3
MINISTER HARBERS: DE MENSEN EN DE MIDDELEN ONTBRAKEN OM DIJKEN TE VERSTERKEN
1 FEBRUAR11953
p urenlange storm
met windkracht 10
en zeewater dat werd
opgestuwd tot uit
zonderlijke hoogtes
Na de Tweede Wereldoorlog had
volgens hem ‘wederopbouw voor
rang’. „Ons land bewoonbaar en
begaanbaar maken, dat vroeg alle
aandacht. En ondanks het besef
dat de kustverdediging op de
schop moest - ondanks de harten
kreten van Johan van Veen - bleef
dat werk liggen”, gaf Harbers
woensdag toe.
Met Johan van Veen doelt de mi
nister op de uit Groningen afkom
stige waterstaatsingenieur die al
vanaf jaren 30 - zo’n 25 jaar voor de
Watersnoodramp - artikelen pu
bliceerde waarin hij erop wees dat
de dijken langs de Hollandse en
Zeeuwse kust te laag waren. In
1939 werd de Groninger secretaris
van een Stormvloedcommissie en
werkte hij aan een plan om de
Zuid-Hollandse eilanden met een
dijk aan elkaar te verbinden. Hal
verwege de oorlog publiceerde hij
een plan om de hele kustlijn van
Zeeuws-Vlaanderen tot aan Vlie
land te sluiten. Intern zijn aan
hem volgens het ministerie wél
excuses gemaakt.
Enkele weken na de Waters
noodramp werd Van Veen voorzit
ter van de Deltacommissie, die de
bouw van de Deltawerken voorbe
reidde. De start daarvan heeft hij
meegemaakt. De in 1893 geboren
Groninger - ‘een eigenwijs en te
gendraads mannetje dat zijn hele
leven wist dat hij slimmer was dan
anderen’, zo beschrijft online ge
schiedenismagazine Historiek hem
- overleed in 1959.
van 4,55 meter boven het normale
peil, zoals op 1 februari 1953, waren
de dijken niet berekend. Die bra
ken op ruim honderdvijftig plaat
sen. De ramp kostte aan 1836 men
sen het leven.
In de speech die hij afgelopen
woensdag gaf bij de herdenking
van de Watersnoodramp erkende
minister Harbers (Infrastructuur
en Waterstaat) dat ‘we al in de ja
ren 20 en 30 van de vorige eeuw
wisten dat veel dijken in ons land
te laag en te zwak waren’.
Zijn excuses aan de slachtoffers
daarmee op zijn plaats? Dat is niet
nodig, vindt Habers. Hij beklem
toont dat je voor het antwoord op
de vraag of het kabinet excuses
overweegt, terug moet naar de tijd
waarin die ramp plaatsvond.
„Het land had vijf jaar Tweede
Wereldoorlog achter de rug. Wal
cheren is onder water gezet.” De
schade daarvan was volgens hem
‘amper hersteld’. „Iedereen, het
hele land lag in puin. Er waren wo
ningentekorten. Wegen, bruggen,
alles moest hersteld worden. Zelfs
als men had gedacht: hier moeten
we mee aan de slag, dan ontbraken
simpelweg de mensen, middelen
en het geld”, betoogt Harbers.
„Dit zit diep in onze genen. Zo’n
ramp als 1953 willen we nooit
meer. We moeten er zoveel moge
lijk aan doen om dat te voorko
men. Nu al zie je dat. We moeten
1500 kilometer dijken onder han
den nemen. Daar wordt op een
aantal plaatsen in Nederland nu al
aan gewerkt. Alle waterschappen
hebben voor 1 januari geïnventari
seerd: hoe staat het met mijn dij
ken? Waar moeten we meteen aan
de slag? Zo kunnen we dat hele
programma tot 2050 vormgeven.
Zodat we precies weten: daar is het
op sterkte en daar kan het nog tien
of twintig jaar wachten.”
„Dat een zware storm een ramp
van zo’n grootte kon veroorzaken,
kwam onder meer door de slechte
staat van de dijken”, erkent Rijks
waterstaat. In Zuidwest-Neder-
land waren veel dijken te laag en te
zwak. De waterschappen hadden
in de jaren daarvoor weinig aan
onderhoud gedaan. Ook was er te
weinig geld gestoken in de dijken.
Volgens Rijkswaterstaat was ‘wel
wat’ uitgegeven aan waterveilig-
heid, maar kreeg dit onderwerp na
1945 ‘minder voorrang door het
herstellen van de oorlogsschade’.
„Dit is een van de weinige onder
werpen waarbij we ook verder kij
ken dan 2050. Zo zijn we nu bezig
met groot onderzoek naar wat de
zee gaat doen. Gaat die stijgen? En
hoeveel? We denken de komende
jaren al door over: wat vraagt dat
dan van Nederland na 2050 of mis
schien wel na 2100, want dit zijn
zaken van lange adem. De Delta
werken hebben ook van eerste
idee tot realisatie zo’n zeventig
jaar geduurd. Dus je moet heel ver
vooruitkijken.”
Nu zijn er nog mensen die de
ramp hebben meegemaakt. Is er
iets wat u aan hen wilt vertellen?
„Hun herinneringen gaan echt
door merg en been. We moeten
ervoor zorgen dat die verhalen al
tijd beschikbaar blijven. Om die
reden is er het Watersnoodmu-
seum, dat ook het nationaal herin-
neringscentrum is. Daar blijven
we financieel aan bijdragen.”
Al decennia voor de Watersnoodramp werd
gewaarschuwd dat de Nederlandse dijken
onvoldoende sterk waren, erkent minister
Harbers. Toch denkt het kabinet niet aan
excuses aan de slachtoffers.
we nu genoeg om Nederland te
beschermen tegen het water?
„We doen er alles aan en we heb
ben natuurlijk een historisch groot
antwoord gegeven na de Waters
noodramp met het Deltaplan en al
die Deltawerken in Zeeland”, zegt
Harbers. „Dat is inmiddels overge
gaan in het Deltaprogramma.
Daarin kijken we elk jaar naar wat
de stand nu is en ook verder voor
uit. We zijn nu bezig om tot 2050
ervoor te zorgen dat alle dijken
weer verder op hoogte zijn voor
wat er op ons afkomt door wellicht
de klimaatverandering.”
l
A VW M
Volgens het internationale kli-
Op meer dan
150 plaatsen in
Zeeland,
Zuid-Holland en
Noord-Brabant
braken de dijken.
Deze week was de herdenking
van de Watersnoodramp. Doen
Minister
Mark Harbers
van Infra
structuur en
Waterstaat
legde 1 febru
ari een krans
tijdens de
herdenking
van de Wa
tersnood
ramp, zeven
tig jaar gele
den. FOTO ANP
Waterstaat-
ingenieur
Johan van
Veen waar
schuwde al
25 jaar voor
de ramp dat
de dijken te
laag waren.
Hij kreeg wel
excuses, foto
BOOM UITGEVERS
Marcia Nieuwenhuis
Den Haag
O
Blijft dit proces doorgaan?
maatpanel (IPCC) is de zeespie
gel aan het einde van de 21ste
eeuw op wereldschaal met 26 tot
82 centimeter gestegen. Kijken
we ook verder dan 2050?
Excuses Watersnoodramp?
Niet nodig, zegt het kabinet
GO MAANDAG 6 FEBRUARI 2023
Wt- -
