typisch Nederlands genre geworden
19
Vrijwel nergens in
Europa is er zoveel
interactie tussen
scheidsrechters en
trainers of spelers
Ervaren arbiters
maken óók bewust
gebruik van camera’s
om hun punt te maken,
of grenzen te bepalen
oord - PS V ook gewoon autoritair
weg kunnen sturen, zoals je dat in
Zuid-Europese landen vaker ziet
In plaats daarvan ging de scheids
rechter op een heel alledaagse toon
de dialoog aan.
„In pakweg Griekenland of
Spanje is dat echt ondenkbaar”,
zegt Nijhuis, zelf ook niet vies van
een babbeltje. „Dat is écht typisch
Nederlands: wij zijn van nature
heel direct, willen altijd het ge
sprek aan. Het is in ons land ook
heel normaal dat een scheidsrech
ter voor een wedstrijd even de be
stuurskamer in gaat, of juist na af
loop nog even blijft hangen. Even
wat handen schudden, beetje klet
sen. Dat is hier heel gebruikelijk,
ook bij de amateurs. In Spanje
gaan scheidsrechters naar binnen
via een speciale ingang - en ze
gaan zonder iemand te spreken de
kleedkamer in.”
Het Nederlandse arbitragekorps
heeft al decennialang scheidsrech
ters van het ‘type-Nijhuis’: arbiters
die voortdurend in gesprek durven
gaan met spelers of trainers. Be
roemd is een opname van de
kleurrijke oud-scheidsrechter
Iedere trainer heeft zijn eigen
stijl. Oud-bondscoach Louis van
Gaal wendde zich slechts met
grote uitzondering richting de ar
bitrage, zeker later in zijn carrière.
Advocaat speelt het spel juist in al
zijn facetten: dan weer driftig
stampvoetend en tierend, dan
weer de grote charmeur. Daarbij
slim gebruikmakend van zijn sta
tus, zeker als hij met wat jongere
arbiters of officials te maken heeft.
Peter Bosz was in zijn eerste
trainersjaren vaak een plaag voor
vierde officials. Later, als trainer
van onder andere Ajax, veranderde
hij zijn houding doelbewust: zijn
tirades werkten net zo vaak ave
rechts, zo merkte hij zelf Bosz is
tegenwoordig vaak de rust zelve.
Voor Ruud van Nistelrooij geldt
dat weer minder: de PSV-trainer
leeft geregeld emotioneel mee, zo
wel richting spelers als soms ook
richting scheidsrechters. Toen de
vierde official afgelopen zondag
negen minuten blessuretijd aangaf
in de Kuip, greep Van Nistelrooij
naar zijn hoofd vol ongeloof alsof
hij net een reuzenkans had gemist.
Veel is in het hele spel ook ac
teerwerk. Ervaren scheidsrechters
maken óók bewust gebruik van de
camera’s om hun punt te maken,
of om grenzen te bepalen. Veel
trainers wegen vóórdat ze een in
terview geven bij ESPN eerst hun
strategie af, zeker ook als het om
scheidsrechterlijke beslissingen
gaat. Een vileine opmerking, ge
speeld ongeloof of juist nederig
heid kan later weer een voordeel
tje opleveren. Nadat Feyenoord in
de laatste minuut tegen FC Twente
geen strafschop had gekregen,
werd dat richting de topper tegen
PSV nog eens subtiel op het bordje
van de arbitrage verschoven.
Feestgedruis
Vanaf de jaren 90 werd oud-
arbiter Roelof Luinge niet alleen
beroemd om zijn typische manier
van fluiten, maar ook om zijn ritu
eel om na afloop van wedstrijden
nog lang te blijven hangen, en vro
lijk op te gaan in het feestgedruis.
Luinge hield van gezelligheid, was
in businessclubs en bestuursruim
tes voor iedereen aanspreekbaar en
eindigde soms vrolijk zingend op
de bar. „Scheidsrechters zijn ge
woon mensen, hè”, zei Luinge
daarover. „Door me gewoon onder
de mensen te begeven, net als ie
dereen, denk ik dat het begrip voor
elkaar alleen maar groeit.”
Het leidde er ook in het tijdperk
na Luinge toe dat de figuurlijke af
standen tussen spelers, trainers en
scheidsrechters erg klein zijn in
Nederland. Types zoals Nijhuis en
Makkelie, en ook hun wat jongere
navolgers, schromen niet om een
beslissing in het veld rustig toe te
lichten, zolang de situatie en de
emoties dat toelaten.
Ook richting het publiek han
teerde de KNVB de laatste jaren
een heel open beleid: arbiters ver-
Toneelstuk
„Je denkt toch niet dat wij scheids
rechters daar niet doorheen prik
ken?”, aldus Nijhuis. „We zitten
met z’n allen in één groot toneel
stuk, hè. Jullie van de media zijn
daar ook onderdeel van. Als wij als
scheidsrechters één keer in de
twee weken bij elkaar komen,
wordt dat allemaal besproken.
Spelers die voortdurend zeuren, of
trainers die er een gewoonte van
maken om te klagen: het lijkt me
logisch dat we tegen die types nét
wat minder tolerant en vrijgevig
zijn in discussies op het veld. De
kunst is om je beslissingen er uit
eindelijk niet door te laten beïn
vloeden. Niet ten voordele, niet
ten nadele. Maar dat het er alle
maal bij is gaan horen, steeds méér
de laatste jaren, is wel helder.”
Frans Derks uit 1976, die tijdens
een wedstrijd tussen AZ en Feyen
oord een microfoontje droeg, spe
ciaal voor de TROS-televisie. Tij
dens het fluiten ging Derks con
tinu de discussie aan met spelers:
dan weer autoritair en streng, dan
weer gevat en luchtig.
schenen met regelmaat voor ca
mera’s om hun keuzes te verkla
ren. Bij ESPN hadden scheidsrech-
tersbaas Dick van Egmond en Rei-
nold Wiedemeijer een eigen ru
briek die op zondagavond alle
(VAR-)beslissingen tegen het licht
hield. (Pas sinds dit jaar kiest de
voetbalbond voor een meer geslo
ten benadering in de media.)
Het staat allemaal in schril con
trast met hoe een scheidsrechter
zoals Antonio Mateu Lahoz dat
doorgaans aanpakt, onder andere
in de beruchte WK-kwartfinale
tegen Nederland en Argentinië.
De Spanjaard sust discussies liever
met gele kaarten, zero tolerance en
barse blikken. „In Nederland zou
dat echt niet werken”, aldus Nij
huis. „Dat is ook iets cultureels:
wij willen over alles in gesprek.
Ook op de werkvloer, of gewoon
op straat Daarbij denken we veel
minder hiërarchisch dan in veel
andere landen.”
Dat heeft ook zijn keerzijdes. In
Nederland is het zó gebruikelijk
geworden om met scheidsrechters
in discussie te gaan, dat dat soms
over grenzen gaat. Alleen al het
spel tussen trainers en de vierde
man is daardoor ronduit potsier
lijk. Een voormalige trainer zoals
Foppe de Haan was er een meester
in om de camera’s te bespelen: een
Fries charmeoffensief zodra de ca
mera richting De Haan draaide,
maar vijandig en vinnig zodra hij
even niet in beeld was.
I
Van links
naar rechts
met de klok
mee: PSV-trai-
ner Ruud van
Nistelrooij in
discussie met
vierde official
Joey Kooij tij
dens het duel
met Feyen-
oord. Er kwam
negen minuten
blessuretijd
bij. Dennis Hig-
ler moet het
ontgelden bij
onder anderen
Ajacied Davy
Klaassen.
Danny Makke-
lie kibbelt met
voormalig
PSV’ers Nick
Viergever en
Mohamed
Ihattaren.
Feyenoorders
Or kun Kökcü
en Santiago
Giménez halen
verhaal bij Bas
Nijhuis. FOTO'S
PIMRAS.ANP
GO ZATERDAG 11 FEBRUARI 2023
ARAG
FIFA
'i
