Liever een vroege diagnose dan datje kind vastloopt
il
23
Niet iedere bolleboos is gelijk hoogbegaafd.
Hoe weet je dat jouw kind dat wel is, wat zijn de
kenmerken en hoe ga je daarmee om?
KENMERKEN
‘Ouders
durven hun
kind vaak niet te
laten testen, uit
angst voor een
stempel’
wijl de hoogbegaafde leerling
meent dat dit toch echt een parallel
logram is.
Vastlopen kun je gedeeltelijk
voorkomen als je vanaf jonge leef
tijd - kinderen kunnen vanaf 4 jaar
worden getest - werkt aan een posi
tief zelfbeeld. Door ze te laten zien
wat hoogbegaafdheid is en ze te le
ren omgaan met sterke emoties.
kader). Duran: „Ik ben niet tegen
het overslaan van klassen, en ik
juich toe dat er speciale scholen en
lesprogramma’s zijn voor hoogbe
gaafden, maar dat is niet voor ieder
een de beste oplossing. Sommige
kinderen zitten veel liever bij klas
genootjes of vinden het fijner om in
de eigen omgeving te blijven. Ik ben
dus geen voor- of tegenstander van
versnellen. Bedenk vooral op welke
manier het kind zijn of haar talen
ten kan ontplooien.”
Anders voelen
Veel hoogbegaafde kinderen voelen
zich vaak ‘anders’ dan hun klasge
nootjes. Ze hebben een kritische
houding en nemen niet alles zo
maar aan. Als de juf bijvoorbeeld
een vierkant of rechthoek laat zien,
knikt de rest van de klas braaf, ter-
Oplossing
Voor hoogbegaafde kinderen is geen
standaardoplossing beschikbaar,
schetst Duran. Ieder individu is
uniek, dus een intellectuele bolle
boos lukraak één of meer klassen la
ten overslaan is veel te simplistisch
gedacht. „Stel, je fysieke leeftijd is 10
jaar, en je hebt een IQdat past bij een
16-jarige. Sociaal gezien kun je 14 jaar
zijn en in emotioneel opzicht 11. Wat
doe je dan, als je daarnaast weet dat
rond 13 of 14 jaar de puberale verwar
ring optreedt? De goede oplossing
bestaat dan eigenlijk niet.”
In dergelijke gevallen ligt de best
mogelijke oplossing in het bekijken
van het totaalbeeld van alle kenmer
ken die het kind uniek maakt (zie
Begeleiding
Daarbij kunnen professionals hulp
bieden. Psychologen en orthopeda
gogen werken in Durans praktijk
onder meer aan het verminderen
van angst, het reguleren van woede
aanvallen en het verminderen van
depressieve kenmerken. Kinderen
en ouders - ‘hoogbegaafdheid is in
hoge mate genetisch bepaald, we
behandelen ook ouders die zijn
vastgelopen’ - leren ook wat hoog
begaafdheid is en op welke manier
je de omgeving kunt aanpassen om
er goed mee om te gaan. Bijvoor
beeld door meer uitdagingte bieden.
Duran omschrijft hoogbegaafden
als een klavertjevier. „Je bent een
‘gewoon’ klavertje net als zoveel an
dere klavertjes in een grasveld, maar
dan met een extra blaadje. Als hoog
begaafde neem je meer prikkels op,
denk je snel en creatief. Die talenten
kun je gebruiken om, op welk ge
bied dan ook, iets moois aan de we
reld toe te voegen. Je bént niet je
hoogbegaafdheid. Maar je hoogbe
gaafdheid kan je wel kracht geven
om je sterke punten te gebruiken.”
Duran ziet het als haar missie om
misverstanden weg te nemen en om
kinderen en volwassenen wegwijs
te maken in hun wereld met bijzon
dere talenten. „Diversiteit is fantas
tisch. In de ideale wereld is het niet
erg om bijzonder te zijn, maar mag
je zijn wie je bent.”
ij de term hoogbegaafd
heid denken veel mensen
aan knappe koppen die
moeiteloos de ingewik
keldste materie tot zich
nemen. Maar het is veel meer dan
alleen een hoog IQ zegt Yvonne
Duran van Praktijk Hoogbegaafd in
Roosendaal uit eigen ervaring.
Want ja, Duran is zelf hoogbegaafd.
Ze probeert kinderen en volwasse
nen hulp te bieden bij zaken en so
ciale worstelingen waar ze zelf te
genaan liep. Nog altijd, zegt Duran,
zijn er veel misvattingen. „Som
mige mensen denken dat hoogbe
gaafdheid alleen draait om een hoog
IQ om ‘slim zijn’.”
Voor alle duidelijkheid: een hoog
begaafde is geen bijzondere dier
soort of een rariteit, maar een mens
met enkele eigenschappen die an
deren niet hebben. Duran betoogt
dat het daarbij niet alleen draait om
hoge intelligentie en creatief denk
vermogen. Het gaat ook om het
hart. Daarbij doelt de psycholoog op
prikkels die bij hoogbegaafden in
tenser binnenkomen, het intenser
beleven van verbeeldingskracht,
scherpere zintuigen en het
snel van slag zijn, zoals
onbedaarlijk hard hui
len bij een zielige
film. Hoogbegaaf-
den leggen daar
naast vaak de lat ook l
nog eens heel hoog
voor zichzelf, waar
mee ze een opdracht
als ‘teken een huis’ no
deloos complex maken.
keerde. Vaak durven ouders hun
kind niet te laten testen, omdat ze
juist bang zijn voor een stempeltje.
Gevolg is dat mensen vaak te laat
zijn met het laten testen.”
En met ‘te laat’ bedoelt ze in dit
geval dat kinderen op school al zijn
vastgelopen, emotionele problemen
ondervinden of moeite hebben
om hun plaats in de klas te
vinden. Denk bijvoor
beeld aan het kind dat
in de pauze moeder-
ziel alleen over het
schoolplein zwerft,
1 het kind dat woe-
dend reageert bij te-
genslag of het jonge
tje dat nooit gevraagd
wordt om na schooltijd
bij een vriendje te spelen.
Vroege diagnose
Duran pleit voor een vroege diag
nose. De suggestie dat nogal wat
ouders gauw het etiketje ‘hoogbe
gaafd’ op hun kind plakken als
zoon- of dochterlief iets slims zegt
of doet, verwerpt Duran. „In onze
praktijk zien we juist het omge-
V
I
g
g
LEO VAN MARREWIJK
Om te bepalen of je
kind hoogbegaafd is,
is gedegen onder
zoek nodig. Kenmer
ken van een hoog
begaafdheid zijn:
Een hoge score bij
een IQ-test
Groot creatief
denkvermogen, het
vermogen om
meerdere antwoor
den te bedenken
voor een probleem.
Intense beleving
van emoties (bang,
boos, verdrietig,
sterk meevoelend).
Rijke fantasie.
Kritisch.
Perfectionistisch/
faalangst ig.
Wil altijd weten
waarom iets zo is,
kan eindeloos
doorvragen.
Gewoon slim, of
hoogbegaafd?
GO ZATERDAG 4 MAART 2023
LLJ
CE
I