'School van
Baudot’ telt
maar drie
leerlingen
u
r x
W 1
13
Werkdruk in de rechtbanken is zo hoog dat staking dreigt
9
Toeslagenaffaire
In het voor het publiek zo aanspre
kende strafrecht zijn de problemen
zichtbaar. Er zijn steeds meer mega
zaken die langer dan een dag duren,
het spreekrecht voor slachtoffers is
erbij gekomen en kost tijd. Maar het
totale werkdrukprobleem zit zeker
niet alleen in het strafrecht, dat
‘slechts’ 12 procent is van de jaarlijkse
1,4 miljoen rechtszaken: familieza
ken, bestuurszaken, civiele zaken,
overal wordt het werk complexer.
Door onder meer de toeslagenaffaire
en coronaperikelen voelen steeds
meer mensen zich gedwongen tegen
instanties te procederen. Ook moeten
zaken vaker aan Europese wetgeving
getoetst worden, noem maar op. Ter
wijl het aantal rechters al jaren het
zelfde is.
Van Dijk stelt dat de kwaliteit van
Ik moet mijn
best doen om
scherpte
blijven. Na een
dag ben ik
dood-en
doodmoe
Mijn beeld is niet dat we
flutzaakjes doen. Ik heb
ze zelden in elk geval
den. Ze roepen van alles en willen via
het recht hun gelijk halen.” In een
tijd waarin elkaar bedreigen en daar
weer aangifte van doen aan de orde
van de dag is, worden rechters over
speeld met relatief kleine zaken.
„Toch is mijn beeld niet dat we veel
flutzaakjes doen. Ik heb ze zelden in
elk geval. Bij een bedreiging bijvoor
beeld, ontkent de verdachte vaak.
Dan moet er toch een rechter aan te
pas komen. Ik zou niet weten hoe dat
anders moet.”
het vonnis daardoor onder grote druk
staat. „Ik merk dat ik echt mijn best
moet doen om scherp te blijven. Aan
het einde van de dag ben ik dood- en
doodmoe. Als rechter heb je een
enorme verantwoordelijkheid als het
gaat om de levens van mensen en het
reilen en zeilen in de samenleving.
Daar moet je de tijd voor nemen,
maar die tijd is er niet.” Dat zelfs
rechters nu over staken praten, gaat
de burger merken, weet Van Dijk:
„Maar de burger mérkt het al. Die
blijft soms met een onbevredigd ge
voel achter, bijvoorbeeld als een zaak
wordt geseponeerd wegens een te
kort aan rechters.”
Wat volgens Van Dijk bovendien
wordt vergeten, is dat rechters ‘ge
woon mensen zijn’. „Het is niet zo
Herstelvonnissen
Maar dat er iets moet veranderen, is
zonneklaar. Als er niet snel concrete
maatregelen komen, vreest Van Dijk
dat de kwaliteit van de rechtspraak
verder achteruitholt. „We zien nu al
dat er herstelvonnissen worden ge
schreven, omdat er bepaalde zaken
tussendoor zijn geglipt of dat er com
pleet verkeerde zinnen in een vonnis
staan.” Dat komt niet alleen door de
toegenomen druk en het tekort aan
rechters, meent ze. „Tijdrovend is
ook dat niet de beste wetgeving uit
de Tweede Kamer komt. Dat leidt ook
tot veel meer rechtszaken.”
Tijd om terug te blikken op een in
cident is er niet. Van Dijk zit voort
durend in een ‘rollercoaster’. Het
raakt haar persoonlijk als ze het ge
voel heeft dat ze niet optimaal heeft
kunnen presteren. „Gelukkig is er
onder rechters een enorme loyaliteit
om het tekort aan te pakken. Rechters
die al lang met pensioen hadden
kunnen zijn, zoals ik, lopen hier nog
steeds rond en leiden jongere rech
ters op. Zo hopen we de klappen op
te vangen en tijd te winnen.”
Het is onvermijdelijk dat de burger
iets gaat merken van een eventuele
staking door rechters en officieren.
„We doen dat serieus met pijn in ons
hart, maar we zien geen andere op
lossing meer. Als dit zo doorgaat,
gaan er rechters uitvallen door stress
en burn-outs. De rek is er volledig
uit. Ja, ook bij mij.”
Begin dit jaar bleek al dat de Re
naissanceschool, in de volksmond
bekend als de ‘Baudetschool’ vol
doet aan de wettelijke eisen zoals de
onderwijsinspectie die stelt aan
een school en aan deugdelijk on
derwijs. Door het positieve oordeel
krijgt de school een registratie en
kunnen leerlingen officieel worden
ingeschreven. Het rapport achter
het besluit is gisteren naar buiten
gekomen.
In het rapport valt te lezen dat er
tijdens een bezoek van de inspectie
aan de school op 15 november 2022
slechts drie leerlingen onderwijs
volgden. Zij kwamen uit Almere en
Lelystad. Het onderwijsteam be
stond destijds uit twee bevoegde
basisschooldocenten en twee bege
leiders. De docenten en één van de
begeleiders vormden tevens het be
stuur.
Dat bestuur bestaat geheel uit
prominente leden van Forum voor
Democratie. Woordvoerder Ralph
Dekker zit namens de partij in de
Tweede Kamer, de besturende Toc-
quevillestichting is gevestigd op
hetzelfde Amsterdamse adres als
het partijbureau van Forum én de
stichting heeft Kamerlid Pepijn van
Houwelingen als bestuurder.
Volgens de Inspectie van het On
derwijs staat in het schoolplan ex
pliciet vermeld dat ‘de concrete in
vulling van het onderwijs, de peda
gogiek en de didactiek losstaan van
de politieke opvattingen van Fo
rum voor Democratie’. Van een ver
band wordt in het verdere inspec
tierapport ook niet gesproken.
Volgens het rapport van de waak
hond voldoet de Renaissanceschool
aan alle wettelijke eisen die worden
gesteld aan een school en goed on
derwijs. De Renaissanceschool
zorgt tevens ‘voor een schoolcul
tuur die in overeenstemming is
met de basiswaarden van de demo
cratische rechtstaat’, aldus de in
spectie.
dat wij blind zijn voor wat wij horen.
Sommige zaken gaan echt onder je
huid zitten.” Van Dijk herinnert zich
een zitting waarin een verdachte vol
ledig uit zijn slof schoot en schreeu
wend en dreigend naar haar toe liep.
Ze moest op de alarmknop drukken
om de parketpolitie erbij te halen.
„Dit voelde voor mij als falen. Als
rechter wil ik luisteren en begrip
tonen voor alle partijen. Als dan een
zitting uit de hand loopt, denk ik: had
ik dat achteraf niet anders of beter
kunnen doen?”
Zittingen hebben steeds vaker te
lijden onder dit soort incidenten. Dat
is deels het gevolg van de verharding
in de samenleving, zegt Van Dijk.
„Mensen zijn veel mondiger gewor-
erda van Dijk (66) is al
veertien jaar senior
strafrechter bij de recht
bank Noord-Holland.
Voordat ze rechter werd,
was ze advocaat en vertegenwoor
digde ze slachtoffers van zedendelic
ten, vrouwenhandel en huiselijk ge
weld. „Rustiger is het er absoluut niet
op geworden”, zegt ze met een voor
zichtig lachje. „Vooral de laatste jaren
is het echt flink aanpoten. In allerlei
opzichten.”
Geld is voor haar niet zozeer een is
sue. Vooral de werkomstandigheden
moeten anders. Nederland telt zo’n
2600 rechters en raadsheren, met het
huidige werkaanbod moeten er ei
genlijk 800 bij. Rechters houden de
boel overeind door veel over te wer
ken. Een onhoudbare situatie. „Er is
een stroom aan zaken die onvermin
derd doorgaat. Ik heb een groot deel
van mijn weekend nodig om het alle
maal bij te houden.” Niet alleen het
aantal zaken is toegenomen, ook de
complexiteit ervan. „Zie het jeugd
strafrecht. We zien steeds vaker dat
minderjarigen naar zware wapens
grijpen of elkaar zelfs verwonden of
doden. Juist bij dit soort zaken is het
ontzettend belangrijk om tot een
zorgvuldig vonnis te komen.”
De rechterlijke macht
slaat alarm: er zijn te
weinig rechters voor
steeds meer werk. De
minister moet met
maatregelen komen,
anders dreigt een
unieke staking. Waar
komt die chaos
vandaan? „Iedereen wil
tegenwoordig via de
rechter zijn gelijk halen."
Rechter Gerda kan niet met
De Inspectie van het Onderwijs
heeft bij een bezoek aan de Re
naissanceschool in Almere
zegge en schrijve drie leerplich
tige leerlingen aangetroffen die
er basisonderwijs volgen. De
school is opgericht en gerund
door leden van Forum voor De
mocratie. De invloed van die
partij op het onderwijs valt
reuze mee, aldus de inspectie.
A De Renaissanceschool in
Almere. fotoanp
Gerda van Dijk stelt
haar pensioen uit om
jonge collega’s te hel
pen en op te leiden.
FOTO DINGENA MOL
Sebastiaan Quekel
Victor Schildkamp
Haarlem
Edwin van der Aa
Cyril Rosman
Almere
pensioen: ‘De rek is eruit
GO DONDERDAG 23 FEBRUARI 2023
