Meer controles bij
tellen stemmen om
twijfel weg te nemen
4
Stevige uitspraken in verkiezingstijd, maar
In de campagne hielden regeringspartijen elkaar heel,
want met BBB en PvdA/GroenLinks is er tegenstand
genoeg. Maar de campagne dwong de leiders van Rutte IV
wel te erkennen: ons politieke huwelijk staat onder druk.
I
PROVINCIALE STATEN
NAAR DE STEMBUS
Aanpassing zorgt
ervoordateen
twijfelende
burger actie kan
ondernemen
en gebrek aan inzet
kun je de partijleiders
niet verwijten. Neem
het spoorboekje van
Caroline van der Plas
(BBB), vorige week
dinsdag. Op één
UI kijk bij
worden altijd tot een soort referen
dum van het zittende kabinet. Reden
ook voor WD, D66, CDA en Chris
tenunie om binnenskamers al in
januari bijvoorbeeld af te spreken:
laten we elkaar op het thema asiel
niet te veel aanvallen.
Het is al moeilijk genoeg om tot
compromissen te komen op dat vlak,
krasse uitspraken in de campagne
zouden die alleen maar bemoeilijken.
Hetzelfde ging een beetje op voor het
stikstofdossier: alleen D66-fractielei-
der Jan Paternotte maakte er in het
Radio i-debat een nummer van dat
het veel sneller de stikstofuitstoot
wil reduceren dan coalitiepartner
CDA en CU. Maar buiten dat was het
niet-aanvalsverdrag helder. Het idee:
we moeten straks ook weer gewoon
met elkaar verder en aan crisissen
(wonen, stikstof, asiel, Gronings gas,
toeslagenaffaire) is geen gebrek.
Afdwingen
Daarnaast krijgen kiezers nu de op
tie vermoedens van foutieve uitsla
gen aan te geven en achteraf een
hertelling af te dwingen. Nadat ge
meentelijke stembureaus de offici
ële uitslagen gepubliceerd hebben,
is het mogelijk een fout schriftelijk
door te geven bij het landelijke cen
trale stembureau. Bij een goede on
derbouwing worden gemeentes
gevraagd te hertellen. Dat kan het
geval zijn als iemand op een kandi
daat gestemd heeft, terwijl het
stembureau geen enkele stem op
die kandidaat heeft geregistreerd.
Deze veranderingen worden
doorgevoerd nu ook in ons land ge
ruchten verspreid worden over
fraude. Vooral Forum voor Demo
cratie zinspeelt daarop. Zo uitte lei
der Thierry Baudet al meermaals
argwaan, omdat zijn partij vol-
De afgelopen jaren ging het in het
buitenland steeds vaker mis bij ver
kiezingen, omdat populistische
kandidaten hun verlies niet accep
teerden, maar ongegrond de schuld
gaven aan verkiezingsfraude. In
Amerika zorgden uitingen van
ex-president Donald Trump voor
veel onrust en maandenlange ver
traging, en in Brazilië werden over
heidsgebouwen bestormd door
aanhangers van de verslagen presi
dent Jair Bolsonaro.
Uit vrees dat zoiets ook in Neder
land zou kunnen gebeuren, hebben
de Kiesraad en het ministerie van
Binnenlandse Zaken nieuwe pro
cedureregels opgesteld, die vanaf
deze verkiezingen gelden. Zo moet
het verkiezingsproces transparan
ter en betrouwbaarder worden.
Er gaat onder meer vaker gecon
troleerd worden bij het tellen van
de stemmen. Zo is er nu uniform
voor ieder stembureau bepaald
wanneer er een hertelling moet
plaatsvinden: bijvoorbeeld wan
neer het aantal getelde stemmen
verschilt van het aantal toegelaten
kiezers. Ook een significant
verschil tussen de stemverhoudin
gen van het stembureau en het
gemeentelijk gemiddelde kan een
reden zijn tot hertelling.
avond was ze te zien bij de talkshow
Khalid Sophie, toen bij Vandaag In
side, daarna nog bij Shownieuws.
En WD-leider Rutte trok tijdens
de eindsprint deze week in 24 uur
langs twee tv-debatten, hup naar de
‘felle’ aanvallen van Johan Derksen
bij VI, om ten slotte 8 uur later aan te
schuiven bij Goedemorgen Nederland.
Alle partijleiders weten immers: er
staat wat op het spel.
Tussentijdse verkiezingen, in dit
geval voor de Provinciale Staten, ver-
Wat de Kiesraad nu doet, is volgens
Van Ham wel een goede stap. „Het
zorgt ervoor dat een twijfelende
burger actie kan ondernemen. Het
hoort gewoon bij goed bestuur dat
je die mogelijkheden geeft.” Of het
helpt tegen de uitspraken van Fo
rum? „Dat denk ik niet. Het lijkt
meer de strategie van een verlie
zer.”
De geschiedenis leert dat vooral
partijen die heel fors (vrezen te)
verliezen uitslagen in twijfel trek
ken. In 1998 was het Hans Janmaat
van de Centrumdemocraten die
fraude vermoedde bij gemeente
raadsverkiezingen. Hij kon niet
geloven dat er
van de 42 ze
tels voor de
CD maar één
overbleef
gens zijn eigen waarneming ‘alleen
maar volle zalen trekt'. En ook
Tweede Kamerlid Gideon van
Meijeren stelde bij een partijbij
eenkomst afgelopen weekend
openlijk de vraag of er niet gefrau
deerd zou worden met het tellen
van de stemmen. „De zittende
macht is zo kwaadaardig dat ze dit
nucleaire middel in een ultiem ge
val uit de kast zal halen.”
De partij was vier jaar geleden
nog de grote verrassing bij de Pro
vinciale Statenverkiezingen. Toen
haalde FvD twaalf Eerste Kamerze
tels. Aan die uitslag werd niet ge
twijfeld. De fractie viel uiteen en
als de peilingen uitkomen, houdt
FvD nog maar twee zetels over.
Volgens Carolien van Ham,
hoogleraar politicologie aan de
Radboud Universiteit in Nijmegen
was er ook voor de wijzigingen
niets mis met het proces „Het kies
systeem in Nederland staat in de
top 10 ter wereld. Er is geen schijn
van fraude te bekennen.”
smits
binnen Rutte IV
staat onder druk
Campagne toont
aan: de liefde
De Kiesraad gaat vaker contro
les uitvoeren bij het tellen van
de stemmen. Hiermee wil de
toezichthouder mogelijk ont
wrichtende geruchten over
verkiezingsfraude tegengaan.
Het hele proces,
van stemmen tot de
uitslag, wordt beter
gecontroleerd, fotoanf
- Carolien van Ham, hoogleraar
Blijf op de hoogte van
het laatste nieuws
over de provinciale en
waterschapsverkiezin-
gen op onze site.
kijk bij
iSl /factchock,
waar we samen met
onderzoeksplatform
Pointer en Nieuws-
checkers van de Uni-
versiteit Leiden chec
ken of feiten kloppen
ImI /kioswijzor om
uw eigen standpunten
te vergelijken met die
van de partijen en ste
madvies te krijgen
Wouter Peer
Den Haag
E
Tobias den Hartog
Den Haag
VVD-leider Mark Rutte bezoekt een snoep
winkel in Den Haag.
D66-leider Sigrid Kaag gaat op straat in Arn
hem in gesprek met voorbijgangers.
WOENSDAG 15 MAART 2023 GO
I
iiü
y
