Arts Mirjam Willemsen is ongeneeslijk ziek en helpt mensen
w
12
Ik heb zelf mijn
eigen longarts
gevraagd, hij wist
niet eens dat hij
ook bevoegd was’
Mirjam Willemsen is ongeneeslijk ziek, maar werkt nog
altijd als huisarts. Ze richt zich met name op patiënten in de
laatste levensfase. „Veel artsen draaien om dat woord
dood’ heen. Maar je kunt beter duidelijk zijn.”
L
Direct
in Heerlen. Veel zieke patiënten
kent ze al jaren en bezoekt ze
thuis. Als arts is ze zeer direct:
wanneer mensen niet meer beter
worden, vertelt ze onomwonden
dat ze zullen doodgaan. „Veel art
sen draaien om dat woord ‘dood’
heen omdat ze hun patiënten de
hoop niet willen ontnemen. Maar
je kunt beter duidelijk zijn, dat
waarderen mensen. Als het hoge
woord eruit is, kun je je richten op
wat iemand nog wil in het leven.”
Ze heeft zelf ervaren hoe be
langrijk het is dat een dokter je
vraagt naar je wensen. Wil je gere
animeerd worden als je een hart
stilstand zou krijgen? Wil je aan
de beademing? „Ikzelf wil dat dus
niet. Maar daar heb ik mijn eigen
longarts echt van moeten overtui
gen. Ik weet dat ik slechter uit een
reanimatie kom dan ik erin ga. En
als ik aan de beademing moet, is
dat niet voor niets. Dan betekent
dat dat ik heel ziek ben. Dat ik
daarna niet meer zal kunnen wer
ken. Wat ga ik dan doen, mijn tijd
uitzitten? Dood ga ik toch. Dus
heb ik op papier laten zetten dat ik
niet gereanimeerd wil worden als
Als ervaringsdeskundige geeft
Sedatie
Vaak moet ze haar patiënten uit
leggen wat het verschil is tussen
palliatieve sedatie en euthanasie.
Veel mensen weten dat niet. Bij
het eerste worden terminale pati
ënten in slaap gebracht als ze hef
tige pijnklachten of andere symp
tomen hebben die met medicijnen
niet zijn te bestrijden en duidelijk
is dat ze binnen enkele dagen zul
len overlijden; dat gebeurt zo’n
34.000 keer per jaar in Nederland.
De patiënt sterft uiteindelijk een
natuurlijke dood. Bij euthanasie
brengt de arts een dodelijk middel
in op een door de patiënt gekozen
moment (7666 gevallen in 2021).
Doel van beide: het lijden zo veel
mogelijk beperken. Maar het is es
sentieel dat mensen bijtijds na
denken over wat ze willen, aldus
Willemsen. „Liefst niet pas als een
crisis zich aandient.”
Mirjam Willemsen schrikt niet
terug voor een euthanasieverzoek,
waar collega’s daar nog weleens
huiverig voor zijn. „Ik zeg niet dat
ik het leuk vind, maar het is fijn
om te mogen doen omdat ik men
sen daar echt mee help. Het zijn
intieme momenten, vaak met fa
milie of geliefden dichtbij. Het is
echt waardevol als zo’n afscheid
goed verloopt.”
Natuurlijk ziet ze zichzelf in ge
dachten weleens in zo’n bed lig
gen als ze een dodelijke injectie
toedient. En heeft ze al duizend
keer bedacht hoe haar eigen einde
eruit zou moeten zien. Bij voor
keur is de arts die haar euthanasie
uitvoert een bekende. „Ik heb mijn
longarts gevraagd, we kennen el
kaar al negen jaar. Hij wist niet dat
ziekenhuisartsen hier ook toe be
voegd zijn, maar dat is dus zo.
Laatst is hij een keer met mij mee
gegaan naar een euthanasie,
disch vlak. Zo was er een termi
nale vrouw die graag nog naar een
concert wilde van Sieneke. Wil
lemsen kende de zangeres niet en
ging ter plekke googelen. Ze
checkte de optredens van de zan
geres (‘genre levenslied’) zodat de
zieke vrouw misschien met een
wensambulance naar een show
zou kunnen. „Uiteindelijk is het
niet meer gelukt omdat de concer
ten te ver weg waren, maar het
gaat erom dat je meedenkt. Als ie
mand nog graag naar zijn favoriete
restaurant wil maar daar te zwak
voor is, bel ik om te vragen of ze
het eten thuis willen serveren.”
ze bijscholingen en lezingen aan
artsen over hoe om te gaan met
mensen in hun laatste levensfase.
En ze werd meer dan twee jaar ge
volgd voor de documentaire Dying
to live, donderdag op NPO 2.
Met haar patiënten praat ze al
even open over de weg naar de
dood. Hun onzekerheid over het
verloop van een ziekte, de ‘hoe
lang heb ik nog’-vraag en de angst
voor het lijden kent ze als geen an
der. „Vroeger dacht ik dat ik mijn
patiënten begreep. Nu ik zelf ziek
ben, weet ik dat dat niet zo was.
Nu pas snap ik echt wat ze voelen.
Een man zei deze week tegen me:
Willemsen werkt in een volkswijk ik ben een handgranaat waar ie
mand elk moment het pinnetje uit
kan trekken. Ja, precies zo is het,
kon ik beamen. En ik zeg dan ook
dat ik die onzekerheid net zo vre
selijk vind.”
Ze wil patiënten zo veel moge
lijk bij staan in het realiseren van
hun wensen. Niet alleen op me-
e had niet gedacht dat
ze er nu nog zou zijn.
Dat ze als huisarts on-
langs haar 31ste eutha-
nasie zou uitvoeren.
Dat ze zo veel patiënten uit haar
praktijk zou overleven.
Mirjam Willemsen (48) kreeg
negen jaar geleden te horen dat ze
longkanker had, en in 2019 dat ze
niet meer beter kon worden. Die
laatste boodschap was natuurlijk
rampzalig. Willemsen heeft een
man en twee kinderen, een rijk so
ciaal leven, de drang om de hele
wereld nog te zien en een baan
waar ze elke dag blij van wordt. De
gedachte dat alles binnen afzien
bare tijd zou ophouden, ging er bij
de Limburgse huisarts niet in.
„Maar ik ben er dus nog”, zegt ze
op een zonnige vrijdagochtend in
maart. En als ze ooit doodgaat,
heeft ze in elk geval nog onnoeme- er iets met me zou gebeuren,
lijk veel patiënten kunnen helpen.
Neem dat getal van 31.31 keer
euthanasie uitvoeren op verzoek
van een patiënt is veel voor een
huisarts. „De meeste collega’s ha
len dat niet”, zegt Willemsen. Dat
hoge cijfer is geen toeval. Al voor
ze ongeneeslijk ziek werd, had ze
veel oog voor patiënten in hun
laatste levensfase. Sinds ze zichzelf
in dat rijtje kan scharen, besteedt
ze nog meer aandacht aan deze
doelgroep. En patiënten die niet
meer beter worden, vragen gericht
naar haar. 31 keer euthanasie bete
kent dat ze 31 keer iemands aller
laatste wens inwilligde.
„Toen ik wist dat ik ongeneeslijk
ziek was, heb ik mijn huisartsen
praktijk opgegeven. Maar ik ben
wel twee dagen per week blijven
werken. Juist omdat ik zo’n heer
lijke baan heb. Ik houd van het
contact met mensen. Geloof me, ik
ken genoeg lotgenoten die te ziek
zijn om te werken en weinig an
ders meer kunnen dan vanuit hun
huiskamer naar de vogeltjes kij
ken. Dat is heel eenzaam. Het be
lang van een baan, midden in het
leven staan, wordt echt onder
schat.”
i
„11
Ik begrijp m’n patiënten
ANNEMARIE HAVERKAMP
Mirjam Willemsen werkt nog twee dagen per week.
„Mijn man en kinderen kunnen echt niet elke dag
leuke dingen met me doen.” foto marcel van hoorn
ZATERDAG 11 MAART 2023 GO
U vf
