Na 1944 is er nooit meer iets vernomen van Miep Oranje uit
I
i
i’1
4
12
Het verraad door Miep Oranje is een van de mysteries uit de Tweede
Wereldoorlog. AD-journalist en historicus Richard Hoving schreef een
boek over zijn onderzoek naar de ‘koerierster des doods’. De
voormalige verzetshulp heeft na haar arrestatie door de Duitsers
tientallen verzetsstrijders verraden. Een voorpublicatie.
W'\
ongens, vlug
weg, de moffen
komen!’Het is 28
december 1943
als zeven jonge
mannen die zich
al maanden voor
de Duitse bezetter schuilhouden in
een half ingegraven hut in de bossen
bij Lage Vuursche, de schrik om het
hart slaat. Het St. Elisabethklooster
dat grenst aan het bos waar ze zijn on
dergedoken en waarvandaan de zus
ters hen voorzien van eten en drin
ken, is gebeld door ‘een goede vader
lander’ met de mededeling dat de
Duitsers onderweg zijn. De onder
duikers grissen wat kledingstukken
bij elkaar en stoppen deze samen met
de belangrijkste papieren, waaronder
levensmiddelen- en tabaksbonnen, in
koffers en maken dat ze wegkomen.
Als de Duitsers zich niet laten zien,
keren de mannen opgelucht terug
naar de schuilhut, die ze Het Duikje
hebben gedoopt. Voorzichtigheids
halve besluiten ze de volgende dag
een dubbele wacht uit te zetten.
Het is kort na 07.00 uur in de och
tend van 29 december als de eerste
twee op wacht staande onderduikers
kleumend van de kou een paar kop
lampen uit de duisternis zien opdoe
men. De auto’s stoppen bij de ingang
van het klooster. Mogelijk dat het de
familie is van een overleden klooster
zuster die later in de ochtend wordt
begraven, denken ze. Als ze plotseling
het gedreun horen van een zware mo
tor aan de andere kant van de kloos
tertuin, waar nooit een auto komt,
slaat de twijfel toe. Als een bijtend en
fel commando door de lucht snijdt,
weten ze genoeg. Nog voordat de
twee de andere onderduikers kunnen
waarschuwen, klinkt er een schot,
schrijft een van de mannen later in
zijn dagboek. Als ze de hut bin
nenstuiven klinkt een tweede schot,
dat veel dichter bij is dan het eerste.
‘Onze ‘entree joyeuse’ plus het tweede
schot hadden méér uitwerking dan
een kanonskogel, binnen de hut afge
schoten, ooit zou kunnen hebben.’
Een ieder pakt zijn gereedstaande
koffer en maakt dat hij wegkomt. Ter-
klooster het bos in loopt. De rector
wordt uit de kapel gehaald. De Duit
sers slaan hem een bloedneus en
gooien hem over het hekwerk dat de
kloostertuin van het bos scheidt en
dwingen hem de kabel te volgen. Als
Het Duikje wordt ontdekt, beginnen
de Duitsers een grote zoektocht in de
wijde omgeving. De zoekactie blijft
zonder resultaat. De zeven mannen
zijn ontkomen. De hut wordt door de
Duitsers leeggehaald en vernietigd.
schuilhut. Haar naamgenote en
vriendin Miep Quelle die al actief was
in het verzet, had haar gepolst of ze
niet wat koerierswerk kon doen. Miep
had er niet lang over nagedacht.
Doordat de colleges aan de universi-
teit in Utrecht, waar ze in 1942 was
begonnen aan de studie sociale geo
grafie, stil waren komen te liggen had
ze thuis bij haarvader en stiefmoeder
weinig om handen. Ze had aan haar
vriendin gevraagd of het gevaarlijk
werk was, maar een weloverwogen
besluit was het niet geweest om voor
het verzet aan de slag te gaan. Van de
risico’s was Miep zich niet bewust.
Tijdens haar bezoeken aan Het
Duikje had ze zich afwisselend ver
wonderd en geamuseerd over het le
ven dat de onderduikers in de bossen
leidden. Overdag waren de mannen,
die gezien hun leeftijd waren opge
roepen in Duitsland te werken, in of
rondom de hut te vinden. Ze speel
den een partijtje schaak, lagen in bed,
luisterden naar de radio of lazen een
Illegale krantjes
Onwetend van het drama dat zich af
speelt in de bossen bij Lage Vuursche
stapt 8 kilometer verderop in Soest de
20-jarige Miep Oranje op haar fiets. In
haar handtas heeft ze een aantal ille
gale krantjes en papieren voor de be
woners van Liet Duikje. Sinds ze in
het voorjaar van 1943 als koerierster
voor een lokale verzetsgroep is gaan
werken, fietst ze geregeld naar de
wijl de zeven mannen
ervandoor gaan, stor
men leden van de Feld-
gendarmerie, de Duitse
militaire politie die deel
uitmaakt van de Wehr
macht, het klooster en
het bijbehorende sanato
rium voor tbc-patiënten
binnen. Ze zijn door een
dienstmeisje van het
klooster die wegens dief
stal is ontslagen, getipt dat
de zusters onderduikers
van eten voorzien. Ze
doelt hiermee niet op de
bewoners van Liet Duikje,
maar op andere jongeman
nen die zich elders in de omgeving
schuilhouden.
Op de drempel van de ziekenzalen
van het klooster verschijnen soldaten
die tegen de zieke zusters schreeu
wen dat ze zich moeten aankleden.
De geschrokken zusters worden op
een enkeling na, tot het begin van de
avond zonder eten of drinken opge
sloten in de refter (eetzaal). Ze mogen
de zaal niet verlaten, ook niet voor
toiletbezoek. Volgens aantekeningen
die een van de zusters naderhand van
de inval maakt, leidt dat laatste tot
‘onaangename scènes’. Moeder-over
ste Marie Matthea, de rector en de
conciërge van het klooster worden af
gezonderd van de zusters opgesloten
in de kapel.
Het gehele kloostercomplex wordt
overhoopgehaald. De Duitse soldaten
slaan aan het plunderen en laden het
oude tafelzilver, kristal en levensmid
delen in de overvalwagens. De kost
baarheden die jonkheer Paulus Jan
Bosch van Drakestein bij de zusters
heeft opgeslagen nadat de Duitsers
zijn nabijgelegen kasteel Draken-
steyn hadden gevorderd, worden ook
meegenomen. De soldaten doen zich
tegoed aan de wijnvoorraad van de
jonkheer en de miswijn van het
klooster. Uit de brandkast wordt
9000 gulden aan zilvergeld en een
flinke stapel effecten geroofd.
In de loop van de ochtend ontdekt
een Duitse soldaat een stroomkabel
die vanaf het pompstation van het
ff,
Een verzetsheldin
die eindigde als de
koerierster des doods
Miep Oranje in de
examenklas HBS
A in 1942 (grote
foto).
Links: groepsfoto
bij het afscheid
van twee vliege
niers in Het Duikje.
Miep Oranje zit
tweede van
rechts.
Onder: Duitse mili
tairen kammen
een bos uit in de
buurt van Lage
Vuursche.
FOTO’S HISTORISCH DOCU
MENTATIECENTRUM VOOR
HET NEDERLANDS PROTES
TANTISME, HISTORISCHE
KRING BAERNEjNAT. ARCHi#
ZATERDAG 25 MAART 2023 GO
ÉV;
F7-*
