de mensen in Westerbork’
Haar poëzie-avonden
werden een houvast voor
AffiZZA 37
en Afro-Amerikaanse gedichten voordraagt.
Opvallend, voor die tijd.
‘Op een dag drong in Westerbork het nieuws
door dat Mussolini was afgetreden. Dat ver
oorzaakte zoveel blijdschap, ze dachten dat
Hitler dan ook wel snel zou aftreden. Maar
de blijdschap werd meteen gevolgd door een
kampwet die verbood dat er in het openbaar
gelachen mocht worden. Die avond droeg
Rosey uit haar hoofd een gedicht voor van
de Afro-Amerikaanse dichter Sterling Brown,
over een wet in Georgia in de jaren dertig, die
zwarten verbood te lachen in het openbaar.
Zij zag meteen dat zo’n wet je ontnam mens
te zijn. De poëzie-avonden werden een
houvast voor de mensen in Westerbork.’
Na de oorlog zet Pool zich in voor de strijd
tegen racisme. Waar komt die identificatie
met zwarte mensen vandaan?
‘Ze gaf als reden dat zij zich als kind ook
anders voelde, omdat ze dik was. Als kind
werd Rosey uitgescholden voor ‘bulletje
bloedworst’, dat deed haar heel veel pijn.
Wat ook meespeelde was dat ze een van de
weinigen van haar hele familie was die de
oorlog overleefde. Ze vergeleek discriminatie
van zwarten met de vervolging van joden en
minderheden in de Tweede Wereldoorlog.’
In de Verenigde Staten krijgt ze bekendheid
als ‘de leraar van Anne Frank’.
‘Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog
gaf Rosey les aan Anne Frank op het Joods
Lyceum. Anne Frank was beroemd aan het
worden in Amerika en Rosey bezorgde zich
zelf werk door lezingen over Anne Frank
te geven. Zij merkte dat veel Amerikanen
nauwelijks iets wisten van de Holocaust. De
lezingen waren een manier om de Holocaust
levend te houden en zo kwam ze dichter bij
wat ze het liefste wilde doen: lezingen geven
over zwarte verzetspoëzie. Ze wilde de wereld
een betere plek maken.’
Wil je Rosey Pool doen herleven?
‘Ik heb geen stappenplan om haar op de kaart
te zetten, maar je weet nooit. Aletta Jacobs en
Anton de Kom waren ook weggezakt in de
geschiedenis. De afgelopen decennia was
Anton de Kom een relatief obscuur figuur. Ik
had niet verwacht dat hij nu zo groot zou zijn.
Zijn verhaal spreekt tot de verbeelding, net
als dat van Rosey Pool. Ook haar verhaal kan
zomaar een sneeuwbaleffect krijgen.’
V2
rosa rond 1930, op een bijeenkomst
van de Arbeiders Jeugd Centrale, vol
idealen over een betere wereld.
