u
9
e
Nog minder ijs in
zuidpoolgebied
D66 pleit voor saai
uiterlijke-sigaret
Portret van Titus
in Rembrandthuis
De Living Planet Index Nederland
(1990-2020) biedt een minder drama
tisch beeld. Die index laat de gemid
delde trend zien in populatieomvang
van allerlei diersoorten. Sinds 1990
blijkt deze index met 5,1 procent ge
stegen. „Het ligt genuanceerd”, zegt
Cor Pierik van het Centraal Bureau
voor Statistiek. „Een aantal soorten
gaat achteruit, maar er zijn ook soor
ten, zoals ooievaar en otter, waarmee
het uitstekend gaat.”
Emeritus hoogleraar mariene
ecologie Han Lindeboom, die promo
veerde op de stikstofuitstoot van
pinguïns, ergert zich aan De Groots
doemverhaal waarin stikstof de grote
boosdoener is. „Ja, lokaal kan het
stikstofgevoelige flora en fauna be
lemmeren.” Hij was lid van een spe
ciale stikstofgroep van D66, maar
voelt zich kaltgestellt: de Kamerfractie
weigerde een rapport met innova
tieve oplossingen. „We zijn het direct
eens dat we de stikstofuitstoot fors
moeten verlagen. Maar halvering van
de veestapel is daarvoor niet nodig.
Maar dat mochten we van Tjeerd niet
zeggen.”
Tjeerd de Groot benadrukt dat hij
niet alleen staat, maar dat ook vele
wetenschappers, de rechter en Johan
De één verklaart de draai uit een
nieuwe liefde - De Groot werd ook
vegetariër - maar zelf stelt hij het
licht te hebben gezien tijdens ge
sprekken op de Wageningen Univer-
siteit. Kringlooplandbouw, zo leerde
hij - met minder import van veevoer,
minder kunstmest en minder dieren
- zou het antwoord zijn op agrarische
milieuproblemen. Critici betwijfelen
hoe haalbaar het is om met kring
looplandbouw de wereld te voeden.
Afgelopen december richtte het
Kamerlid zijn pijlen op de rundvee
houderij. De Nederlandse koe zou
structureel ziek zijn van het eiwit
rijke gras. Voor Sieta van Keimpema,
voorzitter van de Dutch Dairyman
Board, is het steeds hetzelfde liedje.
„Tjeerd doet niet anders dan de sec
tor in diskrediet brengen.”
Met die lappenmand in melkvee-
stallen valt het wel mee, benadrukt
ze. Wat betreft medicijngebruik zit
de Nederlandse rundveehouderij
ruim onder het Europese gemid
delde. Volgens de autoriteit dierge
neesmiddelen (SDa) wordt de ‘gehele
rundveesector gekenmerkt door een
laag antibioticumgebruik'. Op Radio
1 werd De Groots koeien-uitspraak
beoordeeld als ‘bullshit’.
Tjeerd de Groot: „Dat alle koeien
permanent ziek zijn, klopt niet. Die
uitspraak heb ik gelijk rechtgezet tij
dens dat debat. Wat ik bedoelde, is
dat koeien nu vooral een monodieet
krijgen en dat ze gezonder worden
met veel gevarieerder voedsel, zoals
gras waar kruiden doorheen
groeien.”
Remkes de conclusie trekken dat ‘de
natuur lijdt onder de stikstofuit
stoot’. „Daar kunnen we niet om
heen. Daarom zegt het kabinet nu: de
stikstofuitstoot moet in 2030 worden
gehalveerd.”
zodat je grond spaart.” Failliet mag je
ons landbouwsysteem van haar niet
noemen. „Ondanks de coronapande-
mie en oorlog in Oekraïne hebben we
in Europa geen voedselcrisis. Dat is
ook aan Nederland te danken.”
Volgens De Groot konden boeren
‘alleen door schaalvergroting en in
tensivering het hoofd boven water
houden’. „Met alle gevolgen van dien.
Voor hun omgeving, het dierenwel
zijn, de biodiversiteit en de volksge
zondheid. Juist Wageningen Econo
mie Research becijferde dat de helft
van de boeren in armoede leeft. Zo
kan de sector niet door, elke boer
moet een eerlijke boterham kunnen
verdienen.”
De Groot is volgens de in boeren
kringen omarmde stikstofcriticaster
zelfs ‘een klassieke utopist’. „Hij stelt
de huidige landbouw voor als onder
mijnend voor natuur en samenleving
en eist dat we het radicaal anders
doen. Maar die glorieuze land-
bouwtoekomst is een fantasiebeeld.”
„Om de dystopie te benadrukken
rijgt hij de ene vermeende misstand
aan de ander”, betoogt Hanekamp.
Zoals zijn uitspraak dat wormen in
permanente stress leven door zure
mest.„Als je maarvaakgenoeg stelt
dat de Nederlandse landbouw vrese
lijk is, zijn er vanzelf mensen die het
gaan geloven. Zo werkt propaganda.”
Directeur van het Nederlands De
bat Instituut Roderik van Grieken,
ook D66-raadslid: „Als je gelooft dat
de landbouw zo niet langer door kan
maar tegelijkertijd wil dat er een toe
komst is, ontkom je er niet aan om
een wereld te schetsen die er nog niet
is.” Volgens hem kun je dat ‘aan de
ene kant zien als een wenkend per
spectief en aan de andere kant als een
fabeltje dat er nog helemaal niet is’.
„Jarenlang zeiden partijen: windmo
lens draaien op subsidie. Inmiddels
zijn windmolens winstgevende pro
jecten. Dat is altijd met radicale ver
nieuwing: dat vergt geloof, fantasie of
verbeeldingskracht.”
Tjeerd de Groot stelt dat ‘deze crisis
is veroorzaakt door een politiek die
problemen niet benoemt en al dertig
jaar voor zich uitschuift’. „De oplos
sing is niet om dan te doen alsof het
wel meevalt. Laten we duidelijk zijn
over wat stikstof betekent voor onze
natuur en wat er voor nodig is om het
probleem op te lossen.”
Tjeerd de Groot is
vaker onderdeel
van het probleem
dan van de oplossing
Er zijn volgens haar ‘politici die den
ken dat het goed komt als we terug
gaan naar een kleinschalige, exten
sieve en biologische landbouw’.
„Maar het is juist heel waardevol dat
we veel op weinig grond produceren.
Mijn ideaal is intensief én duurzaam,
C‘Nederlandse land
bouwsysteem is failliet’
‘De natuur holt achteruit
O door stikstofuitstoot’
‘Koeien zijn permanent
ziek door eiwitrijk gras’
‘Wormen leven in
O permanente stress’
DEN HAAG
ANTARCTICA
'I
I
- Pieter Grinwis, Christenunie
AMSTERDAM
De Groot stelt in juni 2022 in
tv-programma Buitenhof: „Sinds
1992 is de natuur achteruitgehold.”
En eerder op de D66-website:
‘Sinds 1990 zijn de populaties wilde
dieren gehalveerd op het boeren
land en in natuurgebieden. De
belangrijkste reden voor deze af
name is de enorme stikstofuit-
stoot.’
Blijf op de hoogte van het
laatste nieuws over de
provinciale en water-
schapsverkiezingen op
onze site.
Het is een opmerkelijke wending.
De Groot was jarenlang werkzaam
bij dé brancheorganisatie voor de
zuivelindustrie. Hij pleitte in 2011 in
het blad van de Nederlandse Melk-
veehoudersbond vóór verruiming
van de melkproductie. Boeren be
grijpen niet dat hij ineens het roer
omgooide.
„Het is een klassiek dystopische
truc”, zegt chemicus en theoloog
Jaap Hanekamp van het University
College Roosevelt over de manier
waarop het D66-Kamerlid de vee
houderij schetst met louter nega
tieve frames.
Jeanet van der Laan van D66
vindt dat e-sigaretten er veel
te ‘glamorous’ uitzien. Ze wil
dat e-sigaretten een ‘uniform
en neutraal’ uiterlijk krijgen.
Het Kamerlid hoopt zo te
voorkomen dat een generatie
jongeren via elektronische
sigaretten verslaafd raakt
aan roken. Haar motie kreeg
tijdens een Kamerdebat
steun van coalitiepartner
Christenunie en ook staats
secretaris Maarten van
Ooijen (Volksgezondheid)
vindt het ‘een goed idee’.
Jongeren worden volgens
Van der Laan verleid door het
‘fancy’ uiterlijk van de e-siga-
ret, met ‘kleuren en glitters’.
De omvang van het zee-ijs in
het zuidpoolgebied was afge
lopen maand kleiner dan ooit.
Gemiddeld lag er 34 procent
minder zee-ijs op Antarctica
dan normaal in februari. Het
vorige record van 2017 is
daarmee verbroken, meldt de
Europese dienst Copernicus.
Afgelopen maand lag er ge
middeld zo’n 2,2 miljoen vier
kante kilometer zee-ijs, ruim
1,1 miljoen onder het gemid
delde vastgesteld tussen
1991 en 2020, Het is momen
teel zomer op Antarctica, de
omvang van het zee-ijs be
reikt over het algemeen zijn
laagste punt in februari.
Een schilderij dat Rembrandt
thuis van zijn zoon Titus schil
derde, keert na bijna vier eeu
wen terug naar de plek waar
het gemaakt is. Het portret
van Titus van Rijn is vanaf 18
maart voor het eerst te zien
in Museum Rembrandthuis,
dat gevestigd is in het voor
malige woon- en werkhuis
van Rembrandt in het Am
sterdamse centrum. Het gaat
om Titus aan de lezenaar uit
1655, dat het Rembrandthuis
in bruikleen heeft van Mu
seum Boijmans Van Beunin-
gen in Rotterdam. Op het
schilderij is de tiener Titus te
zien, die dromerig over de
rand van zijn lezenaar kijkt.
Na zoveel kritiek trekt De Groot de
voor hem enige mogelijke conclu
sie: „Het Nederlandse land
bouwsysteem is failliet.” Daarvoor
krijgt hij bij Wageningen Economie
Research geen grote bijval. Agra
risch econoom Petra Berkhout:
„Natuurlijk gaan er dingen mis.
Maar de milieudruk van de land
bouw zie ik al dertig jaar vermin
deren.”
kijk bij
/factcheck,
waar we samen met on-
derzoeksplatform Pointer
en Nieuwscheckers van
de Universiteit Leiden
checken of feiten kloppen
kijk bij /kieswijzer
om uw eigen stand
punten te vergelijken
met die van de partijen
en stemadvies te krijgen
GO DONDERDAG 9 MAART 2023
