
betwistingen gisteren in Brussel.
Veertien milieuverenigingen en
de provincies Zeeland en
Noord-Brabant hebben beroep
aangetekend tegen de vergunning
voor
wordt genoemd. Het is een miljar
denproject van het chemieconcern
Ineos.
Voor Zeeland en Noord-Brabant
draait het om de vraag ofde uitstoot
van stikstof door Project One
schade toebrengt aan de be
schermde natuurzones in de Wes-
terschelde, Saeftinghe, de Ooster-
schelde en de Brabantse Wal. Dat is
volgens de provincies niet goed uit
gezocht. En wat de Brabantse Wal
betreft, daar zijn de waardes al zo
hoog, dat er eigenlijk niks meer bij
De bezwaren van Zeeland en kan. In Brabant geldt al een vergun-
Noord-Brabant tegen een vergun- ningstop vanwege de hoge stikstof-
ning voor de bouw van een fabriek waarden. Niemand zit te wachten
voor de productie van ethyleen (ba- op extra stikstof, ook niet uit het
sis voor kunststoffen) in Antwer
pen houden geen steek. Dat be
toogde de advocaat die namens
Vlaanderen optrad tijdens een zit
ting van de Raad voor Vergunning- C Veertien milieu
verenigingen en
Zeeland en Noord-
Brabant hebben
Antwerpen is een van de grootste clusters van chemische industrie ter wereld. ARCHIEFFOTO JOHAN VAN DER HEIJDEN
Stikstofuitstoot overdreven
- Jan J.B. Kuipers
Een tweewekelijkse rubriek
over Zeeuwse vondsten,
historische sporen en verhalen
Het Britse chemieconcern Ineos
bouwt een ethaankraker bij Lillo,
in het Antwerpse havengebied.
Deze fabriek, Project One,
maakt straks ethyleen uit
ethaangas, een restproduct van
de schaliegaswinning in de Ver
enigde Staten. Ethyleen is een
basisgrondstof voor plastic. In
eos zegt dat de kraker verreweg
de duurzaamste van Europa
wordt. De uitstoot van broeistof-
gassen is de helft tot een derde
van de ethaankrakers die nu in
bedrijf zijn. Het project kost 3,5
miljard euro. Project One is vol
gens Ineos de ‘belangrijkste en
grootste investering in de Euro
pese chemiesector van de afge
lopen twintig jaar’.
De planning is dat de fabriek in
2026 draait en zorgt voor 450
directe en duizenden indirecte
banen.
Kloetings
vrouwen
laarsje, ca.
1300.
TEKENING B. OELE
Theo Giele
Brussel
WOENSDAG 26 APRIL 2023 GO
Project One, zoals de fabriek beroep aangetekend
tegen de vergunning
voor Project One
