Shoppen zorgt voor aanmaak dopamine en dat maakt je blij M Hl i Buikpijn 25 5 o o Weinig geld hebben en toch flink uitgeven. Sommige mensen hebben een gat in hun hand. Waarom is het voor hen zo moeilijk om financieel pas op de plaats te maken? HUISARTSENPOST Rutger Verhoeff beschrijft wekelijks wat hij in zijn praktijk meemaakt. ‘Ik ben door mijn buffer heen en leef van salaris naar salaris’ evrouwDe Boer (21), aangemeld met immense buikpijn, wordt door haar vriend nerveus vooruit geduwd. Ze is daar duidelijk niet van ge diend en probeert hem van zich af te hou den. ‘Laat me, ik ga al.’ Haar buikpijn lijkt door de autorit van het wokrestaurant naar de huisartsenpost minder. Een acute buik, denk aan een darmperforatie, streep ik voorlopig door op mijn lijstje van mogelijke diagnoses. Nog buiten de spreekkamer zegt hij, met zijn ogen op haar gericht, op vragende toon: ‘Ik weet niet wat ik hiermee aan moet?’ Ik weet het ook nog niet. ‘Kom binnen.’ alle aankopen iets gaat doen. „Ik kocht als student bijvoorbeeld eens voor duizend euro aan make-up, maar die heb ik nooit gebruikt. Ik kan impulsief uitgeven en rare dingen kopen. Maar wanneer is dat een aandoening?” Hoe pas je je koopgedrag aan? Shoppen als hobby of zelftherapie hoeft niet per se problematisch te zijn, maar wat als je het je eigenlijk niet kunt ver oorloven? Een manier om het binnen de perken te houden, is volgens Abbenes be wustwording van je koopgedrag. „Stel jezelf vragen: waarom ben ik in deze winkel of op deze website? Hoe voel ik mij? Hoe voel ik mij vol gende week als ik dit artikel nu koop? Waarom heb ik dit arti kel nodig? Wat gebeurt er als ik wacht? Waar laat ik deze spullen? Heb ik geld om dit te kopen? Op deze manier beantwoord je de financiële en emotionele as pecten van je aankoop, cre- eer je wat ruimte en komt je onbe wuste brein tot rust. Hiermee neemt de impuls om te ko pen af.” Zowel Wessels als Abbenes zien een oplos sing in het zoeken naar een alternatief voor het shoppen. Abbenes: „Iets simpels als tijd doorbrengen met je huisdier kan ook een goed gevoel geven en ver mindert de behoefte om te moeten winkelen.” Wessels: „Of ga fotograferen! Dat is een typische hobby waar je steeds beter in kunt worden, waarbij je zelf bepaalt wat je fotografeert, dus autonomie ervaart en wat je samen met anderen kunt doen, waardoor je je verbonden voelt. Die drie elementen maken gelukkig. En boven dien langdurig gelukkiger dan gekochte spullen.” ‘Vroeger 1 keken we samen naar Disney+, maar nu wil ze niet meer’ J Een kortstondig geluksgevoel Talloze artikelen in de kast met de kaart jes er nog aan, spijt hebben van je aan koop, spullen verstoppen voor je partner: het zijn volgens financieel psycholoog Anne Abbenes signalen van een koopver- slaving. „Door te winkelen kunnen men sen zichzelf visualiseren in een ‘beter’ le ven, waar ze mooi gekleed zijn of om ringd door leuke dingen. Op het moment van aanschaf maak je die droom werke lijkheid en dat geeft een kortstondig ge luksgevoel.” Volgens consumentenpsycholoog Patrick Wessels komt dat geluksgevoel door een stofje in je hersenen: „Het aan- koopmoment maakt dopamine vrij in het brein, waardoor je kortstondig blij wordt. Als je weer iets koopt ervaar je dat op nieuw. Zo raakt het brein eraan verslaafd. Hetzelfde stofje komt vrij als je met vrienden samen bent, ergens beter in wordt of als je autonomie ervaart. Als je de geluksmomenten te weinig uit hobby’s en samenzijn haalt, kan kopen een makkelijke uitweg lijken.” odra Hans Sanders (50) zijn sa laris op zijn rekening heeft, be gint het te kriebelen: „Ik werk er hard genoeg voor, dus ik wil het graag uitgeven aan dingen die ik leuk vind. Lekker eten, gadgets en - ik weet het, ik ben net een puber: snea kers. Momenteel heb ik vijftig paar in de kast staan, maar de trigger om te kijken wat nieuw op de markt is, eindigt altijd in een aankoop. Of twee. Of drie.” Zijn Apple-watch ligt werkeloos op zijn nachtkastje en de meeste sneakers staan ongebruikt in de kast. „Ik verdien genoeg, maar ik heb hoge maandlasten en ook voor mij zijn de kosten flink geste- gen. Ik ben inmiddels door mijn buffer heen en leef van salaris naar salaris. Toch kan ik het niet laten om spullen te kopen. Ik heb geen partner of kinderen, hierdoor ontbreekt mis- schien de noodzaak om spaarzamer te zijn. Koop ziek is een groot woord, maar ik denk wel dat ik koop- verslaafd ben.” Nadat ze zitten, begint hij met een tip. ‘Nooit gaan eten in dat wokrestaurant in het centrum.’ Ik neem het ter harte. Tus sendoor plukt zij ongeïnteresseerd aan een wenkbrauw. ‘Kun je me vertellen waar de buikpijn zit?’ Ze kijkt alsof ik haar be- schuldig van iets wat ze niet gedaan heeft. ‘Ik heb geen buikpijn.’ Ik zet een dikke zwarte streep door de diagnose acute buik. ‘Geen buikpijn?’ Haar rechterwijsvinger gaat naar de rechteronderbuik. ‘Hier voel ik Pijn.’ Ik geef haar een korte les anatomie. ‘O, dan heb ik wel buikpijn.’ Veel langere antwoorden krijg ik niet. Als het buikonderzoek is aangebroken, prijkt ‘verkeerd-gevallen-biefreepjes’ bovenaan mijn lijstje van mogelijke diagnoses. Ik begin me wel af te vragen wiens idee het doktersbezoek was. Met zichtbare tegenzin, ploft mevrouw De Boer neer op de onderzoeksbank. ‘Trek alles maar uit, de dok- ter heeft wel vaker borsten gezien, beveelt haar vriend, terwijl hij me een ons-kent- ons-blik toewerpt. Haar reac tie kan op mijn bijval rekenen: ‘Hij hoeft mijn borsten niet te zien.’ Als ik door mijn stethoscoop, zachtjes drukkend op haar onderbuik, pruttelge- luiden hoor, word ik door hem uit mijn concentratie gehaald. ‘Ik hoop dat u erachter komt wat er met haar aan de hand is. Vroeger keken we al tijd ’s avonds samen op de bank naar Dis neymaar nu wil ze niet meer. Disney+, dat was haar favoriet. Wat nu?’ ‘Ehm, Netflix nemen’, floep ik eruit, waarna zij ongegeneerd een harde boer laat. ‘Zo, ik voel me beter.’ Hij merkbaar niet. Ook niet als ik zijn vriendin gezond verklaar. ‘Ze wil niet meer knuffelen, dokter.’ Iets met praten en luisteren, adviseer ik nog. Maar zij duwt hem al de kamer uit. ‘Ik kan impulsief uitgeven’ Yelena Myshko (37) denkt niet dat zij koop- verslaafd is, maar heeft naar eigen zeggen wel trekjes van verzamelwoede. „Ik heb een klein inkomen, zorg dat ik alle rekeningen be taal, maar het geld dat daarna over blijft, gaat op.” Myshko geeft veel uit aan kleding, boe ken, maar ook aan haar groeiende verza meling Playmobil-poppetjes en tegeltjes met spreuken over moeders en huisvrou wen. „Ik ben kunstenaar en dit thema boeit me momenteel. Geen idee wat ik met al die spullen ga doen.” Toch weet ze wel dat ze lang niet met o CHANTAL VAN WEES De namen zijn geanonimiseerd en/of er is toestemming gevraagd aan patiënten. Eerste hulp bij koopziekte UJ LU GO ZATERDAG 25 MAART 2023 z S Ta/

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2023 | | pagina 73