‘Iedereen kan bijdragen
^5
Gerard van der Steenhoven KNMI:
Fotograaf Cynthia Boll aan het werk in Gouda
Gerard van der Steenhoven op het KNMI meetveld
Met het multimediaproject Sinking Cities
Gouda vestigen fotograaf Cynthia Boll en Jour-
nalist-documentairemaker Stephanie Bakker
de aandacht op een verborgen probleem: de
dalende bodem. Op sommige plaatsen zinkt
Nederland achter de dijken harder dan dat de
zeespiegel stijgt
‘Bodemdaling is een abstract probleem’, zegt
Cynthia Boll. ‘Met ons project willen we dat
inzichtelijk maken. Wat betekent bodemdaling
voor ons in de dagelijkse praktijk? En dan zie je
dat het verweven is met zo’n beetje alles dat we
doen. Wonen, werken, ontspannen. Zo staan er
achtduizend nieuwe woningen gepland in één
van de laagst gelegen polders van Nederland.
Wie bedenkt dat?’
De bodem daalt al sinds de middeleeuwen, maar
‘Ik vergelijk de huidige situatie graag met die
van tweede helft 19de eeuw’, zegt Gerard van
der Steenhoven, hoofddirecteur van het KNMI.
‘Toen kwamen we erachter dat hygiëne goed
was voor de mens en zijn we aan de slag gegaan
met riolering, handen wassen, zeep gebruiken.
Nu moeten we gaan begrijpen dat een schonere
atmosfeer net zo belangrijk voor ons is.’
In de huidige scenario’s gaat het KNMI uit van
een zeespiegelstijging van 30 tot 120 centimeter
aan het eind van de eeuw, tenzij er bijvoorbeeld
een deel van de ijskap van de Zuidpool afbreekt
die het proces zou versnellen. Het genoemde
onderzoek, waarbij de invloed van de wind uit
de metingen is gehaald, laat over de laatste
decennia een jaarlijkse stijging zien van ruim 3,5
millimeter en dat is meer dan 1,5 keer zo snel
als het gemiddelde van de vorige eeuw.
door onder meer klimaatverandering gaat het
sneller dan verwacht. Volgens schattingen ko
men delen van de Randstad acht tot tien meter
onder NAP te liggen. Met een stijgende zeespie
gel kunnen we ons zo’n hoogteverschil niet per
mitteren. Dat is geen probleem van de toekomst,
het is nu gaande. Overal zakt er wel wat weg met
grote gevolgen voor bijvoorbeeld de funderingen
van huizen.
‘Die andere strijd van Nederlanders tegen het
water’, noemen Boll en Bakker het gevecht tegen
de bodemdaling. Wat Boll het meest verbaasde
tijdens het fotograferen is dat de mensen, ook in
Gouda, er zo lakoniek over doen. ‘Terwijl er echt
iets moet gebeuren als we duurzaam in dit deel
van Nederland willen blijven wonen.’
Gouda is de tweede stad die Boll heeft vast
gelegd binnen het project Sinking Cities. Voor
In de genoemde scenario’s zit een forse marge
van 90 centimeter. De grootste onzekere factor
bij het bepalen van het juiste scenario zit ‘m in
de mens. ‘Het is de vraag hoe goed wij met 192
landen in staat zijn om minder broeikasgassen
uit te stoten’, aldus Van der Steenhoven. ‘Daar
wordt in het westen al veel aan gedaan, maar we
zullen ook de landen met een kleinere economie
daarbij moeten betrekken. Met kennis en finan
ciële middelen.’
Hoewel de Watersnoodramp van 1953 onder
meer is veroorzaakt door een zware storm in
combinatie met een springvloed, vormt volgens
Van der Steenhoven niet het steeds extremere
weer de belangrijkste dreiging voor herhaling
maar de zeespiegelstijging. ‘Tijdens de Sinter-
klaasstorm van 2013 werden de waterstanden
van 1953 hier en daar zelfs overtroffen, maar
gebeurde er relatief weinig. Dat is het bewijs dat
we de kustverdediging goed op orde hebben.
Maar stel je voor dat het water een meter hoger
zou staan door zeespiegelstijging, dan praten we
over een hele andere situatie.’
Afgaand op data zitten we voorlopig nog goed in
Nederland. Het water zal in de eeuwen daarna
echter nog verder stijgen, zodat je daar al wel
Jakarta kreeg ze de Zilveren Camera, een pres
tigieuze fotografieprijs. ‘Het is interessant dat
mensen allemaal anders met die bodemdaling
omgaan’, aldus Boll. Tn Jakarta wordt water
overlast als een gegeven beschouwd en passen
mensen zich aan. In Nederland halen we onze
schouders erover op en denken dat het zo’n
vaart niet zal lopen.’
Ondanks alles zijn Boll en Bakker hoopvol. ‘Of
hoopvol het goede woord is weet ik niet’, zegt
Boll. ‘Maar er verandert wel iets. In het maat
schappelijk debat over de toekomst van ons land
zie ik het thema wel vaker terugkomen. We gaan
echt nadenken over de andere scenario’s voor de
toekomst.’
Sinking Cities Gouda, vanaf 1 februari tot en met
15 mei in het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk.
rekening mee moet houden. Met onze kustver
dediging kopen we tijd om daar over na te den
ken. ‘Gelukkig kunnen we zelf ook helpen om
een nieuwe ramp te voorkomen’, aldus Van der
Steenhoven. ‘Niet door ons leven van vandaag
op morgen helemaal om te gooien, maar wel
door bewuster te zijn van onze rol. Door zonne
panelen op dak te leggen, een hybride of elek
trische auto te kopen of door bijvoorbeeld wat
minder vlees te eten. Iedereen kan op zijn eigen
manier iets bijdragen om een ramp zoals in 1953
te voorkomen.’
De snelheid waarmee de zeespiegel voor de
Nederlandse kust stijgt door klimaatveran
dering is de laatste decennia flink toegeno
men. Dat stelt het KNMI in een studie. Volgens
hoofddirecteur Gerard van der Steenhoven
geen reden voor paniek, maar wel de hoogste
tijd om onze manier van leven aan te passen.
